4
Turken begrijpen niets van
Nederlanders
Pasqua: van straatvechter tot pragmaticus
Feiten &Meningen
Paus moet een
meelevende
man zijn
Rechter legt levenslang
slechts sporadisch op
WOENSDAG 19 APRIL 1995
Vanaf Witte Donderdag heb ik de dagen
doorgebracht in Rome. De stad van de paus
van de Rooms-Katholieke Kerk. De stad van
de Italiaanse regering en van de maffia,
zoals het ook de hoofdstad is van het Ro
meinse Keizerrijk, dus het antieke Rorrje.
Drie steden in één stad, dat maakt Rome
zo'n bijzondere en voor mij welhaast hallu
cinerende stad.
De drie steden lopen overigens vrijwel
volledig door elkaar heen. De pausen heb
ben op een uiterst agressieve wijze hun
stempel op de drie steden gedrukt. Het Co
losseum zijn tal van monumentale in mar
mer gehouwen inscripties opgedrukt van
menig Pontifex Maximus. Het Pantheon,
een schitterende tempel uit de oudheid, is
ontsierd met vijf altaren en eveneens mo
numentale inscripties van veel pausen.
Geen overheidsgebouw of de een of andere
paus heeft er wel iets tegenaan geplakt.
Garibaldi is er voor verantwoordelijk ge
weest dat de Roomse Kerk lange tijd opge
sloten is geweest in Vaticaanstad, inclusief
haar paus die tot 1960 dat kleine stukje
grondgebied niet meer verliet. En toch, het
was onbegonnen werk. De Rooms-Katho-
lieke Kerk met al haar pracht en praal en
haar tomeloze agressie is alom aanwezig.
Italië en zeker de hoofdstad Rome, zijn
door en door katholiek. Ook als de laatste
Italiaanse katholiek is uitgestorven blijft dat
land katholiek.
Dat is de indrukwekkende kracht van de
cultuur. Dikwijls wordt beweerd dat cultuur
kwetsbaar is. Niets is minder waar. Cultuur
is veel sterker en taaier dan welk ander
maatschappelijk fenomeen dan ook. Sterker
dan economische en militaire structuren.
Sterker dan statelijke verbanden, sterker
dan ideologie. Dat is het verbijsterende en
terzelfdertijd het adembenemende van de
strijd in het voormalige Joegoslavië. De cul
tuur wint het van alles, zelfs van het leven.
Vijfenveertig jaar
Tito lijkt in'één be
weging te kunnen
worden wegge
vaagd. Zeventig jaar
onderdrukking heeft
de Russisch Ortho
doxe Kerk niet kun
nen uitroeien. De
godsdienst herleeft
in al zijn mystieke
pracht en praal.
PIM FORTUYN
medewerker den hersteld en her-
rijzen uit hun as,
mooier dan ooit te
voren. Iets waarbij het verstand stil staat,
waar halen de mensen de energie vandaan
om dit alles te bewerkstelligen?
Zo zal ook de roomskatholieke cultuur
overleven en doorleven, desnoods zonder
gelovigen. Dat besef is bij de clerus van de
katholieke kerk in Rome tot op de botten
aanwezig. Het was er, het is er en het zal er
altijd zijn. Dat geeft aan deze mensen een
bijna nonchalante blijmoedige rust. Bij mij
roept dat ook de nodige ergernis en teleur
stelling op.
Ik heb met mijn broer en vader de paas-
dienst bijgewoond in de basiliek van de Sint
Pieter. Paus Johannes Paulus II ging voor in
de paasdienst op zaterdagavond. Een
prachtig ritueel en een schitterende met
symbolen overladen lithurgie, op een toplo
catie. Alle ingrediënten aanwezig voor het
geven van een eerste klas voorstelling. Maar
niets daarvan. Wat een kille armoede.
Prachtige evangelieteksten worden ver
moord door een toonloze, emotieloze ver
woording daarvan.
De paus zelf is een oude. in zichzelf ge
keerde man. Niet echt geïnteresseerd in
mensen. Sprekend over de liefde, maar
geen moment zelf de liefde voelend, laat
staan haar gevend. Na vijftig jaar priester
schap nog steeds toonloos zijn preek voor
lezend van een papiertje. Daar resideert ie
mand dte niets heeft te geven en daardoor
ook zo weinig heeft te zeggen. De vertegen
woordiger van een schier onaantastbaar en
daardoor tijdloos instituut, die dat heel
goed weet en daaraan zijn kracht ontleent.
Mijn verklaring voor dit fenomeen van al
die emotieloze 'in jurken' gehulde mannen
is het afschuwelijke leerstuk van het celi
baat. Het zou moeten worden verboden dat
priesters kiezen voor het celibaat, de seksu
ele onthouding, als zij nog nooit openlijk en
in vrijheid de lichamelijke liefde hebben be
dreven. Begrijp mij goed, ik kan het respec
teren als iemand kiest voor deze levensstaat
om zich geheel dienstbaar te kunnen ma
ken aan het uitdragen van het Licht. Voor
waarde is wel dat betrokkene weet waar
voor hij kiest, dus kennis heeft van de licha
melijke liefde uit eigen ervaring.
Nu zit dat instituut vol met gefrustreerde
kerels die hun libido op alle mogelijke ma
nieren onderdrukken. Dat onderdrukken
leidt weer tot emotieloos en dikwijls liefde
loos en hardvochtig gedrag. Te veel worden
door hen de mensen veroordeeld in plaats
van geoordeeld. Voor de zondigheid, de
wankelmoedigheid, voor de inconsequente,
voor het schaamteloze genieten, is in de
kerk van deze bloedeloze ambtenaren geen
plaats.
Gelukkig zijn er altijd weer uitzonderin
gen op de regel, ook in de Rooms-Katholie
ke Kerk. Die maken niet alles goed, maar
wel veel. Het is niet voor niets dat dit zon
der uitzondering echte mannen zijn van
vlees en bloed. Mensen in wie de gelovige
zich kan herkennen. De laatste mens op de
troon van Sint Petrus was paus Johannes
XXIII. Die gezellige dikkerd, die hield van
het goede leven, bedoeld als tussenpaus,
maar tussen neus en lippen even een conci
lie bij elkaar roepend dat het aanschijn van
de kerk moest veranderen. Het is te hopen
voor de katholieke kerk dat het zover komt
het celibaat als verplichting af te schaffen
en dat om te beginnen deze koele harde
paus straks wordt opgevolgd door gewoon
een lieve, spirituele meelevende man.
Gevangenen die zijn veroor
deeld tot levenslang moeten
rekening houden met ten
minste twintig jaar celstraf.
Alleen door het verkrijgen van
gratie kunnen ze weer op vrije
voeten komen. Dit vooruit
zicht heeft ook de 29-jarige
man die gisteren voor de ge
welddadige AH-overval in
Oosterbeek is veroordeeld tot
levenslang. De overval kostte
aan twee mensen het leven,
een derde is voor het leven in
valide.
Rechters leggen slechts spora
disch levenslang op, alleen bij
zeer ernstige misdrijven,
waarbij sprake is van één of
meerdere moorden. Eerder
deze maand kreeg een 36-ja-
rige Leidschendammer le
venslang voor de moord op
een 9-jarig meisje uit Den
Flaag. Vorig jaar werd geen
enkele verdachte tot de
zwaarste straf veroordeeld,
het jaar daarvoor twee perso
nen en in '92 vijf personen,
aldus een woordvoerder van
het ministerie van justitie. Er
zijn nu tientallen gevangenen
die een celstraf van twintig
jaar uitzitten.
TWINTIG JAAR
Levenslange gevangenisstraf
betekent in Nederland niet
dat de verdachte tot zijn dood
z'n straf moet uitzitten, zoals
bijvoorbeeld in Amerika wel
het geval kan zijn. Het ver
schil met andere, 'tijdelijke',
straffen is dat de verdachte
geen recht heeft op vervroeg
de in vrijheidstelling. Gebrui
kelijk is dat een 'gewone' ge
vangene na het uitzitten van
tweederde van zijn straf
wordt vrijgelaten.
In het Wetboek van Strafrecht
staat dat een straf 'in geen ge
val de tijd van twintig jaren te
boven mag gaan'. Volgens de
Haagse officier van justitie,
S.J.E. Horstink, wordt echter
voon levenslang gestraften
een uitzondering gemaakt.
Levenslang is levenslang,
daar gaan wij van uit in het
Haagse arrondissement. Hoe
lang dat in de praktijk is, is
vooral een kwestie van juridi
sche interpretatie."
GRATIE
Gevangenen met levenslang
moeten een gratieverzoek in
dienen om vrij te komen. In
de regel wordt zo'n verzoek
pas na twintig jaar cel geho
noreerd. Officier van justitie
Horstink benadrukt dat dit
geen automatisme is. Dit
wordt door de woordvoerder
van het ministerie van justitie
bevestigd. Bij een gratiever
zoek wordt vooral gekeken of
de kans op herhaling, de reci
dive, tot de mogelijkheden
behoort. Zo overleed in 1961lt;
ondanks een reeks gratiever 8É
zoeken, een gevangene die
bijna dertig jaar gevangen za
De kans dat een gevangene L
na twintig jaar cel op een ge"
sloten afdeling van een straff
inrichting weer normaal in c éi
maatschappij kan function? ed
ren is vrij klein. Veel van de
langgestraften brengen tij
dens hun detentie een perio
de door in een TBS-kliniek o n;
een gevangenisziekenhuis
wegens psychische proble-
men. „De meeste langgestraP
ten komen sterk aangeslagei
uit de gevangenis en moe
naar een psychiatrische i
stelling. Vaak zijn ze hun
vrouw en familie kwijt. Allee
de zeer sterken redden het
het uitzitten van hun straf'
zegt C.M. Boeij, voorzitter v;
de vereniging van gevange
nisdirecteuren.
ïl,n id
BEGELEIDEN
Gevangenissen trachten de
gedetineerden met lange vrij ic
heidsstraffen zo goed moge- w
lijk te begeleiden. Boeij: ,,Wa ij]
vooral belangrijk is dat ze
contact met familie probereisi
te onderhouden. Dat ze brie -e
ven schrijven, telefoneren ei ec
bezoek krijgen. De eerste ja
ren zijn voor de langgestraf
ten het moeilijkst. Wij be
schouwen ze ook vaak als
vluchtgevaarlijk, omdat ze
niets te verliezen hebben. N;
verloop van tijd komt de be
rusting."
In de praktijk wordt levens
lang niet als de zwaarste straL'
beschouwd. Diverse deskun n
digen wijzen erop dat twintij j
jaar gevangenisstraf met TBf
een veel zwaardere straf is,
omdat het ongewis is wan
neer iemand vrijkomt. Deze
categorie gevangenen wordt
in de regel na het uitzitten
van tweederde van de straf
overgeplaatst naar een TBS-
instelling. Een gemiddeld
blijf duurt daar vijf a zes jaar
maar bij ernstige delicten ka -
dwangverpleging jaar-in, jaa
uit worden gecontinueerd. E
zijn momenteel 48 TBS-ge-
stelden die naar alle waar
schijnlijkheid nooit meer vi
komen.
Rechters leggen doorgaans
liever celstraf in combinatie
met TBS op, omdat bij ver
dachten van zeer zware mis
drijven vaak sprake is van
psychische gestoordheid. Di
kan echter alleen als de ver
dachte bereid is tot behande
ling. De moordenaar van het
Haagse meisje, die vroeger a
een keer tot TBS was veroor
deeld, weigerde dat en kreeg n
Rappe prater is vastberaden eind te maken aaii imago van 'super-flic
Wat heeft Nederland nou toch uitgespookt? In ieder gesprek wordt de
vraag hoofdschuddend gesteld. Turkije is niet alleen boos, maar ook diep
beledigd. Want het altijd diplomatieke en vriendelijke Nederland was het
laatste land waarvan men verwachtte dat het toestemming zou verlenen
aan de oprichting van een Koerdisch parlement in ballingschap.
Charles Pasqua.
een grote klap voor Pasqua komt ook
aan de SAC een abrupt einde. Wel heeft hij
r\u de smaak van de politiek te pakken. Hij
komt in het parlement voor de Parijse voor
stad Levallois. en leert een veelbelovend
jong politicus kennen, Jacques Chirac. Pas
qua helpt hem bij de opbouw van de neo-
gaullistische partij RPR en maakt zichzelf
achter de schermen onmisbaar. Hij leidt
Chiracs campagne voor de presidentsver
kiezingen van 1981, maar winnen doen zij
niet: Francois Mitterrand is de nieuwe pre
sident.
Wanneer Chirac in 1986 als premier aan
treedt in de cohabitation" het samenre-
geren met Mitterrand, benoemt hij Pas
qua tot minister van binnenlandse zaken.
Voor diens beleid in de twee daaropvolgen
de jaren krijgt hij evenwel meer kritiek dan
lof. 'Pasqua le Terrible gedraagt zich als een
uitsmijter in een discotheek', luiden com
mentaren.
Het is te venvachten dat Pasqua als hoofd
van een 200.000 man tellend politie-appa-
raat zijn tanden laat zien. Maar het publiek
laakt zijn spierballenvertoon, zoals bij de
uitzetting van 101 illegalen uit Mali in 1986.
De bewindsman is echter onvermunvbaar.
„We moeten met hard optreden een voor
beeld stellen, ook al lopen we daarmee het
risico onrechtvaardig te zijn", schrijft hij in
zijn memoires.
Wanneer premier Balladur in 1993 Pasqua
opnieuw waagt voor Binnenlandse Zaken,
zijn de tijden geheel veranderd. De welvaart
heeft plaatsgemaakt voor recessie en groei-
ande werkloosheid en de criminaliteit
neemt toe. De tijd is rijp voor de man die
korte metten maakt met de problemen die
Frankrijk teisteren. Hij pakt de immigratie
aan, waarmee hij ongetwijfeld stemmen
weghaalt bij het extreem-rechtse Front Na
tional. Slechts enkele duizenden mensen
gaan tegen de maatregel de straat op.
Maar ook Pasqua is veranderd. Uiterlijk ver
toont hij nog steeds dezelfde treffende gj,,
kenis met de vroegere acteur Fernandel r'
met zijn grappen brengt hij vriend en vij ,t'
and nog steeds in verlegenheid. Maar Pals
qua is vastberaden een einde te makenu
zijn imago van 'super-flic'.
Hij blijkt ook open te staan voor nie
lossingen. Als taai criticus van het Nedei
landse drugsbeleid lang weigert hij ze
onderscheid te maken tussen soft- en ha
drugs staat hij ineens open voor expei A
menten met methadonverstrekking aan
verslaafden. De onbuigzame rechtse
krachtpatser blijkt een geslepen politicus
Zijn populariteit onder de bevolking groi
Binnen het kabinet ligt dat anders. Pasqi J
gaat op alle fronten aan de slag en door
kruist daarmee het beleid van collega's d|H/
soms openlijk tegen hem uitvallen. Zo bi
mo.eit hij zich, om de verpaupering in de
buitenwijken tegen te gaan, met stadson
wikkeling en loopt hij ook minister van 1
tenlandse zaken Alain Juppé geregeld
de voeten.
Klagen bij Balladur heeft geen zin; de pre
mier geeft Pasqua de vrije hand. Te meei
omdat die Chirac en het RPR-kamp de n ei
heeft toegekeerd en nu Balladur, dievoo
coalitiepartner UDF achter zich heeft,
steunt bij de presidentsverkiezingen.
Het hoogtepunt van zijn populariteit be-|ö
reikt Pasqua rond Kerstmis '94, nadat ee ,s
Frans commando in Marseille een eind n
heeft gemaakt aan de kaping door Algeri |e
se fundamentalisten van een toestel van lr
France. Eerder kreeg hij al alle lof voor d< e
'vangst' van de lang gezochte terrorist O
los, die vanuit Sudan naar Parijs is overg p
bracht. Juppé heeft in beide gevallen het
nakijken.
Tot februari lijkt Pasqua de gedoodverfd q
opvolger van Balladur als premier. Ballat d,
voelt zich zeker van het presidentschap.
Totdat het afluisterschandaal rond corru
tie in de sociale woningbouw en andere;
faires aan het licht komen. Balladur holt
de peilingen achteruit en Chirac neemt ttn
voortouw. Onduidelijk is of Pasqua, de t
steunpilaar van Balladur, nu ook een blo s
aan zijn been is. De presidentsverkiezing 11
in april en mei zullen het uitwijzen.
Democratie en vrijheid van me
ningsuiting. Het zijn mooie
woorden van premier Kok,
maar niemand in Turkije neemt
ze serieus. „Niet omdat we niet
weten wat dat betekent, daar 1
streven we toch zelf ook naar?",
klinkt het. Maar het ging niet
om de bijeenkomst van een fol-
kloregroep, maar om de oprich
ting van een parlement. Dat im
pliceert een stuk grond, een
land waarover het zeggenschap
heeft. En dat stuk grond is on
derdeel van een ander land, een
NAVO-bondgenoot nog wel.
Nederland heeft zich internatio
naal verplicht de soevereiniteit
van bondgenoten te bescher
men. Het erkent bovendien dat
de Koerdische Arbeiderspartij
(PKK), die het parlement domi
neert, een terroristische organi
satie is. Maar, zei premier Kok,
zolang de PKK ons niet be
dreigt, vind ik alles best. Zou hij
dezelfde tolerantie hebben ten
toongespreid als de IRA, of de
ETA, of Harnas een dergelijk ini
tiatief ondernam? Hoe zouden
Engeland, Spanje of Israël heb
ben gereageerd?
PRINCIPES
Nederland is een land van prin
cipes. Respect voor de mensen
rechten is daar één van, zoals
Kok de Turkse regering onder
de neus wreef, eraan toevoe
gend dat zij daar geen kaas van
heeft gegeten. Dat laatste zal
menig burger in Turkije onder
schrijven.
Maar als we het dan toch over
principes hebben: in de interna
tionale verklaring van de men
senrechten staat ook de vrijheid
van beweging, van reizen dus,
beschreven. Is het niet strijdig
met dit principe om een visum
plicht voor Turken in te stellen?
Om alle arme sloebers van de
hele wereld te verbieden naar
Nederland te komen? Natuur
lijk, dat heeft allerlei verklaarba
re, economische redenen, maar
.waar blijf je dan met je princi
pes? Of gelden die toevallig al
leen voor de eigen burgers?
Turkije is ook een land van
principes. En vaderlandsliefde
(niet te verwarren met liefde
voor het regime) is daar één
van. Een veelgehoorde kreet on
der idealistische Europeanen is:
De PKK beschikt ook over vrouwelijke vechters, getuige deze foto.
„Geef die Koerden nou dat stuk
grond, dan ben je van alle pro
blemen af."
Maar stel je voor dat de Friezen
onafhankelijkheid wilden. Pri
ma? Maar wat als ze ook de
aardgasvelden in de Noordzee
zouden opeisen? Want het stra
tegisch en economisch belang
van Koerdistan is in die orde
van grootte. Wat als Turkije
gastheer zou zijn van dat Friese
parlement? Los van het feit dat
miljoenen Koerden in de grote
steden van West-Turkije wonen.
Een onafhankelijk of federatief
Koerdistan zou ongekende dra
ma's veroorzaken wanneer de
twaalf miljoen werkloze Turken
de Koerden die hun banen en
nu ook nog hun land afpikken
terug naar 'huis' zouden sturen.
TACTVOL
Maar het is ondenkbaar dat de
Nederlandse regering dit alles
niet weet. Desondanks heeft zij
niet eens geprobeerd de bijeen
komst te verbieden, laat staan
de Turkse regering van tévoren
tactvol in te lichten dat dit vol
gens de Nederlandse wet niet
kan. Integendeel, Kok was nog
verontwaardigd ook dat Turkije
boos was.
Er moet dus iets anders achter
zitten. De Turkse intelligentia
breekt zich het hoofd over ver
schillende scenario's. Het kan
zijn dat Nederland, juist om zijn
relatief goede reputatie, aange
wezen is door Europa om dit
vuile werkje op te knappen. Op
lange termijn zouden Europa en
Amerika inderdaad een onaf
hankelijk Koerdistan willen, dat
in ieder geval delen van Turkije
en Irak omvat, net zoals Israël
een creatie is van het Westen
tegen alle protesten van de lo
kale staten in.
De 'safe haven' die in Noord-
Irak in stand wordt gehouden
door het Westen, ondanks het
feit dat de Koerden elkaar daar
uitmoorden, is dan onderdeel
van dat plan. Het voordeel dat
het Westen hiervan heeft, is di
recte toegang tot de oliebron
nen in dat gebied door middel
van een dankbaar Koerdisch
marionettenstaatje.
Een vechter is hij altijd geweest. Op die
manier wist Charles Pasqua op te klim
men van Pastis-vertegenwoordiger tot mi
nister van binnenlandse zaken. Vonden de
mensen de methodes van de „man met de
grote sjok" tien jaar geleden nog te
bruusk, in de jaren '90 bleek niet alleen hij
zijn scherpe kantjes te hebben verloren,
Frankrijk bleek ook rijp te zijn voor een
politicus die de daad bij het woord voegt.
Pasqua komt in 1927 in het Zuidfranse
Grasse ter wereld als zoon van een Corsi-
caanse politieman. Op zijn vijftiende be
landt hij in het verzet, waar hij zich al snel
aanmeldt voor de gevaarlijkste klusjes.
Charles de Gaulle is dan zijn grote voor
beeld en blijft dat ook. Op zijn.25ste, inmid
dels getrouwd en
vader, begint hij als
vertegenwoordiger
van Ricard, de grote
fabrikant van pastis-
drank in Marseille.
De rappe prater
maakt met zijn war
me Proven^aalse
accent en gevoel
voor humor en zijn
onstuitbare energie
een snelle carrière.
Tien jaar later be
landt hij in de direc
tie het bedrijf.
Tegelijkertijd, terwijl hij in 1962 treurt om
het verlies van Algerije, wordt Pasqua ge
vraagd voor een omstreden bijbaan: hoofd
van de Service d'Action Civique (SAC): De
geheime ordedienst van De Gaulle in Mar
seille die wegens hardhandig optreden te
gen linkse groepen een slechte reputatie
heeft opgebouwd. Pasqua moet ervoor zor
gen dat de SAC weer aanzien krijgt. Dit lukt
hem nooit helemaal, maar in 1967 brengt
hij het tot vice-voorzitter van de SAC. Een
jaar later, tijdens de studentenrellen in Pa
rijs in 1968, organiseert hij de grote tegen-
demonstratie die de 'mei-revolutie' een ge
voelige slag toebrengt.
Als De Gaulle in 1969 de politiek verlaat
Meer realistisch'is de gedachte
dat Europa op deze manier
druk wil uitoefenen op Turkije
om het Koerdische probleem op
te lossen. Voorwaarde voor de
douane-unie met de EU is de
mocratisering, die tot nu toe
slechts bij mooie beloften is ge
bleven. Turkije weigert te pra
ten met de PKK, maar kan mis
schien wel om de tafel gaan zit
ten met een parlement, net
zoals Engeland uiteindelijk on
derhandelt met Sinn Fein, de
politieke arm van de IRA.
Amerika heeft zich weliswaar
uitgesproken tegen het PKK-
parlement, wellicht omTurkijé
niet helemaal te isoleren, maar
vindt wel dat het land de dia
loog moet aangaan met meer
gematigder groepen. Tenslotte
is een stabiel, vreedzaam en de
mocratisch Turkije aan de zuid
grens van Europa en de west
grens van het roerige, maar
olierijke Midden-Oosten in het
belang van alle westerse staten.
ISTANBUL «JESSICA LUTZ-
