'Een vrouw, Luba,
heeft mijn leven gered'
Bedreiging Octopus: dwaze daad of daad van een dwaas?
Feiten Meningen
Geen plaats voqe
Le Pen op
rechts Corsica?
ZATERDAG 15 APRIL 1995
Nederland met
democratie
voorbeeld
voor Turkije
Zonder in actie te komen, heeft
Nederland een opvallende daad
gesteld. Door het oprichten van
een Koerdisch parlement in bal
lingschap toe te staan, heeft
'Den Haag' zich de woede op de
hals gehaald van de Turkse re
gering. De Turkse ambassadeur
in Nederland is teruggeroepen,
de Nederlandse ambassadeur in
Ankara moest meteen op het
matje komen en in de Turkse
pers is Nederland uitgemaakt
voor 'verrotte bondgenoot' en
'achterbakse verrader'.
Het siert de Nederlandse re
gering dat zij niet gevoelig is ge
bleken voor al die kritiek. In te
genstelling tot België, dat onder
druk van Turkije de oprichting
van het Koerdische parlement
verbood, heeft het kabinet-Kok
de Koerden hun gang laten
gaan. Daarbij is terecht gewe
zen op het recht op vrije verga
dering en vrije meningsuiting.
Nederland heeft niets ver
keerd gedaan, wat Ankara ook
roept. De regering van premier
(giller, gesteund door de Vere
nigde Staten, geeft een verte
kend beeld als zij het doet voor
komen dat hel Koerdische par
lement wordt gedomineerd
door de PKK, de Koerdische Ar
beiderspartij, waarmee Turkije
in gevecht is. Van de 65 gekozen
parlementariërs zijn er slechts
twaalf lid van het Nationaal Be
vrijdingsfront voor Koerdistan,
de politieke vleugel van de PKK.
De volksvertegenwoordiging
bestaat verder uit onder ande
ren leden van de door Turkije
verboden Democratische Partij
(DEP), onafhankelijke intellec
tuelen en afgevaardigden van
minderheden-organisaties.
Als Turkije dezelfde democra
tische instelling zou hebben als
Nederland, zou het waarschijn
lijk in het land veel veiliger en
rustiger zijn. (giller, haar rege
ring, maar vooral de door mili
tairen gedomineerde Nationale
Veiligheidsraad lappen echter
alle fatsoensnormen aan hun
laars. Een pro-Koerdische krant
werd een verschijningsverbod
opgelegd, communistische par
tijen zijn nog altijd verboden en
andere linkse partijen en Koer
dische organisaties worden fel
bestreden. Wie; verdacht wordt
van enige betrokkenheid met de
PKK is zijn of haar leven niet ze
ker.
Het heeft er dan ook alle
schijn van dat Ankara met zijn
protesten aan het adres van de
Nederlandse regering de aan
dacht probeert af te leiden van
zijn eigen, gruwelijke, handelen
in het zuidoosten van Turkije
en het noorden van Irak. Met in
totaal 50.000 militairen wordt
daar een 'zuiveringsactie' uitge
voerd, die doet denken aan de
misdaden van de Iraakse presi
dent Saddam Hussein. Onder
het mom van het afrekenen met
de guerrilastrijders van de PKK
worden hele dorpen platge
bombardeerd en wordt niet op
een slachtoffer meer of minder
gekeken. Of dat nu een PKK'er
is of niet.
Als Nederland zijn 'bondge
noot' in de NAVO echt zou wil
len treffen, zou het de banden
met deze agressor verbreken.
Daarvan is echter bepaald geen
sprake. Minister Van Mierlo van
buitenlandse zaken heeft pro
test aangetekend. In navolging
van andere landen heeft hij
Turkije 'gewaarschuwd' en te
verstaan gegeven dat het niet in
Irak moet blijven hangen. Die
kritische opmerkingen zijn ech
ter vrijblijvend zolang er verder
geen consequenties aan worden
verbonden.
Nu Nederland even onbe
doeld als onverwacht een 'hard'
standpunt heeft ingenomen
door de Koerden in Den Haag
hun parlement in
te laten oprichten,
kije als door een v\
Het zegt alles ovi
aan democratie ve
gewend is om
aanval te gaan
onderhandelen.
i ballingschap
reageert Tur-
/esp gestoken,
'er het gebrek
an Turkije, dat
neteen in de
i plaats van te
Tijdens haar eerste
nacht in Bergen Bel-
sen kon de Poolse ver
pleegkundige Luba
Tryszynska de slaap
niet vatten. Ze dacht
dat ze kinderen hoor
de huilen. „Echo's uit
het verleden. Je denkt
dat je je eigen baby
hoort", suste een col
lega haar. Maar Luba
stond op en ze vond
buiten tientallen
doodsbange, voorna
melijk Nederlandse
kinderen, achtergela
ten om te sterven.
Dankzij haar overleef
den op twee na
alle kinderen het
kamp. De meesten
van hen zien 'De Engel
van Bergen Belsen'
vandaag op de vijftig
ste verjaardag van de
bevrijding van het
kamp, voor het eerst
terug tijdens een reü
nie in Amsterdam.
Luba Tryszynska, de 'Engel van Bergen Belsen', werd donderdag hartelijk verwelkomd op Schiphol.
Grote motor achter de bijeenkomst is de
61-jarige Amsterdammer Gerard Lakmaker.
Nooit had hij met iemand gesproken over
zijn kampervaringen. Het enige dat Lakma-
kers vrouw en kinderen ooit hoorden was:
,,Een vrouw, Luba, heeft mijn leven gered."
Tot'hij i'uirridrie'jaar'geleden'volkomen
toevallig in contact kwam met een man die
in het nazi-concentratiekamp Bergen Bel
sen deel had uitgemaakt van dezelfde groep
kinderen als Lakmaker. Het maakte een
storm van herinneringen in hem los. Te
meer daar de man hem wist te vertellen dat
Luba nog leefde. Zij was inmiddels ge
trouwd met*de Pool Saul Fredrick en naar
Miami, Florida verhuisd.
De drang om bijna een halve eeuw na de
oorlog Luba met 'haar' kinderen te hereni
gen, liet Lakmaker vanaf dat moment niet
meer los. Het kostte hem jaren van speu
ren. De 46 kinderen bleken na de oorlog
over allerlei windstreken uitgewaaierd. Lak-
makers zoektocht leidde naar de Verenigde
Staten, Australië, Israël, Zuid-Afrika, Enge
land, Ierland, Brazilië en Nederland. Op vijf
na, wist hij alle kinderen terug te vinden.
„Vijf bleken er inmiddels overleden, maar
het grootste deel is er vandaag in Amster
dam bij", zegt hij.
GASKAMER
Luba Tryszynska was halverwege de twintig
toen zij samen met haar driejarig zoontje
Isaac aankwam in het vernietigingskamp
Auschwitz. Het was haar niet gegund om
het kind bij zich te houden. Een SS'er sloeg
Luba tegen de grond en rukte Isaac uit haar
armen. Toen ze bijkwam zag ze nog net hoe
de soldaat haar zoontje in de laadbak gooi
de van een vrachtwagen. Bestemming: de
gaskamer. Een jaar eerder hadden de nazi's
Luba's echtgenoot al afgevoerd. Hij werd in
Bergen Belsen doodgeschoten bij een po
ging om te ontsnappen.
Luba blufte zich een weg uit Auschwitz. Zij
speldde de Duitsers op de mouw dat ze
Russische was en slaagde erin de tatoeage
die haar brandmerkte als joodse, voor hen
te verbergen. Haar verhaal werd geslikt en
Luba ging als verpleegkundige naar Bergen
Belsen.
Daar werd zij 's nachts wakker van kinder-
gehuil. Buiten de barakken, in het donker,
schudde een vrachtwagencauffeur de laad
bak van zijn vrachtwagen leeg. Tientallen
kinderen tuimelden in de modder. „Wat
doe je met die kinderen?", wilde Luba we
ten. „Het interesseert me niet wat er met ze
Bergen Belsen. Met geen woorden zijn de verschrikkelingen te beschrijven die in dit Duitse con
centratiekamp plaatsvonden. De foto toont een van de vele massagraven in het vernietigings
kamp. Vandaag wordt de bevrijding van het kamp herdacht. foto epa
gebeurt", zei de chauffeur onverschillig. „Ze
gaan natuurlijk dood. Het zijn joden."
Luba wekte haar collega's en verdeelde de
kinderen over de barakken. De jongste was
een baby van een maand of zes, de oudste
was een jaar of twaalf. Zij sprak geen Ne
derlands. maar sommige kinderen bleken
een beetje Duits te hebben opgepikt zodat
Luba de legpuzzel stukje bij beetje com
pleet kreeg. Het bleken kinderen uit Neder
landse diamantbewerkers-gezinnen, ruw
gescheiden van hun ouders.
Het was praktisch onmogelijk om de kinde
ren verborgen te houden voor de nazi's. Ze
waren met te veel en hadden voedsel en
verzorging nodig. Luba trok de stoute
schoenen aan en betrok de hospitaal-com
mandant, dr. Klein, bij het complot. Ze
foto anp frans vanderlinde
kreeg toestemming om voor de kinderen te
zorgen.
„Niet omdat hij een goed man was", zegt
Luba. „Hij was een moordenaar. Maar hij
dacht dat dit de makkelijkste oplossing was.
In feite wist niemand beter dan hij hoe ab
surd het was om te proberen om al die kin
deren in leven te houden in Bergen Bel
sen." Bang was zeniet. „Mijn leven was
niks meer waard. Ik was alles kwijt. De
mensen van wie ik hield waren dood. Ik had
niets te verliezen. Ik kon alleen nog probe
ren om mezelf op één of andere manier
nuttig te maken. Blijkbaar had het een doel
dat ik nog in leven was."
Enkele dagen later kreeg Luba er ook nog
eens de zorg bij voor dertig Oosteuropese
kinderen. Ze kwam aan eten door de Russi
sche arbeiders in de keuken op de mouw te
spelden dat alle kinderen Russisch waren.
Iedere nacht kookte ze karige maaltijden in
haar barak. De kinderen kregen eten in
groepen van twintig, om te voorkomen dat
de nazi's zouden merken wat er gaande
was. De kinderen zelf realiseerden zich het
gevaar en hielden zich muisstil.
WANHOPIG
Ondanks al haar zorgen kon ze niet voorko
men dat de kinderen tyfus en dysenterie
kregen. In een wanhopige poging om te
voorkomen dat ze zouden sterven, stapte ze
naar 'Het beest van Bergen Belsen', kamp
commandant Joseph Kramer, en vroeg hem
om melk. Twee keer gooide hij haar uit zijn
kantoor. De derde keer weerde ze zich
verbaal als een furie. Kramer was verbijs
terd. Hij was lang niet op die manier aange
sproken. Hij stuurde haar woedend weg,
maar niet zonder een papiertje dat Luba
het recht gaf op vijf liter melk uit de kamp-
voorraad.
Negen maanden later bevrijdde het Britse
leger Bergen Belsen. De kinderen kwamen
op krachten in een speciaal ziekenhuis en
vertrokken daarna terug naar Nederland
waar ze met hun familieleden voor zover
nog in leven werden herenigd. Gerard
Lakmaker was elf. Zijn vijfjaar oudere broer
was omgekomen in een concentratiekamp,
maar zijn ouders en zusje leefden nog.
In februari 1994 zag hij Luba voor het eerst
sinds de oorlog terug. „Dat was heel emo
tioneel", zegt hij. „Ik voelde me direct weer
tot haar aangetrokken. En die stem, die ver
geet ik nooit meer."
AMSTERDAM SASKIA BELLEMAN
Toeristen mijden Corsi
ca, kopt de krant La
Corse. Als gevolg van de
wekenlange ambtena-
renstakingen op het ei
land, die ook de reisver-
bindingen verstoren, ligt
het aantal reserveringen
voor het vakantiesei
zoen aanzienlijk lager
dan vorig jaar. Een klap
voor Corsica, dat voor
een groot deel moet le
ven van het korte toeris
tische seizoen.
Terwijl de lente al ii
aan de boom rijpen en een zwoele bries doqu
de palmen ruist, zijn de terrasjes nog leeg. Col
buitenstaander valt op. Op de zonovergotenn
markt van Ajaccio wijst een vrouw vanachtejg
haar kraam met kruiden en geurende scha-rs
penkaas naar een affiche van Edouard Bal- sti
ladur. „Geloven in Frankrijk", luidt het devijb;
van de presidentskandidaat en premier. „M n
de mensen moeten weer in Corsica gaan geldi
ven. Zijn er geen aanslagen van nationalistei
dan gaan de ambteraren staken. Daar word^
niemand beter ervan", zegt zij.
Aan de vooravond van de verkiezingen is dü
delijk: niet de Franse president is belangrijk1^
voor de Corsicanen, maar welke eilandbewo,
ner in de regering hun belangen gaat verdeqgI
gen. Toen Balladur onlangs Ajaccio bezocht,
stond hij geheel in de schaduw van minister^
van binnenlandse zaken, Yenfantdu pays
Charles Pasqua, en van de 'echte Corsicaan'l
José Rossi, minister van industrie.
„Corsica is traditioneel rechts, dus de strijd j
speelt zich hier nog meer dan op het continq)|
af tussen Balladur en Chirac", zegt Sophie-Ai
ne Morrin, kabinetschef van Rossi. De minisft>
is op het eiland ook leider van de opposition^'
le fractie Agir Ensemble in de Collectivité Tel
toriale. k
De Collectivité, een soort regionale raad, is
uitvloeisel van het speciale statuut van 19911 ji
dat het eiland meer autonomie geeft. Opval-he
lend is dat de socialistische partij (PS) er niep
ertegenwoordigd. De socialisten spelen allee;
een rol in het meer volkse Bastia, in het noor—
den. |P
Ajaccio is rechts en veel politici in de geboorL
testad van Napoleon zijn Bonapartist, aanhak^
gers van een wat archaïsche, folkloristische
weging van oubollige heren. Zo ijveren zij voLj
het overbrengen van de resten van Napoleon^;
neef Napoleon III vanuit Engeland naar AjacL,
Omdat de politiek zo conservatief is, maakt hjn
ultra-rechtse Front National geen kans op C<L
sica, aldus Morrin. Als Jean-Marie Le Pen tod
een poging waagt, zorgen Corsicaanse natio-,
nalisten die niets van hem moeten hebbent
ervoor dat hij niet verder komt dan het
vliegveld.
Parijs heeft ondèr meèr last vari de nationalist
ten, die sirids 1975 een gewapende strijd vo
ren tegeh de 'Franse overheersing'. Maar ni
verkeren ook de nationalisten in de proble
men. Het verboden Nationale Bevrijdingsfroi
(FNLC) viel uiteen toen het eiland in 1991
meer autonomie kreeg. De meeste gewapen*
groepen kondigden vorig jaar een staakt-het-l—
vuren af, waarbij sommige uitzondering ma-""
ken voor grondspeculatie en drugshandel.
Maar de onderlinge strijd verhardt zich. Vorig
jaar kwamen 40 mensen om het leven bij voce:
al afrekeningen. Dit leidt tot een banaliseringi
van het geweld tussen groepen die steeds
meer betrokken raken zijn bij mafiose praktijL-
ken. Journalisten die commentaar leveren opf
het geweld of de daarmee gepaard gaande p
'louche zaken' worden bedreigd. L.
Op Corsica kent iedereen elkaar. „Dat bete- m
kent dat politici vaak weten hoeveel stemmeitö
ze krijgen en dat zij stemmen kunnen kopen.p^
Als een burgemeester iemand een baan geeftjfl
in zijn gemeente, dan is hij verzekerd van de™
steun van diens hele familie, dus ook van tani
tes, ooms, neven en nichten", vertelt Morrin.
Die solidariteit binnen de familie heeft als
gunstig effect dat op Corsica, het armste ge-
bied van Frankrijk, ouderen vaak worden ver-
zorgd door hun naasten. Maar ook dat ver
dwijnt: de bevolking vergrijst en jongeren die
geen uitzicht hebben op een toekomst op het
eiland trekken weg. Het feit dat Corsica in 199
een eigen universiteit kreeg in het bergstadje
Corte, verandert hier weinig aan. Voor de
meeste van de 3.000 studenten zal geen werk
zijn op het eiland.
Zonder industrie en met een kwijnende land
bouw is ontwikkeling van het toerisme de voo
de hand liggende uitweg uit de economische
crisis, maar dan zonder de wildgroei die ande
re Mediterrane eilanden verminkt. Corsica is J
nog een soort natuurreservaat, met ongerepte]
bossen en stranden en oorspronkelijke stadjes
als Calvi en Bonifacio. Wel moet het eiland zij
imago oppoetsen en vooral: de nationalisten
moeten hun plastiquagesstaken, de aanslagei
waarbij overigens zelden slachtoffers vallen
die nooit gericht zijn tegen toeristen. Kan eei
buitenlander hier een huis kopen. „Ja, maar
sluit dan toch wel een goede verzekering af"
zegt Pantalacci met een veelzeggende glim
lach.
AJACCIO •HELEN
Politie moet brief serieus nemen, mciar het wordt steeds gekker
Alsof het Colombiaanse Medellinkartcl
zelve zijn pijlen op de Nederlandse Justitie
richt. Dreiging met terreuraanslagen op
personen en gebouwen van Justitie, het
lijkt evenzeer op een filmscenario van de
niet zuinige geweldsfilmer Oliver Stone.
Maar hoe bedreigend is een brief van de
misdaadorganisatie Octopus waarin dood
en verderf worden aangekondigd als ge
vangenen niet worden vrijgelaten?
Als het aan de afzender ligt: zeer bedrei
gend. Maar vooralsnog zit de geëiste vrijla
ting van een aantal kopstukken van Oc
topus, de beruchte misdaadbende, er niet
in. Het is nog maar de vraag, ook voor Justi
tie, of het beruchte syndicaat de dreigbrief
wel heeft verstuurd.
Met een dreigbrief is het als een bommel
ding: probleem is de bepaling van de echt
heid. Zo werd ooit de Amsterdamse officier
van justitie Valente met de dood bedreigd
via de fax. Men vermoedde dat deze even
eens door 'Octopus' was verstuurd. Het
bleek een doorgedraaide Amsterdamse te
zijn. Zij richtte haar satanische woede een
voudig per faxje op de wereld in het alge
meen en Valente in het bijzonder. Vanaf
een pompstation, alwaar zij met kwartjes
het faxapparaat in werking stelde.
Maar de officier was al eens van zijn fiets
gegooid, er was met een auto op hem inge
reden tijdens het joggen, hij was achter
volgd en er was bij hem ingebroken. Hij had
dus genoeg particuliere motieven de faxbe
richten van de vrouw serieus te nemen. Hij
kreeg bescherming en schafte zichzelf een
pistool aan.
Ook politie en Justitie in Amsterdam nemen
de onlangs geuite terreurdreiging serieus.
Ze moeten wel. Vraag is echter wie het in
zijn hoofd haalt om de vrijlating van uitge
procedeerde personen als Charles Zwols-
man en de zijnen te eisen. Zulks valt im
mers slechts te verwachten in bananenre
publieken, alwaar het persoonlijk gerief van
megalomane heersers boven een maat
schappelijk belang wordt geplaatst. Van een
organisatie als Octopus, door Justitie als ui
terst professioneel gekenschetst, zou je der
gelijke onzinnige initiatieven niet verwach
ten.
Maar inbraken bij het parket van Justitie en
een officier die in de sloot wordt gegooid,
hield men tot vorig jaar ook voor onmoge
lijk. En bedreigingen van agenten behoor
den nog langer geleden evenmin tot het
métier van zware criminelen, want men
wist dat dan alle opsporingsregisters wer
den opengetrokken. En hoe men ook over
de tegenstander moge denken: te veel aan
dacht van de recherche vindt elke crimineel
onaangenaam. Overigens werd politie
woordvoerder Wilting ook al eens eerder
bedreigd door criminelen. Na een periode
van extra bewaking ebde die dreiging weer
weg.
Als de dreiging met terreuraanslagen niet
afkomstig is van een vrouw ergens op een
Nederlands pompstation, en daadwerkelijk
door Octopusleden is verstuurd, kan dan
ook niets anders dan ontregeling van het
politiële en justitiële apparaat de bedoeling
zijn geweest: beetje paniek zaaien. Want
vrijlating van criminele kopstukken is zelfs
ich
jpj<
i Italië nimmer overwogen, ook al werde het
daar vooraanstaande rechters bij aanslage tan
gedood. Eventuele vrijlatingen zouden bolcl
vendien Nederlands positie binnen de di- '£e
plomatieke wereld van Europa en het rijke)s 1
Westen op slag onmogelijk maken.
Vooropgesteld: de brief moet, evenals de
t stompzinnige bommelding, serieus jjd»
worden genomen. Het onderzoek naar de
herkomst en de daadwerkelijke intentie e
van zal moeilijk worden. Vast staat wel dat oj
het steeds gekker wordt.
DEN HAAG HANS LEBER
