Canada: Vandaag
visakkoord met EU
Semana Santa: volksverhuizing in passieweek
Buitenland
Dilemma Russen in Tadzjikistan
Wenen veranderde aan einde wereldoorlog in puinhoop
"~)NDERDAG
13 APRIL 1995
u'erbod op export vee opgeheven
ftDEN» Het Britse Hooggerechtshof heeft het door de Engelse
jmeenten Dover en Coventry uitgevaardigde verbod op het
Jnsport van levende have gisteren ongeldig verklaard. De uit-
jraak van het hof betekent een grote tegenslag voor dieren-
nihtenactivisten. De rechters bepaalden dat de gemeenteraden
ïh hadden 'overgegeven aan de heerschappij van het gepeu-
J' door het legale vervoer van levende have te verbieden. Die-
libeschermers maakten bij de rechtszaal hun ongenoegen
'ndkeels kenbaar. foto reuter kevin lamarque
jjociale onrust teistert Vuurland
idtNOS aires» Bij ongeregeldheden tussen politie en arbeiders
diti gisteren in de Argentijnse stad Ushuaia één dode gevallen
n(dertig mensen gewond geraakt. Ushuaia is de hoofdstad van
idiurland en de zuidelijkst gelegen plaats van de wereld. De Ar-
hijntijnse regering zond gisteren extra politie naar Ushuaia om
aqarbeiders te verspreiden.
Massagraven ontdekt in Colombia
'ekoTAIn Colombia zijn gisteren twee massagraven ontdekt
de lichamen van in totaal 26 mensen. De lijken werden door
üitairen en arbeiders gevonden in het noorden en westen van
(t land. De autoriteiten vermoeden dat het in beide gevallen
et om de stoffelijke resten van boeren die door guerrillastrij-
p werden vermoord.
laffïabaas Riina krijgt weer levenslang
[.ERMQDe Siciliaanse maffiabaas Salvatore 'Toto' Riina is gis-
~len in Palermo voor de negende keer tot levenslange gevange-
sstraf veroordeeld. Riina werd schuldig bevonden aan de
3Pord op drie Siciliaanse politici tussen 1979 en 1982. Eerder
ojd hij al zeven keer levenslang gekregen wegens betrokkenheid
1 aanslagen van de maffia.
jtardinaal Groër krijgt hulpbisschop
OWEN. Het aftreden van kardinaal Hans Hermann Groër is vol-
Itis de Oostenrijkse media een voldongen feit. Het Vaticaan
ioL hem binnenkort een co-adjutor toewijzen. Groër, aartsbis-
°pop van Wenen, wordt beschuldigd van Seksueel misbruik van
ïlnderjarigen. Een co-adjutor is een soort hulpbisschop, die de
glende bisschop automatisch opvolgt.
Schadevergoeding na verkrachting
3|iden Een Britse jury heeft een vrouw een schadevergoeding
ïgekend van ruim 120.000 gulden, omdat haar voormalige
irkgever haar vier jaar geleden had verkracht toen zij in zijn
"jtel werkte als bordenwasser. De ex-werkgever gaat tegen de
jslissing van de jury in beroep, omdat de vrouw volgens hem
vrije wil seks met hem had.
Snse partijen eens over regering
jsiNKiVijf Finse partijen zijn het gisteren eens geworden over
vorming van een nieuwe regering. De beoogde premier Pa-
p Lipponen, wiens Sociaal-Derpocratische Partij de verkiezin-
p van 19 maart won, presenteert vandaag zijn kabinet. De re-
ping zal bestaan uit sociaal-democraten, conservatieven, de
[communistische Linkse Alliantie, de Groenen en de Zweedse
>erale Partij.
Jppositie wint verkiezingen Benin
- TQNOuDe oppositie in de Westafrikaanse staat Benin is erin
mi ilaagd haar meerderheid in het parlement te behouden. Dat
jkt uit de resultaten van de verkiezingen van 28 maart, die gis-
en zijn bekendgemaakt. Aanhangers van president Soglo
innen slechts 33 van de 83 zetels in het parlement, tegen 49
2! iels voor de oppositiepartijen.
afraël sluit Gaza af met Pesach
iuzalem Israël zal aan het begin van het Joodse Paasfeest
'Bsach) alle Palestijnen uit de Gaza en de Westelijke Jordaanoe-
j| rde toegang weigeren. De maatregel gaat vanmiddag in en
89'urt tot en met zondag. Mogelijk wordt de maatregel verlengd
2| t het einde van het paasfeest, dat acht dagen duurt.
oebel zakt: 5.000 voor dollar
3i )SKOuDe roebel bereikte gistermiddag een nieuw diepte-
int. Voor het eerst ging de Russische munteenheid door de zo-
- heten 5.000-grens. Dat betekent dat, hoewel de dollar de
itste tijd flink in waarde is gedaald, de Russen voor elke dollar
eer dan 5.000 roebel moeten neertellen. De roebel, in commu-
7 itische tijden in elk geval op papier gelijkwaardig aan de
liar, is dramatisch in waarde gedaald sinds de munteenheid
j verhandelbaar is. Begin dit jaar was de koers nog 3.500 tegen
p|n dollar.
flïre: Tutsi's
moorden in
impen Hutu's
5 HASA-CENÈVE AFP-Rtr
Winnie Mandela
weer even terug
KAAPSTAD GPD
re heeft de organisatie van
in Rwanda regerende Tutsi-
iderheid beschuldigd van de
val op een kamp van Rwan-
x eHutu-vluchtelingen.Onbe-
den brachten daar gisteren
i eg met vuurwapens en
6 idgranaten zeker 26 mensen
het leven. In Oost-Zaïre zit-
in totaal een miljoen vluch-
igen uit Rwanda in kampen,
olgens de VN kwamen de
ers met bootjes over het Ki-
meer en schoten zij in het
n Ie weg op het kamp Birava.
'jj e aanval is de ernstigste in
e sinds Rwandezen vorig
massaal de wijk namen
r het land. Hulpverleners
iben de laatste tijd melding
laakt van aanvallen van Tut-
hilities op Zaïrees grondge-
3 als reactie op de invasie in
anda van gewapende Hutu's.
Winnie Mandela is gistermid
dag opnieuw benoemd tot on
derminister van kunst en we
tenschappen, een functie waar
uit ze twee weken geleden door
president Mandela was gezet.
Maar de enige bedoeling van
haar herbenoeming is, om haar
zo snel mogelijk weer te ont
slaan. Die oplossing is bedacht
in reactie op een rechtszaak die
Winnie tegen de president had
aangespannen. Daarin vocht ze
haar ontslag aan, omdat het on
grondwettelijk zou zijn.
In een brief, die haar advoca
ten dinsdag aan de rechtbank
hadden overhandigd, werd een
aantal vormfouten in de ont
slagprocedure opgesomd. Om
te voorkomen dat Winnie het
proces zou winnen is de nieuwe
onderminister Brigitte Maband-
la gevraagd tijdelijk af te treden,
zodat een herbenoemde Winnie
ditmaal volgens de regels kan
worden ontslagen.
Optimisme na laatste ronde besprekingen
BRUSSEL ANP-Rtr
Canada en de Europese Unie moeten hun bittere conflict
over visserijrechten in de loop van vandaag kunnen op
lossen. Dat heeft de woordvoerder van de Canadese ver
tegenwoordiger bij de EU in Brussel gisteravond gezegd
nadat de partijen na uren onderhandelen een akkoord
binnen bereik kregen.
omstreden wateren actief zijn
door de overige lidstaten ge
maand meer water in de wijn te
doen in het conflict dat nu al
ruim een maand de betrekkin
gen tussen Europa en Canada
op de proef stelt.
Een van de struikelblokken
voor een akkoord was gisteren
dat de Canadese regering nog
steeds de borgtocht voor de
Spaanse treiler Estai niet had te
rugbetaald. Het gaat om
350.000 Amerikaanse dollars die
de reder moest betalen om het
op 9 maart door de Canadese
marine opgebrachte schip terug
te krijgen.
Voorts weigerden de Canade
zen zich vast te leggen op een
datum waarop partijen het
overeen te komen compromis
„De ambassadeur verwacht dat
de EU morgen vergadert om het
akkoord te bekijken en een eind
te maken aan het geschil", al
dus de woordvoerder. Zij kon
geen bijzonderheden geven
over de punten waarop een
doorbraak is bereikt in het con
flict. Daarin spreekt Canada van
overbevissing op heilbot en trad
Ottawa voor de kust van New
foundland op tegen Spaanse
treilers.
Eerder op de dag zei een
woordvoerder van de Commis
sie dat een akkoord niet kon
worden bereikt omdat Canada
nog dwarslag. Afgelopen maan
dag zijn Spanje en Portugal
de enige EU-landen die in de
in multilateraal kader kunnen
vastleggen. De Unie wil dat dat
gebeurt in september, op de
eerstkomende bijeenkomst van
de NAFO, de Noord-Atlantische
visserij-organisatie. De Europe
se Commissie streeft er nog
steeds naar het conflict vóór Pa
sen uit de wereld te helpen.
Een tweede onderhandelings
ronde tussen Marokko en de EU
over de verlenging van een vis
akkoord dat geldt voor de perio
de mei'92-mei'95 is gisteren
zonder resultaat afgesloten. In
de Marokkaanse viswateren zijn
ruim 700 Europese boten actief,
waarvan 90 procent van Spaan
se (Andalusische) vissers zijn en
10 van Portugese.
Spaanse kranten toonden
zich woensdag vrij pessimis
tisch dat op korte termijn een
overeenkomst wordt bereikt
tussen de EU en Marokko. Som
mige kranten hebben het zelfs
al over een nieuwe visoorlog,
die die met Canada zal doen
verbleken.
DEN HAAG DIEPERIK KRAMERS
De Veiligheidsraad heeft giste
ren de strijdende partijen in
Tadzjikistan opgeroepen zich
te houden aan een eerder afge
sproken staakt-het-vuren. De
raad richtte zich vooral tot de
islamitische oppositie die vori
ge week een offensief begon te
gen het met Moskou samen
werkende regime in
Doesjanbe. De opstandelingen
hebben afgelopen nacht hun
beschietingen voortgezet.
De oorlog in Tsjetsjenië is nog
niet voorbij, of het Russische le
ger dreigt opnieuw in een bloe
dig conflict verstrikt te raken.
Dit keer in Tadzjikistan. De af
gelopen dagen heeft de gewa
pende oppositie vanuit Afgha
nistan haar aanvallen tegen het
communistische bewind in de
Centraalaziatische republiek
opgevoerd.
Sinds vrijdag bestoken de strij
ders van de democratische en
islamitische oppositiepartijen
grensposten aan de zuidgrens
van Tadzjikistan, vooral in het
oostelijke gebied Gorny-
Badachsjan. Daarbij zijn tot
dusver zeker 33 grenswachten
van het GOS (Gemenebest van
Onafhankelijke Staten) omge
komen (onder wie drie Russen
en zeventien Kazachen) en 73
gewonden gevallen. Volgens de
grenswacht zijn 170 strijders
van het verzet, die de grenstroe
pen vanuit Badachsjan en Af
ghanistan aanvielen, gedood.
Moskou zegde het Tadzjiekse
bewind gisteren wapens, muni
tie en brandstof toe, nadat Tad
zjikistan had beloofd zich
krachtiger tegen het offensief
van de oppositie te zullen we
ren. Minister Gratsjov (defensie)
sprak zich evenwel uit tegen het
sturen van meer Russische troe
pen. „Een onafhankelijke staat
moet zijn eigen strijdkrachten
gebruiken om zijn binnenland
se problemen op te lossen", liet
hij weten.
Rusland heeft 15.000 man in de
voormalige Sovjet-republiek ge
legerd, die deel uitmaken van
de GOS-grenswacht en de in de
hoofdstad Doesjanbe gestatio
neerde Russische 201ste pant
serdivisie. In de grenswacht die
nen ook circa tweeduizend mili
tairen uit Kazachstan en Kirgi-
zstan.
De troepen zijn naar de repu
bliek gestuurd nadat de islami-
tisch-democratischeoppositie
in een bloedige burgeroorlog
het land werd uitgedreven.
Sindsdien valt de oppositie re
gelmatig de troepen van het
GOS en het neo-communisti-
sche bewind in Doesjanbe aan.
De afgelopen maanden was het
naar Tadzjiekse begrippen
betrekkelijk rustig aan de grens,
nadat regering en oppositie in
september een staakt-het-vuren
hadden gesloten dat tot 26 april
moet duren. Gedurende die tijd
moesten de twee partijen on
derhandelen en zou de opposi
tie aan de verkiezingen mogen
deelnemen.
Maar de oppositie boycotte uit
eindelijk de verkiezingen in fe
bruari omdat ze niet eerlijk zou
den verlopen, hetgeen nader
hand werd bevestigd door inter
nationale organisaties. De op
positie ging vrijdag over tot de
aanvallen omdat de Russen vol
gens haar troepen naar Badach
sjan hadden gestuurd, in strijd
met het bestandsakkoord.
De jongste gevechtsronde
brengt het wankele bestand in
gevaar en plaatst Moskou voor
een dilemma. „Als onze solda
ten Tadzjikistan verlaten, dan
zal de Russische invloed in Cen-
traal-Azië verzwakken en ligt
Ruslands zuidgrens open", stelt
de legerkrant Krasnaja Zuezda.
„Maar als ze blijven, kan Rus
land dan de militaire en econo
mische last van de oorlog dra
gen, naast alle andere proble
men? En dreigt het dan niet Vij
and Nummer Eén in de islamit-
siche wereld te worden?"
DEN HAAG TJABEL DALING
In de week voor Pasen ligt het
openbare leven in Spanje nage
noeg stil. Van Palmzondag tot
aan Pasen is het Semana Santa
(Heilige Week). Overal worden
pelgrimstochten gehouden en
zes avonden en nachten trek
ken processies door de steden,
georganiseerd door religieuze
cofradias, broederschappen met
voor Nederlandse begrippen il
lustere namen.
Semana Santa begon dit jaar
traditioneel slecht in Spanje. De
Goede Week is namelijk ook al
lang een werelds feest. Daarom
hadden de meeste Spanjaarden
er flink de pest in dat de rege
ring nog net even voor het
weekeinde een forse verhoging
van de benzineprijzen aankon
digde. Dat hakt er meteen flink
in als je van Barcelona naar het
zuidelijke Andalusië rijdt. „Een
belastingvakantie", reageerden
de autorijdende zwartkijkers.
Miljoenen Spanjaarden hebben
de gehele week vrij en dat gaat
gepaard met een massale volks
verhuizing, van noord naar
zuid, richting zon, meestal per
auto. Verstopte en overvolle au
towegen zijn het gevolg. Afgelo
pen weekeinde kon de trieste
balans worden opgemaakt: 41
doden en 74 zwaargewonden.
Zondag en maandag zal de even
massale terugtocht over de
Spaanse snelwegen opnieuw
tientallen slachtoffers vergen.
Semana Santa levert in de poli
tiek een adempauze op, een tij
delijk staakt-het-vuren, al blij
ven politici van regering en op
positie elkaar ook deze week
bestoken. Het is immers verkie
zingstijd. Voor 28 mei staan lo
kale en regionale verkiezingen
op het programma, waarbij vol
gens alle voorspellingen de re
gerende socialisten flink zullen
verliezen. En dus blijven de
rechtse en linkse oppositie roe
pen dat de regering van premier
Felipe Gonzólez de corruptie
niet aanpakt, te weinig tegen de
werkloosheid doet en nog
steeds de moord op ETA-acti-
visten in de doofpot probeert te
houden.
De socialisten, beu van de zich
dagelijks herhalende aantijgin
gen, roepen in koor dat bepaaL
de krachten in Spanje de demo
cratie ondermijnen. En dan
doelt de premier niet op de Bas-
kische terreurbeweging ETA,
rechtse doodseskaders, of Qp
politici die in allerlei schanda
len zijn verwikkeld. Nee, zonder
man en paard te noemen had
hij duidelijk de centrum-rechtse
Partido Popular van José Maria
Aznar op het oog, mogelijk de
toekomstige regeringspartij.
Aznar zelf viert deze week Se
mana Santa in een toepasselijke
omgeving, in Israël, om steun te
betuigen aan het vredesproces
in het Midden-Oosten.
Tijdens Semana Santa worden
de meest meeslepende en spec
taculaire processies in Andalu
sië gehouden, vooral in Malaga
en Sevilla. Boetedoening staat
er centraal. In Malaga wordt elk
jaar een misdadiger vrijgelaten.
Jaren geleden was dat een man
die de minnaar van zijn vrouw
had vermoord. Door achter de
paso van een broederschap te
lopen, een houten draagbaar
met metershoge bijbelse figu
ren, beleed de man zijn zonden.
Na de publieke boetedoening
was hij gezuiverd van alle smet
ten. De pasos stellen een be
paald deel van het Lijdensver
haal voor. Daarnaast draagt elke
parochie ook een beeld van de
eigen Heilige Maagd mee, die
huilt om wat haar zoon is aan
gedaan. Na een stille tocht door
de duistere stad keert de pro
cessie terug bij de eigen kerk of
kathedraal. De tocht wordt be
geleid door misdienaren, pries
ters, monniken met flakkerende
kaarsen en een muziektrom en
honderden of duizenden be
langstellenden/geloofsgenoten.
Rode Leger veroverde Oostenrijkse hoofdstad 50 jaar geleden
Weggedoken in een schuilkel
der tegen luchtaanvallen kon
Helene Neuhaus horen dat het
geluid van artillerievuur vanaf
de andere oever yan de Donau
toenam. Dit betekende dat het
Rode Leger oprukte en dat de
slag om Wenen op het punt
stond te beginnen. „We konden
voelen hoe het gebouw schudde
terwijl het front naderbij kwam.
Ik wilde dat het snel over was
met het verlies van zo weinig
mogelijk mensenlevens. Op dat
moment konden we ons niet
bekommeren om de bijzondere
gebouwen in Wenen", zegt
Neuhaus (73) nu.
De laatste slag verliep bloedig
en snel: ze duurde nauwelijks
langer dan een week. Om twee
uur 's middags op 13 april 1945
was het voorbij. Los van inci
denteel geweervuur viel de stilte
over de verwoeste straten van
Wenen.
Maar al voor Sovjettroepen één
voet op Oostenrijkse bodem
hadden gezet, was een groot
deej van Wenens historische
centrum zwaar beschadigd of
verwoest. Op 12 maart, op de
dag af zeven jaar nadat de We
ners in een massale vertoning
van aanhankelijkheid Adolf Hit-
Ier hadden ingehaald, kreeg
Wenen een verwoestende lucht
aanval te verduren van Britse en
Amerikaanse gevechtsvliegtui
gen.
De Gothische kathedraal uit de
14de eeuw, de Stephansdom,
kreeg een voltreffer die het met
mozaïek ingelegde dak danig
beschadigde, terwijl de eropvol-
gende brand het gebouw half
verzwolg. De neoklassieke
Staatsopera, eens een geliefde
vrijetijdsplek van het keizerlijk
hof, kreeg verscheidene bom
men te verduren en stortte na
genoeg in. De bemanning van
geallieerde bommenwerpers
dacht dat het gebouw het be
langrijkste spoorwegstation van
Wenen was.
Het was één van de zwaarste
acties onder de 52 luchtbom
bardementen op Wenen tussen
1943 en 1945. Hij doodde bijna
9.000 mensen en verwoestte
37.000 huizen. De actie had ten
doel het moreel van de Weners
te breken, voor wie bij velen de
Anschluss aan Hitler-Duitsland
al lang zijn bekoring had verlo
ren.
De oorlogsjaren eisten een zeer
zware tol van de joodse ge
meenschap in de stad, die was
geconcentreerd in de wijk Leo-
poldstadt. Van de 300.000 joden
in Wenen voor de annexatie in
1938 waren er zegge en schrijve
nog tweehonderd over toen het
Rode Leger de hoofdstad in
handen kréég.
In de laatste drie dagen van de
slag om Wenen beschoten SS-
troepen en het Sovjetleger el
kaar langs het Donaukanaal,
waarmee ze gebouwen aan
weerszijden in puinhopen ver
anderden. „Toen het voorbij
was, kwam ik de schuilkelder
uit en zag ik een heleboel dode
mensen en paarden in de stra
ten. Alles was kapot", aldus
Neuhaus. „Maar we wisten dat
het voorbij was." Honderden
nazi's pleegden zelfmoord om
aan arrestatie te ontkomen, an
deren vluchtten richting opruk
kende Amerikaanse, Franse en
Britse legers.
In de eerste week van mei na
men Amerikaanse soldaten
Innsbruck, Salzburg en Linz in.
De Fransen kregen het in de
westelijke Alpen voor het zeg
gen en de Britten namen, vanuit
zuidelijke richting komend, Kla-
genfurt in. Een verklaring van
de geallieerden uit 1943 be
schreef Oostenrijk als het eerste
slachtoffer van Hitier. Dit docu
ment verschafte de Oostenrij
kers later de gelegenheid als Pi-
latus hun handen in onschuld
te wassen voor de nazi-misda
den die landgenoten op eigen
grondgebied hadden gepleegd.
Voor Neuhaus betekende de
komst van het Rode Leger de
bevrijding van Wenen, voor veel
anderen vormde die het begin
van de bezetting van de stad
door de vier geallieerde mo
gendheden (Frankrijk, Groot-
Brittannië, de Sovjetunie en de
Verenigde Staten), die tot 1955
zou duren.
De Weense Stephansdom werd bij geallieerde aanvallen in maart en
april 1945 zwaar beschadigd. foto reuter
Achter de pasos lopen de boete
lingen, die maskers en lange
puntmutsen dragen. De mutsen
bedekken het gehele gezicht. Al
leen voor de ogen zijn kleine
openingen gemaakt. Voor bui
tenstaanders roepen de beelden
van boetelingen (penitentes)
steevast associaties op met de
Amerikaanse Ku Klux Klan. Niet
helemaal verwonderlijk, omdat
de mutsen stammen uit de tijd
van de Spaanse inquisitie en de
Ku Klux Klan er dezelfde wrede
methoden op nahield.
De broederschappen hebben
namen als Virgen de la Estrella
(Maagd van de Ster), de la Espe-
ranza (van de Hoop), de Heer
Jezus der Zigeuners, Christus
van de Goede Dood, de Heer Je
zus der Invaliden Mutilados
Tijdens hun processies klinken
saetas, religieuze liederen,
doortrokken van diepe smart en
droefenis. Liederen opgedragen
aan de zoon van God die op
Goede Vrijdag de kruisdood
stierf. „Wie niet huilt als hij je
ziet heeft geen bloed in de ade
ren", luidt de tekst van een sae-
ta-zangeres uit het Andalusi
sche Jerez.
De pelgrimstochten en proces
sies staan in het teken van be
grippen als schuld, boetedoe
ning, zonde, passie en dood,
maar hebben ook iets weg van
een kermis en grote braderie. Er
wordt ook plezier gemaakt, veel
gegeten en lekker gedronken.
Leven en dood zijn in Spanje
nog steeds nadrukkelijker met
elkaar verbonden dan elders in
Europa. „Spanje is het enige
land waar de dood een natuur
lijk schouwspel is, waar de dood
lange fanfares blaast bij het
aanbreken van elk voorjaar",
schreef de dichter Federico Gar
cia Lorca.
Geen resultaat
in gesprekken
over Bosnië
SARAJEVO-BELGRADO PPA-Rtr-AFP
Leden van de internationale
contactgroep voor Bosnië (be
staande uit de Verenigde Staten,
Groot-Brittannië, Duitsland,
Frankrijk en Rusland) hebben
gisteren geen enkel resultaat ge
boekt. De gesprekken met de
Servische president Milosevic in
Belgrado waren vruchteloos. De
bemiddelaars moesten hun be
zoek aan Sarajevo afzeggen na
dat de Bosnisch-Servische bele
geraars hadden gezegd niet te
kunnen garanderen dat hun
toestel veilig op het internatio
nale vliegveld bij de Bosnische
hoofdstad zou kunnen landen.
De Bosnische president Izet-
begovic riep de leiding van de
vredesmacht van de VN, Un-
profor, op maatregelen te tref
fen tegen de voortdurende aan
vallen op Sarajevo en andere
door de VN beschermde gebie
den. „Als de internationale ge
meenschap niet bereid is Sara
jevo te beschermen, zullen we
het leger en de burgers de stad
laten bevrijden, zonder acht te
slaan op de te verwachten ver
liezen."
Bij een granaataanval op het
centrum van Sarajevo raakten
gisteren ten minste zeven men
sen zwaar gewond. Ook de
moslim-enclave Gorazde lag
opnieuw onder hevig artillerie
vuur van de Bosnische Serviërs.
