Serviërs openen
vuur op Gorazde
Buitenland
Stasi wilde duizenden
iissidenten opsluiten
Rem op hervormingen
Geslepen meesterspion
Wachten op Yan Yan
Duits bier mag afwijken van regels Europese Unie
k/qensdag 12 april 1995
AFP Agence France Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated
Press OPA* Deutsche Presse AgenturGPD* Geassocieerde Pers Diensten RTR Reuter UPI
'De kleren van de koningin'
Koningin Elizabeth zal zeker niet amusecl zijn. Een Australische
beeldhouwer heeft het in zijn hoofd gehaald het Britse en
Australische staatshoofd met haar man, prins Philip, naakt op
een bankje neer te zetten. De bank staat in een park in de hoofd
stad Canberra. ,,Het is een beetje als de Kleren van de Keizer",
aldus kunstenaar Greg Taylor over zijn in cement uitgevoerde
beeldenpaar, dat de titel Down by the Lake with Liz and Phil
(Aan het Meer met Liz en Phil) meekreeg. ,,Ik heb geprobeerd te
laten zien hoe volstrekt onbelangrijk ze zijn". foto ap
r
e| Leider Rode Khmer: doorvechten
bangkok* De leider van de Cambodjaanse verzetsbeweging Ro-
jde Khmer, Khieu Samphan, heeft vandaag via de radio een op
roep gedaan om de 'oorlog van het volk' tegen de regering voort
te zetten. Khieu sprak ter gelegenheid van het boeddhistische
ïieuwe jaar 2538 dat morgen begint.
)orsprong Mekong eindelijk gevonden
/Ilonden Franse en Britse ontdekkingsreizigers hebben de oor-
[sprong van de rivier de Mekong gevonden. Deze lokatie was één
van 's werelds laatste geografische mysteries. Volgens expeditie
leider Michel Peissel is de bron gevonden aan de voet van de
lup-sa pas. Ze ligt op een hoogte van vijf kilometer, honderden
aiometers van het dichtstbijzijnde dorp verwijderd. De Mekong
js met 4425 kilometer één van de tien langste rivieren van de we
reld.
Politie Japan arresteert leider sekte
Tokyo De Japanse politie heeft vandaag een belangrijke leider
van Aum Shinri Kyo, de sekte van de Hoogste Waarheid, gear
De 31-jarige Tomonitsu Niimi, door Japanse media wel
[jJaangeduid als 'minister van binnenlandse zaken', wordt ver
wacht van ontvoering van sekteleden en andere illegale activitei
ten. Niimi had onder meer tot taak de veiligheid van sekteleider
Shoko Asahara te garanderen.
Minnie daagt Nelson voor rechter
Winnie Mandela heeft haar ex-echtgenoot, de Zuid-
Afrikaanse president Nelson Mandela, voor de rechter gedaagd.
)Zij eist dat de president schriftelijk meedeelt waarom hij haar
Cperleden maand heeft ontslagen als staatssecretaris van kunst en
Wetenschap. Winnie zegt dat haar gedwongen vertrek in strijd
pet de grondwet is. De klacht is bij het Hooggerechtshof in Pre
toria afgeleverd, zei een presidentiële woordvoerder. ,,De presi
dent is hierover ingelicht en hij zal juridisch advies inwinnen."
Wiesel wil Duitse excuses
trankfurt Nobelprijswinnaar Elie Wiesel, een joodse overle-
jvende van het nazi-vernietigingskamp Auschwitz, heeft het
Duitse parlement opgeroepen de 50ste herdenking van de capi
tulatie van het Derde Rijk aan te grijpen voor een formele ver
ontschuldiging aan joden in de wereld voor de misdaden van de
nazi's. Wiesel deed de oproep gisteren in DieZeit.
iwanda houdt hulpgoederen tegen
lAiROBiRwanda houdt broodnodige hulpgoederen voor de
neer dan een miljoen Rwandese vluchtelingen in het oosten
ran Zaïre tegen. Kigali zegt dat de maatregel nodig is omdat de
'eiligheid van de hulpkonvooien bij hun tocht door Rwanda niet
:an worden gegarandeerd. Rwanda vindt bovendien dat het
'oedsel in verkeerde handen valt. Minister van binnenlandse za
ken Sendashonga riep de internationale gemeenschap op een
linde te maken aan ,,het voeden van criminelen uit intematio-
ïale hulpfondsen.
Oostenrijk treedt toe tot Schengen
irussel Oostenrijk zal zich op 28 april formeel aansluiten bij
A Schengen. Tijdens een bijeenkomst van ministers uit de negen
lidstaten ondertekenen vertegenwoordigers van Wenen de toe-
tredingsacte. Net als de Benelux, Duitsland, Frankrijk, Spanje en
Portugal al op 26 maart hebben gedaan, zal ook Oostenrijk een
einde maken aan de controle bij de onderlinge grenzen, in dit
jeval met Duitsland, en Schengen-reizigers scheiden van ande
ren op de vliegvelden.
Eurostekker laat op zich wachten
irussel Europa zal nog een tijdje moeten wachten op uniforme
stekkers en stopcontacten. De achttien landen die zijn aangeslo
ten bij het Europees comité voor normalisatie Cenelec hebben
geen overeenstemming kunnen bereiken over een ontwerp voor
een Eurostekker. Vooral de Britten en de Duitsers zouden be
zwaren hebben tegen de voorgestelde standaardstekker met
30, twee of drie ronde pinnen. Ze vinden hem niet veilig genoeg,
ïad
1 geval van crisis in DDR
pnn peter van nuusenburg
ld: e veiligheidsdienst van de
Wl Jormalige DDR, de Stasi, wilde
f/J het geval van een 'ernstige
nnen- en/of buitenlandse cri-
haar 14.000 gevaarlijkste te-
«standers in gevangenkam-
in interneren. Ruim 70.000
idere als vijanden van het re-
me bestempelde personen
>uden stringenter bespioneerd
orden. Er bestonden echter, in
genstelling tot wat vroeger
erd aangenomen, geen plan-
n om dissidenten te 'liquide-
Dit blijkt uit een gisteren in
Berlijn gepresenteerde studie
van de commissie-Gauck, die
de dossiers van de Stasi beheert,
over het uit 1988 stammende
crisisscenario van de organisa
tie.
Dat het plan in 1989 in de we
ken voor de ineenstorting van
het Oostduitse regime niet is
uitgevoerd, wordt toegeschre
ven aan het feit dat de bevol
king zich massaal tegen de eer-
ète arbeiders- en boerenstaat
had gekeerd. Daarnaast had de
regering uit Moskou te verstaan
gekregen dat zij niet moest re
kenen op steun.
PORTRET: CHEN YUN
In China is de man overleden
die als enige de macht van de
zwaar zieke staatsman Deng
Xiaoping kon betwisten. De re
volutionaire veteraan Chen
Yun stierf maandag, 90 jaar
oud, 'na een langdurige ziekte',
aldus de officiële bekendma
king gisteravond via de staat
stelevisie. De aartsrivaal van
Deng zou hebben geleden aan
leukemie. Hij was, na de com
munistische machtsovername,
een van de belangrijkste eco
nomische planners in de
Volksrepubliek.
Het nieuws van het overlijden
van het vooraanstaande en
machtige partijlid verscheen
eerst in een groot aantal Chi-
neestalige ochtendkranten in
Hong Kong. Dat de politieke lei
ders meer dan 36 uur hebben
gewacht met de officiële aan
kondiging, duidt er volgens
waarnemers in Peking op dat
het gaat om een politiek uiterst
gevoelige gebeurtenis. Zelfs de
dood van partijleider Mao Ze-
dong werd binnen zes uur naar
buiten gebracht. De partijtop is
bevreesd dat de stabiliteit ver
stoord raakt nu de op een na
machtigste man in China is
weggevallen.
Chen Yun, die geen officiële
functies meer bekleedde, werd
Chen Yun, tegenstrever van Deng
Xiaoping. foto afp
toch gezien als het boegbeeld
van de zogenaamde 'conserva
tieve fractie' in de paYtij. Even
als Deng Xiaoping (90) oefende
hij achter de schermen een
enorme invloed uit. De beide
communistische revolutionai
ren kwamen in het begin van de
jaren tachtig met elkaar in con-
PORTRET: GUNTER GUILLAUME
Concessies EU
aan Iran in ruil
voor veiligheid
Salman Rushdie
BRUSSEL «PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
De Europese Unie is bereid
concessies te doen aan Iran, zo
dra dat islamitisch bewind de
opgejaagde schrijver Salman
Rushdie in Europa met rust laat.
Diplomaten van de Europese
Unie en van Frankrijk, dienst
doend voorzitter van de EU,
hebben dat achter de schermen
laten weten aan Teheran. Het
idee is maandag door de minis
ters van buitenlandse zaken van
de EU goedgekeurd.
Diplomaten weigeren te zeg
gen welk soort concessies de
Europese l'nie bereid is aan
Iran te doen in ruil voor meer
veiligheid voor Rushdie. Ge
dacht zou kunnen worden aan
het verbeteren van de handels
relaties met Teheran. De met de
dood bedreigde auteur zou dan
op Europees grondgebied zeke
re veiligheidsgaranties moeten
krijgen.
Contacten achter de scher
men hebben echter nog geen
duidelijkheid opgeleverd of het
islamitische bewind bereid is de
fatwa, het religieuze doodvon
nis, tegen Rushdie te versoepe
len. Het vonnis werd door het
vorige bewind uitgesproken na
de publikatie van het omstre
den boek De Duivelsverzen. De
nieuwe regering wil zich er niet
van distantiëren, maar wil wel
enigszins uit haar internatio
naal isolement komen.
Irak kan nog
biologische
wapens maken
BAGDAD-WASHINGTON AP-Rtr-AFP
Bagdad heeft nog niet gerea
geerd op het gisteren gepubli
ceerde VN-rapport waarin
wordt gesuggereerd dat Irak
werkt aan de vervaardiging van
biologisch wapens. Het rapport
wordt vandaag besproken door
de VN-Veiligheidsraad.
Bagdad heeft, aldus het rap
port, geen verklaring had kun
nen geven voor de aankoop van
17 ton materiaal dat gebruikt
kan worden om bacteriën te
kweken voor biologische wa
pens. Iraakse functionarissen
hebben toegegeven dat Irak
sinds 1988 32 ton kweekmaleri-
aal heeft gekocht.
'Er bestaat een 'verhoogd risi
co' dat Irak biologische wapens
kan produceren', aldus Rolf
Ekeus. Hij is hoofd van de VN-
commissie die na de Golfoorlog
van 1991 werd gevormd om toe
te zien op de vernietiging van
Iraks wapens voor massavernie-
tiging.
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, Christop
her, verklaarde onlangs dal de
VS over bewijzen beschikken
dat Irak biologische wapens
ontwikkelt. Volgens Christopher
blijft Irak de wereld zand in de
ogen strooien en blijft het land
ondanks de bewijzen ontken
nen.
flict over het tempo en de strek
king van de economische her
vormingen. Chen was op de
eerste plaats planeconoom en
geen partij-ideoloog.
Chen, die een veel gewichtiger
rol in de ontwikkeling van de
communitische Volksrepubliek
heeft gespeeld dan Deng, pleitte
steeds voor langzame en voor
zichtige veranderingen met res
pect voor de geschiedenis. Hij
bekritiseerde Deng regelmatig
omdat hij in het. wilde weg een
snelle ontwikkeling van China
wilde forceren. Chen Yun werd
bekend door zijn 'vogelkooi
theorie'. Daarin omschreef hij
China's socialistische markteco
nomie als een vogel die niet kan
wegvliegen uit de kooi van cen
trale controle.
Chen Yun was één van de
laatste 'onsterfelijken' van de
Communistische Partij, zoals
men de oude revolutionaire lei
ders noemt die deelnamen aan
de Lange Mars en die de Volks
republiek stichtten. Er zijn nu
nog vier 'onsterfelijken' over. Ze
bekleden geen officiële functies
meer maar genieten veel res
pect en blijven het politieke le
ven beïnvloeden indien hun ge
zondheid dit toelaat.
PEKING GPD-Rtr-AFP
Günter Guillaume, de spion
wiens ontmaskering in 1974 de
Duitse bondskanselier Willy
Brandt ten val bracht, is in de
nacht van maandag op dins
dag in zijn woonplaats Eggers-
dorf bij Berlijn aan een hart
aanval overleden. Hij was 68
jaar.
Guillaume was de hoofdrolspe
ler in het grootste spionagedra-
ma uit de na-oorlogse Duitse
geschiedenis. Hij was op het
moment van zijn arrestatie een
vertrouweling van Brandt, die
zijn plaats in de geschiedenis
boeken vooral dankt aan zijn
Ostpolitik, de normalisering van
de betrekkingen met de landen
achter het IJzeren Gordijn.
Guillaume's carrière had de in
trige kunnen zijn van een spio
nageroman van de groot
meester van het genre, John Ie
Carré. Hij werd in 1956 vanuit
de DDR naar de Bondsrepu
bliek gestuurd. Daar leidde hij
een paar jaar een onopvallend
bestaan. Hij werkte, werd lid
van de sociaaldemocratische
SPD, de partij van Brandt, viel
op door zijn loyaliteit en organi
satietalent en werd uiteindelijk
een kopstuk in de SPD. Hij werd
Brandts steun en toeverlaat, zijn
schaduw voor wie niets geheim
bleef.
Toen Brandt in 1969 kanselier
werd, volgde Guillaume hem
Günter Guillaume: verantwoorde
lijk voor de val van Willy Brandt.
foto dpa
naar het centrum van de macht
in Bonn. De als charmant en in
nemend beschreven topspion
heeft waarschijnlijk jarenlang
toegang gehad tot staatsgehei
men zonder dat iemand enige
verdenking tegen hem koester
de. Pas toen duidelijk werd dat
de vertrouweling van de kanse
lier opvallend vaak in Frankrijk
was, groeide de argwaan. Hij
werd geschaduwd en daaruit
bleek dat hij op zijn Franse rei
zen zijn contactpersoon ont
moette.
De veiligheidsdienst stelde
Brandt op de hoogte van de
ontrustbarende ontdekking. Sa
men besloten ze Guillaume niet
meteen te ontslaan om nog
meer bewijzen tegen de spion
te kunnen vergaren. Deze han
delwijze riep meteen na de ont
maskeringvan de spion talrijke
vragen en kritiek op. Daarop
besloot Brandt de politieke ver
antwoordelijkheid te nemen.
Twee weken na de ontmaske
ring van Guillaume, trad Brandt
af. Hij werd opgevolgd door zijn
rivaal Helmut Schmidt. De
SPD-kanselier toonde zich ex
treem verbitterd, omdat hij zich
de laatste jaren had ingezet
vooreen betere verstandhou
ding met de communistische,
machthebbers in de Duitse De
mocratische Republiek.
Guillaume werd in december
1975 wegens hoogverraad tot 13
jaar gevangenisstraf veroor
deeld. In 1981 werd hij met zijn
vrouw Christel, die acht jaar
had gekregen, in het kader van
een agentenruil naar de DDR
gebracht. Daar leidde hij een te
ruggetrokken bestaan. Spijl van
zijn spionage-activiteiten heeft
hij nooit gehad. Hij had het het
voor de vrede gedaan, zei hij
vorig jaar in een TV-documen-
taire.
BONN PETER VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT
- 2 deurs, meiaal op polen
- geschikt voor hangslol
- hoedenplank en garderober
iM,63'5°"F?a
- Iichigriis melaal met slot
- A4/folio/gr.lolio
E23 nLS G28
Berlijn Het heeft er alle schijn van dat de reuzepanda Bao Bao probeert zijn krachten te sparen voor de komende, spannende dagen. In zijn
verblijf in de Berlijnse Tiergarten doet Bao Bao het tenminste rustig aan. Vrijdag krijgt de panda gezelschap van een vrouwtje, Yan Yan. Die
komt speciaal uit Peking om met Bao Bao een zogenoemde LAT-relatie aan te knopen en voor een nageslacht te zorgen.
foto reuter lutz schmidt
CORRESPONDENT
Duits bier, Oostenrijkse bergkaas en tradi
tioneel Frans stokbrood hebben één ding
gemeen. Ze behoren tot de tien voedselpro-
dukten in de Europese Unie, waarvoor de
Europese Commissie een uitzondering op
zowat alle regels wil toestaan.Dat is gisteren
in Brussel gebleken.
Al jaren wordt in de EU gebakkeleid of en
zo ja welke traditionele voedselprodukten
mogen afwijken van de Europese regels in
zake toevoeging van additieven. Door voor
traditionele produkten uitzonderingen te
maken, dacht menig land een concurrentie-
voordeeltje binnen te halen op de Europese
eenheidsmarkt.
Inmiddels zijn talloze uitzonderingsregels
opgesteld en zogeheten certificaten van
oorsprong ontworpen, maar volgens negen
van de vijftien lidstaten was dit allemaal
nog niet genoeg. Dus toog de Europese
Commissie aan de slag om voor uitermate
traditionele produkten nog maar eens een
uitzondering te maken. Van de meer dan
300 verzoeken die daarop voor voor kazen,
worsten en sterke dranken binnenkwamen,
wil de Commissie er echter slechts tien ho
noreren.
Naast Duits bier, Oostenrijkse bergkaas
en traditioneel Frans stokbrood wil Brussel
ook Griekse fèta, ingemaakte Franse truffels
en slakken, Franse 'confit' van gans, eend
en kalkoen en het Finse mammi vrijwaren
van de regels inzake additieven. Voor Fin
land komt het voorstel juist op tijd. Mam-
mi, een bruingekleurde 'pap' van gefermen
teerde roggemout, stroop en gedroogde si
naasappelschil, is een paasgerecht.
Bosnië wil bestand niet zonder meer verlengen
De Bosnische Serviërs hebben gisteren de stad Gorazde,
een door de Verenigde Naties tot 'veilig gebied' uitgeroe
pen stad in het oosten van Bosnië, met zware artillerie
bestookt. De VN hebben de NAVO een mandaat gegeven
dergelijke gebieden te beschermen, desnoods met ge
weld.
SARAJEVO «Rtr-AFP-ANP
De VN-veiligheidsmacht Un-
profor sprak van negen tot
twaalf granaten van 'groot kali
ber' die op de stad zouden zijn
neergekomen. De Bosnische te
levisie noemde een aantal van
zeventien. Vooral het centrum
van de moslimstad lag onder
vuur. Vooralsnog is nog niet
duidelijk of er door de beschie
ting slachtoffers zijn gevallen.
De situatie in Bosnië ver
slechtert zienderogen sinds het
regeringsleger het bestand ver
brak en een offensief startte te
gen de Bosnische Serviërs. Op
verscheidene plaatsen in Cen-
traal-Bosnië hebben de mos
lims terreinwinst geboekt. On
langs veroverden zij een belang
rijke Servische communicatie
toren op de berg Vlasic. Ook de
Bosnische Kroaten hebben ge
meld terrein te hebben veroverd
op de Bosnische Serviërs.
President Izetbegovic van
Bosnië zei dat zijn regering niet
van plan is het staakt-het-vuren
dat in mei afloopt te verlengen,
als rest-Joegoslavië (Servië en
Montenegro) niet instemt met
het internationale vredesplan
dat een einde moet maken aan
de al drie jaar durende oorlog.
Als de Servische president
Milosevic Bosnië-Hercegovina
voor 30 april erkent, zijn wij be
reid het bestand met twee tot
drie maanden te verlengen, zei
Izetbegovic. En als de leider van
de Bosnische Serviërs het vre
desplan van de Contact Groep
(Rusland, Duitsland, de VS,-
Frankrijk en Groot-Brittannië)
na 30 april aanvaardt, gaat het
beastand nog dezelfde dag in.
De Verenigde Naties hebben
gisteren voor de eerste keer
sinds de aanwezigheid van
blauwhelmen in het voormalige
Joegoslavië een VN-generaal
wegens onbekwaamheid van
zijn post ontheven. De Russi
sche generaal-majoor Aleksandr
Pereljakin is gisteren naar huis
gestuurd wegens ernstige te
kortkomingen, onprofessioneel
gedrag en de onbekwaamheid
bevelen op te volgen.
Na aandringen Filipijnen
Singapore heropent onderzoek
in moordzaak kindermeisje
Singapore heeft na lang aarze
len ingestemd met heropening
van de moordzaak waarvoor in
middels een Filipijns kinder
meisje is terechtgesteld. Presi
dent Ramos van de Filipijnen
zei dat premier Goh van
Singapore hem dat telefonisch
had beloofd. Op het niveau van
ministers van buitenlandse za
ken zal een procedure worden
vastgesteld voor een nieuw on
derzoek dat 'de waarheid moet
achterhalen en de zaak van het
recht moet dienen'.
De behandeling van de dub
bele moord in Singapore heeft
tot een dieptepunt in de betrek-
Crisis parlement
en president in
Wit-Rusland
MINSK Rtr
De politie heeft vanochtend
vroeg een groep betogende na
tionalistische afgevaardigden
verwijderd uit het parlement
van Wit-Rusland. De achttien
parlementsleden begonnen gis
teren een hongerstaking uit
protest tegen het beleid van
president Loekasjenko en zijn
plannen referenda te houden
over nauwere banden met Rus
land en over de uitbreiding van
zijn macht.
Veel afgevaardigden vrezen
dat ze later vandaag worden te
gengehouden als ze het gebouw
weer willen betreden. Zij zeiden
vandaag een demonstratie in
Minsk te willen houden.
Loekasjenko heeft gedreigd
het parlement te ontbinden in
dien het niet instemt met zijn
voorstellen over referenda. Hij
wil toestemming om de banden
met de Slavische broederlanden
(Oekraïne, Rusland) nauwer
aanhalen.
kingen tussen beide landen ge
leid. De stemming in de Filipij
nen steeg tot een kookpunt
toen Singapore weigerde de
zaak te heropenen en Flor Con-
templacion ophing voor de
moord in 1991 op een ander
kindermeisje, Delia Maga, en
een driejarig Singaporees jonge
tje.
Hoewel Conteplacion de
moorden bekende, geloven veel
Filipijnen toch in haar on
schuld. Zij zeggen dat zij is ge
marteld. Een Filipijnse presi
dentiële commissie groef de
overblijfselen van de vermoorde
Maga op voor onderzoek en
zegt bewijzen te hebben gevon
den dat zij mogelijk vermoord is
door een man en dat Contem-
placion, een moeder van vier
kinderen, dus onschuldig is.
Singapore wees het onder
zoek in de Filipijnen van de
hand en noemde het 'eenzijdig'
en 'totaal belachelijk'. Dat leid
de weer tot een nieuwe uitbar
sting van woede op de Filipij
nen. Een radio-commentaar
verwoordde de stemming door
Singapore te vergelijken met
'een eiland van varkens'.
