Gezondheid
Vet dringt nauwelijks
door in patatstaajje
Ontspannen foetushouding
I/S&S
DINSDAG 11 APRIL 1995
SPREEKUUR
Hoger en breder
Nederlanders behoren tot de langste mensen op
aarde. Die lengtegroei is snel gegaan, vooral de
laatste honderd jaar. De gemiddelde vrouw uit
1900 was ongeveer 1,60 meter lang, woog zo'n 60
kg en had confectiemaat 36. De vrouw van nu is
op alle fronten forser uitgevoerd. Zij is tien centi
meter langer, en dat zit vooral in de ledematen,
zij weegt ongeveer 67 kg en heeft maat 40.
Deze groeiexplosie wordt toegeschreven aan
het betere eten dat in Nederland voor vrijwel ie
dereen betaalbaar is. Deze veronderstelling wordt
gesteund doordat in andere landen waar de wel
vaart toeneemt, de bevolking eveneens in snel
tempo de hoogte inschiet. Het volwaardige eten
begint al vóór de geboorte. Aanstaande moeders
wordt op het hart gedrukt niet te roken, niet te
veel alcohol te drinken, veel zuivelprodukten te
gebruiken en af en toe een flinke hap vitaminepil
len weg te werken. En als het kind er eenmaal is,
word je in de winkels doodgegooid met uitgeba
lanceerd babyvoedsel. Kortom, voor de gemiddel
de Nederlander is het vrijwel onmogelijk om ern
stig gebrek te lijden en het resultaat is te zien in
elke eindexamenklas: geen scholier die nog in de
bankjes past.
Toch zijn er nu aanwijzingen dat de rek uit de
lengtegroei is, en dat de Nederlander nu vooral in
de breedte zal toenemen. Volgens het Centraal
Bureau van de Statistiek (CBS) dreigt op dit mo
ment één op de drie Nederlanders te zwaar te
worden, één op de vijf is al te zwaar en één op de
twintig vrouwen en één op de veertien mannen is
zelfs vetzuchtig. De maat waarmee dit gemeten
wordt is de Quetelet-index (Ql), een internatio
naal erkende methode om de verhouding lengte-
/gewicht uit te drukken. De formule is eenvoudig:
het gewicht in kilo's wordt gedeeld door de lengte
maal de lengte in meters. Voorbeeld: u bent 1,75
m lang en u weegt 70 kg, dan hebt u een QI van
70:(1,75 x 1,75) 23. Wat is nu de betekenis van
dit getal? Een QI van onder de 20 is ondergewicht,
tussen 20 en 25 is goed gewicht, 25 tot 27 is nei
ging tot overgewicht, 27 tot 30 is echt overgewicht
en boven de 30 spreken we van vetzucht. Als u,
nog steeds 1,75 m lang, 95 kg weegt, dan zit u in
de laatste categorie met een Ql van 31.
De QI is een maat die op medisch.e gronden
iets zegt over voedingstoestand, iets zegt over ge
zondheidsrisico's. Naarmate de QI hoger is,
neemt het risico op suikerziekte en hart- en vaat
ziekten toe, evenals de kans op slijtage in de ge
wrichten. Knieën en heupen moeten die kilo's ex
tra wel dagelijks meetorsen.
De QI zegt helemaal niets over het heersende
schoonheidsideaal. Even terug naar het voor
beeld, 1,75 m lang en 70 kg zwaar. Een gezond
gewicht, maar niet voor een schoonheidswed
strijd. Tegenwoordig zit tussen een fotomodel en
een normaal gewicht een verschil van 20 kilo.
Volgens de Ql zijn die meisjes ondervoed, maar
wij kijken ze bewonderend aan en proberen uit
alle macht ook zo mager te worden. Veertig pro
cent van de volwassen vrouwen vindt zich te
zwaar en wil afvallen. We zijn niet te zwaar, maar
het schoonheidsideaal schrijft magerte voor. In
de Verenigde Staten, waar overgewicht een volks
ziekte is, heeft de vermageringswoede zulke mas
sale vormen aangenomen onder jonge meiden
dat in die leeftijdscategorie ondergewicht nu een
gezondheidsprobleem
m
MARISKA KOSTER
Volgens de QI te zwaar
dan is- het uit oogpunt
van gezondheid verstan
dig daaraan iets doen. Is
het nodig om meer dan
vijf kilo af te vallen, kies
voor begeleiding, bijvoor
beeld de Weight
Watchers of een diëtist.
Want afvallen is niet een
voudig en op het nieuwe
gewicht blijven is nog
moeilijker.
NICO HYLKEAAA
Waardoor ontstaat vette pa
tat? Met die vraag heeft het
Instituut voor Agrotechnolo-
gisch Onderzoek (ATO/DLO)
zich beziggehouden. Aard
appelen bestaan net als de
mens voor zo'n 80 procent
uit water. Een wijd verbreide
gedachte was tot voor kort,
dat bij het frituren dat water
voor een deel verdampte en
vet de vrijgekomen ruimte
opvulde. Bij frituren op te la
ge temperatuur zou het vet
meer kans krijgen tot het
binnenste van het aardap
pelstaafje door te dringen,
voordat de buitenkant een
korstje heeft gekregen.
Het ATO/DLO heeft aange
toond dat dit laatste niet het
geval is. Om dat te bewijzen
hebben onderzoekers een
patatstaafje gefrituurd in vet
waaraan een rode kleurstof
was toegevoegd. De verde
ling van het water in het on-
gefrituurde staafje werd
vastgesteld door middel van
Magnetic Resonance Imaging
(MRI). Na het frituren werd
het staafje doorgesneden en
maakten de onderzoekers
nogmaals een microscopi
sche opname op de plaats
waar de waterverdeling was
gemeten.
Uit de MRI-opname blijkt
dat tijdens het frituren een
steeds dikker wordende dro
ge laag ontstaat, terwijl de
waterconcentratie van het
fritesstaafje relatief weinig
verandert. Vet troffen de on
derzoekers alleen aan op het
oppervlak van het staafje.
Het gekleurde vet drong
nauwelijks door in de patat.
Duidelijk blijkt dat het opne-
omgeving. En
natuurlijk geen
klodder mayo-
erop.
FOTO ANP
ging i!
het verdampte
Waarom is patat bij de ene
frituurder dan toch vetter
dan bij een ander? De con
clusie van de onderzoekers:
„Vette patat is vooral afhan
kelijk van de nabehandeling.
Na de verwijdering uit het
vet, is het aan te bevelen de
frites in een warme omge
ving te laten uitlekken. Het
wegzetten in een koude
dichte pan, geeft meer vetaf-
zetting op de staafjes te
Pedagogen en fysiotherapeuten onderzochten het en kraamver
zorgsters ondervonden het: baby's ontspannen zich veel beter in dit
emmervormige bad. De kleine wordt gebaad in een veel natuurlij
kere houding en is volledig door
gelijkbare situatie met die in de
baarmoeder. Het kind neemt in
deze toestand gemakkelijk en
snel de meest ontspannen hou
ding aan: de foetushouding.
Omdat in dit trechtervormige
bassin het water langer op tem
peratuur blijft, is het ook aange
naam voor kinderen die te
vroeg geboren zijn of last heb
ben van ondertemperatuur.
Voor kraamverzorgsters is een
belangrijk voordeel dat er min
der gesjouwd hoeft te worden:
één emmer in vergelijking tot
een aantal emmers in een con
ventioneel babybad.
Het bad, dat de naam Tummy-
Tub kreeg, heeft de eerste prijs
gekregen van de Stichting Na
tionale Ideeënlijn. Ook het Eu
ropean Development Centre in
Eindhoven, beoordeelde het
bad positief op het gebied van
behoefte, effectiviteit en volle
digheid. De TummyTub is ont
wikkeld door het Nederlandse
bedrijf ID Fixed uit Arnhem en
zal werelwijd op de markt wor
den gebracht. Adviesprijs drie
tientjes.
Meer informatie: 030 - 284866.
Anti-
rookbeleid
ROTTERDAM ANP
Werknemers van de
Erasmus Universiteit die
aan nicotine zijn ver
slaafd, mogen op kosten
van de onderwijsinstel
ling afkicken. Daarvoor
kunnen ze een speciale
cursus volgen. Dit ge
baar sluit volgens de
Rotterdamse hogeschool
aan op haar streven alle
gebouwen met ingang
van het jaar 2000 rook
vrij te houden.
Behalve de afkickcursus
sen moet inzet van een
'ludieke brigade' de
nieuwe maatregelen in
goede banen leiden.
Haar taak is het voorge
nomen anti-rookbeleid
te controleren, corrige
ren en sanctioneren.
P u
9
10
10
5
7
5
3
1
2
8
2
8
5
7
5
9
3
9
4
5
3
6
7
6
5
3
1
7
10
5
5
7
8
1
5
9
5
7
5
3
4
5
9
5
10
5
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
OPGAVE
OPLOSSING
SLEUTELWOORD
In sommige vakjes staat een ge
tal dat correspondeert met een
getal in de balk onderaan. De let
ters die ingevuld worden in de
vakjes met een getal, kunnen ook
op de balk worden ingevuld. Ver
ticaal vormen de leeters in de
eerste en derde kolom ook een
woord. Hoe luidt het sleutel
woord?
Horizontaal:
1. beven; 2. plaats in Frankrijk;
3. schoonmaken; 4. een vernieti
gende kritiek leveren; 5. toga; 6.
ambitie; 7. ontharen; 8. minna-
W00RDZ0EKER
Overgebleven woord:
WAKKERWORDEN
X X X T N A n K ,A y.
l\VV
I W®\\ t I
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck
waarom Heerr u uvj
MA/d fdoü \/AN DAT"
ELA-T&esouW eeeoolo
OfADAT Hl) \sl AL- Dis
DERTTie JAAR- MAAR.
V/iE"R. KEER.
ML) GEPRAAT" HBeFT
FR'TS; ORK, &R*?, ORKf
SO£R M&T
BOES
H
T
W
Weersvooruitzicht
WOENSDAG 12 APRIL
DOOR HANS VAN ES
Na een droge start van april viel
er maandag voor het eerst weer
regen van enige betekenis. Een
vlakke storing, die via de Noord
zee naar Duitsland trok, leverde
tot gistermiddag circa 5 millime
ter af. Later in de middag werd
het wat vriendelijker met af en
toe zon en niet te veel wind. Het
was aan de koude kant met maxi
ma van 9 a 10 graden.
Ook de komende dagen treed
het voorjaar nog niet op de voor
grond. Er ligt weliswaar een ho-
gedrukgebied in de buurt, maar
dit systeem blijft voor Nederland
een ongunstige positie innemen.
Het centrum wordt een groot
deel van deze week bij Ierland
aangetroffen met als gevolg dat
de luchtaanvoer steeds vanaf de
Noordzee plaatsvind. De Atlanti
sche depressies blijven ver uit de
buurten koersen langs IJsland
naar het noordoosten. De fronta
le uitlopers weten echter nog juist het Noordzeegebied te bereiken.
Door de overheersende invloed van de hogedruk zal de neerslagactiv
teit vrijwel verdwenen zijn. Wat overblijft zijn uitgestrekte wolkenvel
den, waarmee de zon strijd moet leveren. Zoals meestal in dit soorti
tuaties is het moeilijk vooraf te bepalen hoe de verhouding zon en'
wolken uiteindelijk zal uitpakken. In elk geval zal de temperatuur
voorlopig wat aan de magere kant blijven met hooguit 12 of 13 gra
den.
De Berlijnse lange-termijnvoorspellers Malbergen Dettman voor
zien een tamelijk warm voorjaar - april tot en met juni - met een ge
middelde temperatuur van 1 graad boven normaal. Ook op de middejw
lange termijn -1 tot 2 weken vooruit was er onlangs goed n
schillende weerdiensten in Nederland geven sinds kort op beperkte|
schaal een verwachting uit overeen periode van 6 tot 10 dagen. He
gaat hier om een experimentele verwachting, een onderwerp wat ik
een volgende aflevering zal toelichten.
Eind vorige week wezen de kaarten voor het Paasweekeinde op ee
aanzienlijk warmer weertype met maxima van zelfs meer dan 20 gr;
den. Maar het blijkt nu weer eens dat de natuur zich niet zo makkeli
laat voorspellen. De verwachte weerkaarten voor 4 a 5 dagen vooruil
doorgaans redelijk betrouwbaar, wijzen er op dat de hogedruk in onz
omgeving vanaf vrijdag wordt aangetast door oceaanstoringen met
overgang naar fris en wisselvalli-g weer.
E U
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
woensdag.
Noorwegen:
melijk veel wolkenvelden
en nu en dan regen,
Zweden:
Perioden met zon en
'droog. Middagtempera-
tuur van ongeveer 3 gra-
Denemarken:
Wolkenvelden en af en toe
wat regen of motregen,
ook een enkele opklaring.
Middagtemperatuur onge
veer 10 graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Perioden met zon en
land en Schotland ook wolkenvelden en
voornamelijk vandaag nog wat regen of
motregen. Weinig wind en in de nacht
en ochtend hier en daar mist. Middag-
temperatuur ongeveer 13 graden, in En
geland plaatselijk enkele graden hoger.
België en Luxemburg:
Vandaag in de Ardennen mogelijk nog
wat regen. verder droog en af en toe wat
zon. Middagtemperatuur ongeveer 12
Noord- en Midden-Frankrijk:
In de westelijke departementen perio
den met zon, elders wolkenvelden en
vrijwel overal droog. Middagtemperatuur
uiteenlopend van 12 graden bij Nancy
tot 17 in de omgeving van Nantes. Tem
peratuur op 1000 meter hoogte in de
Vogezen en de Jura enkele graden boven
het vriespunt.
Vrij zonnig, maar van het zuiden uit ook
enkele wolkenvelden en vooral vandaag
kans op een lokale regen- of onweers
bui. Warm met maxima rond 24 graden,
vandaag in het noorden plaatselijk nog
30 graden; aan de kust bij wind van zee
Spanje:
Vrij zonnig, in het zuiden en midden ook
wat bewolking en vooral vandaag enkele
overwegend droog en hier en .daar i
zon. In de Beierse Alpen perioden i
sneeuw. Middagtemperatuur ongev
11 graden. Temperatuur ojj 1500 n
in de Zuidduitse Alpen en op 1000 n
ter in de middelgebergten rond
vriespunt.
Zwitserland:
Wolkenvelden
perioden met regen, boven 1200 me|a
sneeuw. Aan de zuidflank
penmassief droger. Temperatuur
2000 meter hoogte circa -2 gra
middagtemperatuur in dé dalen i
13 graden.
Oostenrijk:
Bewolkt en nu en dan regen, boven 0
1000 meter sneeuw. Temperatuur
2000 meter hoogte ongeveer -4 grad
middagtemperatuui
n de dalen rond
WOENSDAG 12 APRIL 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 06.51 Zononde
Maan op 17.01 Maan onder05. e
IJmuiden Katwijk
Hoog 02.15 14.29 01.48 14 e
Laag 110.08220347 «.22.27
p623
21 graden, landinwaarts tusst
28 graden.
Canarische Eilanden:
Zonnige perioden maar ook wolkenvel
den en kans op een enkele regen- of on
weersbui. Middagtemperatuur rond 24
Tunesië:
Zonnige perioden maar vandaag ook
wolkenvelden en kans op een regen- of
onweersbui. Middagtemperatuur aan
zee vandaag rond 21 graden, daarna
iets lager.
Zuid-Frankrijk:
Zonnige perioden maar in de oostelijke
departementen ook enkele wolkenvel
den. Vrijwel overal droog. Morgenavond
steekt tijdelijk de Mistral op. Middag-
temperatuur uiteenlopend van 13 gra
den in de omgeving van Lyon tot plaat
selijk 21 in de Languedoc. Temperatuur
in de Alpen op 2000 meter hoogte
meest enkele graden onder het vries
punt.
Mallorca en Ibiza:
Flinke zonnige perioden en droog. Mid
dagtemperatuur ongeveer 20 graden.
Italië:
Af en toe zon en enkele buien, mogelijk
met onweer. In de Alpen en Dolomieten
boven de 1200 meter plaatselijk wat
sneeuw. Temperatuur op 2000 meter
ongeveer -2 graden. Middagtemperatuur
in de laaggelegen gebieden rond 16 gra
den, morgen op Sicilië enkele graden
Corsica en Sardinië:
Wolkenvelden en vooral vandaag kans
op een bui. Middagtemperatuur rond 18
Malta:"'
Vandaag wolkenvelden en enige tijd re
gen, mogelijk ook onweer. Morgen gelei
delijk droog en af en toe zon. Middag
temperatuur ongeveer 18 graden.
Griekenland en Kreta:
Vandaag perioden met zon en droog,
morgen op veel plaatsen regen, mogelijk
kele opklaringen. Middagtemperatuur
ongeveer 15 graden.
Turkije en Cyprus:
Vandaag verdanderlijk bewolkt en droog,
morgen van het westen uit regen, moge
lijk ook onweer. Middagtemperatuur on
geveer 15 graden.
Duitsland:
Vandaag wolkenvelden en in de ochtend
eerst nog af en toe regen of motregen,
boven de 1000 meter- sneeuw. Morgen
Weerrapporten 10 april 2
Maastricht
Aberdeen
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
23 17
22 15
21 13
27 21
