„Waar ik
ook geld
opneem,
het kost
me niks."
Nederland geeft weinig
uit aan basisonderwijs
'Pyromanie is een mannenziekte'
Binnenland
Zalm: WAO zorgt voor
meevaller van miljard
vOV-oprichter Batenburg weet in
?der geval wie z'n vijanden zijn
Voorbereidingen voor 5 mei
Gemeente vol met banenpoolers
IINSDAG 11 APRIL 1995
ANP Algemeen Nederlands Persbur
Nuts-directeur in bestuursconflict
nfn haag Directeur A. Zijderlaan van het in opspraak geraakte
Muts Verzekeringen in Den Haag en de raad van commissaris
sen hebben een conflict. Zijderlaan weigert de afspraak te on
dertekenen dat hij vanaf heden zijn functies neerlegt. De partij
en zouden vanmiddag opnieuw overleggen. De Nutsdirecteur is
sinds vorige week vrijwillig met ziekteverlof. Nuts zou voor een
miljoen gulden teveel bij de AWBZ hebben gedeclareerd.
Veertien jaar voor moord op vriendin
Een 33-jarige man uit Geleen is vanmorgen door de rechtbank
van Maastricht veroordeeld tot veertien jaar cel voor de moord
op zijn ex-vriendin in Sittard. Bovendien heeft hij zich schuldig-
gemaakt aan poging tot doodslag omdat hij op een getuige
schoot die hem achtervolgde na de moord. Bij haar vonnis heeft
de rechtbank zwaar laten meewegen dat de man op een bijzon
der gewelddadige manier te werk is gegaan.
66 wil condooms goedkoper maken
haag» D66 wil dat condooms in het lage BTW-tarief komen,
let D66- tweede kamerlid R. van Boxtel heeft minister Borst
[volksgezondheid) gevraagd d.e verlaging te bespreken met het
linisterie van financiën. Condooms vallen nu in het hoge BTW-
arief van 17,5 procent. Het lage tarief ligt op 6 procent. Een setje
:ondooms (3) kost gemiddeld vijf gulden.
(ooijmans kandidaat voor topfunctie
>en haag Minister Van Mierlo van buitenlandse zaken heeft
:ijn voorganger op het departement, de CDA'er Kooijmans,
oorgedragen als rechter bij het Internationaal Hof van Justitie
n Den Haag. De vacature is ontstaan door het overlijden van de
taliaanse rechter Roberto Ago. Kooijmans geldt als een zeer
ansrijke kandidaat. De VN stemmen op 21 juni.
OESO-rapport: Onderwijs is redelijk tot goed
den haag gpd
Nederland trekt vergeleken met andere Westerse landen
weinig geld uit voor leerlingen in het basis- en voortgezet
onderwijs, terwijl er relatief veel wordt uitgegeven voor
studenten aan universiteiten en hogescholen. Toch is het
opleidingsniveau redelijk tot goed. De deelname aan het
(verplichte) onderwijs is hoog en Nederlanders studeren
lang. Dat blijkt uit onderzoek van het OESO, dat gisteren
is gepresenteerd.
in het voortgezet onderwijs.
De uitgaven voor het basis-
en voortgezet onderwijs zijn
echter, in het peiljaar 1992, in
vergelijking met de andere OE-
SO-landen relatief laag. Neder
land zit met 5,8 procent, 33 mil
jard gulden, van het Bruto Na
tionaal Produkt (het geld dat we
met z'n allen verdienen) onder
het OESO-gemiddelde. Alleen
Portugal en Spanje doen het als
landen van de Europese Unie
nog slechter.
Voor iedere leerling in het ba-
In het rapport Education at a
glance wordt een vergelijking
gemaakt van het onderwijs in
de 24 belangrijkste industrielan
den van de Organisatie voor
Economische Samenwerking en
Ontwikkeling (OESO) en enkele
Oosteuropese landen (Rusland,
Polen, Hongarije en Tjechië).
Daaruit blijkt dat in Nederland
58 procent van de bevolking
tussen de 25 en 65 jaar min
stens een diploma heeft gehaald
sisonderwijs wordt in ons land
5.580 gulden uitgegeven. Alleen
Ierland, Spanje en België geven
nog minder uit. De uitgaven per
leerling in het voortgezet onder
wijs (inclusief het middelbaar
beroepsonderwijs) zijn zelfs
zeer laag', aldus de OESO. Ne
derland trekt 'slechts' 7.220 gul
den per scholier uit, de Verenig
de Staten geven als koploper
twee keer zoveel uit. Voor het
hoger onderwijs heeft Neder
land juist meer geld over. Na
Groot-Brittannië en de Verenig
de Staten kost in Nederland een
student aan een hogeschool en
universiteit het meest: 19.000
gulden.
In een reactie zegt een
woordvoerder van onderwijsmi
nister Ritzen dat 'we voor min
der geld, blijkbaar meer doen'.
De gegevens, die overigens drie
jaar oud zijn, bevestigen vol
gens Onderwijs de juiste keuze
voor het huidige beleid. In het
paarse regeerakkoord is afge
sproken alleen te bezuinigen op
het hoger onderwijs, omdat het
daar nog wel wat efficiënter
kan. „We gaan dus de goede
kant op door het basis- en
voortgezet onderwijs te ont
zien."
Nederland geeft met relatief
weinig onderwijzend personeel
de meeste lesuren: ruim dui
zend per jaar voor 9-jarigen en
bijna 1.200 uren voor 14-jari-
gen. Bij lessen in vreemde talen
is Nederland koploper, maar bij
wiskunde is het weer een hek-
kesluiter. Met ruim zestien jaar
onderwijs voor de boeg, volgt
een Nederlandse 5-jarige het
langst onderwijs van alle kleu
ters in de onderzochte landen.
den haag anp te verwachten. Verder hebben
diverse ministers voor volgend
jaar extra wensen op tafel ge
legd voor in totaal ruim drie
miljard, maar alleen minister
Sorgdrager van justitie lijkt
kansrijk met haar eis van 300
miljoen extra voor de bouw van
nieuwe cellen.
In juni besluit het kabinet de
finitief over de uitgaven voor
komend jaar en in de tweede
helft van augustus over de be
lastingen en premies die daar
voor nodig zijn. I let kabinet za|
dan knopen moeten doorhak
ken over politiek gevoelige on
derwerpen als lastenverlichting
en koopkracht. Zalm laat zich
over deze onderwerpen nog
niet uit in zijn kaderbrief.
De veel strengere WAO-keurin-
gen en de herkeuringen leveren
grote besparingen op. Dit jaar
vallen de uitgaven voor de soci
ale zekerheid 200 miljoen lager
uit dan geraamd, volgend jaar
een miljard. Omdat er voor on
geveer een half miljard aan te
genvallers zijn, blijft er een half
miljard over. Minister Zalm van
financiën wil dat geld opzij zet
ten als appeltje voor de dorst, zo
schrijft hij in de zogeheten ka
derbrief, een stuk waarin hij de
financiële (on)mogelijkheden
schetst voor het komende jaar.
Donderdag zal het kabinet een
eerste bespreking aan de kader
brief wijden.
Zalm voorziet in 1996 tegen
vallers van per saldo een half
miljard, vooral als gevolg van
hogere uitgaven voor asielzoe
kers. Staatssecretaris Schmitz
van justitie meldde in novem
ber al dat de kosten veel hoger
uitvallen omdat de afwikkeling
van de asielaanvragen trager
verloopt dan voorzien.
In de zorgsector valt in 1996
een tegenvaller van 300 miljoen
jjdhoven koos van wees
ij is schijnbaar ongebroken,
als AÓV-oprichter en par-
voorzitter Martin Batenburg
rugblikt op de gebeurtenissen
n maandag, breekt toch even
jn stem. „Zeven mensen die
:h als één man tegen je keren,
it is echt verschrikkelijk".
^JDe vijf bestuursleden en de
H merleden Nijpels en Boog
ie rd eisten gisteren het vertrek
jn de man die de partij vanuit
;t niets naar zes kamerzetels
acht. Aanleiding was de actie
e de 76-jarige Eindhovenaar
ieft ingezet om zichzelf alsnog
de Eerste Kamer te krijgen,
'Adat een selectiecommissie
m eerder op een onverkies-
ire achtste plaats zette.
'en achten Batenburgs
tie niet in het belang van de
rArtij en staan er op dat hij het
uderenverbond verlaat. Maar
itenburg piekert er niet over,
vertelt hij in het verzorgings-
iis Peppelrode in Eindhoven.
L)ie mensen kunnen mij ner-
:ns toe dwingen, daar hebben
ze de competentie niet eens
voor. Ze vervullen maar een tij
delijke functie in bestuur of Ka
mer en moeten nog maar af
wachten of ze herkozen wor
den. Wat mezelf als voorzitter
betreft heb ik daarover geen en
kele twijfel. De telefoon staat
constant roodgloeiend: allemaal
mensen die mij steun toezeg
gen".
Volgens Batenburg is het AOV
het slachtoffer van haar eigen
succes. „We zijn veel te snel ge
groeid. Iedereen die wilde, heeft
de kans schoon gezien om iets
te verwerven: een kamerlid
maatschap of een bestuursfunc
tie of een betaalde baan. De er
varing leert dar je daar dan niet
makkelijk doorheen kijkt. Maar
nu weet ik in ieder geval wie
mijn vijanden zijn".
Een van die vijanden is nu
ook fractievoorzitter Jet Nijpels.
„Ik kan het nu wel verklappen",
fluistert Batenburg, „maar in de
fractie heeft nooit een goede
geest geheerst. Ik heb me in Nij
pels vergist. Ik had al mijn twij
fels, maar nu weet ik het zeker".
Het conflict gaat niet alleen
om die senaatszetel, benadrukt
hij. „Er zijn te veel mensen die
van het AOV een gewone tradi
tionele politieke partij willen
maken. En daar zit niemand op
te wachten. De mensen die dat
willen, stemmen wel op het
CDA. We hebben bij de oprich
ting ook gediscussieerd of het
niet het Politiek Ouderenver-
bond moest worden. Maar poli
tiek is gelobby, gekonkel en af
spraken vooraf. Dat verafschuw
ik".
Batenburg ontkent dat het
hem alleen om een zetel in de
senaat gaat. „Men gaat mij nu
verwijten dat ik op een baantje
uil ben, terwijl ik twee keer heb
bewezen dat het me daar niet
om gaat: bij de gemeenteraads-
en de kamerverkiezingen. Dit is
nu een plaats die ik wel be
geer".
Batenburg heeft de hoop ove
rigens nog niet verloren. Zo'n
dertig AOV-leden alsmede le
den van het hoofdbestuur zou
den hem alsnog op de eerste
plaats willen zetten.
A
arnhem De genie is gisteren begonnen met het leg
gen van stalen matten bij de John Frostbrug in Arn
hem, waar op 8 mei het Liberty Concert wordt gege
ven ter gelegenheid van vijftig jaar bevrijding. Op
bevrijdingsdag, 5 mei, bezoeken koningin Beatrix en
prins Claus in de Ridderzaal in Den Haag een her
denkingsbijeenkomst. Prins Bernhard is van plan 's
middags in Wageningen een krans te leggen bij het
Bevrijdingsmonument en zal aansluitend het défilé
van oud(verzets)strijders afnemen, 's Avonds zijn
Beatrix en Claus en Willem-Alexander in Carré in
Amsterdam bij de nationale 5 mei-viering. De NOS
verzorgt op 5 mei een dagvullend en rechtstreeks
programma op radio en TV. Het TV-programma
wordt afgewisseld met archiefopnames van de be
vrijding in 1945 en de 5 mei-vieringen in de afgelo
pen jaren en gesprekken met mensen die de bevrij
ding hebben meegemaakt.
FOTO ANP HANS VAN OORT
daar geen kosten aan verbonden.
En datzelfde geldt voor
geld opnemen aan de balie.
wel of niet buiten een
Abvakabo waarschuwt na onderzoek:
den haag gpd
Omdat de Postbank niet houdt
van mitsen en maren, weten thuis
bankiers precies waar ze aan toe zijn.
Dus als de Postbank zegt dat
betalen en geld opnemen voor particu
lieren gratis is, dan is het ook gratis.
Zonder één mits, zonder één maar.
Neem nou geld opnemen. Welke
giromaat u ook gebruikt, het kost u niks.
Overdag niet, 's nachts niet, in het
weekend niet. Zelfs wanneer'u met uw
giromaatpas in het buitenland pint, zijn
I giromaat is, of u het nu op
E een binnen- of een buitenlands
I postkantoor doet, het is gewoon
I kosteloos.
Zoals ook betalen bij ons
I altijd gratis is, op welke
I Postbank-manier u dat ook doet.
Met uw hulp (zoveel
g mogelijk gebruik maken van
1 machtigingen, zoveel mogelijk
I opdrachten insturen in één
envelop en uw girobetaalkaarten op zak
houden als het contant kan of pinnen
mogelijk is) willen we het graag zo
houden. Zonder beperkingen, zonder
voorwaarden, j
zonder maxima. POSTBANK
Bij gemeenten en onderwijs- en
welzijnsinstellingen is de grens
bereikt voor het plaatsen van
banenpoolers en andere gesub
sidieerde werknemers. Het aan
tal banen dat wordt gecreëerd
in het kader van de banenpools,
de sociale werkvoorziening en
de jeugdwerkgarantiewet is de
laatste vier jaar sterk toegeno
men. Met de 40.000 zogeheten
Melkertbanen komt de grens in
zicht, zo waarschuwt de ambte
narenbond Abvakabo na een
onderzoek van het Nederlandse
Economisch Instituut.
De druk op de lager geschool
de werknemers neemt daardoor
toe. Functies die vroeger zijn
wegbezuinigd, zoals de conciër
ge en de conducteur, komen nu
zwaar gesubsidieerd weer terug.
Voor gemeenten en instellingen
wordt het steeds aantrekkelijker
mensen te vervangen door ba
nenpoolers.
Volgens het NE1 groeide het
aantal gesubsidieerde werkne
mers de afgelopen vier jaar van
2 tot 2,3 procent van het totaal.
Maar dit cijfer zegt niets over de
werkelijke omvang van het pro
bleem, meent de Abvakabo,
omdat de meeste mensen te
rechtkomen bij de gemeenten
en de onderwijs- en de welzijns
instellingen.
Werk bij de rijksoverheid, de
fensie, politie, het juridisch ap
paraat, de provincies en de wa
terschappen is er niet of nauwe
lijks. Wie daarvoor in aanmer
king wil komen, moet tenmin
ste een middelbare
(beroeps)opleiding hebben. De
meeste 'banenpoolers' en
Jeugdwerkgarantiewet-werkers
hebben dat niet.
Organisaties:
Meer zakgeld
voor bejaarde
en gehandicapte
den haag gpd
Bewoners en patiënten van be
jaarden- en verpleeghuizen,
psychiatrische ziekenhuizen,
gezinsvervangende tehuizen en
instellingen voor verstandelijk
gehandicapten moeten er pér
jaar vijf- tot zeshonderd gulden
bijkrijgen. Zij kunnen niet rond
komen van het huidige zak- en
kleedgeld van bijna 310 gulden
per maand (alleenstaande) tot
535 gulden per maand (echt
paar). Dat bedrag is sinds de ja
ren zeventig niet meer omhoog
gegaan.
Dit schrijven vier belangenor
ganisaties die 300.000 mensen
vertegenwoordigen aan minis
ter Melkert (sociale zaken) en
de Tweede Kamer. Volgens de
organisaties is de grens aan hét
vervagen. Steeds meer tehuizen
in financiële nood laten bewo
ners veel meer zaken zelf beta
len. Bovendien moeten bewo
ners steeds meer bijdragen aan
gehandicaptenvoorzieningen,
geneesmiddelen, tandarts of het
ziekenfonds. Tegelijkertijd wor
den de bewoners ook steeds va
ker individueel aangeslagen
voor de omroepbijdrage, kabel
aansluiting of waterschapshcf-
r,n8-
Politie zoekt weer
naar slachtoffers
Bende van Venlo
roermond anp
Politie en justitie in Zuid-Lim
burg gaan deze en volgende
week opnieuw zoeken naar dc
stoffelijke resten van mensen
die door de inmiddels beruchte
Bende van Venlo op brute wijze
zouden zijn vermoord.
Volgens persofficier van justi
tie in Roermond, mr. D. van
Delft, hebben de twintig, vooral
jongere bendeleden bekend
veel meer mensen te hebben
gedood dan de zeven die tot nu
toe zijn gevonden. Het zou
vooral om illegale Turken gaan,
die vaak op beestachtige wijze
zouden zijn afgeslacht. Op de
plaatsen die zij de afgelopen
maanden aanwezen, werden in
derdaad lijken of delen van
mensen gevonden.
Alle verdachten zitten nog in
diverse huizen van bewaring.
Zij wachten op hun opname
voor psychiatrisch onderzoek.
Justitie wil de zaak eind augus
tus in een monsterproces van
een paar weken behandelen.
nijmegen gpd
Thuisbankiers weten waar ze aan toe zijn.
„Een pyromaan is een zeldzaam
voorkomend fenomeen. De af
gelopen twintig jaar heeft Ne
derland slechts tien of vijftien
echte pyromanen gekend. Een
pyromaan is een pathologische
brandstichter", zegt professor
C.A.L. Hoogduin, als hoogleraar
psychopathologieverbonden
aan de Katholieke Universiteit
van Nijmegen. Hij is yerrast dat
Ede een echte pyromaan in de
gemeente heeft rondlopen die
de afgelopen weken al voor
twee miljoen brandschade heeft
aangericht.
„Het is een vrij ernstige stoor
nis, niet alleen in het gedrag van
deze mensen, maar ook in hun
persoonlijkheid. Deze mensen
kunnen bepaalde impulsen niet
controleren, aan een bepaalde
drang geen weerstand bieden.
In lichtere mate gebeurt dat in
het ziekelijk gokken, of in 06-
nummers draaien. Zeldzamer
zijn exhibitionisme en klepto-
manie, nog zeldzamer is pyro
manie.
„Zolang een pyromaan geen
brand heeft gesticht, is hij ge
spannen. Als hij het doet, is hij
opgewonden. Heel spannend,
maar niet plezierig: excitement
is het goede woord. Als het is
gebeurd, voelt hij zich meestal
schuldig, hij vindt het stom wat
hij heeft gedaan."
Er bestaan veel mythen over de
pyromaan. Hij zou zelf
brandalarm geven, als eerste bij
de brand zijn, contact zoeken
met brandweer en politie. Dat
komt wel voor maar is bepaald
geen regel, zo blijkt uit een in
1981 uitgevoerd onderzoekje
van de TBS-insteHing de Willem
Pompe Kliniek. De meeste py
romanen komen niet eens bij
hun eigen brand kijken. Ameri
kaans onderzoek leert dat pyro
manie een echte mannenziekte
is. En dat ze vooral voorkomt bij
mannen met een lage intelli
gentie. Vaak gaat het om diep
zwakzinnige mannen die func
tioneren op het niveau van een
vijf- tot achtjarige. Hoogduin:
„Dan kun je ook wel begrijpen
dat die mensen minder gevoe
lens hebben voor de gevolgen
'van de brand."
Het trieste is dat voor pyroma
nen die gepakt worden geen
plaats is in psychiatrische zie
kenhuizen. Ze gaan naar de ge
vangenis. „Dit soort mensen
hebben ze niet graag in psychi
atrische ziekenhuizen, want
brand daar is het ergste wat er
kan gebeuren." De meeste py
romanen die zijn gepakt en ge
straft vervallen, voor zover be
kend, niet in herhaling. „Het
blijkt dat het een les is ge
weest."
De Edese pyromaan bevindt
zich in een spiraal van excite
ment. Het begon met af en toe
een klein brandje, daarna wer
den het hele tochten en vervol
gens uitzinnig grote vuren. „En
die enorme publiciteit er om
heen versterkt dat gedrag", zegt
Hoogduin.
Hij vindt de publiciteit een
noodzakelijk kwaad: „Mensen
moeten weten dat er zo iemand
rondloopt, je moet op je hoede
zijn. Maar het kan geen kwaad
in de krant ook de trieste Figuur
te schetsen van zo'n pathologi
sche brandstichter. Noem hem
liever niet 'De Pyromaan', dat
heeft nog iets romantisch, mis
schien zelfs heroïsch. Als hij
wordt afgeschilderd als de zie
kelijke man, die brandjes sticht
in vuilnisvaten, dan haalt dat de
vreugde uit de publiciteit. Dat
wil zeggen: Als hij tenminste
kan lezen."
De oorzaak van dergelijk ge
stoord gedrag? „We begrijpen
het niet. In seksueel of agressief
gedrag doen veel mensen rare
dingen en beleven daar excite-;
ment aan. Denk maar aan uit-
spattingen in oorlogstijd", zegt'
Hoogduin. „Maar pyromanie
houdt soms opeens weer op.
Pyromanen worden niet alle
maal gevangen. Stoornissen in
de impulscontrole hebben vaak
een kop en een staart. Net als
mensen die intensief gokken,
opeens zie je dat ze de knop
weer hebben omgedraaid. Dat
ze weer controle hebben. Hoe J.
dat kan, daarop kan geen merié
antwoord geven.
„In het gedrag thuis vind je
geen spoor terug van wat hem
bezighoudt. Maar als ik de situ
atie goed inschat, dan is deze
man op dit moment totaal in
beslag genomen door het
brandstichten. Hij is als een
gokker op zoek naar geld. Hij
zoekt waar hij terecht kan."
