Tussen rotmoffen
en kaaskoppen
Lotte van SJotens droomsporen
Cultuur&Kunst
Rod Stewart
ontkent dat
hij stopt
Subliem spel over pijn in je ziel-
DINSDAG 11 APRIL 1995
'Ex Animo' met volledige 'Matthaus'
leiden In het bericht van afgelopen vrijdag in deze krant onder
de kop 'De Matthaus in de regio' wordt ten onrechte de indruk
gewekt dat de christelijke oratoriumvereniging Ex Animo alleen
hoogtepunten uit de Matthaus Passion ten gehore brengt op
vrijdag 14 april in het AZL. Behalve deze uitvoering geeft 'Ex Ani
mo' traditiegetrouw ook de gehele 'Matthaus' gestalte en wel op
donderdag 13 april in de Leidse Stadsgehoorzaal. Aanvang: 19.30
Architectenkubus voor Jo Coenen
Amsterdam Architect Jo Coenen (1949) krijgt de BNA-kubus
1995. Die onderscheiding van de Bond van Nederlandse Archi
tecten gaat sinds 1965 naar een persoon of instelling als blijk van
waardering voor het tot stand brengen van architectonische
kwaliteit. Coenen is onder meer bekend als ontwerper van het
Nederlands Architectuurinstituut (NAi) in Rotterdam dat in 1993
openging. Hij maakte ook het masterplan van het Ceramique-
terrein in Maastricht waar sinds kort het nieuwe Bonnefanten-
museum staat. Dat masterplan wordt nu uitgevoerd. Hij was ook
verantwoordelijk voor het masterplan van het woningbouwpro
ject op het KNSM-eiland in Amsterdam.
Overzicht honderd jaar stoelontwerp
breda» Cultureel centrum De Beyerd in Breda biedt van 30 april
tot 18 juni een overzichtstentoonstelling van honderd jaar stoel
ontwerp in Nederland. Niet eerder zijn zoveel Nederlandse
stoelontwerpen tegelijk in een museum te zien geweest. Niet
eerder bestreek een expositie van stoelontwerpen een zo lange
periode. De tentoonstelling laat ruim 150 stoelen van vijftig Ne
derlandse ontwerpers zien. Daaronder zijn werken van H.P. Ber-
lage, C.A. Lion Cachet, Th. Nieuwenhuis, W. Dudok, H. Wouda,
Gerrit Rietveld, W.H. Gispen, Gerard van den Berg, Rob Eek-
hardt, Jan Siebers en Ellen Jansen.
Eva-Maria Hagen en Marjan Berk over vrijheid en verzoening
Twee 'vooroorlogse meisjes' vieren de Vijftigste Mei en
bezingen ieder hun persoonlijke visie op het begrip vrij
heid. Eva-Maria Hagen - Brecht-vertoLkster bij uitstek,
zangeres van Jiddische liederen, moeder van popster Ni-
na Hagen, ooit gehuwd en nog altijd innig bevriend met
zanger/tekstschrijver en DDR-dissident Wolf Biermann -
begon haar carrière als devoot communiste. Biermanns
kritisch inzicht bracht haar tot geestelijke vrijheid, zij het
dat ze hiervoor een hoge prijs betaalde. Voor schrijfster-
/cabaretière Marjan Berk betekent vrijheid met name: in
tegratie, het doorbreken van clichés.
margaretha v
Toneelgroep Amsterdam schrapt
voortijdig produktie 'Ecstasy'
amsterdam
Toneelgroep Amsterdam (TGA)
haalt de produktie Ecstasy één
week eerder van het repertoire.
De voorstelling trekt minder pu
bliek dan verwacht. Het is de
eerste keer sinds de opening
van het eigen theater dat het
gezelschap een minder goed lo
pende produktie voortijdig
schrapt. Het Transformatorhuis
op het terrein van de voormali
ge Westergasfabriek ging in no
vember vorig jaar open.
Ecstasy van Gerardjan Rijn-
ders en Carla Mulder ging eind
maart in première en zou tot en
met 7 april op het programma
staan. Daarna volgde volgens
schema tot en met 18 april een
Rod Stewart ontkent dat hij met
zijn carrière wil stoppen. Op
een persconferentie gisteren in
Glasgow legde de Schotse zan
ger uit dat een journalist van de
Britse krant The Sun hem ver
keerd begrepen heeft toen deze
uit zijn mond optekende dat hij
zijn carriere aan het einde van
het jaar zou beeindigen.
„Zoals ik het me herinner
antwoordde ik op de vraag of ik
met pensioen zou gaan met:
'een dezer dagen, ja'. In de
krant ontbrak de bijvoeging een
dezer dagen", aldus Stewart. Hij
gaf toe dat het misverstand te
wijten kan zijn aan een paar
biertjes teveel. „Om eerlijk te
zijn had ik een paar glazen ach
ter de kiezen gistermiddag", zei
Stewart.
'Miss Saigon'
volgt in 1996
'Phantom' op
aalsmeer gpd
De musical 'Miss Saigon' gaat
eind volgend jaar 'The Phantom
of the Opera' in het Scheve-
ningse Circustheater opvolgen.
De première staat gepland op
24 november 1996. De komen
de zomer vinden er audities
plaats voor de nieuwe langlo
pende produktie van Joop van
den Ende. Indien nodig volgen
eind dit jaar audities in de Filip
pijnen.
Over het creatieve team
wordt nog druk onderhandeld
met producent Cameron
Mackintosh, die ih september
1989 'Miss Saigon' voor het
eerst op de planken bracht in
Londen. Wie de Nederlandse
vertaling van de musical maakt,
is ook nog niet bekend. 'Miss
Saigon', een eigentijdse variant
op de opera 'Madame Butterfly'
van Puccini, is een musical van
de hand van componist Claude-
Michel Schönberg en auteur
Alain Boublil. Dat duo boekte
eerder al internationaal succes
met 'Les Misérables'.
Mochten er Filippijnen aan
de Nederlandse produktie mee
werken, dan krijgen die vanaf
juli volgend jaar Nederlandse
les. De voorbereidingen in het
Circustheater beginnen in sep
tember 1996. Joop van den En-
de gaat er vanuit dat 'The
Phantom of the Opera' er tot
die tijd blijft draaien.
rustweek in verband met de
kermis op het Westergasterrein.
Van 19 tot en met 29 april zou
den er weer voorstellingen zijn.
TGA schrapt nu de laatste week;
de laatste voorstelling van
Ecstasy is op 22 april.
Door de afgelastingen neemt
TGA Momenten van geluk in de
regie van Gijs de Lange op
nieuw op het repertoire. Dat
stuk van Ayckboum ging in ja
nuari in Bellevue in Amsterdam
in première. Daarna komt Een
subtiel evenwicht (regie Titus
Muizelaar) van Edward Albee
naar het Transformatorhuis.
Die reisproduktie ging afgelo
pen zaterdag in Utrecht in pre
mière en zou pas in februari
1996 naar Amsterdam komen.
Samen brengen ze het
Duits/Nederlandstalige pro
gramma 'Rotmoffen en Kaas
koppen' in de theaters. Muziek
theater van twee persoonlijkhe
den die volgens zeggen een
'spetterende theatrale combina
tie' vormen. Hun programma
over 50 jaar vrijheid wil vóór al
les een verzoeningsprogramma
zijn. Maar dan wel in de vorm
van een confronterende dia
loog, over delicate zaken als op
portunisme, vreemdelingenhaat
en emancipatie.
Eva-Maria Hagen heeft het
scheldwoord Rotmoffen on
langs voor het eerst gehoord en
mijmert wat de oorsprong kan
zijn. Ook op de term Kaseköpfe
reageert 'die ausm Osten' vol
strekt argeloos: „Ja, noemen de
Hollanders zich zo..? O, de Duit
sers? Ach..! Eerlijk?"
„Eva-Maria heeft in de DDR
op een andere planeet geleefd",
zegt Marjan Berk. „Inderdaad
kom ik uit een generatie die
Duitsers gewoon als rotmoffen
aanduidde. Ik heb op school
ook nooit Duits willen leren."
Hagen: „Ik denk eigenlijk dat
het relatieprobleem wat eenzij
dig ligt. Duitsland werd na de
oorlog door zóveel andere pro
blemen in beslag genomen: zijn
gespletenheid, kapitalisme ver
sus socialisme... De Duitsers
verwonderen zich dat veel Ne
derlanders hen nog altijd als be
dreigend zien. Natuurlijk, je
mag niet zomaar zeggen: zand
erover. Maar je moet het wel
bespreekbaar maken, dingen bij
name durven noemen."
Berk: „Zolang discriminatie
stoelt op eigen ervaring, kun je
er nog begrip voor hebben.
Maar de aanmatiging van een
jonge generatie die zo gemak
kelijk switcht als het om geld
gaat en lukraak ongenoegen
projecteert zodra de Duitsers
meer verdienen - dan hebben
ze opeens weer zó'n moeite met
die oorlog! Mijn God, na vijftig
jaar wordt het toch tijd om te
beseffen hoe belangrijk het is
dat Europa eindelijk solidair
wordt, en niet uiteenvalt door
eeuwenoude stammenoorlo-
gen."
Komaf
Niet alleen qua politieke achter
grond, ook artistiek zijn beide
dames van verschillende komaf.
„Maar die ontmoeting is juist zo
mooi. Marjan schrijft zélf, ik in
terpreteer. Bovendien komt zij
uit het literair cabaret en ik uit
het theater, de traditie van
Brecht vooral. Haar stijl is ook
zachter, humoristischer; ik ben
wat heftiger en radicaler."
Berk: „Nou, ik kan ook hard
zijn, maar ik hou niet van de ge
balde vuist. Ik ben meer An
gelsaksisch georiënteerd: de nu
ance. Ik bedien me liever van
spiegeleffecten of omkeringen.
Maar de mensen prikkelen om
zelf verder te denken is zeker zo
pijnlijk."
Besmet
Eva-Maria Hagen weet wat het
betekent om op zichzelf terug
geworpen te zijn en diepgewor
telde meningen te moeten her
zien.
„Ik geloofde heilig dat het
communisme eindelijk alles een
beetje gelijkmatiger zou verde
len. Niet hier een handjevol te
genover daarginds die over
vloed. En zo denk ik nu nog
steeds. Alleen, het woord com
munisme is besmet, want het is
gewoon misgegaan. De mensen
waren er nog niet aan toe.
Maar de houding van: ieder
voor zich, zoek het zelf maar
uit, en zich afschermen voor het
leed van de mensheid, die kan
ik niet overnemen. Bij vlagen
ben ik radeloos van rouw en
verdriet als ik zie wat daaruit
voortkomt."
Marjan Berk: „Ik heb als 7-ja-
rig kind midden in het bombar
dement van Rotterdam gezeten.
Dan zie je mensen kermend in
brandende huizen hangen. En
andere mensen die meteen aan
het plunderen slaan. Nederlan
ders dus! Over opportunisme
gesproken. Mensen deugen
niet, concludeer je dan."
Hagen: „Het kind in mij is ge
bleven. Ik geloof nog steeds in
de goedheid van de mens. Maar
er hangt veel vanaf hoe die
mens beschadigd is, hoe dit zijn
karakter heeft gevormd. Of hij
zich afsluit en zegt: nu zal ik
met gelijke munt betalen! Zelf
heb ik ook erge dingen gezien,
maar nooit echt willen terug
slaan. Ik heb ondanks alles een
tomeloze harmoniebehoefte
behouden."
foto loek zuyderduin
Het meest tot de verbeelding spreken de 'sjamanenmantels', die theatraal in de ruimte hangen.
Boeiende expositie bij Galerie Cellini
beeldende kunst
recensie. titia fuchs
Werk van Lotte van Sloten. T/m 3 mei,
do. t/m za. 14.00 tot 17.00 en elke 1ste
zondag van de maand Ook open op af
spraak, Galerie Cellini, Hooigracht 50, Lei-
Het werk van de uit Enschede
afkomstige Lotte van Sloten dat
in het oosten van ons land al op
meerdere tentoonstellingen te
zien is geweest kreeg in het be
gin van de jaren '90 ook in het
westen enige bekendheid. Deze
maand is een uitgebreide solo
expositie van haar werk uit de
periode 1991-1994 te bezichti
gen in galerie Cellini te Leiden.
In één zin: de tentoonstelling
boeit. Niet slechts omdat er. veel
en veel verschillend werk in een
mooie opstelling bijeen is ge
bracht, maar ook omdat er in
elk werk van deze jonge kunste
nares een hoop te zien en te as
sociëren valt. Het is een harmo
nisch geheel van tweedimensio
nale werken aan de wand - te
keningen op papier en assem
blages tussen glas - en driedi
mensionale werken zoals bot-
sculpturen en objecten van
bont, ijzerdraad en wol.
Het meest tot de verbeelding
spreken en de 'sjamanenman
tels' en 'bootjes' die ook meteen
opvallen bij het betreden van de
galerie. De bootjes worden, vol
gens Van Sloten, alleen zo ge
noemd vanwege de associatie
die de vorm oproept en ze lijken
dan ook in de ruimte te dobbe
ren. Deze associatie kwam pas
tot stand tijdens het maakpro-
ces. De vorm staat in haar werk
nooit van tevoren vast. De klei
ne (30x80x20) bootjes herber
gen een schat aan uiteenlopend
materiaal (bont, nagels, verf,
zink, koper en inkt).
De sjamanenmantels hangen
theatraal in de ruimte en maken
diepe indruk op de bezoeker.
Een sjamaan is een soort tove
naar die met geesten in contact
treedt en dit meestal doet in de
hoedanigheid van genezer. De
mantels zijn zowel mooi als af
schrikwekkend en nodigen uit
tot fantaseren en associëren. De
bonten 'omhulsels' zouden be
scherming en warmte kunnen
bieden, ware het niet dat er op
verschillende plaatsen ijzer-
draad uitsteekt, als een soort
voering en als afwerking aan de
randen.
De tegenstellingen binnen de
assemblages tussen glas aan de
muur die diervormen voorstel
len (door Van Sloten fossielen
genoemd) zijn schokkend. Lief
lijke bontjes, waarbij je meteen
aan een lekker zacht vachtje
denkt, zijn doorvlochten met
grillig, stekelig kippegaas. De
kleine, zeer vrouwelijke bot-
sculpturen handelen over de
thema's dood, wedergeboorte,
en vruchtbaarheid.
Lotte van Sloten is geïnteres
seerd in de begrippen omhul
ling, structuur, afsluiting en ver
binding, zoals een huid die in
zich heeft. Het thema 'huid' in
de brede zin van het woord
(omhulling) komt dan ook vaak
terug in haar werk. Binnen het
bescheiden formaat dat ze han
teert (de tweedimensionale
werken zijn niet groter dan
60x80 cm) gebruikt ze een veel
heid van materialen, die, zoals
ze het noemt, repetitief zijn. Dat
wil zeggen dat ze al een ge
schiedenis hebben. Soms door
dat er op een of andere wijze
een bepaalde structuur in is
aangebracht (zoals wol bijv.) en
soms omdat de materialen ge
leefd hebben en dus een verle
den met zich meedragen. Vol
gens de kunstenares vergroot en
verdiept dit de inhoud en de
uitstraling van het werk. Het is
in elk geval een boeiend aspect
In de keuze van materiaal
zoekt zij daarnaast ook een uit
daging. De kunstenares reageert
op de sfeer van het materiaal en
„Ik ben geen theoretica. Ik den ze mij te geëxalteerd. Maar zoals ik gebekt tjen."
benader maatschappelijke ik blijf proberen om me via mijn Op vrijdag 14 april is ko0j;
kwesties intuïtief, emotioneel, kunst in de discussie
van mens tot mens. Soms vin- gen. Ik kan alleen ma:
moffen en Kaaskoppen' te 2
zingen in de Leidse schouwburg.
'Zo eenvoudig is de liefdedoor De Appel te
b:
theater
recensie max smith
Voorstelling: 'Zo eenvoudig is de liefde' van Lars Norén. vertaling
Karst Woudstra. Regie: Agaath Witteman. Toneelbeeld: Peter de
Kimpe. Vertolkers: Marijke Beversluis, Sacha Bulthuis, Carol Lins-
sen en Hugo Maerten. Gezelschap: De Appel. Première: Appel
theater Den Haag, 8/4. Ook op reis: O.m Blauwe Zaal Utrecht,
di 11 apr, op 29/4 in schouwburg, Leiden.
Er zijn van die momenten waarop het een genot
is van toneel te houden. In zo'n euforische stem
ming geraak je bij 'Zo eenvoudig is de liefde' van
Lars Norén opgevoerd door De Appel. Behalve
dat het een meeslepend stuk is, wordt er voortref
felijk geacteerd.
Aansluitend op een toneelpremière blijven het
meespelende acteurs-echtpaar en een bevriende
actrice met haar man, een psycholoog, gezamen
lijk napraten over de voorstelling en over tal van
andere al dan niet persoonlijke zaken. Dit samen
zijn tot in de prille uurtjes vindt plaats in het rian
te buitenhuis van het acteurs-koppel.
Naarmate de whisky royaler wordt ingeschon
ken en de nacht verstrijkt worden de vertrouwe
lijkheden schaamteloos openhartig, krijgen de
anders zo diep weggeborgen frustraties onbelem
merd de vrije loop en worden de confrontaties -
ook verbaal - meedogenlozer. Er blijkt veel mis te
zijn. De huwelijksband is aan flarden. De artistie
ke ambities doen meer pijn dan dat ze bevredi
ging geven. Geestelijk liggen ze hopeloos in de
knoop. Uit het ontwerp van de woonkamer met
een omgekeerde trap en de hoge wanden met
piepkleine raampjes spreekt die bange ingesl
tenheid.
De titel 'Zo eenvoudig is de liefde' heeft tegf
deze zwartgallige achtergrond een bittere betek
nis. In hun gedragingen en met name in hun iije:
telligente replieken is het viertal in weerwil
hun tragiek meer dan eens oergeestig. Het pidt
bliek krijgt daardoor de kans om de opgeroepi ge
beklemming eventjes bevrijdend weg te lachen.
Sacha Bulthuis speelt de explosieve emotional m
teit van de vrouwelijke wederhelft van het ogeisli
schijnlijk zo mooie en zo goed bij elkaar horenc
acteurs-echtpaar met een genuanceerde heftij sli
heid, die je aangrijpt. Bulthuis maakt
vertolking wederom diepe indruk. Met een schi
van (schijnbare) ongenaakbaarheid dat
wachts knapt onder de druk van niet te kanalis fu
ren agressie als eruptieve reactie op zijn onvree
zet Carol Linssen haar echtgenoot
I k(
détails maakt hij i
i obsederend persona! k<
Dat Lars Nórén geen hoge dunk heeft va
chiatrie en 'psychologie laat hij onomstoteli
merken in de persoon van de psycholoog. In 0
invulling door Hugo Maerten is hij op en top et Fi
onhandig lulletje rozewater, dat zelfs een schui
nige mop psychologisch weet te analyseren
zijnde het zieke gedrag van een zoon met een
dercomplex. Indruk maakt ook Marijke Beverslufzi
in de rol van een neurotisch kwebbelende 1
derangs actrice. Wie van goed toneel houdt,
'Zo eenvoudig is de liefde' niet aan zich voort
laten gaan.
BIOSCOPEN
komt bij de verwerking ervan
het liefst zelfs problemen tegen,
want die dwingen haar, haar
vaste denkpatronen (structuur)
te doorbreken. Hiermee verwijst
ze duidelijk naar het werk van
de Duitse kunstenaar Joseph
Beuys. Bovendien zoekt ook
Van Sloten, net als Beuys, naar
materialen waarmee ze haar
ideeën extra tot uiting kan laten
komen, louter door de eigen
schappen die het materiaal be
zit.
In haar openingstoespraak
had galeriehoudster Cobie van
de Geijn-Oliehoek, het met be
trekking tot de werken in inkt
op Japans papier - de 'vrouwen
in huizen' - over de 'Songlines'
(droomsporen) zoals die bij de
Aboriginals in Australië bestaan
en waarover Bruce Chatwin
zo'n prachtig boek heeft ge
schreven. Deze songlines han
delen altijd over het verleden
van een persoon en zijn tegelij
kertijd het heden, een route die
iemand bezingt via trajecten die
al zijn gevolgd door voorouders
en worden bepaald door de na
tuur. In droomsporen van de
Aboriginals wordt het verleden
steeds herhaald. In mijn ogen is
de vergelijking met een droom-
spoor dan ook op al het werk
van Lotte van Sloten van toe
passing.
LEIDEN
LIDO 1, 2, 3, 4 en STUDIO tel: 071-
124130/133210, Steenstraat 39.
LIDO 1
Time Cop al., dag. 18.45, vr za zo
woe 14.30.
LIDO 2
De Leeuwekoning al., vr za zo woe
4.30.
igends of
121.15.
LID0 3
Pulp Fiction 16 jr., dag. 20.45.
The Lion King al., dag. 18.45, vr za
zo woe ook 14.30.
LID0 4
Dumb and Dumber al,, dag 19.00;
Bullets
21.15.
STUDIO
Drop Zone 16 jr., dag. 19.00,
19.
Stargateal., dag. 19.00 en 21.30,
zo ook 14.30.
TRIANON tel: 071-123875, Bree-
straat 31
Nell do t/m zo, 19.30, 21.45.
Reality bites ma t/m woe, 19.30,
21.45 uur.
KIJKHUIS tel: 071-142895, Vrouwen
kerksteeg 10.
Hoogste Tijd do t/m woe, 19.30,
21.45. Première.
Once were Warriors di, 20.00,
22.15.
The Age of Innocence woe, alleen
20.00.
ALPHEN AAN DEN RIJN
EUROCINEMA tel: 01720-20800,
Van Boetzelaerstraat 6
EURO 1
Drop Zone 16 jr., dag. 18.45,
21.15.
The Lion King al., dag. za, zo, woe
13.45, zo ook 16.15.
EURO 2
Stragate 12 jr., dag. 18.45, 21.30,
za zo woe ook 13.45, zo ook 16,15.
EURO 3
Forrest Gump al., zo t/m do 20.30,
vr, za 18.45, 21.30, za, zo, wo
13.45, zo ook 16.30.
EURO 4
Dumb and Dumber al., dag. 18.45,
21.15, za zo woe 13.45, zo ook
16.15.
VOORSCHOTEN
KINDERBIOSCOOP CC tel: 071-
614354, Prinses Marijkelaan 4.
De Leeuwekoning al., za zo woe,
14.00.
Junior al., za zo woe, 15.30.
DEN HAAG
ASTA 1. tel: 070-3463500, Spui 27
Stargate 12 jr., dag. 13.15, 16.00,
18.45,21.30.
ASTA 2.
Star Trek Generations al., dag.
13.15,16.00,18.45,21.30.
ASTA 3.
Needful Things 16 jr., dag. 18.45,
21.30, do vr madiook 13.15,
16.00.
De Leeuwekoning al., za zo woe
13.15, 16.00, 18.45,21.30.
BABYLON 2
De Tasjesdief al., dag. 13.15,
21.30.
BABYLON 3
The Shawshank Redemption al.,
CINEAC 1/2/3 Wegens verbouwing ge
sloten.
METROPOLE 1 tel. 070-3456756,
Carnegielaan 15.
Forrest Gump 12 jr., dag. 13,15,
16.30,20.30
METROPOLE2
Little Women al., dag. 13.15,
16.00, 18.45,21.30.
METROPOLE 3
Nell al., dag. 13.15, 16.00, 18.4E'C
21.30.
METROPOLE4
Just Cause16 jr., dag. 13.15,
13.15.
METROPOLE5
Pulp Fiction 16 jr., dag. 21.15.
The Lion King al., dag. 13.15,
16.00,18.45.
ODEON 1 tel. 070-
3462400/3462401. Herengracht 13 b
DropZone 16 jr., dag. 13.15,
16.00, 18.45,21.30.
ODEON 3
Dumb and Dumber al dag. 13.15
16.00, 18 45
Disclosure "Sex is Macht" 12 jr.,
dag. 21.30.
ODEON 4 Riksbioscoop
When a Man loves a Woman al., da
11.45, 14.15, 16.45, 19.15,
21.45.
HAAGS FILMHUIS tel. 070-365603
Spui 191.
Moeder Dao 16 jr., dag. (beh. do)
19.30, do 20.30 uur, woe ook
16.15 uur.
Les silences du palais 16 jr., dag
21.45, zo wo ook 14.15
Vive L'Amour 16 jr.dag. 19.30.
Pas Trés Catholique 16 jr., dag.
21.45 (beh do), ma ook 19.30, w
ook 16.15.
The Kingdom 16 jr., dag. (beh. mi
19.00.
Marjan Berk en Eva-Maria Hagen: een verzoeningsprogramma over delicate zaken, foto pr/peter paul
jjüjÉfr
