PKK-strijders hebben
genoeg aan grotten
als schuilplaats
Rechtszaak tegen
Corina Peeze
is een loterij
'Kleur op werkvloer winst voor
werkgever'
Feiten &Meningen
DINSDAG 4 APRIL 1995
ik.,
0 P I fo I E
Wie terecht moet staan vtxrr 6en jury liikt
1 soms wel aan de honden tè zijn overgele
verd. Die gedachte dringt zich pp naar aan
leiding van de lijdensweg van de Neder
landse au pair Anna Corina Pteze die in de
staat Virginia wordt vervolgd wegens de
dood van een baby waafvoor zij de zorg
had.
Zeven van de twaalf juryleden waren er
van overtuigd dat er geen enkel bewijs van
schuld was geleverd, maar eeh minderheid
zag het anders. Daarom moet het meisje
nog eens een proces onderaan, op 2Ü en
21 april. Dan gaat het rad van fortuin dus
opnieuw draaien.
De zaak-Peeze ts itfUstratief voor de man
kementen van berechting door een jury.
Toevallig hebben juryleden uit de school
geklapt en verteld waarom zeven gezwore
nen dachten dat Corina onschuldig Is. De
vader en moeder van de dode baby hadden
in de rechtszaal niet gehuilde én ook verder
een kille indruk gemaakt. Hdl leek erop dat
zij nief veel om de
baby given. Dus als
die ouder» de nodi
ge .trahen hadden
vergötfefT, yva$ Cori
na onherroepelijk
veroordeeld.
In Nedértend zou de
dodd van de baby
waarschijnlijk nooit
tot een proces heb
ben geleid. De offi
cier van justitie zou
de strafzaak terzijde
hebben gelegd
(geseponeerd) om
dat de voorhanden
zijnde gegevens niet
voldoende zijn voor een strafvervolging. In
Amerika hoopt een officier van-justitie ech
ter met een dergelijke zaak iflcfruk op de
kiezers te maken van wie hij voor zijn baan
afhankelijk is.
Vervolgens wordt het lot van de verdach
te in handen gelegd van eyn jury van wille
keurige buitenstaanders die voornamelijk
plegen af te gaan op hun eniotie. Dt advo
caat van de ouders van de baby had hen
enkele toneellessen moeten laten volgen.
Het trainen van de verdachte en getuigen
om op de emotie van de jury in te spelen is
een in Amerika gebruikdijke |ang van za
ken.
Toch meent een gezaghebbend jurist als
de advocaat-generaal bij de Hoge Raad mr.
J. Leijten dat ook in Nederland weer jury
rechtspraak zal worden ingevoerd voor de
berechting van zware misdrijven. Volgens
Leijten kan een 'gewone' burger net zo
goed als een rechter beoordelen of iemand
iets gedaan heeft of niet. LeiJtëh onderkent
wel dat rechters zich bij de berechting van
zware delicten minder dan leken zullen la
ten leiden door emoties, maar hij vraagt
zich af of het juist niet goed is dat emoties
in dergelijke zaken een rol spelen. De over
wegingen van de juryledert in de zaak-
Peeze tonen aan dat tegen dit argument het
nodige in te brengen is.
Het jury-systeem verkeert in de Verenig
de Staten juist in een crisis. Hét is door de
publiciteit waarmee zware misdrijven wor
den omgeven, vrijwel onmogelijk geworden
een onbevooroordeelde jury te vinden. Als
gevolg hiervan krijgen roemrüchté strafza
ken zoals die tegen de van dubbele moord
verdachte sportheld O.J. Simpson het ka
rakter van een volksvermaak en een volks
gericht. Legers van advocaten en psycholo
gen houden zich bezig met het beïnvloeden
van jury's. Dat maakt het systëetn ook nog
eens bijzonder kostbaar.
Alleen al het selecteren valleen jury vergt
soms weken. Zowel de opehbalt. aanklagen
als de verdediging heeft namelijk het recht
bezwaar tegen sommige juryléden aan te
tekenen. Juryleden worden beoordeeld op
geslacht, huidskleur, sociale Status, politie
ke gezindheid, opvatting overde doodstraf,
enzovoort. Het idee van afen onpartijdige en
evenwichtig samengestelde jury wordt
langzamerhand een fictie.
Juryrechtspraak is ontstaan als een de
mocratische verworvenheid: berechting
niet door een vorst of heer, maar door de
gelijken van de verdachte, die namens de
gemeenschap over de feiten oordelen. Dat
was een verworvenheid uit de tijd van de
Verlichting. Ook in Nederland_spraken col
leges van niet-juristen recht tijdens de
Franse overheersing van 1611 tot 1813. In
een aantal landen, waaronder landen
Frankrijk en België, bestaat liet uit die tijd
daterende systeem nog altijd.
In de VS is het ondenkbaar dat de jury
rechtspraak wordt afgeschaft, omdat hier
aan een even grote betekenis wofdt gehecht
ais aan het kiesrecht. Maar men stuit wel
steeds meer op de uitwassen van deze vórm
van rechtspraak. Het is een lóterij gewor
den. Het lot van de Nederlandse au pair in
Virginia hangt af van vragen als: zullen de
ouders van de overleden baby alsnog hui
len, zal de buurvrouw verklaren dat de va
der geen carrièremaker is maar Juist een
aardige man, zal Corina een lieve indruk
maken? Een perverse manier vdït recht
doen.
GIJSSCHREUDERS
juridisch
medewerker
Buitenlander
Bij het inkopen doen vocsl
het allerlaatste feestje sla11
het sentiment daverendi11
Ik bevind me op de Optoc
Rynok, letterlijk: grootha31
delsmarkt. Een consump
walhalla van enkele duizjj
den vierkante meters in de open lucht, v,
alles per doos, krat of vat wordt verkocht
De handelaren prijzen hun waar aan vai?!
kiosken, vrachtwagens en autobussen, dei
ter weerszijden van een smal stuk geasfa><
teerde weg staan opgesteld. Daarover wii
gen zich massa's koopbeluste klanten, ït
zwaarbeladen personen- en vrachtwageiij
en niet te vergeten de particuliere orde
dienst, direkt te herkennen aan het camij]
flagepak en de zwaaiende gummiknuppi
Schreeuwende mensen, een dikke walrnji
uitlaatgassen, claxonnerende auto's die eel
kaar de weg versperren, kortom een leve>r
dige chaos. De feestvreugde wordt nog \u<
hoogd door buien natte sneeuw en de blij
berige kaalslag die je moet doorploegen pi
op of van dit met hoge ijzeren hekken orij
ringde kapitalistische eilandje te komen.
Vijfjaar geleden, toen ik in Moskou arri-P,
veerde, waren markten als deze ondenk
baar. Gorbatsjovs perestrojka had de ket^
van staatswinkels en -grossiers nog niet ti
ten te breken. Nu barst het op deze marlu
van de kleine zelfstandigen die tegen
naar Nederlandse verhouding dumpp.r
zen onder meer bier, wodka, champagnqj,
chocola, kauwgum, condooms, ingebliktei
worst, sigaretten, waspoeder en niet te vce
geten mars en snickers komen inslaan. Vj
jongens in leren jasjes en dames in bont^
elders in de stad een kiosk hebben gepac
of gekocht, waar ze hun fortuin proberer^,
maken door tot hun inkoopprijzen met zjj
honderd tot tweehonderd procent te ver%,
gen. De vooruitgang is onstuitbaar. ,a
Waarom dan die aanval van sentiment? ,c
Omdat ik me plotseling realiseer dat maiL
ten als deze volledig ondenkbaar zijn in 'e
derland. Of in Groot Britannië, waar ik dt
komende vijf jaar over mag schrijven. Dan
daar voortaan met boodschappenkarretji J
langs geordende schappen moet, waar du,
vastgestelde prijzen en het BTW-bedrag
keurig worden vermeld. e
Hier is van belasting geen sprake. De op e
stukken karton neergekalkte prijzen worca
vanwege de waardedaling van de roebelie
dag veranderd (slechts de eveneens vernf(
de dollarprijs blijft ongewijzigd), over de
prijs van een kratje bier kun je langdurig-,
onderhandelen met de ogenschijnlijk onC1
'interesseerde verkoper. Daarna wacht he
onvermijdelijk gesjouw door de blubber
zooi naar de auto, die uiteraard van alle
kanten ingesloten is door het blik van ama
re kooplustigen.
Geef me één markt ter wereld die zo duicVf
lijk illustreert wat er met een land gebeurd
Het onvermogen of misschien wel de onp
tot organisatie, omdat het met chaos ooi,6
blijkt te lukken. Dé koopwaar die voor 90!e
procent afkomstig is uit het (westerse) te
tenland, want Rusland handelt wel, maai^
produceert nauwelijks eigen eindproduk
ten. ia
Tweederde van de groothandelaren op dn
markt is niet-Russisch, maar komt uit dele
Kaukasus. Zwarte mafiosi, zeggen de Ruse
sen dan met het hun aangeboren racismfe
maar het zijn wel de jongens die weten '3
waar Abraham goedkoop de mosterd haa>r
Leve het overgangstijdperk, want het zal :c
nog zeer lang duren voor Rusland zich eelt
plaatsje heeft verworven onder de landen-
van de, zoals de Russen het zelf noemen, j
'beschaafde wereld'.
Jullie zijn volwassen, wij nog kinderen, ze
m'n vriendin Vika tegen me op het af-
scheidsfeest. Ze bedoelde, dat Russen nel
als kinderen die vaak onbegrijpelijke conil
binatie hebben van lief en wreed, naïef er
doortrapt, spontaan en listig, gehoorzaan
en losbandig. Kortom, de bestanddelen vjn
de Russische ziel, waarmee het onverklaa
bare altijd kan worden verklaard. „Daarop
is het onmogelijk niet van jullie te houdeiit
antwoordde ik. Even later stroomden, va©
wege het komende afscheid, de tranen ovji
onze wangen. „Komt door de wodka", zee
ik. Zij: „Je bent een halve Rus geworden,
niet slecht voor een buitenlander.
HANS GELEUNSE CORRESPONDENTe|
31
ïl
Het bedrijf zocht een gewone boekhou
der, maar kreeg een financieel wonder
die behalve de balans ook de automati
sering, prijsafspraken en kostenbewa
king makkelijk aankon. Het inhuren
van een Iraanse vluchteling bleek in dit
geval een buitenkansje voor zijn werk
gever. Het Centrum Kontakt der Konti
nenten in Soesterberg leert werkgevers
hoe ze kunnen verdienen aan werkne
mers met een niet-Nederlandse achter
grond.
Frits van der Leije, adjunct-directeur
van Kontakt der Kontinenten, heeft
meer succesverhalen. Neem de Turkse
winkelier in Utrecht die, omdat hij te
genover een Marokkaanse moskee is
gevestigd, Marokkaans personeel in
dienst nam. De moskeegangers wisten
de winkel opeens heel goed te vinden.
„Die man heeft door gedacht, onze ei
gen slagers doen dat niet", zegt Van der
Leije. Nu de samenleving multicultureel
is geworden, volgt de omslag in het
denken langzaam, ook bij de bedrijven,
signaleert Van der Leije.
Albert Heijn zag met alleen maar 'wit'
personeel en 'witte' produkten steeds
meer klanten verdwijnen. Flet antwoord
hierop luidde 'etno-hoekjes' met inter
nationale koopwaar in veertig super
markten in de Randstad en meer 'ge
kleurd' personeel. ABN AMRO, Fokker,
IBM en KBB hebben een speciaal werk
gelegenheidsproject opgezet voor al
lochtonen. McDonald's heeft al langer
heel wat nationaliteiten in dienst.
Op de 'etno-markt' in Nederland gaat
nu al zes miljard gulden om, merkt Van
der Leije op. „Het videobezit onder
Turkse jongeren is veel hoger dan bij de
Nederlandse jongeren. Dat is toch han
dig voor een winkelier om te weten.
Maar wij weten er amper iets van en we
spelen er ook nauwelijks op in. Als je
het personeel niet hebt, weet je ook niet
hoe je deze markt moet bewerken. Als
ondernemer kun je als je nadenkt, nu
maar beter beginnen aan allochtoon
personeel. Puur uit eigenbelang."
Voor werkgevers, personeelschefs en
andere groepen die veel met mensen te
maken hebben, organiseert het cen
trum cursussen interculturele commu
nicatie en management. „Je kunt niet
zomaar een blik allochtonen in een or
ganisatie gooien of één 'alibi-Ali' neer
zetten, dat leidt tot spanningen. Een
bedrijf moét eerst maar eens onderzoe
ken waarom er eigenlijk geen gekleurd
personeel rondloopt. Want als 't niet
vanzelf gaat, zit er ergens iets mis. heb
ben. Als je bijvoorbeeld alleen perso
neel werft via familie en vrienden, komt
er natuurlijk nooit een allochtoon tus
sen", zegt Van der Leije.
Een werkgever die wil profiteren van
niet-Nederlands personeel moet het
'ons-kent-ons-systeem' blokkeren. Een
personeelsadvertentie in een krant of
vakblad is net zo zinloos, want daarmee
wordt het beoogde personeel niet be
reikt. Veel beter, zegt Van der Leije is
het loslaten van een boodschap bij de
mensen die contacten hebben met al
lochtonen. Verder moet een werkgever
wel even stilstaan bij de manier waarop
sollicitatiegesprekken worden gevoerd.
Nederlanders verkopen zichzelf vaak
beter, beweren dat ze alles kunnen en
vinden de organisatie bij voorbaat 'ge
weldig'. Allochtone kandidaten verko
pen zichzelf niet makkelijk met veel
tamtam. Van der Leije: „Want dat vin-
ei
den ze niet beleefd. Ze zijn gevoeligere]
voor hiërarchie." oi
Een psychologische test blijkt eveneece
een valkuil, waar een werkgever voord
moet passen. De vragen in deze tests lij
zijn namelijk gebaseerd op de Neder-di
landse, modale en mannelijke werkne_
mer. „Bij een allochtoon kan zo'n test
heel raar aflopen." i
Zijn alle sloten en valkuilen bij de selei
tie vermeden, dan is het zaak de 'werk
vloer' goed in te lichten over de nieuvÉ
kandidaat. Niet over zijn of haar zwak
heden, maar vooral over zijn of haar
meerwaarde. „Heeft de nieuweling bijsr
scholing nodig, dan moet dat hetzelfdT
worden gebracht als een medewerker e
die een cursus tekstverwerken gaat vfflj
gen, of zijn rijbewijs moet halen vooro»
zaak. Er moet een stukje zorg achterziti
ten vanuit het management, niet patet
nalistisch, maar welgemeend.k
Een receptenboek of een gebruiksaan-ei
wijzing met hoe het vervolgens verderji
moet, heeft Van der Leije niet. Dat is e
voor iedere werkgever en voor iedere e
werknemer weer anders. Is de komst o
van de nieuweling goed voorbereid, e
dan vallen de problemen in de praktijie
wel mee. Als een werknemer op een dfc
vijf keer wil bidden, moet dat in onderii
ling overleg maar opgelost worden, al-e
dus Van der Leije. „Als een receptionisa
te een hoofddoekje wil dragen, dan kale
dat of niet, of alleen in de kleuren van i«
het bedrijf. Als je de regels verandert,
moeten ze echter wel voor iedereen geki
den. De emancipatie van de ene groepa
mag niet ten koste gaan van de anderen
groep." e
w
SOESTERBERG KARIN SWIERS
Het is twijfelachtig of het Turkse offensief doel bereikt
STEVENHAGEN
Twee weken nadat het Turkse
leger het noorden van Irak bin
nen rolde om de separatisti
sche Koerdische guerrillabewe
ging PKK uit te roeien, is de
strijd tegen de paar duizend
rebellen nog lang niet beslecht.
Integendeel, de vraag is eerder
of de grootschalige Turkse mi
litaire operatie ooit haar doel
zal bereiken.
CPMtfltfl&NPPÉ(S: CjOKlCEM IKJ $HACY$AM VE^BIêP6NF
IK KOfH ALLEEN WOft ftj
OM EEM SreLlÊrjÊTESftLÉN"
')K ME0VI e?6EN QOK NUEEf
POOR EEN JnACKTB
r yjawQs) ew PE
La»'KJ <5)EZOWVH0t7 m
Veripei&N"-
Niemand kent beter de weg in
het bergachtige terrein van
Noord-Irak, met zijn duizenden
verscholen grotten, dan de re
bellen van de Koerdische Arbei
derspartij. „Wij zien de solda
ten, maar ze zien ons niet", zegt
een guerrillastrijder. De Turkse
Koerden zijn gewend aan slech
te weersomstandigheden en
ruw terrein.
„Het is een feit dat het niet ge
makkelijk is een guerrillaoorlog
te voeren", aldus de Turkse vei
ligheidsdeskundige Dogu Ergil.
Op 20 maart werd de grootste
militaire operatie van het mo
derne Turkije in gang gezet. Ze
ker 35.000 militairen, onder
steund door tanks, helikopters,
artillerie en gevechtsvliegtuigen,
trokken de grens met Irak over
om zo'n twintig Koerdische ba
ses op te rollen. Naar schatting
2.800 PKK-rebellen zouden
vanuit deze kampen guerrilla-
aanvallen organiseren in Zuid-
oost-Turkije in het kader van
hun strijd voor een onafhanke
lijk Koerdistan. Volgens cijfers
van het Turkse leger zijn inmid
dels 295 rebellen gedood.
Maar waar is de rest?
De PKK was al weken geleden
gealarmeerd door de Turkse
troepenverplaatsingen en de
wapenzendingen naar het zuid
oosten van het land, aldus Ko-
ray Duzgoren, een journalist ge
specialiseerd in het Koerdische
vraagstuk. „Een dergelijk gigan
tische operatie kun je onmoge
lijk geheim houden", meent
Murat Karayalcin, tot vorige
week de Turkse minister van
buitenlandse zaken.
De PKK benutte de tijd om zijn
guerrillastrijders dieper in het
noorden van Irak te stationeren,
concluderen militaire bronnen.
De Turkse troepen zijn onge
veer 45 kilometer diep Iraaks
grondgebied binnengetrokken.
De Turkse militaire woordvoer
der kolonel Dogu Silahcioglu
heeft laten weten dat de rebel
len zich ook onder de lokale be
volking hebben gemengd om
aan de Turkse troepen te ontko
men.
Een blik op de landkaart maakt
tevens duidelijk dat er rebellen
zouden kunnen zijn uitgeweken
naar Iran en Syrië, hoewel func
tionarissen dit niet erg aanne
melijk vinden. Volgens Silah
cioglu heeft het Turkse leger de
vluchtwegen naar beide landen
afgesneden. De Turkse presi
dent Demirel zei vorige week
dat Iran samenwerkt met Tur
kije in eèn poging de PKK-strij
ders uit het land te weren. In
het verleden reageerde Syrië al
op de Turkse vraag geen PKK-
activiteiten meer toe te staan op
zijn grondgebied. Zo werd een
PKK-kamp in de onder Syrische
controle staande Bekaa-vallei in
Libanon gesloten en de bewe
gingsvrijheid van PKK-leider
Abdullah Ocalan beperkt. „Oca-
lan is niet langer meer in Da
mascus, maar verblijft in een
Syrische kustplaats aan de Mid
dellandse Zee", aldus een Turk
se regeringsfunctionaris.
Turkije zegt dat het doel van de
operatie niet de eliminatie is
van elke guerrillastrijder in het
gebied en dat het nog te vroeg is
om te zeggen of de operatie
succesvol is geweest. „Ons doel
was duidelijk: de commando-
en controlestructuur van de
PKK uit te schakelen", aldus de
Turkse onderminister van bui
tenlandse zaken Ozdem San-
berk.
Maar Turkije is nog lang niet
zover dat het een methode heeft
gevonden om zijn grenzen te
beveiligen tegen infiltratie door
PKK-strijders. Een permanente
militaire aanwezigheid in het
noorden van Irak lijkt uitgeslo
ten gezien de groeiende inter
nationale kritiek.
Er zijn steeds meer tekenen dat
de PKK terugvecht. De laatste
dagen hebben zich meer en
meer confrontaties voorgedaan
tussen Turkse troepen en PKK-
rebellen in het zuidoosten van
Turkije. Bij een verrassingsaan
val vorige week op een Turkse
legereenheid bij het Noordi-
raakse dorp Darkarjan kwamen
vijf soldaten om het leven.
Ook zijn enige tientallen Turkse
Twee Koerdische PKK-guerrilla's in het noorden van Irak, naast hun automatische Kalashnikov-wapens, bui
gen zich voor het middaggebed. foto reuter fatih saribas
soldaten gedood door landmij
nen, die door de PKK in plastic
omhulsels in de grond worden
gestopt zodat ze lastig zijn op te
sporen door mijndetectors.
Daarnaast gebruikt de PKK ook
booby-traps, zoals een aantal
handgranaten bevestigd aan het
lijk van een rebel of verstopt in
pornografische lectuur.
De strijd is nog lang niet gestre
den. De PKK is goed bewapend.
Na afloop van de Golfoorlog
wist de beweging grote hoeveel
heden wapens in bezit te krij
gen van het Iraakse leger, dat
zich gedwongen zag zich uit
Noord-Irak terug te trekken. En
er zijn grotten genoeg in Noord-
Irak waar wapens te verstoppen
zijn en waar rebellen een veilige
schuilplaats kunnen vinden.
ANKARA ZEYNEP ALEMDAR
AP
