Schilderij en lijst in perfecte harmoni
l
Boekenzondag in teken flora Zes nominaties Libris-prijs
Cultuur&Kunst
DINSDAG 4 APRIL 1995
CHEF ANNEMIEK RUYGROK. 071-356471. PLV -CHEF
Cubaanse schilder Martinez overleden
havana De Cubaanse schilder Raul Martinez, die in de jaren
zestig bekendheid verwierf als een van de coryfeeën van de zo
genoemde pop-art, is zondag in Havana overleden aan de gevol
gen van een langdurige ziekte. Dat hebben Cubaanse kranten
gemeld. Martinez was 68 jaar. Onder de werken van Martinez
waren afbeeldingen van nationale Cubaanse helden als José
Marti en Che Guevara.
Lionel Hampton in ziekenhuis
new york» De Amerikaanse vibrafonist en bandleider Lionel
Hampton is na een lichte beroerte opgenomen in een zieken
huis, zo heeft zijn publiciteitsagent Phil Leshin gisteren meege
deeld. Hampton (86) werd afgelopen vrijdag opgenomen omdat
hij last had van duizelingen en moeite had met praten. Zijn toe
stand werd maandag stabiel genoemd. Volgens Leshin was de
beroerte minder zwaar dan die waardoor Hampton drie jaar ge
leden werd getroffen tijdens een concert in Parijs.
Finale Prinses Christina Concours
den haag De 14-jarige violiste Lieke te Winkel uit Emmeloord
heeft het 26ste Prinses Christina Concours in de categorie musi
ci tot en met 14 jaar gewonnen. In de leeftijdscategorie 15 jaar
en ouder gingen de 17-jarige pianiste Catelijne Smit uit Rotter
dam en de 19-jarige accordeonist Jeroen Gulikers uit Apeldoorn
met de hoogste eer strijken. De landelijke finale waarvoor de 8
musici waren geselecteerd werd zondagavond in het Haagse Di-
ligentia gehouden. Het Prinses Christina Concours is een con
cours voor middelbare scholieren waar iedereen die klassieke
muziek beoefent aan mee kan doen.
Voorstelling in LAK afgelast
leiden De voorstelling 'Zwendel' die De Balie vanavond in het
1 AKTheater zou geven, gaat niet door. De Balie heeft de voor
stelling 'omartistieke redenen' afgelast. Kaartjes die al waren be
steld kunnen bij de kassa van het LAKTheater tegen terugbeta
ling worden ingewisseld.
Mother's Finest in Alphen
alphen aan den run» Tijdens hun Europese tour geeft Mother's Fi
nest uit Amerika op vrijdag 5 mei een concert in Het Kasteel aan
de Concertweg. Deze funkband, met Joyce Kennedy, Glenn
Murdock en gitarist Gary Moore, scoorde eind zeventigerjaren
in Nederland met de hit 'Piece of the rock'. In 1992 brachten zij
hun nieuwe cd 'Black radio won't play this record' uit. Kaarten
kosten 27,50 gulden, en zijn te verkrijgen bij Disque in de Aarhof
en Velvet Music in Leiden. Het concert begint om 21.00 uur.
Artistieke Handen in Pieterskerk
leiden In de Pieterskerk wordt op zondag 17 april de amateur
kunstmanifestatie Artistieke Handen gehouden. Er zijn allerlei
objecten te bewonderen en te koop van beeldhouwers, schil
ders, glasblazers, keramiek-bakkers, poppenmakers, houtsnij
ders, etc. De openingstijden zijn van 11.00 tot 17.30 uur. De toe
gang bedraagt voor volwassenen 7 gulden, voor kinderen onder
de 12 jaar is de manifestatie gratis.
Kunstredactie 'gastcurator' bij CBK
leiden Het Centrum Beeldende Kunst draait een maand lang de
rollen om. Geen eigen curators, maar de kunstredacteuren van
deze krant, Annemiek Ruygrok en Jan Rijsdam, mochten uit de
kunstuitleencollectie van het CBK een expositie samenstellen.
Deze presentatie vormt een jaarlijks terugkerende tentoonstel
ling die door gastcurators, die in het dagelijks leven wel in aan
raking komen met beeldende kunst, maar niet eerder als ten
toonstellingsmaker optraden, wordt ingericht. Van 7 april tot 7
mei zijn de uitgekozen kunstwerken van onder anderen Erik An-
driesse, Thom Vink, Kees Buurman, Ton van Summeren, Peter
de Ru en vele andere (Leidse) kunstenaars woensdag t/m zater
dags van 12-17 uur en donderdags ook van 17-21 uur in het
CBK, Hooglandse kerkgracht 19-21, te bezichtigen.
Het depot van het CBK, waaruit de kunstredactie van deze krant naar
hartelust mocht grasduinen. foto »cbk/marc de haan
Warner Bros trekt zich terug
uit plan bioscoopcomplex
amsterdam anp
De Amerikaanse filmmaat
schappij Warner Bros heeft zich
teruggetrokken uit de plannen
voor een bioscoopcomplex op
het Amsterdamse Haarlemmer
plein. The Movies, het bio
scoopbedrijf dat de plannen
heeft ontwikkeld, spant tegen
Warner Bros een kort geding
aan om de maatschappij aan
haar contract te houden.
Het bioscoopcomplex zou
deel gaan uitmaken van een
groter geheel met woningen en
winkels, waarvoor architect
Sjoerd Soeters het ontwerp
heeft gemaakt.
Midden vorig jaar zijn de con
tracten daarvoor getekend en
heeft ook Warner Bros zijn
handtekening gezet. Begin dit
jaar al heeft de Amerikaanse
maatschappij laten weten geen
trek meer te hebben in het pro
ject. Volgens het contract zou
The Movies zorgen dat er een
complex met acht zalen en 1750
stoelen zou komen, dat aan
Warner Bros zou worden ver
huurd.
Het kort geding dient op 12
april voor de president van de
rechtbank in Amsterdam.
Van Gogh Museum toont lijsten als kunstwerken
Op een schilderij van Gustav Klimt kijkt de mooie Judith
omkranst door gitzwart haar met zwoel geopende lippen
triomfantelijk de wereld in. Haar ontblote rechterborst en
het afgehouwen hoofd van Holofernus waarop ze een
hand laat rusten, tonen Judith als de fatale vrouw aan wie
de man nooit en te nimmer ontsnapt. Op de expositie 'In
Perfect Harmony' in het Van Gogh Museum gaat het nu
eens niet om deze fraaie afbeelding, maar om de eenheid
die de kunstenaar met de schitterende lijst creëerde.
Klimts ontwerp wordt omringd door een bonte verzame
ling voorbeelden van kunstenaars uit de periode 1850-
1920.
amsterdam franchise ledeboer
Om mee te doen aan grote ten
toonstellingen in Europa en de
Verenigde Staten en Europa
gold in de tweede helft van de
19de eeuw nog steeds de ver
plichting dat het werk in een
rijk gekrulde gouden standaard-
lijst zat. Voor de organisatoren
van deze exposities waren min
of meer uniforme en verwissel
bare lijsten het enige middel om
visuele orde in het enorme aan
bod aan schilderijen te schep
pen.
Vernieuwende kunstenaars
begonnen geleidelijk tegen dit
conservatisme in opstand te ko
men. Ze beschouwden een ei
gen lijstontwerp als symbool
van de 'moderne kunst', stelt
kunsthistorica Eva Mendgen in
het Van Gogh Bulletin. Ze legt
uit waarom er zo weinig bekend
is gebleven over dit streven naar
perfecte harmonie tussen af
beelding en lijst. In de eerste
plaats werden schilderijen
meestal niet samen met de lijst
geïnventariseerd of gereprodu
ceerd zodat kennis over het oor
spronkelijke uiterlijk ontbreekt.
Maar bovendien hebben kopers
vaak lijsten vervangen omdat ze
hun eigen keus beter vonden
ogen.
„De gedachte dat een perfect
afgewerkt schilderij met een
weloverwogen compositie al
leen gezien wordt in een tijdelij
ke lijst, doet mij pijn in het
hart", verwoordde de Engelse
schilder William Holman Hunt
de visie van collega's uit ver
nieuwende richtingen als het
Duitse Historisme, de Sezes-
sion, de Victoriaanse kunst, het
impressionisme en de Belgische
kunstenaarsgroep 'LesVingt'.
Ze hebben er dan ook alles
aan gedaan om het tij van de
dreigende ontkoppeling van de
eenheid te keren. James McN
eill Whistler ging zover dat hij
zelfs zijn lijsten signeerde waar
door ze een autonome status als
kunstwerk kregen. En Edgar De-
gas verkocht zijn schilderijen al
leen met de door hemzelf ont
worpen lijsten. Daarbij was zijn
grootste vrees 'dat men zijn lijst
vervangen zou'.
Blinkend goud
Op deze expositie is het toch
nog veel goud dat er blinkt en
blijkt alleen de vormgeving van
de lijsten vernieuwd. Dante Ga
briel Rossetti voorzag zijn werk
'Proserpina' bijvoorbeeld van
een brede goudkleurige rand.
Deze is echter versierd met vier
medaillons waarin gestileerde
granaatappels zijn verwerkt. Ze
sluiten perfect aan bij de afbeel
ding van de bevallige Proserpi
na die net de fatale hap uit een
granaatappel heeft genomen
waardoor ze niet meer naar het
land der levenden terug kan.
Rossetti bracht op de lijst ook
dichtregels aan die commentaar
op deze rampzalige gebeurtenis
leveren.
De Duitse Sezession-kunste-
naar Franz von Stuck schilderde
het voor zijn huisaltaar bestem
de werk 'De Zonde', een aan
trekkelijke duistere schoonheid
met een vervaarlijk ogende
slang om haar hals. Voor de lijst
koos hij goudkleurige antieke
zuilen. Andere kunstenaars
vonden voor hun lijsten juist in
spiratie in de gotiek of de isla
Dante Gabriel Rossetti voorzag zijn 'Proserpina' (links) van een brede
goudkleurige rand, versierd met vier medaillons waarin gestileerde gra
naatappels zijn verwerkt. En de mooie Judith van Gustav Klimt (rechts)
werd ook van een speciale lijst voorzien. foto's gpd
mitische cultuur, terwijl Whist-
Ier een voorkeur ontwikkelde
voor Japanse motieven.
De impressionisten kozen er
vaak voor om de kleuren van de
schilderijen te laten 'doorlopen'
in de lijst. Dat deed ook Vincent
van Gogh met het geel van zijn
'Stilleven met vruchten", overi
gens zijn enige werk dat nog in
de oorspronkelijke lijst bewaard
is gebleven. Ook Jan Toorop is
gelukkig present met prachtige
werken in lijsten die een vernuf
tig verlengstuk van de afbeel
ding vormen. Met Picasso's
'Pijp en partituur' en een stille
ven van Theo van Doesburg uit
de periode 1910-1920 wordt
tenslotte de opmaat gegeven
naar de hedendaagse kunst.
Daarin is de lijst visueel net zo
essentieel als tijdens de ver-
nieuwingsgolf van de periode
1850-1920.
De expositie 'In Perfee
mony' in het Van Gogh f
um (Paulus Potterstraats
sterdam) duurt tot en nfc
juni. De openingstijder
dagelijks van 10.00 tot
Omdat het Rijksherbarium pas
naar zijn nieuwe locatie aan de
Plesmanlaan is verhuisd, heeft
de Vereniging Leidse Boeken
zondag voor het thema 'Bloem
en plant' gekozen. Tijdens de
jaarlijkse Boekenzondag op
zondag 9 april zijn vijfentwintig
bibliotheken, musea, moderne
boekhandels, en (prenten-) an
tiquariaten in Leiden geopend.
Het Rijksherbarium neemt af
scheid van zijn huisvesting aan
het Rapenburg met een ten
toonstelling van bijzondere
botanische boeken en prenten,
die normaal niet voor een groot
publiek toegankelijk zijn. In de
Hortus Botanicus worden ver
schillende rondleidingen gege
ven, met daarbij bijzondere
aandacht voor enkele bloeiende
planten die zijn afgebeeld in de
tentoongestelde boeken van het
Herbarium. Eén van de boeken
uit de collectie van het Herbari
um is het Cruydt-Boeck van
Rembertus Dodonaeus. Dit
boek is in 1608 in Leiden uitge
geven door Van Ravelingen, een
'broertje' van de befaamde Ant
werpse uitgever Plantijn. Hierin
worden allerlei kruiden die in
West-Europa voorkomen be
schreven en afgebeeld. Het is
één van de eerste Nederlandse
kruidenboeken. In de zeven
tiende eeuw gebruikten genees
heren deze, om uit de verschil
lende kruiden een doeltreffende
medicijnen samen te stellen.
Het Cruydt-Boeck wordt wel als
een voorloper van de tegen
woordige homeopatische hand
boeken beschouwd.
Tijdens de Boekenzondag
houden twee schrijvers in het
Rijksherbarium een lezing. Mo
deste Herwig vertelt om 13.00
uur over een nog niet nader be
kend botanisch onderwerp, en
om 15.00 uur spreekt Peter van
Zonneveld over 'Schrijvers en
het plantenrijk'. Kaarten voor
amsterdam gpd
De eindstrijd om de 100.000
gulden van de Iibris Literatuur
Prijs 1995 zal gaan tussen Adri-
aan van Dis (Indische duinen),
Renate Dorrestein (Een sterke
man), Stefan Hertmans (Naar
Merelbeke), Nicolaas Matsier
(Gesloten huis), Thomas Ro-
senboom (Gewassen vlees) en
Willem van Toorn (Het verhaal
van een middag). De nomina
ties werden gisteren in Amster
dam bekendgemaakt door ju
ryvoorzitter Alexander Rinnooy
Kan.
Van Dis ontving vorige
maand de nieuwe Nederlands-
Vlaamse Gouden Uil-prijs van
40.000 gulden. Matsier kreeg
onlangs de Mekkaprijs van lite
raire critici, maar daar is geen
geldbedrag aan verbonden.
Matsier is op dit moment ook
genomineerd voor de Europese
Aristeion-prijs die eerder aan
Cees Nooteboom toeviel. De
overige genomineerden heb
ben dit jaar nog geen belangrij
ke prijs gewonnen.
De Libris Literatuur Pi
vorig jaar ontstaan uit onv
over de brede opzet vai3
AKO-prijs en alleen schri1
van Nederlandstalig
kunnen meedingen. In te
stelling tot vorig jaar,
voorzitter J. Terlouw het
bod over 1993 „enigszin
leurstellend" noemde, toe
de jury zich dit keer tevre
„Als literair oogstjaar be
deeld was 1994 zowel kw
tatief als kwalitatief een bi
digend jaar", aldus Rini
Kan.
Kunstraad wil 12 miljoen extra Standaardje
voor internationaal beleid over Haarleit;
Bezoekers van Stedelijk Museum De Lakenhal kunnen komende boe
kenzondag hun oog laten vallen op een 'tuiltje bloemen', een fragment
van het portret van Theodore Frederique de Malnoë en haar dochters
van de schilder Nicolaus Joseph Delin. foto de lakenhal
deze lezingen kosten 7,50 gul
den. De opbrengst hiervan is
bestemd voor de restauratie van
het Cruydt-Boeck, dat hoogno
dig aan restauratie toe is. De
band van het boek zit los en de
sloten zijn kapot.
Verder zet het Stedelijk Muse
um De Lakenhal een kijkroute
door het museum uit langs
schilderijen en voorwerpen
waarop bloemen en planten
zijn afgebeeld. Ook Museum
Boerhave stelt op de Boeken
zondag speciaal zijn bibliotheek
open. In de Openbare Biblio
theek aan de Nieuwstraat zullen
de dichters Clasina Heering-
Moorman en Kees Buurman
vanaf 14.00 uur gedichten voor
dragen en vertellen over hun
werk. Het geheel wordt muzi
kaal opgeluisterd door de cellis
te Joy Oonk. Nog meer flora is
te bewonderen bij onder andere
boekhandel Kooyker, Hotei Ja
panse Prints, Antiquariaat Bur-
gersdijk en Niermans en jeugd
boekhandel Silvester. Daarnaast
is er op zaterdag 8 en zondag 9
april in de Pieterskerk een anti
quarenbeurs. Deze beurs is op
beide dagen van 10.00 tot 18.00
geopend.
den haag» anp
Het Rijk moet ruim 12 miljoen
gulden extra uittrekken voor het
internationale kunst- en cul
tuurbeleid. Het huidige prestige
en de presentaties van het Ne
derlandse kunstleven in het
buitenland laten te wensen
over. Het extra geld is nodig
voor onder meer de aanstelling
van culturele attachés, de ver
groting van de budgetten voor
internationale coprodukties in
de film- en theatersector, en de
oprichting van een kunsthuis
voor buitenlandse kunstenaars
en kunstkenners.
Dat schrijft de Raad voor de
Kunst in een advies aan drie be
windslieden, de staatssecreta
rissen van onderwijs, cultuur en
wetenschappen en van buiten
landse zaken en de minister van
economische zaken. Het advies
is een reactie op het rapport In
ternationale Culturele Betrek
kingen van de commissie Ge
vers, dat in 1993 verscheen.
haarlem anp
De Raad adviseert de culture
le attachés op de ambassades in
acht a tien landen te statione
ren. Daarbij wordt gedacht aan
Duitsland, Frankrijk, Groot-
Brittannië en de VS. Ook zou
den België, Spanje, Rusland, Ja
pan en Zuid-Amerika in aan
merking kunnen komen. Uit
voering van het voorstel kost
drie miljoen gulden.
Vier miljoen gulden is nodig
om de buitenlandse presenta
ties te verbeteren. De Raad
vindt dat de huidige subsidies
beter op elkaar moeten worden
afgestemd en dat de meerjarig
gesubsidieerde gezelschappen
één miljoen meer moeten krij
gen. Voor grote projecten op het
gebied van de beeldende kunst,
vormgeving en bouwkunst
moet 2,5 miljoen gulden meer
komen. Voor grootschalige ma
nifestaties beveelt de raad aan
duidelijke keuzes te maken en
er dan ook een reëel budget be
schikbaarvoor te stellen.
Ter gelegenheid van het 7i
rig bestaan van Haarlem i
standaardwerk verschenei
de geschiedenis van de
'Deugd boven geweld. Ee
schiedenis van Haarlem
1995', verschijnt bijna 12
nade laatste grote
schiedschrijving over de S
nestad. Aan het boek is e
gewerkt. Vijftig auteurs we
eraan mee.
De nadruk ligt in het bo
het rijke culturele leven
Haarlem omdat dit de sta
derscheidt van andere st
Vooral in de zestiende e
ventiende eeuw was Ha
een centrum van kunst ei
tuur met wereldbero
schilders als Frans Hal
Maarten van Heemskerck.
ook andere aspecten vai>'
Haarlemse geschiedenis k<
aan bod, zoals politieke, e
mische en sociale.
BIOSCOPEN
LEIDEN
LIDO 1, 2, 3, 4 en STUDIO tel: 071-
124130/133210, Steenstraat 39
LIDO 1
DropZone 16 jr., dag. 19.00,
21.15, vrza zo woe ook 14.30.
LID0 2
De Leeuwekoning al., vr za zo woe
14.30.
Legends of the Fall al., dag. 18,45
en 21.15
LIDO 3
Pulp Fiction 16 jr., dag. 20.45
The Lion King al., dag. 18.45, vrza
zo woe ook 14.30.
LIDO 4
Bullets over Broadway al.dag.
19.00 en 21.15.
14.15.
STUDIO
Dumb and Dumber al., dag 19.00
en 21.30, vrza zo woe ook 14.30.
LUXOR tel: 071-121239, Stations
weg 19
Time Cop al., dag, 19.00 en 21.30,
zoook 14.30.
TRIANON tel: 071-123875, Bree-
straat 31.
Nell dag. (beh ma), 19.30.
Sneak Preview - Shallow Grave ma,
21.45.
KIJKHUIS tel: 071-142895, Vrouwen
kerksteeg 10.
Shawshank Redemption do t/m wo,
alleen 20.30.
Trois couleurs: Blanc di. 20.00,
99 1R_
ALPHENAAN DEN RUN
EUROCINEMA tel: 01720-20800,
Van Boetzelaerstraat 6
EURO 1
Disclosure 12 jr., dag. 21.00.
The Lion King al., dag. 18.45, za zo
woe ook 14.00, zoook 16 30.
EURO 2
DropZone 16 jr., dag. 18 45,
21.30, za zowoe ook 13.45, zoook
16.15.
EURO 3
De Leeuwekoning al., za zo woe
13.45, zo ook 16.15.
Forrest Gump al., dag. 20.30. Dra-
carnominaties. Tom Hanks is Forrest
Gump.- onnozele hoofdrolspeler,
zwijgende getuige en volksheld in
een stukje Amerikaanse geschiede-
EUR0 4
Dumb and Dumber al., dag. 18.45,
21.15, za zo woe 13.45, zo ook
16.15.
FILMHUIS LISSE
Exotica di. 20.30.
VOORSCHOTEN
KINDERBIOSCOOP CC tel: 071
614354, Prinses Marijkelaan 4
De Leeuwekoning al., za zo woe,
14.00
DEN HAAG
ASTA 1. tel: 070-3463500, Spui 27
Stargate 12 jr., dag. 13.15, 16.00,
18.45,21.30.
ASTA 2.
Star Trek Generations al., dag.
13.15, 16.00, 18.45,21.30.
ASTA 3.
Disclosure 12 jr., dag. 18.45,
21.30, do vr ma di ook 13.15,
16.00.
De Leeuwekoning al za zo woe
13.15. 16 00.
BABYLON 1 tel. 070-3471656, naast
Centraal Station.
Legends of the Fall 12 jr., dag.
13.15, 16.00, 1845,21.30.
Bullets over Broadway 16 jr., dag.
13.15, 16.00, 18.45,21.30.
BABYLON 3
The Shawshank Redemption al
dag. 13.15,21.30.
Hoogste Tijd 16 jr., dag. 16.00,
18.45.
CINEAC 1/2/3 Wegens verbouwing ge-
METROPOLE 1 tel. 070-3456756,
Carnegielaan 15.
Forrest Gump 12 jr., dag. 13.15,
17.00, 20.30
METROPOLE 2
Just Cause 16 jr., dag. 13.15,
16.00, 18.45,21.30.
METROPOLE 3
21 30.
METROPOLE4
The River Wild 12 jr., dag. 16.00,
18.45, 21.30. do vr ma di ook
13.45.
De Leeuwekoning al., za zo woe
13.15.
METROPOLE 5
Pulp Fiction 16 jr., dag. 20.30.
The Lion King al., dag. 13.15,
16.00. 18.45.
ODEON 1 tel. 070-
3462400/3462401. Herengracht 13.
DropZone 16jr., dag. 13.15,
16.00, 18.45, 21.30.
Legends of the Fall 16 jr.", za 00.15.
ODEON 3
Dumb and Dumber al., dag. 13.15,
Leon 16 jr., dag., 21.30.
Needful things 16 jr., za 00.15-
ODEON 4 Riksbioscoop
The Chase 12 jr dag 11.45,
14.15, 16.45. 19.15,21.45.
HAAGS FILMHUIS tel. 070-3b5f
Spui 191.
ZAAL Les silences du palais 16 jr.
19.30. 22.00. zo wo ook 14.00,
16.30. Sneak preview ma 22.00.
ZAAL II Vive L'Amour 16 jr., dag.
19.30, zowoe ook 16.15.
Pas Trés Catholique 16 jr.. da
(beh ma), zo woe ook 16.15.
