Gucci: Het einde van een dynastie
Hoe gaat het met fouten in aangifte?
Feiten &Menengen
VRIJDAG 31 MAART 1995
nieuwsaMalvse
Politiemacht
Haïti schendt
mensenrechten
Koelbloedige moord op modekoning blijft een mysterie
Jean- Bertrand Arist ide.
OTO REUTER
terugkeer van Aristide. Vrijdag zullen de
Amerikaanse troepen het commando van
de internationale missie overdragen aan
een VN-macht. Deze bestaat uit 6.000 sol
daten en politieagenten uit achttien ver
schillendelanden.
Volgens het mensenrechtenrapport hebben
de Amerikanen van meet af aan een fout
gemaakt door te kiezen tegen een door bur
gers gevormde politiemacht 'blijkbaar uit
angst dat de recruten zouden bijdragen aan
èen macht die president Aristide onder
steunt'. „In feite weerspiegelde het Ameri
kaanse regeringsplan blijkbaar een Ameri
kaanse wens om te redden wat er te redden
viel van het leger, een institutie waarmee de
VS langdurige contacten hebben gehad en
die gezien wordt als een middel van contro
le op president Aristide."
De interimpolitie moet tot maart 1996 de
misdaad bestrijden. In de tussentijd worden
aan een nieuwe, door Amerikanen en Cana
dezen gerunde, politie-academie 6.000 tot
7.000 nieuwe politieagenten opgeleid. De
eerste 375 kadetten krijgen in juni hun di
ploma.
Sinds de nieuwe politie in functie trad is het
aantal gewelddadige misdaden gestegen en
zijn 21 interimpolitieagenten gearresteerd
wegens corruptie, afpersing, moord en an
dere misdaden.
Het hoofd van politie van de stad Savanette
in Midden-Haïti wordt beschuldigd van
moord en inwoners zeggen dat een van zijn
drie vervangers hen heeft geslagen toen de
militairen nog aan de macht waren. De in
woners van de stad hebben een aanklacht
ingediend bij de Amerikaanse troepen, die
de zaak, compleet met de namen van de in
woners. hebben doorgespeeld aan de poli
tie van Savanette die in de aanklacht be
schuldigd werd van machtsmisbruik.
In het rapport wordt de Haïtiaanse en Ame
rikaanse regering verweten dat er geen goed
systeem is ontwikkeld om de politiemacht
te zuiveren van mensenrechtenschenders.
Aanvankelijk werden kandidaat-agenten
doorgelicht door vijf functionarissen van
hel Haïtiaanse leger. Vervolgens bogen
Amerikaanse veiligheidsspecialisten zich
over de zaak en identificeerden slechts 300
van de 7.000 agenten als schenders van de
mensenrechten, een aantal dat volgens het
rapport 'uiterst laag' is.
In januari waren 3.400 soldaten, onder wie
1.000 voormalige bootvluchtelingen, gese
lecteerd die zes dagen training kregen om
vervolgens aan het werk te gaan onder het
waakzaam oog van internationale waarne
mers. „We hebben eerst de ernstigste men
senrechtenschenders eruit gewerkt en heb
ben de overblijvers vervolgens agressiefin
het oog gehouden", zei Paul Browne, de
onderdirecteur van de groep politiewaarne
mers. „Er hebben geen mensenrechten
schendingen plaatsgevonden onder onze
waarneming", zei hij.
Niet alleen de huidige politfê vormt een be
dreiging voor Haïti. Ook vootnialige solda
ten die niet geselecteerd ziin voor de inter
impolitie kunnen voor problemen gaan zor
gen. Driekwart van de Haïtianen is werkloos
of werkt slechts gedeeltelijk en het is dus
onwaarschijnlijk dat de ex-soldaten een
baan vinden. Slechts zeshonderd ex-solda
ten is een baan bij de overheid beloofd.
Maar ten minste 1.000 soldaten en andere
functionarissen zijn verdwenen; en ook veel
wapens zijn spoorloos.
PORT-AU-PRINCE AP
BELASTING BELICHT
"Het invullen van een aangiftebiljet zal voor
veel mensen altijd een opgave blijven." Ai-
dus de openingszin van de begeleidende
brief die de Belastingdienst dit jaar bij het
aangiftebiljet meestuurde. Niemand zal de
ze stelling durven bestrijden. Zelfs voor
Prof. dr. J.W. Zwemmer, hoogleraar belas
tingrecht aan de Universiteit van Amster
dam, is het invullen van het biljet geen ge
makkelijke opgave, schrijft hij deze week in
het 'Weekblad voor Fiscaal Recht'.
Maar het mag best wel eens gezegd worden:
de Belastingdienst probeert op allerlei mo
gelijk manieren het de belastingbetaler (in
de woorden van de Belastingdienst: onze
'klanten') makkelijker te maken. Men kan
gratis brochures opvragen, de belastingtele
foon opbellen, informatie oproepen via te
levisie of computer en vanaf dit jaar zijn de
aangifte-biljetten aanmerkelijk verbeterd.
De vernieuwde aangifte-biljetten hebben
echter nog wel last van wat kinderziektes.
Zo heeft de Belastingdienst veel mensen die
een aangifte-biljet in de bus kregen er in
middels op gewezen dat er eentelstreep op
de verkeerde plaats staat. Kan gebeuren,
een aangifte-biljet maken is (net als het in
vullen) ook mensen-werk. En waar mensen
werken worden fouten gemaakt.
Maar wat nu als men een fout maakt bij het
invullen van het aangifte-biljet? Loopt men
dan kans op een boete? Ook de hiervoor al
genoemde prof. Zwemmer vroeg dit zich af
bij het invullen van zijn aangifte-biljet.
Want hoe zit het nu met de waarde van zijn
woning? Toch maar weer gelijk aan volgend
jaar? Riskeert hij een verhoging als hij het
niet goed doet? Als een hoogleraar belas
tingrecht al twijfelt bij dit soort vragen dan
kan je afvragen hoe de gemiddeld fiscale
leek zich bij het invullen van het aangifte
biljet voelt.
Onzeker? Dat is misschien nogal mild uitge
drukt. Het is dan ook maar goed dat de
waarde van alle woningen in Nederland pe
riodiek door de fiscus gewaardeerd gaan
vvorden. Is op dat punt het aangifte-biljet
voortaan tenminste goed ingevuld.
Maar wat nu als men de aangifte verkeerd
heeft ingevuld?
De belastinginspecteur kan dan vijfjaar
lang navorderen. Over de aangiften van lan
ger dan vijf jaar terug hoeft men dus niet
meer wakker te liggen. Nu is het ook niet zo
dat de belastinginspecteur altijd zomaar
kan navorderen. Hij moet namelijk wel een
zogenaamd 'nieuw feit' hebben. Dat wil
zeggen, kan de inspecteur bij het nakijken
al weten dat er iets niet klopte aan de aan
gifte, dan is navordering niet meer moge
lijk.
Had de inspecteur bijvoorbeeld de rente-
opgave van de bank al binnen, maar heeft
hij ze niet vergeleken met de opgegeven
rente in de aangifte, dan is navordering uit
den boze. De inspecteur heeft dan namelijk
geen nieuw feit meer. Gebeurt het echter
dat een uitkeringstrekker die in dezelfde
wijk als een belastinginspecteur woont en
aldaar vrolijk in een dure Porsche rondrijdt;
dan wil dit niet zeggen dat de inspecteur
geen 'nieuw feit' meer heeft, wanneer hij
wil navorderen als hij merkt dat de uitke
ringstrekker zijn uitkering aanvult met een
handeltje in harddrugs.
In een dergelijk geval is navordering nog ge
woon toegestaan, blijkt uit recente recht
spraak. Ook als men 'ter kwade trouw' is
(dus als men iets expres niet opgeeft) heeft
de inspecteur geen nieuw feit nodig, dan
kan hij altijd navorderen.
Als de inspecteur gaat navorderen dan kan
hij forse boetes opleggen. Een boete van
100 procent van de te weinig geheven be
lasting is mogelijk. Men moet dan wel met
opzet de inkomsten verzwegen hebben. De
Belastingdienst heeft niet snel genade als
men inkomsten 'vergeet' op te geven. Zo
was een vrouw eens een bedrag van 8.840
gulden vergeten op te nemen in haar aan
gifte. Zelf was de vrouw analfabeet en liet
daarom haar buurman de aangifte invullen.
Haar dochter gaf aan hem de nodige stuk
ken. Een jaaropgave van de 8.840 gulden
zat daar niet bij. Die was er namelijk niet.
De vrouw had hier wel omgevraagd maar
had deze nooit gekregen. Het jaar daarop
had ze wel een jaaropgave gekregen en de
inkomsten over dat jaar wel aangegeven. De
inspéeteur had echter geen medelijden en
legde een boete op van 744 gulden. Maar
kan men deze fout de analfabete wel verwij
ten? De belastingrechter vond van wel. De
belastingbetaler moet instaan voor de juist
heid van zijn aangifte. Ook als men analfa
beet is. Men moet alles doen wat binnen
zijn vermogen ligt om te controleren of de
aangifte juist is. Vertrouwen dat de buur
man het wel goed zal doen is dus heel ge
vaarlijk.
Soms kan de Belastingdienst het echter ook
wel eens te bont maken. Dat overkwam een
ander belastingbetaler onlangs. Deze man,
dakdekker van beroep, nam keurig de gege
vens zoals die in zijn jaaropgave stonden
over in zijn aangifte. Door een fout in het
computerprogramma stond er echter e
fout in de jaaropgave. De baas van de d
dekker gaf aan zijn werknemers een bri
waarin de fout werd aangekaart. De dal
dekker heeft deze brief echter nooit in
postvakje gevonden en had toen zelfs z
aangifte al ingevuld en opgestuurd.
De inspecteur kwam een tijdje later acl
de fout en vorderde de te weinig gehevi i
belasting na en legde daarnaast een bo
op. Dat ging de dakdekker toch wel eve
ver. Hij wilde best wel de te weinig bet<
belasting betalen, maar ook nog eens e
boete? De rechter gaf hem hierin gelijk.
Voor het onjuist invullen van de aangif i
kan de dakdekker namelijk geen verwij
worden gemaakt.
Hij nam, net als de jaren daarvoor, de
vens van zijn loonopgaaf over. En als d
aanslagregelaar bij het zien van de looi
gaaf al geen argwaan kreeg, waarom m i
de dakdekker dit dan wel krijgen? Daar
naast kon de inspecteur niet bewijzen
de dakdekker de brief (waarin de fout r
werd gezet) ontvangen had. De boete v
vernietigd. En terecht, een boete opleg
voor een dergelijk geval gaat toch echt
beetje te ver.
Maurizio de zaak over te nemen. Paolo
kondigde aan zijn aandelen te willen verlf'
pen om een concurrerend modehuis op f
richten. De gemoederen raakten oververlf'
en de bijeenkomst eindigde in een handg
meen. Paolo kreeg een tape-recorder tegtf
de zijkant van zijn hoofd geslingerd en f
draagt daar nog steeds de littekens van. u
Nog steeds is niet duidelijk wie het appa-p
raat gooide: Maurizio, Rodolfo of Paolo'sii
gen vader. je
Toen Rodolfo in 1983 overleed, probeerdh
Maurizio zijn neven stuk voor stuk om teh
kopen. Uiteindelijk bezweek Giorgio vooij
het vorstelijke bedrag dat hem werd gebil
den en met steun van Giorgio werd Mauri
zio de nieuwe eigenaar. De bijna 80-jarigfc
Aldo werd zonder pardon uit de zaak geT
schopt. Zijn persoonlijke dossiers en zijn
kunstverzameling werden in dozen aan (L
straatkant gezet, waar hij ze maar moest E
oppikken. i'
Toen Paolo, het zwarte schaap van de fai
lie, er niet in slaagde de rechten op het I
Gucci-logo te verwerven, overhandigde li
uit wraak een reeks belastende familiedof
menten aan de Italiaanse en Amerikaans!
justitie. Aldo belandde voor achttien mal
den in de gevangenis wegens belastingoiL
duiking. Maurizio werd veroordeeld weg!
het vervalsen van zijn vaders handtekeni j
om onder betaling van successierechten
te komen. Hij vluchtte naar Zwitserland,
maar Vittorio Pilone, zijn rechterhand, e
digde achter de tralies.
Maurizio ging in hoger beroep en uitein
lijk werd het vonnis tegen hem vernietig
Giorgio had echter inmiddels zijn steun
Maurizio ingetrokken. Samen met zijn
broers eiste hij de leiding over de zaak o
De scheuring in de familie was complee
Gedurende enkele maanden bestonden i
twee rivaliserende directies, die allebei b i
weerden de baas te zijn. Maar uiteindelij
slaagde Maurizio er in de rest van de fan
onderling zó te verdelen, dat hij zelf wee
aan het roer kwam te staan.
Maar deze overwinning was van korte di
Gucci verloor geld, deels door de familie
zies, deels door Maurizio's extravagante
vensstijl. In 1993 werd het modehuis ov<
genomen door de Bahreinse investering
bank. Maurizio's laatste triomf was dat
Amerikaanse president Bill Clinton een
Gucci-das met jagershoornmotief droeg
toen Yitzhak Rabin en Yasser Arafat op 1
gazon van het Witte Huis voor het oog v
de wereld elkaar de hand schudden. Tw
maanden later verkocht Maurizio zijn h(
van de Gucci-aandelen voor naar verluit
ruim 350 miljoen gulden.
Niemand weet precies waar Maurizio zii1
rond de tijd van zijn dood mee bezig hie
Er gingen geruchten dat hij wilde investi1
ren in de aanleg van luxe golfbanen in A 1
gentinië en het Verre Oosten. Het onder
zoek naar de moord zal ongetwijfeld lie! j
werpen op Maurizio's activiteiten. Maar'
Gucci-dynastie lijkt met zijn overlijden
nitief ter ziele. Het modehuis zal blijven
staan, maar is voorgoed afgesneden van
zijn historische Florentijnse wortels.
LONDEN ANDREW GUMBEL
VERTALING: MARGREET HESLINGA
De interimpolitiemacht van Haïti, dte be
staat uit omgeschoolde soldaten en inder
haast getrainde bootvluchtelingen, komt
onder vuur te liggen nu de misdaad stijgt en
de Verenigde Staten van plan zijn om het
bevel over te dragen aan de VN.
Volgens critici is de nieuwe politie niet in
staat om het geweld op straöt in de hand te
houden en de jonge democratie de gelegen
heid te geven wortel te schieten. Enkelen
twijfelen zelfs aan de bereidheid van de po
litie om die taken op zich te nemen.
Uit een rapport van Human Rights Watch-
Americas en de Nationale Coalitie voor Haï
tiaanse Vluchtelingen, dat woensdag werd
gepresenteerd, blijkt dat de politiemacht
voor een groot deel bestaat uit mensen die
de democratie liever zien verdwijnen dan
dat ze deze ondersteunen: militairen die
president Jean-Bertrand Aristide in 1991
verjaagd hebben en in de daaropvolgende
drie jaar ten minste 4.000 mensen hebben
afgeslacht.
Volgens het rapport is de door Amerikanen
geleide troepenmacht, die de macht van
Aristide vorig jaar herstelde, er niet in ge
slaagd om 'een veilige en stabiele omgeving
te creëren en te handhaven.'
De troepenmacht die Haïti op 19 september
vorig jaar binnenviel, ontwapende en ont
bond het leger en bereidde de weg voor de
De professionele moord op Maurizio,
maandagmorgen in de hal van zijn Milane
se kantoorgebouw, is een mysterie. Terwijl
de politie een compositiefoto van de huur
moordenaar in elkaar probeert te knutse
len, is volkomen onduidelijk wie deze
schokkende moord in de wereld van de
haute couture heeft beraamd, en waarom.
Toch komt Maurizio's gewelddadige einde
niet helemaal als een verrassing; althans
niet voor wie de bewogen geschiedenis van
de Gucci-dynastie door de jaren heen heeft
gevolgd.
In de loop van zijn wisselvallige carrière
wist Maurizio vrijwel iedereen met wie hij
in contact kwam tegen zich in het harnas te
jagen. Hij bevocht de controle over het be
drijf van zijn grootvader, om die vervolgens
aan een Bahreinse investeringsbank'te ver
spelen. Zijn neven, die in de jaren tachtig
aan zijn zijde meevochten, spraken al jaren
niet meer met hem.
Eén van hen, Roberto, zei onlangs dat Mau
rizio een verwend kind was dat niet in de
werkelijkheid leefde. Maurizio's ex-vrouw
Patrizia Reggiani, die hem in 1985 verliet,
beschreef hem ooit als een man die werd
verleerd door de 'paranoïde roes van de
macht'. Dat Gucci in 1993 de zaak noodge
dwongen aan de Arabische Investcorp-
groep moest verkopen, was volgens Patrizia
zuiver en alleen te danken aan Maurizio's
onbekwaamheid als zakelijk directeur. Pa-
trizia's reactie op zijn gewelddadige dood
sprak boekdelen: „Vanuit een algemeen
menselijk oogpunt gaat het me aan het
hart, maar op het persoonlijke vlak ligt dat
anders."
Wie heeft er met zulke familieverhoudingen
nog vijanden nodig? Zeker in Italië, waar de
meeste succesvolle ondernemingen van
de smetteloze Benetton tot de duistere on
derwereld van de Siciliaanse maffia hun
kracht vooral ontlenen aan een hechte fa
milieband. Maar net als die andere beroem
de Toscaanse dynastie, de Dei Medici, heb
ben de Gucci's alleen maar onderlinge haat
en rivaliteit gezaaid.
Het modehuis kwam om te beginnen rond
de eeuwwisseling tot stand door een fami
lieruzie. Toen Guccio Gucci onenigheid
kreeg met zijn vader maker van strohoe
den in Florence week hij uit naar Lon
den, waar hij als manusje-van-alles en ober
in het Savoy hotel ging werken.
Dit was het gouden tijdperk van de luxe ho
tels. Onder de werknemers van het Savoy
bevonden zich ook César Ritz en de kok Au -
guste Escoffier. De jonge Guccio werd ver
liefd op de sfeer van verfijnde élégaticeen
hield van het vertoon van rijkdom. Hij werd
met name getroffen door de Ieren koffers
die hij vaak voor de gasten naar hun kamer
moest brengen.
Dus opende hij bij zijn terugkeer in Floren
ce in 1904 een lederwarenwinkel, waar hij
zich eerst specialiseerde in het maken van
zadels voor de aristocratie. De Eerste We
reldoorlog bood hem een ongekende kans.
Toen de aanvoer van gelooid leer uit Schot
land stokte, slaagde Guccio er in de Floren
tijnse ledermarkt naar zjch toe te trekken.
In 1922 opende hij zijn eerste officiële
'Gucci'winkel.
Guccio boerde goed en kreeg zes kinderen
bij zijn vrouw. Aida. Maar zoals veel onder
nemers die op eigen kracht zijn opgeklom-
Maurizio Gucci had alles. Hij was rijk, zag er goed uit, stamde uit een luisterrijk geslacht en leidde
een sprookjesachtig bestaan. Hij had huizen in New York, Connecticut, St Moritz en Milaan, een
schitterende schoener van 67 meter en een reeks betoverende maitresses. Als erfgenaam van een
van de meest prestigieuze Italiaanse modehuizen leidde hij het bestaan waaraan velen zich via
soap-series vergapen. Waarom werd hij dan het doelwit van een moordaanslag?
Paola, de compagnon van Maurizio, wordt getroost nadat zij gehoord heeft van de moord op de modekoning, foto cpd
men, was hij gierig en tiranniek. Hij had de
onhebbelijke gewoonte om zijn zoons over
elkaar te laten klikken, zelfs over de aller
kleinste vergrijpen. Dan strafte hij de schul
dige partij door hem een aframmeling te
geven met de geknoopte punt van een tafel
laken.
Twee van zijn zoons, Aldo en Rodolfo, wer
den zijn protégés. Ze wedijverden onderling
om het recht de zaak van vader over te ne
men. De spanning werd Rodolfo echter te
groot en hij vertrok om onder-het pseudo
niem Maurizio D'Ancona een carrière als
filmacteur op te bouwen.
Toen de ambitieuze Aldo aan het roer
kwam, was hij vastberaden om de zaak uit
te bouwen. Tegen de nadrukkelijke wil van
vader Guccio, opende hij in 1938 de eerste
Gucci winkel in Rome. Na een onderbre
king door de Tweede Wereldoorlog breidde
hij zijn zakelijke activiteiten over heel Euro
pa uit. Hij opende zelfs een vestiging in
New York.
Guccio's dood in 1953 gaf Aldo de vrijheid
om Gucci's internationale reputatie te ver
sterken. Zo werd het modehuis de persoon
lijke leverancier van een aantal grootheden,
onder wie Grace Kelly, John en Jackie Ken
nedy. Sophia Loren en Audrey Hepburn.
Rond deze tijd ontwierp Aldo het beroemde
Gucci-logo van een dubbele verstrengelde
G en werden de beroemdste Gucci-produk-
ten ontwikkeld, zoals de moccasin die een
handelsmerk van de firma zou worden en
de tas met de bamboe handvaten. Beide ar
tikelen zijn terecht gekomen in het Muse
um van Moderne Kunst in New York.
Hoewel Rodolfo zich totaal afzijdig hield
van de zaak, had hij zijn aandelen nooit
verkocht. Tegen het eind van zijn leven
raakte hij verwikkeld in de strijd over de op
volging van Aldo. Rodolfo had maar één
zoon, Maurizio, terwijl Aldo er drie had:
Paolo, Roberto en Giorgio. Maurizio had
een voorsprong op zijn neven, omdat hij
drie keer zoveel aandelen had.
Op een beruchte familiebijeenkomst in Flo
rence in juli 1982 probeerden Rodolfo en
