Cultuur Kunst
Dansers in gevecht met de ruimte
bewondering
99
'rins Charles op video
Mahlerfeest in Amsterdam
ook voor de thuisblijvers
Kans op teruggave
Koenigs-collectie
EF ANNEMIEK RUYGROK, 071 -356471PLV.-CHEF JAN RIJSDAM, 071 -356473
)irigent Bolsjoi ook weg
lOSKOuDe dirigent van het Bolsjoi-theater in Moskou, Aleks-
ndr Lazarev, heeft gisteren zijn ontslag ingediend na de benoe-
ling van Vladimir Vassiljev tot nieuw artistiek leider van het ge-
elschap. Lazarev is de laatste van de oude garde dirigenten van
et Bolsjoi. Hij gaat weg na een loopbaan van 20 jaaar. De chef-
horeograaf Joeri Grigorovitsj en de chef-decorontwerper Valeri
,evental traden twee weken geleden af.
)iefstal uit Museum van Loon
msterdam Uit het Amsterdamse museum Van Loon is, naar nu
lijkt, onlangs een schilderij van Rembrandt-leerling Jurriaen
Ivens gestolen. Het werk uit 1667 toont een afbeelding van de
msterdamse burgemeester Willem van Loon. De waarde van
et portret op de kunstmarkt is moeilijk te schatten. Het muse-
m heeft inmiddels 10.000 gulden uitgeloofd voor een tip die tot
plossing van de diefstal kan leiden. Net als bij de diefstallen van
childerijen uit het Rembrandthuis, vorig jaar, ontbreekt van de
aders nog elk spoor.
hef-dirigent Residentie Orkest blijft
en haag Evgenii Svetlanov heeft zijn contract als chefdirigent
an het Residentie Orkest in Den Haag verlengd tot 1 september
999. Jaarlijks zal hij het orkest tien weken leiden, hetzelfde aan-
d als onder zijn huidige contract. De 67-jarige Rus gaf in febru-
ri 1993 zijn eerste concerten als chefdirigent van het Residentie
Irkest. Volgend seizoen geeft het orkest zestien abonnements-
oncerten onder zijn leiding in de Haagse Dr. Anton Philipszaal.
mei 1996 maakt het Residentie Orkest onder Svetlanov een
mrnee door Zwitserland met concerten in Bazel, Bem, Zürich
n Genève.
lapper Eazy-E overleden
)s angeles Pionier van de 'gangster' rap, Eaz^-E, is gisteren aan
ids overleden. De 31-jarige rapper wiens werkelijke naam Eric
bright was, maakte zijn ziekte vorige maand bekend. De voor-
alige drugsdealer bracht de rap van de zwarte woonwijken in
e binnensteden over naar de welvarende Amerikaanse buiten-
W ijken. Wright richtte de groep N.W.A. op die in het midden van
e jaren tachtig een aantal hits scoorde die in gespierde raptaal,
e 'gangster' rap, ten gehore gebracht. De groep die inmiddels
sr ziele is, wekte met hun grove teksten veel onrust.
Meesterwerk Krisztina de Chatel opnieuw op het repertoire
lit Disney gaat de verfilming
een kinderverhaal van de
tse prins Charles op video
brengen. De prins schreef het
haal 'De Legende van
chnagar' in 1970 om zijn
)ers te vermaken. Een studio
Wales maakte er een teken-
n van, die in 1993 door de
C op de televisie werd uitge-
nden.
let verhaal, met een bood-
tl lap over het milieu en maat-
ïappelijke verantwoordelijk
heid, gaat over een man in een
grot die het leven in zijn omge
ving verstoort door een warm
waterbad te installeren.
Charles liet via zijn secretaris
Richard Aylard weten opgeto
gen te zijn over het plan van
Disney, dat hij ziet als blijk van
waardering voor de filmmakers
uit Wales, zo schreef de Sunday
Times. Volgens de krant zal
Charles het geld dat hij aan de
video verdient storten in zijn
liefdadigheidsfonds voor de
ontplooiing van jongeren.
dans
recensie maarten baanders
Voorstelling: 'Staunch' door Dansgroep
Krisztina de Chatel. Gezien: 29/3, LAKthe-
ater, Leiden Nog te zien: 30/3 en 31/3,
20.30 uur, LAKtheater.
'Staunch' van Dansgroep Krisz
tina de Chatel dateert van 1987.
De choreografie staat nu op
nieuw op het repertoire. En dat
is een goede zaak, want
'Staunch' is een meesterwerk.
Krisztina de Chatel heeft in deze
voorstelling Afrikaanse dansbe
wegingen verwerkt, die zij op
een studiereis naar Senegal en
Ghana heeft leren kennen. Toch
is 'Staunch' geen Afrikaans
dansstuk. Het draagt onmisken
baar de persoonlijke stijl van De
Chatel. De Afrikaanse bewegin
gen hebben daarin een natuur
lijke plaats gekregen.
Prachtig is de opbouw van
een traag begin naar heftigheid
en indringende ritmes. Bewe
gingen die helder en op het eer
ste gezicht eenvoudig zijn, wor
den uiterst vernuftig met elkaar
gecombineerd. De posities van
de dansers ten opzichte vari el
kaar veranderen voortdurend
op een geraffineerde manier. De
gebaren worden door de groep
gelijktijdig gemaakt, maar op
een ander moment juist weer
niet, of er is een danser die kor
te tijd los van de groep zijn ei
gen bewegingen maakt.
De voortdurend verschuiven
de patronen maken de voorstel
ling van begin tot het eind
spannend. De dansers lijken
met hun bewegingsreeksen aan
mechanische wetten onderwor
pen. Toch verstaat Krisztina de
Chatel de kunst krachtige emo
ties op de toeschouwer over te
brengen. Die emoties zijn, zoals
vaker bij De Chatel, beklem
mend. Direct aan het begin is er
al een sfeer van isolement en
onmacht. De vijf mannen dan
sen in een ruimte die door een
doorzichtige wand van het pu
bliek gescheiden is.
Ruimte speelt een cruciale rol
in 'Staunch'. Sommige bewe
gingen worden door de dansers
in verschillende richtingen ge-
'Staunch' van Krisztina de Chatel beleefde zijn première tijdens het Holland-festival van 1987. Nu is de choreografie opnieuw te bewonderen.
maakt. Daardoor is de spanning
tot in de uithoeken van de
dansvloer werkzaam. Maar de
dansvloer is niet constant. Het
decor bestaat uit .wanden die
verschuiven en de ruimte voor
de dansers kleiner maken. Zij
moeten zich aan deze beper
king aanpassen. Aan het eind
wordt de ruimte zo klein dat el
ke beweging onmogelijk wordt
gemaakt. Het is dus een strijd
tussen de dansers en de ruimte
die zij willen beheersen.
De dansers stralen grote
kracht uit met hun armgebaren
en gebalde vuisten. Nu en dan
doen ze denken aan body-buil-
ders. Maar almachtig zijn ze
niet. Op sommige momenten
staan ze gekromd en lijken ze
onderdrukt te worden door iets
dat veel machtiger is dan zij. Dit
beklemmende thema leidt tot
FOTO MAARTEN BRINKCREVE
een fatale afloop: de wanden
schuiven zo ver naar voren, dat
de dansers als vliegen tegen de
voorwand geplet worden. Ik
vond dat deze afloop wat
abrupt kwam, maar het miste
zijn uitwerking niet: het zag er
onthutsend uit.
Mondriaan:
strop van
een paar ton
den haag gpd
De Mondriaan-expositie in het
Haags Gemeentemuseum moet
volgens de laatste prognose re
kening houden met een strop
van naar schatting een paar ton.
Dat is bevestigd door directeur
Frits Becht van de Stichting
Mondriaan '94. De stichting had
op zeker 300.000 bezoekers ge
rekend. De toeloop is echter zo
tegengevallen dat het museum
nu uitgaat van een 'eindstand'
van 175.000 cl 200.000.
Met nog vijf weken te gaan
hebben nu 130.000 mensen de
expositie bezocht. Daar zijn on
geveer 10.000 niet betalende
bezoekers als sponsorrelaties bij
inbegrepen. „De begroting is
sluitend bij 200.000 bezoekers.
Bij 20.000 tot 30.000 minder ko
men we uit op een verlies van
naar schatting drie ton", aldus
Becht. Hij wijst er nadrukkelijk
op dat de expositie ook naar
Washington en /New York gaat,
zodat er in elk geval nog inkom
sten uit de catalogusverkoop
worden verwacht. Ook kan het
bezoek tijdens de paasvakantie
in april wellicht nog extra aan
trekken.
Het stichtingsbestuur komt 7
april bijeen om de cijfers op
nieuw op een rijtje te zetten en
een aangepaste begroting te
maken. Daarbij kan het bestuur
rekenen op een vooraf beschik
baar gesteld garantiekrediet van
drie ton van de gemeente Den
Haag voor het geval de expositie
een strop zou worden.
„Het is opmerkelijk dat een
expositie van een Nederlandse
kunstenaar met een wereldre
putatie hier minder loopt dan
verwacht. Ik heb daar geen ver
klaring voor", aldus Becht.
De Mondriaan-expositie
duurt nog tot en met 30 april,
Begin februari werden de toe
gangsprijzen al verlaagd voor de
'rustige' uren na 16.00 uur. Ter
gelegenheid van de expositie is
het museum tot 21.00 uur ge
opend.
deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die, hetzij direct,
etzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
ibben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
jchten. Van de snuifdoos
van oma tot het
ijsgedraaide muziekstuk
i alles wat daar tussen zit.
andaag spreekt Lidy van
3 der Spek,
textielkunstenares,
pianolerares en als
muziekrecensent
;rbonden aan deze krant,
aar bewondering uit voor
de wilde zwijntjes van
enneke van Doorn. „Ze
inspirereren mij in m'n
'erk. Plotseling komen er
llemaal van die zwijntjes
ipdraven in mijn textiele
objecten."
amsterdam anp
Met tien verschillende uitzendingen viert de
AVRO-televisie het Mahlerfeest 1995 duchtig
mee. De bijdragen van de omroep bestaan uit re
gistraties van concerten, documentaires en een
speelfilm. Tijdens het feest brengt Radio 4 vrijwel
dagelijks rechtstreekse uitzendingen.
Het feest wordt van 1 tot en met 17 mei in het
Concertgebouw in Amsterdam gehouden. De
componist Gustav Mahler onderhield een hechte
band met het Concertgebouw en de hoofdstad.
Door toedoen van dirigent Willem Mengelberg is
de muziek van Mahler aan de man gebracht,
want in eerste instantie konden critici en publiek
zijn werk niet pruimen. Het feest biedt een inte
grale uitvoering van al zijn symfonieën.
De AVRO zet het feest al op 26 april in met de
uitzending van de speelfilm over Mahler van Ken
Russell uit 1974. Omdat Mahler en Mengelberg
zo met elkaar verbonden waren, nam Pieter Va
rekamp de gelegenheid te baat een documentaire
over de dirigent te maken. Honderd jaar geleden
kwam Mengelberg naar Amsterdam. Hij zou een
halve eeuw zijn stempel op het Nederlandse mu
ziekleven drukken.
„Voor de oorlog populairder dan de koningin,
bekender dan welke sportheld", zegt Varekamp.
Na de oorlog kreeg hij een dirigeerverbod omdat
hij tijdens de bezetting in Duitsland en andere
landen is blijven optreden. Verguisd en vergeten
is hij gestorven.
Drie concertregistraties en twee documentaires
komen tot stand met steun van het Stimulerings
fonds Nederlandse Culturele Omroepprodukties.
In samenwerking met de Media Academie in Hil
versum is de omroep tevens betrokken bij de
concertuitzendingen in de tent op het Museum
plein, waar bijna tweeduizend bezoekers via
beeld- en geluidsverbindingen rechtstreeks getui
ge kunnen zijn van de concerten in de Grote Zaal.
Op de radio, waar alle zendgemachtigden op
naar eigen zeggen unieke wijze samenwerken,
wordt naast de uitzendingen van de concerten
een Mahler-journaal uitgezonden, want de orga
nisatoren verwachten een heuse Mahler-gekte.
Musea moeten
van Nuis meer
samenwerken
ruswuk anp
concert. Toen ik de zwijntjes
zag was ik meteen verkocht. Ik
had er direct mijn hart aan
verpand. Jenneke van Doorn
heeft er een heleboel gemaakt.
Steeds anders. Ze hebben
allemaal een ander karakter.
Dat zie je.
De zwijntjes zijn gemaakt van
chamotteklei, niet uit één stuk
maar heel grof opgebouwd, uit
kleine stukjes klei die er steeds
opgedrukt zijn. Ze hebben
streepjes van witte klei. Dat zijn
de nestharen...
Het jonge, het vrolijke, het
eigenwijze... dat spreekt mij het
meest aan in de zwijntjes. Die
achterste heeft van die gekke
pootjes, die vind ik heel leuk.
Maar ze zijn allemaal bijzonder.
Ik word er heel vrolijk van. Ze
zijn niet alleen aardig om naar
te kijken, ik speel er ook mee,
ben ze steeds aan het verzetten.
En ze inspireren mij in mijn
werk. Ze komen plotseling
opdraven in mijn textiele
objecten.
Dat die zwijntjes mij zo
aanspreken heeft ook te maken
met een jeugdherinnering. Als
kind, op vakantie in Nunspeet,
ging ik met mijn vader wilde
zwijnen kijken. Mijn vader ging
niet over de grens dus we
kwamen daar nogal eens terug.
Helemaal niet erg, ik vond het
heerlijk.
De zwijnen maakten veel
lawaai. Die geluiden hoor ik
weer als ik naar de zwijntjes van
Jenneke van Doorn kijk. Dat
gesnuffel, het knorren, de
takken die kraakten
als ze er over heen
liepen. Het zijn
geluiden die een
geluksgevoel
teweegbrachten dat
nu opnieuw wordt
opgeroepen.
tekst «jan rusdam
foto hielco kuipers
Musea moeten veel meer ge
bruik gaan maken van eikaars
collecties. Er zijn wel initiatie
ven om samen te werken, maar
dat leidt nog te weinig tot ge
meenschappelijk gebruik van
de verzamelingen. Staatssecre
taris Nuis van cultuur zei dat
gisteren in Rijswijk bij de ope
ning van de nieuwe bedrijfs
ruimten van de afdeling Collec
tiebeheer van de Rijksdienst
Beeldende Kunst (RBK).
Nuis wil, dat de musea meer
initiatieven ontplooien om in
houd te geven aan de 'Collectie
Nederland'. Dat begrip werd in
1990 geïntroduceerd door de
toenmalige minister van cultuur
d'Ancona. Zij koos daarmee
voor een nationaal collectiebe
leid in plaats van het collectie
beleid per museum. Dat bete
kent dat er tussen musea een le
vendig verkeer van ruilen,
schenkingen en langdurige
bruiklenen op gang zou moeten
komen en dat musea zich meer
zouden moeten specialiseren.
Dat idee lijkt volgens Nuis aan
te slaan, maar het blijft nog te
veel bij woorden.
Afspraken over gestolen kunst op komst
voorschoten anp
Gestolen en of illegaal geëx
porteerde kunstwerken moe
ten worden teruggegeven aan
de rechthebbende. Een op
handen zijnde internationale
afspraak vormt de juridische
basis voor dat uitgangspunt,
dat mogelijkheden schept om
bij voorbeeld de Koenigs-col
lectie naar Nederland terug te
halen.
Als die afspraak, de Unidroit
Conventie van de Verenigde
Naties, deze zomer in Rome
wordt gemaakt, kunnen eige
naren cultureel erfgoed opei
sen. De huidige overeenkomst,
een in 1970 aangenomen con
ventie van de UNESCO, is
daarvoor onvoldoende. Dat
liet J. Riezenkamp, directeur-
generaal culturele zaken van
het ministerie van ocw tijdens
een bijeenkomst in Voorscho
ten weten.
Volgens het departement
zou de nieuwe conventie de
stukgelopen gesprekken over
de terugggave van de Koenigs-
collectie kunnen vlottrekken.
Die verzameling van enige
honderden etsen en tekenin
gen van oude meesters ver
dween in 1941 naar Duitsland
en vervolgens naar de Sovjetu
nie.
De collectie van de Rotter
damse bankier Koenigs was in
dat jaar illegaal door havenba
ron Van Beuningen aan de
Duitsers verkocht. Het Rode
Leger maakte de verzameling
aan het einde van de oorlog
buit. Het Poesjkin Museum in
Moskou zal de werken van on
der anderen Dürer, Titiaan,
Rubens en Rembrandt in sep
tember exposeren. Pas in 1992
hebben de Russen officieel
toegegeven dat zij de collectie
in hun bezit hebben.
De Unidroit Conventie is de
juridische basis voor de inter
nationale wetgeving en ge
dragscodes om illegale export
van culturele erfgoed te beper
ken. Vooral uit ontwikkelings
landen verdwijnen telkens
weer belangrijke elementen
uit het cultureel erfgoed.
