Europa wil graag vriend worden van bokkige Russen mmami Tutu: Pacifist met vechtersmentaliteit Hoge Raad oordeelt over het aftrekken van werkkleding Feiten &Meningen Jonge stemmers luisteren naar Mandela MAANDAG 20 MAART 1995 NIEUWSANALYSE SER is nog niet dood ondanks uitgeholde taken Morgen wordt opnieuw een beetje afge knabbeld van de belangrijke rol die Sociaal Economische Raad (SER) al 45 jaar speelt in het sociaal-economisch beleid. Er lijkt een kamermeerderheid voor het WD-voorstel om een einde te maken aan de verplichting aan het kabinet om bij alle belangrijke be slissingen op sociaal-economisch gebied eerst advies te vragen aan dit orgaan van werkgevers, vakbonden en onafhankelijke deskundigen. Tijdens een kamerdebat vorige week kreeg de VVD al bijval van D66, Groen- Links, RPF en GPV. AOV, SP. CD, Unie 55- plus en het onafhankelijke kamerlid Hen driks bekenden nog geen kleur, maar be schikken samen over twaalf zetels, voldoen de om het VVD-amendement aan een meerderheid te helpen. De SER ontsprong tot nu toe grotendeels de dans bij de grootscheepse sanering van het schier eindeloze aantal adviesorganen de laatste jaren. De kritiek was dat de advi sering noodzakelijke besluitvorming ver traagt en dat de belangenorganisaties in de adviesorganen zo een te grote vinger in de pap krijgen. Heldere keuzes blijven uit en in plaats daarvan wordt de politiek met half bakken compromissen opgezadeld. De SER, opgericht in 1950, werd tot nu toe grotendeels gespaard. PvdA en CDA vonden in het kabinet Lubbers-Kok dat de Raad alleen nog verplicht moest worden ge raadpleegd bij belangrijke beleidsvoorne mens en niet meer voor elk wissewasje, zoals tot dan toe bij wet was geregeld. Toch pakt de 'aanslag' die nu dreigt waar schijnlijk niet al te dramatisch uit. Er werd toch al minder zwaar aan SER-adviezen ge tild dan voorheen, niet in de laatste plaats omdat de Raad steeds vaker met verdeelde adviezen kwam. De politiek loopt voorzich tig heen om de vraag of nu de stervensfase van de raad is ingezet. „Over een zachte dood van de SER doen wij geen enkele uit spraak," zei WD-kamerlid De Vries vorige week in het debat. De SER is echter een taaie rakker, die de tijdgeest goed aanvoelt. Toen het met de besloten overlegcultuur gedaan was, open de zij moeiteloos de deuren van de plenaire vergaderzaal. Iedereen kon waarnemen wanneer vakbeweging en werkgeversorga nisaties botsten of juist compromissen slo ten. Bovendien blijft het de vraag, of een kabi net dat een ingrijpende maatregel voorbe reidt, zoals een loonstop bij grote economi sche tegenwind, wel om advies heen kan. Tenslotte beschikt de SER ook nog over de Commissie van Economische Deskundigen, geschreven met drie hoofdletters wegens het gewicht van de deelnemers. Vooraan staande kroonleden met een sterk politieke neus voor het haalbare, de directeur van het Centraal Planbureau en de president van De Nederlandsche Bank, geven nog altijd invloedrijke adviezen voor het sociaal-eco nomisch beleid op middellange termijn. Want over één ding zijn vriend en vijand het wél eens: op de analyses die de (verdeelde) SER-adviezen altijd begeleiden, valt als regel weinig af te dingen. den haag hans suring Koude oorlog heeft plaatsgemaakt voor koude vrede De 'waan van de dag' heeft soms een bittere klank: Vijftigduizend doden en een vernielde hoofdstad Grozny in Tsjetsjenië; honderdduizenden doden, een kapot geschoten Sarajevo en vastgelopen internationale bemiddeling in Bosnië. De beelden 'vertroebelen het zicht' op de vriendschap die West-Europa in de toe komst zo graag met Moskou wil onderhouden. Maar op een informeel bezinnings- weekeinde in de pittoreske Zuid franse vestingstad Carcassonne de den de vijftien Europese ministers van buitenlandse zaken toch een uiterste poging ook aan de dag van overmorgen te denken en een 'Rus land-politiek' voor de langere ter mijn te ontwerpen. Het resultaat: Een nog vaag maar toch opmerke lijk idee voor een niet-aanvalspact, dat de weg moet openen naar een NAVO-lidmaatschap voor Oost- europese landen. De worsteling van Carcassonne toont hoe moeilijk de vredesdiplo- matie sinds het eind van de Koude Oorlog is geworden. De legende van het ommuurde dorpje op de bergen vlakbij de Pyreneeën was nog van oogverblindende eenvoud. Uitge hongerd door het langdurige beleg van Karei de Grote, verzamelde de 'Dame van Carcas' in 759 de laatste etensresten en voerde ze aan een varken. Het vetgemeste beest werd over de kantelen geworpen als te ken van minachting voor de bele- gaars, die prompt afdropen omdat ze de onmogelijkheid van hun veld tocht inzagen. Als gebaar van goede wil liet de dame daarop de trompet ten blazen, en sloot ze vrede met Karei de Grote. Was de wereld nog maar zo simpel, moet menig EU-minister dit week einde eventjes hebben gedacht tij dens de vergadering in het antieke fort. Want de oude vijand Rusland is weliswaar na een uitputtende Koude Oorlog afgedropen en de vredestrompetten hebben geklon ken, rpaar met de nieuwe vriend schap wil het maar niet vlotten. Het 'partnerschap voor vrede', dat anderhalfjaar geleden als handrei king werd gedaan, is door de Rus sen als 'te mager' afgeslagen. Een tijdperk van 'Koude Vrede' is aange broken, bromde Boris Jeltsin in de cember toen hij zich in de hoek ge drukt voelde door alle discussies over een snelle uitbreiding van de NAVO. Bij het vinden van de juiste houding jegens Moskou speelt de discussie over de toekomst van de NAVO een centrale rol. Voor Rusland is het mi litaire bondgenootschap deel van de erfenis van het denken in machtsblokken, dat tijdens de Kou de Oorlog in de mode was. Voor Oosteuropese landen als Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije is de NAVO een verzekeringspolis die ze zo snel mogelijk willen afsluiten tegen eventuele nieuwe Russische agressie. Die twee benaderingen vertonen een opmerkelijke over eenkomst: Er wordt opnieuw een scheidslijn door Europa getrokken, zij het dit keer bij de Russische grens. Voor het Westen ligt de zaak gevoe liger, vooral omdat geprobeerd wordt èn Moskou èn Oost-Europa te vriend te houden. Tegelijkertijd wil men de NAVO-uitbreiding niet overhaasten, maar ook niet het Rus sische 'njet' honoreren. Omdat de VS en Europa bovendien niet hele maal op één lijn zitten, ging de dis cussie over de alliantie de afgelopen maanden als een jojo op en neer. Het waren uitgerekend de Fransen, die het NAVO-debat dit weekeinde een nieuwe impuls gaven. De Fran sen, altijd een beetje het zwarte schaap van de atlantische familie, presenteerden een discussiestuk waarin alle mogelijkheden op een rijtje werden gezet. De meest radi cale oplossing, 'integratie van Rus land in de westerse veiligheids structuur', werd in Carcassonne snel als hypothetisch terzijde ge schoven. Een Russisch NAVO-lidmaatschap houdt in de praktijk in dat Moskou een veel te grote stem krijgt. De an dere optie van meer dialoog met Rusland maar voor de rest door gaan op de oude voet, viel ook snel af: Dat lost namelijk het probleem niet op dat de Russische beer zich eenzaam voelt. Wat tijdens de informele lunchdis- cussie van de Europese ministers overbleef, was de meest ingewikkel de variant. Aan de ene kant zou de NAVO een niet-aanvalspact met Rusland moeten afsluiten, om het Kremlin zo te verlokken tot de er kenning van het 'puur defensieve karakter' van het bondgenootschap. Desnoods zou overwogen kunnen worden om, analoog aan wat met de ex-DDR gebeurde, geen NAVO- troepen in Oost-Europa te statione ren. Op die basis zouden de Oost europeanen lid kunnen worden van de NAVO, terwijl Rusland genoegen zou moeten nemen met een 'per manente consultatie' over de veilig heid en stabiliteit in Europa. Op papier is dat een logische bena dering, maar de haken en ogen aan het plan zijn enorm. De aanhou dende machtsstrijd ip Moskou heeft niet alleen de binnenlandse politiek van het Kremlin, maar ook het bui tenlands beleid grillig gemaakt. Een papieren verdrag neemt het Russi sche sentiment van isolement niet weg en bezweert evenmin de vrees dat de NAVO wellicht toch imperia listische bijbedoelingen koestert. Het Kremlin is niet vergeten dat de VS in het verleden altijd tegenstan der waren van een niet-aanvalspact. En wat is de status van een plan van de EU, zolang Washington daar zijn zegen niet aan geeft? Het grootste probleem is echter dat het plan dagdromerij blijft voor wie de actualiteit van Bosnië en Tsjets jenië volgt. Dat vertroebelt het zicht op de toekomst, bekende minister Van Mierlo gisteren. Want Tsjetsje nië belichaamt de Russische ambi tie in de hele voormalige Sovjetunie om als hoeder van de stabiliteit op te treden. En in voormalig Joegoslavië heeft Moskou openlijk de zijde van de Servische leider Milosevic gekozen door te pleiten voor opheffing van de sancties tegen Belgrado. Daar wil Rusland nog steeds als supermacht een dikke vinger in de pap houden en erkent ook het Westen dat er geen vredesregeling mogelijk is zonder Russische bemoeienis. Vriendschap met een zo onvoor spelbare grootmacht kon, zelfs op de langere termijn, wel eens teveel zijn gevraagd. carcassonne peter de vries Huisartsen bevelen vrijwel altijd zwemmen aan als dé sport waarbij alle spieren in beweging zijn. Een uitstekend alternatiefis het houden van toespra ken. Niet a la Bolkestein, die zich nauwelijks ver roert, maar op de manier waarop de Zuidafrikaan'se aartsbisschop Desmond Tutu zich manifesteert. De kleine grote man spreekt altijd met zijn hele li chaam. Hij praat niet alleen, maar danst ook, schuddebuikt van het lachen, slaat dubbel, zwaait heftig met zijn armen en benen, slaat zich op de dijen en maakt zo van zijn toespraken en preken een perfecte conditietraining. Ieder ander zou meteen worden afgeschilderd als een clown als hij zijn gehoor zo zou toespreken. Zo niet Tutu. Met uitzondering van wat blanken die hun verstand en de zwarten nog altijd apart zetten, wordt Tutu juist gewaardeerd om zijn zinnige boodschappen en de wijze waarop hij al jaren een opstand van de naar een beter leven snakkende zwarte bevolking weet te voorkomen. De huidige president Nelson Mandela, met wie de bisschop vorig jaar september in de clinch lag over 'gemakkelijk zakken vullende ministers', heeft Tutu ook niet voor niets 'een pacifist met een ongeloof lijke vechtersmentaliteit' genoemd. Zijn vredelievende instelling, die hem in 1984 de Nobelprijs voor de vrede bezorgde, staat ook cen traal in het boek 'Onze overwinning op de apart heid'. Het bestaat uit een verzameling toespraken, brieven, (te lange) preken en commentaren van Tutu. Ze geven een overzicht van de periode tussen 1976 - het jaar waarin 500 kinderen werden gedood toen zij in Soweto protesteerden tegen het slechte onderwijs - en 1994, het jaar van de eerste vrije ver kiezingen in Zuid-Afrika. Tutu heeft mensen altijd voorgehouden geen on derscheid te maken tussen blank en zwart en zo een grote bijdrage geleverd aan het einde van de apartheid. „Steek jullie handen in de lucht en kijk er naar. De verschillende kleuren staan voor ver schillende gemeenschappen. Jullie zijn Gods regen boogvolk", zei hij soms in diensten waar blank en zwart samenkwamen. In de bijbel is de regenboog het teken van vrede. Hoewel die vrede voor Zuid-Afrika jarenlang onbe reikbaar leek, is Tutu er altijd in blijven geloven en er aan blijven werken. Hij liet zich voor dat ideaal gevangen zetten, hij voerde acties van burgerlijke ongehoorzaamheid op stranden die alleen voor blanken waren bestemd ('wij met onze broodjes te genover de militairen met hun geweren') en hij waarschuwde de presidenten Vorster, Botha en De Klerk voor verder bloedvergieten. Hij wees hen op de vele misstanden, op de 'vertrapten die omko men in kampen voor herhuisvesting, een respecta bele naam voor de vuilnisbelt waar de apartheid de beklagenswaardige slachtoffers van dit kwaadaardi ge en slechte systeem dumpt'. Toen dergejijke oproepen aan het adres van Vorster Desmond Tutu: „De mensen hebben onrealistisch ho ge verwachtingen wanneer zij denken dat democratie een baan en een goede slaapplaats betekent". ARCHIEFFOTO niets hielpen, riep Tutu in 1979 de internationale gemeenschap op tot een economische boycot. Niet tot een militaire ingreep. Die woorden komen niet voor in zijn bijbel, die hij de blanke machthebbers vaak heeft voorgehouden. „Als iemand mij kan overtuigen dat apartheid bijbels of christelijk is, dan verbrand ik mijn bijbel en ben ik geen christen meer." Tutu heeft zijn bijbel nooit in vlammen laten op gaan en is christen gebleven, als lid van de Angli caanse kerk. Hij heeft het altijd vanzelfsprekend ge vonden dat hij in gesprek bleef met de blanke lei ders, ook al vonden veel zwarten dat. tijdverspilling. 'Moenie worry nie, alles sal regkom', hield hij hen voor. 'Maak je geen zorgen, alles zal goed komen'. De.'Martin Luther King van Zuid-Afrika' maakte daarbij tegelijk duidelijk dat ook hij geen halfslach tige hervorming van de apartheid nastreefde, maar wel degelijk de totale afschaffing wilde: „Je her vormt nu eenmaal geen Frankenstein, je vernietigt hem". Maar dan wel op een andere manier dan veel radi cale zwarten wilden. Tutu heeft zijn ogen nooit ge- cape town Zuidafri- kaanse kinderen uit een zwart woonoord in Cape Town luister den gisteren adem loos naar een toe spraak van hun presi dent Nelson Mande- la. Hij riep de ouders van de kinderen op om vooral te gaan kiezen bij de komen de gemeenteraads verkiezingen in no vember. Mandela liet zich daarna zelf regi streren als kiezer. FOTO REUTER MIKE HUTCHING. BELASTING BELICHT Sinds de invoering van de Oort- wetgeving in 1990 mogen bepaalde kosten niet meer worden afgetrok ken van het inkomen. Zo mag de belastingbetaler 'gewone' kleding niet meer aftrekken, maar werkkle ding weer wel. Hamvraag is hierbij natuurlijk, wanneer kleding nu kan worden aangemerkt als 'werkkle ding'. De belastingkamer van de Hoge Raad heeft hier onlangs voor de eerste keer sinds de invoering van 'Oort' een aantal uitspraken sloten voor de wantoestanden in eigen gelederen. „Het neerschieten van een zwart jongetje van zes is even erg als het doden van een paar maanden oude blanke baby in een zwart woonoord." Hij haalde ook keihard uit naar de halsbandmoor den op mensen die werden beschuldigd van het in formeren van de politie. „Als wij deze methoden gaan gebruiken mijn vrienden, verlaat ik met mijn gezin dit land waarvan ik ontzettend veel houd. Hoe kunnen kinderen dansen rondom iemand die op een gruwelijke manier is gelyncht? Wij zijn ons zelfrespect aan het verliezen. Dat is ook te zien aan de vreselijke hoeveelheid rommel die wij overal op straat dumpen in onze townships. Natuurlijk, wij leven in smerige en armoedige achterbuurten, maar wij zijn geen afval." Op die manier heeft Tutu zich altijd onderscheiden van mensen als Winnie Mandela, die veel eenzijdi ger zijn geprogrammeerd. Hij heeft nooit onnodig de confrontatie gezocht, heeft met zijn oproepen tot zelfbeheersing heel wat bloedbaden voorkomen en is altijd blijven geloven in een vreedzame sa menleving, waarbij hij er vaak op wees dat ook veel blanken werden onderdrukt. Zijn droom werd vorig jaar werkelijkheid toen 'blank, zwart en kleurling samen in de rij stonden om te stemmen en ontdekten dat zij landgenoten waren. Blanke Zuidafrikanen merkten dat een zwa re schuldenlast van hun schouders was genomen. Zij ontdekken nu wat wij steeds verteld hebben, dat vrijheid ondeelbaar is, dat zwarte bevrijding onmis kenbaar ook blanke bevrijding betekent'. Tutu danste, huilde, lachte, schreeuwde en vooral genoot vervolgens op het bordes van het gemeente huis in Kaapstad, waar hij de nieuwe president Nelson Mandela aan het volk voorstelde. Realis tisch als hij is, keerde Tutu vanuit die 'zevende he mel' echter weer pijlsnel terug naar de harde wer kelijkheid: „De apartheid laat ons een afgrijselijke erfenis na: zeer veel daklozen, zeven miljoen men sen die in getto's wonen, het onderwijs dat zich in een enorme crisis bevindt, werkloosheid en onvol doende gezondheidszorg. Daardoor komen chole- ra-epidemieën voor in een land dat als eerste be gon met harttransplantaties. De mensen hebben onrealistisch hoge verwachtingen wanneer zij den ken dat democratie een baan en een goede slaap plaats betekent. Helaas beschikt niemand over een toverstaf om het paradijs onmiddellijk tevoorschijn te toveren." Zelfs Desmond Tutu niet. jan preenen Het eerste geval ging over de kle- dingkosten van een operator die werkt bij een bedrijf dat zich bezig houdt met de overslag van vloeiba re zwavel. Tijdens die overslag ko men zeer sterk ruikende gassen vrij. De kleding van de operator wordt daarbij licht vervuild en bescha digd. Naast een overall, schoenen en handschoenen die hij van zijn baas krijgt, schaft de operator zelf broeken, een jas, sokken, een trui en ondergoed aan. De zwavellucht maakt ander gebruik van de kle ding onmogelijk. De kosten, een bedrag van 360 gulden, wilde de man dan ook als werkkleding af trekken. De belastinginspecteur weigert de aftrek. Het Gerechtshof in Den Haag geeft de man echter op alle punten gelijk. Het ministerie van fi nanciën besloot de zaak aan de Ho ge Raad voor te leggen. Volgens staatssecretaris Vermeend heeft de man de kleren misschien eerst ge woon in het normale privé-leven gedragen en pas daarna voor zijn werk gebruikt. Volgens Vermeend is dan geen sprake meer van werkkle ding. Advocaat-Generaal bij de Hoge Raad, mr. J.W. van den Berge, gaf aan de Hoge Raad het advies om, met het oog op het doel van de re geling, de kostenaftrek toe te staan. De Hoge Raad denkt daar echter anders over. Volgens dit rechtscol lege is het niet de bedoeling van de wetgever geweest om van werkkle ding te spreken enkel op grond van het feit dat de kleding door de aard van de te verrichten werkzaamhe den aan extra vervuiling en slijtage bloot staat en daarom niet meer bruikbaar is buiten het werk. Geen aftrek dus. In een ander geval had de fiscus geen moeite met de aftrek van sportschoenen en trainingspakken van een gymleraar van een school. De poloshirts die hij droeg tijdens de gymles mochten echter niet worden afgetrokken. Dit omdat vol gens Vermeend de poloshirts welis waar een sportief karakter hebben, maar ook als 'gewone' kleding in de vrije tijd kunnen worden gedragen. In dit geval oordeelde de Hoge Raad echter dat de poloshirts wel werkkleding waren en de kosten dus aftrekbaar zijn. Fiscalisten vra gen zich nu al af, hoe men dit nu aan de fiscale leek moet gaan uit- leggen: de poloshirts van de gymle raar zijn wèl aftrekbaar, maar de naar zwavel stinkende en dus on bruikbare kleding niet. De verklaring voor de aftrekbaar heid van de poloshirts is, dat in 1992 de toenmalige staatssecretaris van financiën op vragen van het Tweede-Kamerlid Ybema een om schrijving heeft gegeven wanneer volgens hem sprake was van aftrek bare sportkleding. Het Gerechtshof in Den Haag heeft in deze zaak ge oordeeld dat de poloshirts van de gymleraar hieronder vallen. Van daar dat de Hoge Raad de aftrek in dit geval toestond. Ook een rechercheur bij de rijkspo litie had een conflict met de fiscus over de aftrekbaarheid van zijn kle ding. De rechercheur is lid van een aanhoudingseenheid. Als lid van deze eenheid past hij naar gelang de situatie zijn kleding aan. De ene keer ziet hij eruit als een punker, de ander keer gaat hij gekleed als kra ker en dan weer als voetbalsuppor ter. De rechercheur koopt de kleding op rommelmarkten en bij dump handels, waarna hij-op deze kleding leuzen en tekens aanbrengt. Hij maakt hiervoor 1.055 gulden aan kosten en hij wil hiervan 750 gul den als werkkleding aftrekken. De fiscus gaat ook hier niet akkoord met de aftrekpost, maar ook hier geeft Jret Gerechtshof de recher cheur gelijk. Vermeend acht de opvatting van het Hof echter niet gewenst. Hij vreest voor een niet bedoelde ver- y ruiming van het begrip 'werkkle- ding'. Het Hof staat namelijk aftre y toe van kleding die minder net is dan normaal. Dit kan betekenen tj dat de volgende keer ook aftrek Q wordt toegestaan van kleding die netter is dan normaal. Dit kan vol gens Vermeend niet de bedoeling j( zijn. !v. De Hoge Raad was van dit betoog v! kennelijk niet onder de indruk. Di aftrek werd namelijk toegestaan, omdat de kleding als vermommic dient in het kader van het werk vi de rechercheur. A. Als laatste zaak: de predikapt vanJ, een gereformeerde kerk: Hij wild* de aanschafkosten van een zwarto kostuum, zwarte schoenen en f zwarte jas als werkkleding aftrek-» ken van zijn inkomen. Bijna nie-[J mand in fiscaal Nederland had vt wacht dat de goede man gelijk zo krijgen van de Hoge Raad. Al tweF^ keer had een gerechtshof in Nedt land namelijk beslist, dat de zwaï1 kleding van een predikant niet alre ^trekbaar is omdat deze kleding h(e ook bij andere gelegenheden nielfr zou misstaan. In een zeer recent arrest heeft de Hoge Raad echter anders beslist. Het zwarte kostuum was volgens°° hoogste rechter wel aftrekbaar, r 1 Doorslaggevend hierbij was, dat j" volgens een verklaring van de kei J keraad het de predikant niet vrij-, t staat om bij kerkdiensten en beg! fenissen in hiervan afwijkende ld'N dij te verschijnen. Dit is een opm.^ kelijke uitspraak. Te meer daar hL Gerechtshof in Den Haag onlang zelfs heeft toegestaan dat een veigt koopster in een damesmodezaak die verplicht was tijdens de ope-F ningstijden kleding uit de collect) van de zaak te dragen, deze kle dingskosten in aftrek kon brengt Dit ondanks het feit dat dergelijl kleding in het algemeen niet als 'werkkleding' is aan te merken. Moet men dus, verplicht van de baas, tijdens het werk bepaalde ding dragen, dan lijkt het erop d de kleding als werkkleding kan worden afgetrokken. Het is maa dat men het weet. TOM JANSSEN Onze overwinning op de apartheid, onder redactie van John Allen. Uitgeverij Thirion, prijs 39,50, ISBN 90-5121-519-3.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 2