'De songs passen me als een jurk'
Cultuur&Kunst
Jaar van de Ensembles
Bob Dylan: kort maar niet hevig
Gesigneerde tatoe
Jeugdorkesten veelbelovend
Veel bezoekers op TEFAF
Weinig houvast op dichtersdag
TTVL
iAanuacj zij MAAK I iyyt>
chef annemiek ruygrok, 071 -356471plv.-chef
Literator Lodewick overleden
Maastricht» De bekende literator Fernand Lodewick is gisteren
in zijn geboorteplaats Maastricht overleden. Hij was 84 jaar. Ge
neraties scholieren in Nederland leerden uit zijn tweedelige lite
ratuurgeschiedenis, diverse bloemlezingen en kunstboeken.
Sommige van deze werken beleefden meer dan veertig herdruk
ken. Lodewick, van origine leraar Nederlands, schreef in literaire
tijdschriften tal van kritische beschouwingen. Verder verzorgde
hij nog essays over vooraanstaande schrijvers, bij voorbeeld over
zijn plaatsgenoot de dichter Pierre Kemp.
Bibliotheek filosoof Popper geveild
londen De uit ruim 6000 boeken bestaande 'werkbibliotheek'
van de vorig jaar gestorven filosoof Karl Popper komt half mei in
Londen op de veiling. De boekenverzameling met werken van
Albert Einstein, Bertrand Russell en Ludwig Wittgenstein moet
tenminste 500.000 gulden opbrengen, maar die opbrengst kan
volgens het veilighuis Sotheby's oplopen tot meer dan een mil
joen gulden. In verscheidene boeken bevinden zich met de hand
geschreven aantekeningen van Popper, die na de machtsoverna
me van Hitier zijn land uitvluchtte. Tot zijn dood bleef Popper in
Londen wonen, waar de filosoof op 92-jarige leeftijd stierf.
Dichter aan huis in Den Haag
den haag De poëziemanifestatie Dichter aan huis wordt in het
weekeinde van 30 september en 1 oktober opnieuw in Den Haag
gehouden en groeit daarmee uit tot een tweejaarlijkse traditie.
Tijdens de manifestatie dragen zo'n zestig dichters uit Neder
land en België werk voor in Haagse woonhuizen die dan voor
publiek toegankelijk zijn. Door de beperkte capaciteit van de
huiskamers is het maximum aantal deelnemers op 1500 vastge
steld. Jeugdpoëzie wordt in de route langs de woonhuizen opge
nomen, waarbij kinderen als gastheer of gastvrouw optreden.
Op zaterdagavond wordt voor dichters en bezoekers een feest
gehouden, dat moet uitgroeien tot het dichtersbal.
Bluespianist Sunnyland Slim overleden
chicago» De legendarische Amerikaanse bluespianist Sunny
land Slim, die mede gestalte gaf aan de Chicago blues van de ja
ren vijftig, is overleden. Slim stierf vrijdag op 87-jarige leeftijd.
Hij werd als Albert Luandrew geboren in Vance in de staat Mis
souri en kreeg in 1924 zijn eerste baantje als pianist in een bio
scoop. Later trok hij naar het noorden, waar hij in Chicago een
platencontract kreeg bij het bekende label Chess Records. Met
andere grootheden als Elmore James, Muddy Waters, Howlin'
Wolf en Walter Horton had hij grote invloed op de elektrische
blues, die was afgeleid veui de Delta blues van de zuidelijke sta
ten en die na de Tweede Wereldoorlog via het Midden-Westen
in andere delen van de VS terecht kwam. Sunnyland Slim nam
in een periode van zeventig jaar meer dan 20 albums op.
Achterhuis vertaald in het Fries
Leeuwarden Ter gelegenheid van vijftig jaar bevrijding in Fries
land is het boek Het Achterhuis van Anne Frank in het Fries ver
taald. De uitgave It Achterhüs is een vertaling van de meest re
cente Nederlandse editie uit 1991. Daarin zijn passages uit het
dagboek opgenomen die haar vader eerder had weggelaten. De
vertaler van het boek, J. Smink, is in mei 1992 begonnen met
zijn werk, precies vijftig jaar nadat Anne haar dagboek begon.
Ook de rest van het dagboek heeft hij in dat tempo vertaald.
Voorlopig zijn er 1500 exemplaren uitgegeven.
utrecht anp
i De opkomst van de muzieken-
sembles heeft het Nederlandse
c muziekleven ingrijpend veran-
,j derd. Om daar de aandacht op
te vestigen is het seizoen 1995-
J 1996 tot Het Jaar van de Ensem-
1 bles uitgeroepen. Daarin zullen
J in het heje land een reeks activi
teiten zoals (gezamenlijke) con
certen, speciale series, lezingen
en discussies plaatshebben.
Zo'n vijfhonderd musici be
volken Üians de Nederlandse
ensembles. Inmiddels hebben
zich negentien orkesten bij Het
Jaar van de Ensembles aange
sloten. Daartoe behoren het
Amsterdam Baroque Orchestra,
Asko Ensemble, Combattimeri-
to Consort, Ebony Band, Maar
ten Altena Ensemble, Orkest
van de 18e Eeuw, Nederlands
Blazers Ensemble, Schönberg
Ensemble, Slagwerkgroep Den
Haag, De Volharding en "het
Willem Breuker Collectief.
De ensembles hebben vol
gens de organisatoren hun drijf
veer gemeen: de behoefte van
gepassioneerde musici, compo
nisten en dirigenten om het heft
in eigen handen te nemen en
een eigen repertoire op een zo
hoog mogelijk niveau uit te voe
ren. Dat heeft de afgelopen 25
jaar geleid tot een brede ensem
blecultuur in Nederland.
Het Jaar van de Ensembles
begint op 3 september op de
VPRO-televisie en tijdens het
Festival Oude Muziek, waar de
Nederlandse Bachvereniging
werken van Blow en Purcell uit
voert. De openingsdag wordt 's
avonds in het Concertgebouw
in Amsterdam afgesloten met
de uitvoering van Gruppen van
Karlheinz Stockhausen. Daar
aan werken zes ensembles en
drie dirigenten, Reinbert de
Leeuvy. Oliver Knussen en Ro
bert Spano mee.
Alle deelnemende ensembles
geven op 5 november en op 28
januari acte de présence in het
Utrechtse Muziekcentrum Vre-
denburg tijdens twee grote ma
nifestaties, waar zeer veel ver
schillende muziek verenigd is.
Tijdens het seizoen zal ook bij
zondere aandacht worden be
steed aan verschillende jubilea
van ensembles.
Een tiendaags festival in het
kader van het Holland Festival
sluit het jaar van de Ensembles
in juni 1996 af. Centraal staan
daarbij binnem en buitenlandse
ensembles voor hedendaagse
muziek. Voor de openings
avond van het festival schrijven
acht Nederlandse componisten
samen een gelegenheidsstuk
voor vier groepen.
Greetje Kaujfeld maakt sentimental journey met Syd Lawrence Big Band
In Engeland is de Syd Lawrence Big Band al sinds de op
richting in 1969 razend populair. De Britten kunnen geen
genoeg krijgen van nummers als 'In the Mood', 'Tuxedo
Junction' en 'Cattanooga Choo Choo' met zang van Sa
rah Gilbert, Tony Jacobs en de close harmony vocal
group The Serenaders. Of ook Nederland bij de viering
van vijftig jaar bevrijding warmloopt voor de Glenn Mil
ler-sound, zal blijken tijdens een korte tournee in ons
land. Het orkest speelt een sterke troefkaart uit. Gastvo-
caliste is niemand minder dan Greetje Kauffeld. Woens
dag 22 maart zijn ze te horen in de Stadsgehoorzaal in
Leiden. Vrijdag 24 maart spelen de Syd Lawrence Big
Band en Kauffeld op een diner-dansant in het Oranjeho
tel in Noordwijk.
rotterdam hans invernizzi
Als iemand kan bogen op erva
ring met zingen bij big bands is
het Greetje Kauffeld. De lady of
swing zong op haar zeventiende
al bij de legendarische Neder
landse big band The Skymas-
ters. De band van Syd Lawrence
werd in 1969 opgericht. Hoewel
Syd zelf - nu in de zeventig - om
gezondheidsredenen de muzi
kale leiding heeft moeten over
dragen aan Bryan Pendleton,
ziet hij er nauwlettend op toe
dat het zestien man sterke or
kest absolute topkwaliteit levert.
Greetje Kauffeld duikt dan
ook niet in het diepe. ,,Ik be
schik over fantastische arrange
menten, die speciaal voor mij
zijn geschreven en die kun je
beschouwen als een jurk die
goed past. Het orkest is zo ge
routineerd, dat speelt de zes
stukken die ik zing zo weg". De
stukken zijn onverwoestbare
composities, die herinneringen
oproepen aan de periode van
vlak na de oorlog, waarin Ne
derland werd ondergedompeld
in de sound van Glenn Miller,
Tommy Dorsey, Benny Good
man, Artie Shaw, Harry James,
Jeltsin bemoeit zich
met Bolsjoi-theater
moskou gpp
Het wereldberoemde Bolsjoi-
theater heeft sinds zaterdag een
nieuwe artistiek directeur. De
Russische regering benoemde
ex-topdanser Vladimir Vasiljev
in deze funktie. Het is nu aan
Vasiljev om een einde te maken
aan de felle interne ruzies en
stakingsacties waaraan het Bol-
sjoi dreigt te bezwijken.
Makkelijk zal dat niet zijn. Va
siljev, zelf zei tegen Interfax dat
hij al maanden geleden voor de
post was gevraagd en had toe
gezegd. „Daarna hoorde en las
ik zoveel leugens over mezelf,
dat ik nu niet weet wat ik moet
zeggen als ik word gefelici
teerd", aldus de balletmeester
en choreograaf.
Vasiljev was lange tijd solist
bij het Bolsjoi, maar vertrok be
gin jaren tachtig naar het bui
tenland na hevige conflicten
met artistiek directeur Grigoro-
vitsj. Vorige week nam Grigoro-
vitsj zelf ontslag vanwege ruzie
met algemeen manager Kokon-
in over het zakelijke beleid van
het Bolsjoi. Vervolgens kwam er
een Salomons-oordeel uit het
Kremlin: per presidentieel de
creet werd vrijdag zakelijk di
recteur Kokonin ontslagen. Za
terdag volgde de benoeming
van Vasiljev, nu per regerings
decreet. Rustig is het nog aller»
minst bij het Bolsjoi. Vandaag
moet een aantal dansers voor
de rechter verschijnen vanwege
de stakingsactie vorige week.
muziek
recensie» gert meuer
Concert Bob Dylan en band. Met Bob Dy-
lan/zang en gitaar, John Jackson/gitaar,
Bucky Baxter/lap- en pedal steel, Tony
Garnier/basgitaar en Winston Wats
on/drums. Gehoord: zaterdag 18 maart,
Evenementenzaal Martinihal in Gronin
gen.
Raar gezicht hoor; Apathisch
zaten de 2400 toeschouwers om
zich heen te kijken, toen na een
uur en twintig minuten de zaal
lichten van de Martinihal in
Groningen weer aangingen en
langzaam maar zeker het besef
tot hen doordrong dat Bob Dy-
i lan er alweer genoeg van had. 'n
I Beetje vroeg, ja, maar te vroeg?
Immers, gedurende de tweede
helft van het concert maakte
Dylan zijn faam als opperneu-
zeiaar weer aardig waar en
I klonk hij tamelijk plichtmatig.
Met als gevolg dat het concert
eigenlijk als een nachtkaars uit-
I ging.
Dylan is een levende legende
en die zie je niet zo vaak in Gro
ningen. En Bob in zo'n kleine
zaal van zo dichtbij is natuurlijk
helemaal een attractie. Zou het
moeten zijn tenminste. Want
als je eenmaaLop z'n paarse jas
je en z'n krullebol bent uitgeke- concert ontbreekt. Er is geen
ken moet je constateren dat de emotie, geen chemie. Omringd
bij zo'n locatie behorende sfeer door vier overigens competente
en intimiteit praktisch het hele begeleiders doet Dylan zijn
Les Brown en Ted Heath.
Voor Hagenaar Wim Snel, die
met zijn Evergreen Productions
het Syd Lawrence Orchestra
naar Nederland haalt, gaat er
niets boven de authentieke
klankkleur van een big band la
Glenn Miller. Snel, in het dage
lijks leven werkzaam bij een
oliemaatschappij, raakte in
1970 verslingerd aan de band
van Lawrence. „Wij woonden in
Engeland, waar het orkest op
handen wordt gedragen door
een fanclub met 12000 leden en
gemiddeld vier keer in de week
optreedt voor uitverkochte za
len. Nu Nederland de vijftigste
verjaardag van onze bevrijding
viert, wilde ik het orkest hier
hebben. Er is een groot publiek
van vijftigplussers, dat deze mu
ziek graag wil horen".
Bijzonder
Greetje Kauffeld werd door de
band gevraagd mee te werken
aan de bevrijdingsshows. „Ik
heb ja gezegd, omdat ik zo veel
van big bandmuziek houd. Zin
gen bij zo'n band geeft een heel
anderg kick dan werken met
een kleine bezetting. Het is de
bijzondere sound die me inspi-
Greetje Kauffeld: „Zingen bij een bij
reert en die warmte oproept bij
het publiek. Maar ik moet niets
hebben van drama er omheen
of valse sentimenten. We vieren
toch feest!".
„Ik wil gevariëerd bezig zijn.
Genuanceerd improviseren met
een kleine groep is prachtig.
Maar wat forser uitpakken met
een big band is ook heerlijk. Je
werkt wel met strakke arrange
menten, maar daar leg je toch je
band roept zo veel warmte op."
gevoel in. Bovendien: hoe vaak
krijg je de kans met een profes
sionele big band te werken? Je
vindt ze bijna niet meer. De
laatste keer dat ik met een goe
de big band heb opgetreden
was in 1992. Toen werd in Keu
len een concert gegeven om de
dood van Kurt Edelhagen, met
wie ik veel heb gewerkt en die
in 1982 is overleden, te herden
ken'.
Wim Snel hoopt tijdens de
Nederlandse tournee per keer
zo'n 700 tl 900 mensen in de
zaal aan te treffen. Zijn er zo
veel Nederlanders die een
'sentimental journey' willen
maken? Snel: „In Engeland hou
den ze elk jaar een conventie
van vijf dagen. Daar komen
1200 fans opaf. Bovendien: alles
aan deze band is oorspronkelijk.
Dat geldt voor de bezetting met
foto loek zuyderduin
vier trompetten, vier trombo
nes, vijf saxen en klarinetten,
piano, drums en contrabas,
maar ook voor de arrangemen
ten. Misschien ben ik wel een
beetje gek om aan dit avontuur
te beginnen, maar ik geloof
erin. Zeker nu we nog één kéét
de bevrijding grootscheeps vie
ren. Ik weet zeker dat iedereen
straks een traantje wegpinkt bij
de Moonlight Serenade".
ding, zegt tussen de nummers
door wel twee keer Thank you
tegen het publiek en brabbelt er
nog iets onverstaanbaars ach
teraan.
Het meest recente nummer is
er eentje van de lp Infidels uit
1983. Verder bestaat het reper
toire uit klassiekers als All Along
The Watchtower, Just Like A
Woman, Maggie's Farm en, als
toegift, Like A Rolling Stone op
duiken. Die worden zonder al te
veel opsmuk gespeeld, al zorgt
de steelgitarist er voor dat de
folk en blues van Dylan een
prettig country-tintje krijgt.
Maar verder kun je je ogen
dichtdoen en denken dat je
thuis lekker op de bank een
plaat aan het draaien bent. Nou
ja, behalve dan op het moment,
waarop de band unplugged gaat
en in drie héél oude nummers
(Mr. Tambourine Man, Masters
Of War en The Lonesome Death
Of Hattie Carroll) eindelijk een
spoortje gevoel toont. Ook de
oude meester zelf. Die drie
nummers groeien gemakkelijk
uit tot het eenzame hoogtepunt
van het optreden. Wie nog geld
voor Dylan over heeft kan op 20
april in de winkel terecht voor
de MTV Un]5Tugged-cd en eer
lijk gezegd lijkt me dat een bete
re investering dan een kaartje
voor een van zijn huidige con
certen.
Amsterdam Galerie Reflex aan de Amsterdamse
Weteringsschans deed dit weekeinde dienst als ta
toeagesalon. Kunstenaar Dadara maakte ontwer
pen die tatoekoning Henk Schiffmacher ter plekke
op 15 liefhebbers opbracht. Dadara, van wie bij
Reflex op dit moment schilderijen en objecten
hangen, maakte de voortstelling vervolgens af met
zijn handtekening. foto anp
muziek
recensie li dy van der spek
Lustrumconcert Jeugd Symphonieorkesten
Oegstgeest met medewerking van de alt
violist Richard Young. Dirigent: Johan Top.
Werken van Schubert, Brahms, Britten, Ja
cobs en Hijmans. Gehoord op 19 maart in
de Stadsgehoorzaal, Leiden.
tijd even goed lukt en aan een
fraaie dynamiek. Er wordt al
echt muziek gemaakt!
In 'Schelpen'van Rita Hij
mans komt de zee geheimzin
nig aangerold. Overal hoor je
vage strandgeluiden: zingende
meeuwen, terugtrekkend water,
zuigende schelpen die schurend
een onderonsje met elkaar heb
ben, 'verwoord' in lichte pizzi-
cati, kleine korte zinnetjes van
de celli, woodblocks of tegen el
kaar aangeslagen grote schel
pen en tromgeroffel. De harp
overspoelt als een guirlande de
steeds weer terugkerende klan
ken, fijnzinnig vertolkt door
Constance den Hertog. Of de
delen zijn te weinig contrastrijk,
óf de dynamiek en het tempo
zijn hier verkeerd gekozen. 1 let
feit dat er af en toe een 'schelp
je' viel was geen punt, maar het
geheel bleef een beetje braaf en
dèt was jammer. Tijd genoeg
om het nóg eens te proberen wil
ik hopen.
'Die Unvollendete'van Schu
bert, gepresenteerd door de se
nioren (let wel: niet ouder dan
de middelbare schoolleeftijd)
klonk hier en daar al professio
neel, zeker in de fortissimo de
len. Er moet nog gewerkt wor
den aan de zuiverheid en het
volume van de celli en de dyna
miek was hier nog te extreem
hard óf weinigzeggend zacht.
Toch is het muggenziften als je
bedenkt wat deze groep al wél
bereikt heeft, met name bij het
groot koper, opmerkelijk goede
hoorns en spetterend slagwerk.
Deze orkesten beloven heel veel
goeds en hebben zeer terecht
reden tot feest vieren.
De Jeugd Symphonieorkesten
Oegstgeest vieren hun eerste
lustrum met een beroemde so
list en de première van 'Schel
pen' van de Oegstgeester com
poniste Rita Hijmans. Dat be
zorgde de talrijke vaders, moe
ders, opa en oma's, vriendjes,
vriendinnetjes en de boven
buurvrouw een onbetaalbare,
maar veel te lange middag.
Ongeveer dertig kinderen (de
speelgroep) beten het spits af.
Oefening voor op en neer gaan
de strijkvoering, in zuiver spe
len en in maatvastheid, zijn
speels gegoten in kleine melodi
sche études als 'upstairs-
-downstairs', Bluebells of Scot
land en Windscreenwipers.
Vooral de eerste violen spelen al
behoorlijk zuiver en het geheel
is niet uit de maat te stampen
onder de ijzeren aanvoering van
de alom geprezen dirigent Jo
han Top.
Deze hele jonge groep loopt
na gestaag oefenen geleidelijk
aan naar de juniorenclub over
die op het ogenblik zo'n vijftig
jongeren telt, waarin bijna alle
instrumenten van een sympho-
nieorkest vertegenwoordigd
zijn.
In de eerste Symphonie van
Brahms is hard gewerkt aan een
vlot uitgebalanceerd tempo,
aan zuiverheid wat nog niet al-
maastricht anp
De Europese kunstbeurs (TEFAF) in Maastricht heeft dit jaar 52.000
bezoekers getrokken. Dat is enige duizenden meer dan de organi
satoren hadden verwacht. Vorig jaar trok de TEFAF 60.000 bezoe
kers, maar toen was er veel belangstelling voor een speciale sectie
met werken uit Sint Petersburg. De tien dagen durende beurs werd
gisteren afgesloten. Een van de topstukken van de beurs, het schil
derij 'Orpheus spelend voor de dieren' van de zeventiende eeuwse
meester Aelbert Cuyp, is vanaf 25 maart te zien in het Dordrechts
Museum. De Londense handelaar Johnny van Haeften, die het
schilderij in Maastricht aanbood, heeft het voor twee maanden aan
het museum in bruikleen gegeven. In de komende maanden wil di
recteur Jacob de Groot onderzoeken of het schilderij definitief in
het bezit van het museum kan komen.
literatuur
recensie susanne lammers
Literair café 'A Propos'. Met Victor
Vroomkoning, Mariet Lems, H.J. de Roy
van Zuydewijn, Peter Swanborn en Ri
chard Morpey. Sociëteit De Burcht, Lei
den, 19/3
Niks 'vijftigste mei'. Voor het
boekenweek-thema diende je je
zondagmiddag te vervoegen bij
de Centrale Bibliotheek. In So
ciëteit De Burcht wijkt men ook
in maart niet af van een in okto
ber 1994 herstelde .traditie. Wie
argeloos kletsend binnenkomt
om een drankje te drinken, ziet
zich plots het woord ontnomen;
dat is aan de dichters gegeven.
Veel gasten duiken in arren
moede dus maar in de 'Luister',
de 'Interview' of fronsen de
wenkbrauwen over het crypto
gram van 'Vrij Nederland'. Juist
wanneer Mariet Lems 'Zwijgen
is zilver' voorleest, een liedtekst
over een vrouw die haar verve
lende echtgenoot verlaat, onder
andere omdat hij liever«crypto's
oplost dan zijn schoonmoeder
bezoekt.
Literair Café 'A Propos' stelt
een middag per maand een mi
crofoon ter beschikking aan een
groep dichters die qua stijl en
sfeer mekaar niet doodbijten.
Deze zondag was de stemming
haast verdroomd. Veel 'klassie
ke poëzie' met een melancho
lieke thematiek. Bedaard, vorm
vast, met veel staf-, binnen- en
eindrijm.
H.J. de Roy van Zuydewijn
droeg elf vertaalde Shake-
speare-sonnetten voor. Zowel
sonnetten aan de 'dark lady' als
aan zijn jonge maecenas, de
Earl of Southampton, voor wie
Shakespeare nogal warme ge
voelens koesterde en die er later
met zijn vriendin (de 'dark
lady') vandoor ging. Iets meer
commentaar bij deze lastige
sonnetten had ze misschien
toegankelijker gemaakt. De Roy
van Zuydewijns vertaling is
klassiek, maar levendig. In het
34e bijvoorbeeld wordt het
schitterende Engels spranke
lend Nederlands. In dit gedicht
vergelijkt de dichter zijn gelief
de met het weer: waarom be
loofde ze hem een stralende dag
en laat ze hem vervolgens haast
verdrinken in een hoosbui?
Peter Swanborns poëzie was
een verrassend extraatje. Hij
zqu Richard Morpey vervangen,
die toch niet ziek genoeg was,
en bleek dus uiteindelijk een
toegift. Zijn voordracht was wat
droog, maar zijn poëzie is span
nend. Het gedicht 'Revolutie'
stuurt meer aan op laissez-aller
dan op ingrijpen. In 'Meetkun
de' vergelijkt hij zichzelf in rela
tie tot 'de ander' met de punten
van een gelijkbenige driehoek.
Slechts op hoogtijdagen veran
deren ze in de zijden en raken
ze elkaar.
Misschien wat triest, maar
wel een beeld dat ook op deze
middag van toepassing was. Het
blijkt toch moeilijk om een lijn
naar de luisteraar uit te gooien
waar die zich ook werkelijk aan
kan vasthouden. Victor Vroom
koning leek nog het meeste re
sultaat hebben met zijn 'bede',
waarin hij God smeekt zich over
zijn oude afgeleefde moeder te
ontfermen. Toen ging althans
de telefoon.
