Hi-fi-set voor de jeugd Varken koning in Chinese keuken Smaak/vrije tijd Bravehendrik in de tuin VRIJDAG 17 MAART 1995 963 REDACTIE: 023-150263/15026 MENU VAN DE DAG voorlichtingsbureau voor de voeding KERVELSOEP HAM-GROENTERAGOUT (zie onderstaand recept) AARDAPPELEN Fruit 1 kleingesneden ui in 15 g (dieet)margarine/boter. Bak 150 g in plakken gesneden champignons mee. Voeg in blokjes gesneden winterwortel en weinig water toe en stoof dit 10 min. op een zacht vuur. Maak 1 pakje champignonsaus klaar. Laat 1 blik doperwten uitlekken. Roer de doperwten, 100 g in blokjes gesneden achterham en de saus door de groente. Warm het geheel goed door en strooi er fijngeknipte peterselie over. Per persoon: 1200 kilojoules, 290 kilocalorieën, 17 g eiwit, 15 g vet, 21 g koolhydraten. GEGRILLEERDE LAMSKARBONADES TOMATEN GEVULD MET DOPERWTEN OVEN PATAT FRITES (zie onderstaand recept) CHOCOLADEPUDDING MET GEMBERSAUS Breng 2 dl halfvolle melk aan de kook. Meng 2 eetlepels maizena met 1 eetl. oploskoffie met weinig melk tot een glad papje. Roer dit bij de melk, breng de melk aan de kook, kook de massa onder goed roeren 1 min. door. Schenk dit in een met water omgespoelde puddingvorm en laat hem afkoelen. Meng 1 dl magere vanillevla met 2 eetl. gembersiroop, 1 bolletje zeer fijngesneden gember en voeg melk toe tot sausdikte. Stort de pudding op een schaal, giet een gedeelte van de saus er over en serveer de rest erapart bij. Per persoon: 770 kilojoules, 180 kilocalorieën, 5 g eiwit, 4 g vet, 31 g koolhydraten. GROENTEBOUILLON MET KNAPPERBOLLETJES KIKKERERWTENSCHOTEL MET KERRIEGROENTE (zie onderstaand recept) KOMKOMMERSALADE Week 300 g kikkererwten 6 uur in 11 water en kook ze in 1 7uur gaar. Fruit 1 ui met 1 eetlepel kerrie en 1 teentje knoflook in 1 eetlepel olie. Bak 400 g grofgesneden soepgroente mee. Strooi er 1 eetlepel bloem over, warm dit goed door en voeg 1 dl groentebouillon toe. Stoof dit 10 minuten. Roer 1 dl ma gere yoghurt door de groente, maak op smaak met peper en chilipoeder en warm dit goed door. Doe de gare kikkererwten in een schaal en schep de groente er op. Per persoon: 2300 kilojoules, 550 kilocalorieën, 37 g eiwit, 8 g vet, 81 g koolhydraten. Alle recepten zijn bedoeld voor twee personen. China is zeker niet het grootste land op aarde, maar er wonen wel de meeste mensen: 1200 miljoen, onge veer een vijfde deel van de totale we reldbevolking. MARTIN VAN HUUSTEE In Europa vinden we het vanzelfsprekend dat bijna alle volkeren hun eigen eetge woonten hebben. Dat er zelfs regionale keukens bestaan. Maar met de term Chine se keuken vatten we heel gemakkelijk de eetgewoonten van meer dan een miljard mensen samen. Toch zijn enorme verschil len, al was het maar door de verscheiden heid van klimaat. Aan de basis van elke Chinese maaltijd staat graan. Dat kan gekookte rijst zijn ('fan' in het Chinees), of een uit tarwe of andere graankorrels gemaakt produkt, zoals mie. Iedere eter krijgt dat in een eigen kom metje. Daarbij komen enkele schotels op ta fel waaruit elkeen zich bedient. Het aantal is afhankelijk van het aantal disgenoten en de welstand van het gezelschap, maar vier zijn het er meestal toch wel. Die gerechten, cai, dienen liefst zo verschillend mogelijk te zijn, zowel wat betreft het hoofdingrediënt, de bereidingswijze als de structuur. Pootjes en vleugels Het varken is in China de belangrijkste vleesleverancier. Alle delen van het dier worden gegeten. Kip en eend zijn zéér ge wild en ook vis eet men graag. Dat is vooral zoetwatervis. Al vele eeuwen kweekt de Chinees karpers en de bij ons wat minder bekende harders. Alle soorten schaal- en schelpdieren zijn geliefd en vele soorten kweekt men op grote schaal. Ook al neemt de welvaart nu snel toe, in grote delen van het land valt het voor de bevolking niet mee voldoende dierlijk eiwit en vet te krijgen. De vindingrijke Chinees eet dan ook alles: 'alles wat pootjes heeft (behalve tafels) en alles wat vleugels heeft (behalve vliegtuigen)'. Wij griezelen van hond, rat, slang of insekt niet maar vergeten dat we zelf slakken, kikkers en viskuit op de restaurantkaart hebben staan. Plantaardig voedsel is al duizenden jaren belangrijk in China, zelfs al eeuwen voordat het boeddhisme bestond waren er vegetari ërs. Men kent dan ook vele bronnen van plantaardig eiwit en vet. Vooral de sojaboon maar ook andere peulvruchten en granen, en niet te vergeten de pinda. De Chinees ontwikkelde een groot aantal methoden om ze te bewerken en te conserveren. Groenten zijn er in enorme verscheiden heid. Zo ongeveer alle soorten die bij ons bekend zijn worden gegeten. Daarnaast kent men groentesoorten en paddestoelen die in Europa minder algemeen zijn. Con serveringsmethoden hiervoor zijn drogen, roken en inmaken in zout. De smaak van dergelijke ingrediënten krijgt hierdoor een geheel nieuwe dimensie. Zwaar hakmes Het voorbereiden en vooral het snijden van ingrediënten als groente en vlees is in Chi na tot een kunst verheven. De maat van de stukjes kiest men zo dat alles gelijktijdig gaar is. Soms snijdt men blokjes, dan weer plakjes of reepjes. Elk gerecht en elke berei dingswijze kent een eigen snijmethode. Voor het snijden van zelfs de kleinste flin tertjes gebruikt de Chinese kok een tamelijk zwaar hakmes van ongeveer 10 x 20 cm, een stuk gereedschap dat bij ons alleen de slager hanteert. Overal in China bedient de kok zich van een groot aantal verschillende bereidings wijzen. Die zijn ook bij ons bekend, maar twee technieken horen van oudsher toch typisch bij de Chinese keuken. Dat zijn het stomen en het roerbakken. De Chinese kok stoomt gerechten in bam boe mandjes waarvan hij er een heel stel bovenop elkaar op een pan kokend water zet. Die pan is dan bijna altijd een wok, zo'n pan zonder hoeken, maar met een bolle bo dem. Dat gerei is het allerbelangrijkste keu kengereedschap en is, evenals de geraffi neerde techniek van het roerbakken, een Chinese uitvinding die pas later ook in an dere Aziatische en tegenwoordig zelfs Eu ropese landen ingang vond. LIEVELINGSRECEPT ..Dit is een gemakkelijk recept, schrijft ANITA DE BOER UIT HAARLEM, „Maar het lijkt also je een culinair hoogstandje hel uitgehaald. Het is het lieveling; recept van mijn man. Als hij lekker wil eten vraagt hij hier om". KIP MET RODE WIJN Braad de kipfilets mooi bruin. Haal ze uit de pan en leg ze in een vuurvaste schaal. De gesnt den champignons in de overge bleven boter bakken. Bouillon oplos- Nodig voor 4 perso- sen in nen: 4 kipfilets, doos- 200 ml je champignons (250 water g), klein blikje torna- (warm tenpuree, 1/81. slag- maken room, bouillonblokje en aan (kip), pakje allesbin- cham- der, peterselie, roze- pignon marijn en ketjap, bo- toevoe ter en glas rode wijn. gen. Dan de tomatenpuree toevoegen. Alle; goed door roeren. Kruiden erb (bijvoorbeeld rozemarijn, pete selie en scheutje ketjap) en na tuurlijk een glaasje rode wijn. Als laatste de slagroom toevoe gen. Dan even proeven of er nog iets bij moet. Om de saus op dikte te krijgen gebruik ik a! lesbinder. Als de saus op smaak en dikte is, deze over de kipfilets gieten en nu de schaal in de oven op 200 graden C. ongeveer 20 mi nuten verwarmen. Serveren m sperziebonen en aardappelpu ree. Hebt u ook een lievelingsrecept stuur dit dan aan Damiate Da\ bladen, Postbus 507, 2003 PA Haarlem t.a. v. de redactie Smaak. De inzender van hef geplaatste recept krijgt een WV-cadeaubt van 25,-. TUIN LEZERSVRAAG Wat goed die zelfgekweekte avocadoplant van CHRISTA VAN DER HAM UIT LEIDEN. Hoe nu verder met deze plant, die de Latijnse naam persica americana heeft en fa milie is van de laurier. In de natuur, in Zuid Amerika, wordt de avocado een boom en dat zit er niet in als ka merplant. Maar het kan wel een fraai groen struikje wor den als er geregeld getopt wordt. Dan vertakt de plant zich. Verder houdt hij van veel licht, matig zon (vooral achter glas), een potkluit die niet uitdroogt maar vooral niet te nat mag zijn en veel luchtvochtigheid. Dat kan bin nenskamers wel een probleem zijn. Een natte spons tus sen ompot en bloempot helpt een stuk in de goede rich ting. Verpotten is alleen nodig als de pot helemaal door- groeid is met wortels. Kies normale potgrond hiervoor. Als er een mogelijkheid is om een avocado 's zomers buiten te zetten is dat prima, maar wacht tot begin juni. De plant kan niet tegen kou en helemaal niet tegen nachtvorst. Dat geldt ook weer in de herfst. Overigens een eigen oogst zit er niet aan. Daarvoor moet hij 'boomgroot' zijn. Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de natuur een vraag op? Greet Buchner zal proberen voor u het antwoord te vinden. De vraag kunt u opsturen naar Da miate Dagbladen, Postbus 507, 2003 AP Haarlem t.a.v. de redactie LEVEN EN WONEN. Vroeger had je als puber een krakkemikkigtransistor-radioo- tje op je kamer. Misschien wel de oude kast van beneden of van opa en oma. De jeugd van nu verlangt een complete hi-fi- set voor huiswerk-begeleidende muziek. JVC speelt daarop in met de nieuwe PC-X55 Kids Compo. Een complete set voor nog geen 400 gulden. De set heeft losse speakers, die derhal ve op de ideale plekken in de kamer kunnen worden gezet. Housen op zolder dus en voor ouders die moeilijk zijn te over tuigen van het nut van zo'n ex tra set, maakte JVC er een 12 volts-aansluiting bij, zodat het hele spul kan worden meegeno men naar de caravan. Illumimagic De Nederlandse vertegenwoor digers van 'De Uitvinders' zoe ken nog naar een goed woord voor illumimagic Hard nodig, want het is nauwelijks uit te spreken. En als dat al lukt, weet je nog niet wat het is... Het gaat om een noviteit van JVC vooral bestemd voor mensen die geen moment zonder muziek kun nen. Het UX-T3 micro systeem is uitgerust met een optische sensor, die bij benadering van het setje zorgt voor verlichting van het uitgeschakelde systeem. Nog voor de lichten aan zijn, kan zo voor muziek worden ge zorgd. Aardig, maar de vraag is of het echt nuttig is. Dat is na tuurlijk wel het geval met het 'compu-play'-systeem dat JVC ook op dit apparaat zette. Met één druk op een toets wordt bij voorbeeld de CD-speler in wer king gesteld. En dat is niet alles op deze set, die voor onder de 700 gulden de winkel uitgaat. Wat te denken van 'live sur round'? Met een handige draai- knop kan het effect van een live concert in een grote hal of over dekt stadion worden bereikt. RDS enz. De trend om met zo min moge lijk knoppen zo veel mogelijk effecten te kunnen bewerkstelli gen, zet door. Daarnaast staat service aan de luisteraar hoog in het vaandel. Een beetje ontvan ger beschikt tegenwoordig over RDS EON met PS-PTY search- TP-TA-NEWS-INFO en RT. Eh- ...dat vraagt om wat uiüeg, niet waar? RDS is een handig hulpmiddel bij net zoeken van een zender, want ook al zijn er voorkeuze- toetsen, door het enorme aan bod op de kabel is het een niet meer van het ander te onder scheiden. RDS zorgt ervoor dat het gekozen station wordt ge meld op een digitale display. PS geeft aan naar wat voor soort programma er wordt geluisterd, PTY search zoekt naar de mu ziekkeuze, bijvoorbeeld rock, klassiek, enz., TP en TA bieden automatische verkeersinfor matie, NEWS INFO onder breekt op elk station het pro gramma voor nieuwsuitzen dingen. EON (Enhanced Other Networks) zorgt er voor dat er 'geplukt' wordt van Radio 1waarop in principe de info wordt uit gezonden. RT tenslotte staat voor Radio Text, een lichtkrant met achtergrondin formatie over het betreffende pro gramma. Een prachtige vin ding is de draaibare speaker, die zonder speciale centerbox kan zorgen voor een surround-geluid, maar bij een andere instelling gewoon het vertrouwde stereo-ge- luid laat horen. Voor de auto De bovengenoemde service is ook veelal te vinden op de nieu we lijn toestellen voor in de au to. Je mag niet meer spreken van een 'autoradio', want dat lijkt in vergelijking met het huidige aanbod een ding uit het stenen tijdperk. De fabri kanten praten dan ook van Car Stereo. Wie lange ritten maakt en graag naar zijn eigen muziek luistert, heeft tegenwoordig natuurlijk een CD-speler ziek van eigen keuze. Het spreekt natuurlijk vanzelf dat a le toestellen een afneembaar front hebben, zodat diefstal geen enkele zin meer heeft. NIEUWE CD'S POP/POPULAIR Mad Season - Above - Sony. Het moet wel heel raar lopen, wil deze CD niet hoog in de eindlijst van 1995 eindigen. Mad Season is een gelegen- heidsgroep met als bekendste leden Layne Staley, de zanger met pluimstaart en sik van Alice in Chains en Mike McCready, gitarist bij Pearl Jam. Dank zij de kruisbestuiving die op Above wordt gepleegd, is het wonder toch weer geschied. Above klinkt nog het meest als de ingetogen, onheilspellende muziek die Alice in Chains op de mini-plaat Jar of flies liet vastleggen. Het sonore stemge luid van Staley combineert per fect met de broeierige rock, waarin ook jazz- en bluesele menten zijn verwerkt. Above komt enkele keren krachtig tot ontlading, zoals op het opzwe pende instrumentaaltje 'November hotel' en de titel song, het enige nummer van de plaat waarop de ik-figuur van zich afbijt. Voor het overige maakt Layne Staley - want de teksten zijn onmiskenbaar autobiografisch - de luisteraar deelgenoot van zijn inktzwarte bespiegelingen met een vaag re ligieuze ondertoon. Van de vele extraatjes die deze fraaie CD biedt, dienen in elk geval de bijdragen van Mark La- negan,zanger van de Screaming Trees, te worden ge noemd, alsmede de saxpartij van Naigas Sin Carne op 'Long gone day' en het marimbaspel van drummer Barrett Martin op de hoogst opmerkelijke ope ningstrack 'Wake up'. Faith no More - King for a day - London Recordings/Slash Het luidruchtige Faith no More heeft zijn gitaristenprobleem opgelost. Jim Martin, met wie de andere vier bandleden voort durend overhoop lagen, is weg gestuurd. Zijn vervanger heet Trey Spruance. Hij is binnenge haald door zanger Mike Patton die al met Spruance heeft ge werkt in Mr Bungle. Van invloed op de muziek is de ze mutatie geenszins. Net als op Angel dust van drie jaar geleden dompelt Faith no more de luis teraar bijna een uur lang onder in een heksenketel die tot de rand is gevuld met snoeiharde theatrale, dikwijls weirde metal. Op de ironische bedoelde Spandau Ballet-achtige num mers als 'Evidence' en afsluiter 'Just a man' is er even gelegen heid om al die orkanen te ver werken. In de komische teksten worden obsceniteiten allesbe halve geschuwd. Zo handelt 'Cuckoo for caca' een kleine vier minuten lang over mensen stront en staat 'The genüe art of making enemies' bol van Zap- paanse pornografie. Hoewel King for a day weinig verrassin gen biedt, staat de plaat als een huis. Faith no more is van veel markten thuis, provoceert nog altijd tot het uiterste en is uitge groeid tot de Tubes uit San Francisco van de jaren negen tig- WK JAZZ JJ. Johnson - Tangence - Verve- Polygram met het in mijn oren ouderwets en onnodig zoetig klinkende or kest dat inderdaad aan sound track doet denken door de lang zame crescendi en diminuendi die bij voort during zijn gepro grammeerd door Farnon. Een mooie produktie, maar je moet er wel voor in de stemming zijn. Joe Henderson with the Wynton Kelly Trio - Four! - Verve. Henderson weet met zijn im provisaties de aan dacht minu tenlang vast te houden, terwijl het piano-trio achter hem, blik semsnel reageert. Het enige dat ten nadele van deze CD gezegd kan worden, is dat de geluids kwaliteit niet al te best is. KV KLASSIEK Schubert - Liederen. Barbara Bon- ney (sopraan), Geoffrey Parsons (piano), Sharon Kam (klarinet) - Teldec. Dat het bij uitstek verfijnde trombonegeluid van J.J. Johnson mooi past bij zwoele, zachte orkesten was in de jaren zestig producer Creed Taylor al opgevallen. Ook voor de arran gementen van filmmuziekma- ker Robert Farnon wordt nog eens een ouderwets zacht klin kende orkest opgetrommeld, niet zo zeer om als contrast achter Johnson te fungeren, maar meer als aanvulling op het mooi geïntoneerde spel van de bop-veteraan. Er worden hier alleen langzame en medium tempo-stukken gespeeld, zodat nu eens niet het veelgeroemde schuif- en tongsnelheid van Johnson de meeste aandacht krijgt. In drie stukken doet Wynton Marsalis mee, en ook hij maakt duidelijk dat de ont spannen lyriek van de jazzbal- lad voor hem geen geheimen meer kent. Meer moeite had ik Joe Henderson wint de laatste jaren de ene jazzpoll na de an dere. Hoewel, ook blijkens deze nieuw ontdekte opnamen uit 1968, hij al bijna dertig jaar op een hoog niveau musiceert. Bo vendien heeft Henderson hier de beschikking over een van de beste jazztrio's ooit, namelijk dat van pianist Wynton Kelly met Paul Chambers op bas en Jimmy Cobb op drums. Flet programma bestaat uit bekende standards, maar door de ideeënrijkdom van Henderson bekruipt je zelden het gevoel dat het al eerder gehoord hebt. Aan mooie lyrische sopranen is op het ogenblik geen gebrek, maar een van de allermooiste stemmen in deze categorie, met een bijna engelachtig, zilveren timbre, behoort toch toe aan de Amerikaanse Barbara Bonney. Haar grote klasse, als zangeres en vertolkster, blijkt weer eens op overtuigende uit dit Schu- bertrecital, dat van het 'Ave Ma ria' en 'Die Forelle' via de Mig- nonliederen, 'Stündchen' en de Gretchenliederen loopt tot 'D Hirt auf dem Felsen'. Bekend overbekend repertoire, maar juist dat levert een extra bewi voor het uitzonderlijke nivea van Bonney. Zij weet hier nie alleen tot het einde toe te boi en, maar haar vertolkingen houden ook met gemak stan naast die van de allergrootst* uit het verleden. De met veel[a sfeer gerealiseerde begeleidii gen van de onlangs overlede Geoffrey Parsons dragen bie(j{ waardig tegenspel. Héél erg mooi! io Russian Miniatures - ComposijO: van Borodin, Sjebalin, Rach- maninov, Prokofjev.Tsjaikovsl' Vaynberg, Schnittke, Glazoenqoi Stravinsky en Sjostakovitsj - B<es din Kwartet - Teldec Ei Het befaamde Borodin Kwaillh bestaat een halve eeuw en e^J van de leden van het eerste iov de cellist Valentin Berlinski, r' maakt nog steeds deel uit va;h het ensemble. Dat werd in NL kou uitgebreid gevierd en tijuv dens een jubileumtournee ld< wordt dat nog eens dunnetj^ overgedaan, o.a. in april mei vier concerten in Amsterdam Als feestelijke herinnering v£jW scheen een CD met ruim tvwdl tig korte stukjes, die meestafeit toegiften gespeeld worden: |Ar te, bijzonder charmante we/^u met daaronder menig juweê" al was het maar door de maie| waarop het Kwartet deze mjn ziek vertolkt. jCf- ke »0' Als leidster kindertuinen oogstte ik het meest succes met de voorbarige en snelle sterrekers waarmee de kinderen hun initialen mochten zaaien. Nummer twee was de ge wone groene snijbiet: gemakkelijk te zaaien, goede op komst en na een paar weken van ongeduldig wachten el ke week wat groen mee naar huis. Diezelfde groene snij biet doet het de laatse jaren weer wonderwel in siertuinen met een beetje groente her en der verspreid tussen bloe men en in mini groentetuinen waarvan een maxi-op- brengst wordt verwacht. Geen kwaad woord over de snijbiet, maar als we van het voorjaar zijn eerste groen hebben geoogst moet er op nieuw worden gezaaid. Van snijbiet heb je maar één zomer en een pril voorjaar plezier. Neen, dan Bravehendrik. Dat is nog eens een groentegewas. Het heeft niet voor niets zo'n oerdegelijke Hollandse naam meege kregen. Hendrik kan jaren op dezelfde plek blijven staan en levert een hele zomer lang fris groen en elk voorjaar bovendien wat smakelijke spruiten, te bereiden als asper ges. Dus maak ik deze keer reklame voor de Brave Hendrik (soms zie je de naam aan elkaar, dan weer los geschreven). De La tijnse naam is chenopodium bonushen- ricus en het woord chenopodium bete kent niets anders dan ganzevoet. Hij is dus een ganzevoetachtige en komt in sommige delen van ons land nog in het wild voor. Zo niet in onze streken. Dus zullen we aan zaad moeten zien te ko men. De Cruijdthoeck in Gro ningen en Hof van Eden in Utrecht kunnen zaad leveren, al zullen wellicht meer firma's het zaad in hun assortiment hebben. Vanaf eind maart tot eind april kan Hendrik worden gezaaid op rijen, met een minimale afstand van 40 cm. Na opkomst eventueel uitdun nen en eerst eens goed aan de groei laten komen. Hendrik heeft weinig last van ongedierte en ziekten, maar lust af en toe een hapje organische mest. Meer zorg is niet nodig, tenzij men het geregeld verwijderen van de ijle bloemstengels er ook toe rekent. Hendrik mag niet gaan bloeien, dat vermindert smaak en kwaliteit van het blad dat we willen oogsten. Blad en de jonge spruiten kunnen de hele zomer geoogst worden. Als familielid van de ganzevoetachtigen is de Bra ve Hendrik ook verwant aan spinazie, maar bevat aan merkelijk minder oxaalzuur, dat niet zo bevorderlijk is voor de kalkhuishouding in ons lichaam. De blaadjes kun nen gekookt worden, maar ook fijngesneden aan stamp pot worden toegevoegd of als salade worden verwerkt. Kortom mogelijkheden te over om te genieten van dit oer oude en nu weer-nieuwe groentegewas, 's Winters zijn er ook al geen zorgen over Hendrik. Als inheems gewas is hij vorstbestendig. Wat let ons nog om het eens met Hendrik te proberen en hoor ik nog of het naar wens is gegaan?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 8