Azerbeidzjan op
rand burgeroorlog
Buitenland
Vader van glasnost
weg bij TV-station
Kindermeisje aan de strop
Izetbegovic stelt eisen aan verlenging bestand
Zonder dak of muren
Alevieten houden gedachtengoed Atatürk hoog
Italiaanse kabinet
krijgt vertrouwen
Chirac voor kiezen
Europese president
Bewindsman stapelt
blunder op blunder
VRIJDAG 17 MAART 1995
AFP Agence France Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP A«
Press DPA Deutsche Presse Agentur CPD Geassocieerde Pers Diensten Ind
Independent RTR Reuter UPI United Pi
Geen rehabilitatie Hitler-deserteurs
bonn» Duitsland wil zijn deserteurs uit de Tweede Wereldoorlog
niet rehabiliteren. De bondsregering verwierp gisteren een mo
tie van de oppositie om militairen die zonder toestemming uit
Hitiers leger stapten in totaal zo'n 30.000 man hun goede
naam terug te geven. De christendemocraten van kanselier Hel
mut Kohl en de liberale coalitiepartner FDP voelen niets voor
een algeheel pardon.
Bibliotheek filosoof Popper geveild
londen De uit ruim zesduizend boeken bestaande 'werkbiblio-
theek' van de vorig jaar gestorven filosoof Karl Popper wordt half
mei in Londen geveild. De boekenverzameling met werken van
Albert Einstein. Bertrand Russell en Ludwig Wittgenstein moet
tenminste 500.000 gulden opbrengen. Maar die opbrengst kan
volgens het veilighuis Sotheby's oplopen tot meer dan een mil
joen gulden.
Britse oorlogsheld lord Lovat dood
londen De Schotse aristocraat lord Lovat. die op D-Day zijn
brigade de stranden van Normandië op leidde met een doedel
zakspeler van de Schotse Hooglanden aan zijn zijde, is gisteren,
83 jaar oud, in zijn slaap overleden. Lovat, die zeer werd bewon
derd door Churchill, kreeg na de oorlog een politieke loopbaan
aangeboden. Maar hij gaf er de voorkeur aan naar Schotland te
rug te keren, waar hij vee fokte.
Mississippi schaft slavernij formeel af
jackson Mississippi heeft gisteren na 130 jaar eindelijk als
laatste Amerikaanse staat de slavernij officieel afgeschaft. Het
Huis van Afgevaardigden in de zuidelijke staat nam daartoe
unaniem een wetswijziging aan, die reeds sinds 1865 in de Ame
rikaanse grondwet is verankerd.
Rechten op land aboriginals bevestigd
Canberra Het hooggerechtshof van Australië heeft gisteren be-
te-, vestigd dat de oorspronkelijke inwoners van het continent, de
Dé aboriginals, recht kunnen doen gelden op land waar hun voor-
;eij ouders hebben gewoond. De zeven rechters waren unaniem van
mening dat de Native Title Act, die de centrale overheid vorig
jaar heeft aangenomen, grondwettelijk verantwoord is. De wet
stelt aboriginals in staat via speciale rechtbanken land van de
di overheid op te eisen wanneer zij kunnen aantonen daar traditio-
epj nele banden mee te hebben.
Weer bom gevonden in Noord-Ierland
Belfast Britse militairen hebben gisteren in de Noordierse
grensplaats Newry een zware bom, bestaande uit benzine en het
explosief semtex, onschadelijk gemaakt. Het was het derde inci
dent van deze aard sinds katholieke guerrillagroepen een half
jaar geleden een eind maakten aan jaren van geweld in de Britse
provincie. De bom bevond zich in een tas die iemand in een
winkel had achtergelaten.
I. IC O w
ijtoskou hans geleunse
2.5r
o.a
flexander Jakovlev, de 71-jarige
irader van de glasnost', is giste-
en verbitterd opgestapt als
oorzitter van Ostankino-TV, de
taatstelevisie die in vrijwel heel
Gemenebest van Onafhan-
elijke Staten (GOS) is te ont-
ingen. „Jullie willen me weg
èbben, nou dan ga ik toch",
>i Jakovlev en verliet onder ap-
een bijeenkomst van zo'n
Ostankino-medewerkers.
Het rommelt geducht bij
stankino omdat het station op
st van president Jeltsin per 1
ateróril moet zijn geprivatiseerd.
aterte strijd om de machfen de re-
amegelden die daardoor is
Qtstaan, was volgens velen de
_[)i>rzaak van de ophefmakende
oord op TV-presentator Vla-
a"k41av Listjev.
j {Jakovlev is, zo liet hij gisteren
5,ijken, niet opgewassen tegen
U harde kern onder de vijfdui-
Ostankino-personeelsle-
2jn die fervent tegen de privati-
37,ring is. Deze groep heeft nau-
3q6 banden met de ultra-natio-
2i,llistische Liberaal-Democra-
2n van Vladimir Zjirinovski.
jakovlev, onder voormalig
26|vjet-president Gorbatsjov nog
I6jef-ideoloog van de Commu-
[jtische Partij, zei gisteren dat
o,oo na 14 maanden discussie en
ofijd niet langer kan samen
werken met 'demagogen'. Vol-
ns hem zouden de privatise-
jgsplannen geen nadelige ge-
jgen hebben voor het perso-
el. „Maar deze demagogen
13|i onredëlijk. Ze verbergen
creatieve onmacht achter
öctiek op de programma's van
i2(Üere, onafhankelijke omroe-
jqP", aldus Jakovlev.
4#anaf 1 april zou Ostankino
io^'Publieke Omroep Rusland'
4t de concurrentie moeten
'gjigaan met commerciële zen-
sfs als NTV en TV6. Terwijl
2k)vlev en wijlen Listjev er
g'ar voor waren, startten op-
sjidige programmamakers en
2otaialisten, gesteund door
^imunistische en nationalis-
3jhe parlementsleden, een
20ïrrilla tegen de privatisering.
3jen belangrijk element van
8i offensief was de kritiek op
25reclamelawine. De Russische
Jjers, zo blijkt uit opinie-on-
^oeken, worden gek van de
jrdaad aan spots voor ban-
ioj, beleggingsfondsen en bui-
jandse produkten, die wer-
9 voor rijkdom waaraan zij
ïcn deel kunnen hebben.
je politici maken met het
10 op de naderende parle-
fitsverkiezingen dankbaar
tuik van deze 'on-Russische'
'nenten op het scherm. Het
')tste deel van de strijd om
ankino wordt echter achter
schermen gevoerd. Dat het
literst onfris aan toe gaat,
lijst de moord op Listjev. Hij
ïst, als beoogd manager van
jieuwe zender, de reclame-
Speciale politie rebelleert; commandant gedood
BAKOE Rtr-AFP-TASS
De Azerbeidzjaanse vice-minister van binnenlandse za
ken Rovsjan Dzjavadov is vanochtend gedood bij gevech
ten met regeringstroepen, zo meldt het Russische pers
bureau Tass.In de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe
heerst grote spanning door een opstand van de OPON,
de speciale politie van het ministerie van binnenlandse
zaken. In de nacht van woensdag op donderdag vielen
enkele doden bij schermutselingen in de hoofdstad en in
het noorden van het land. Legereenheden patrouilleren
in de straten van Bakoe. President Alijev heeft gewaar
schuwd voor een regelrechte burgeroorlog in de Kaukasi-
sche republiek.
van Machir zouden twee pant
serwagens van het leger in
brand hebben geschoten.
De OPON kwam in opstand
nadat enkele leden van het
korps waren betrapt bij een po
ging 150 ton koper de grens
over te smokkelen. De muiters
bezetten overheidsgebouwen
en legerposten in de noordelijke
steden Kazach en Akstafa, en
verzamelden zich in hun hoofd
kwartier bij Bakoe. Ze dreigden
Bakoe binnen te trekken als
president Alijev en parlements
voorzitter Goelijev niet zouden
aftreden.
Enkele duizenden militairen be
legeren nog steeds het OPON-
hoofdkwartier in Nizami, een
buitenwijk van Bakoe. Daar be
vinden zich zo'n 700 rebelleren
de agenten. Rovsjan Dzjavadov
was niet alleen hun comman
dant, maar ook vice-minister
van binnenlandse zaken.
De OPON's sloegen woens
dagavond een aanval van het le
ger af, waarbij twee doden vie
len. Ook viel het leger de wo
ning van Dzjavadovs broer Ma
chir in Bakoe aan. Lijfwachten
Volgens een plaatselijk pers
bureau zijn er in het noorden
tientallen doden gevallen bij ge
vechten tussen OPON en leger.
De autoriteiten zeggen echter
dat ze controle over het hele
land hebben en vijftig OPON's
in het noorden hebben gearres
teerd.
In een TV-rede haalde Alijev
fel uit naar de OPON en de
broers Dzjavadov, die hij van
een poging tot staatsgreep be
schuldigde. Azerbeidzjan staat
opnieuw op de rand van een
burgeroorlog, waarschuwde hij.
Volgens de president is de
OPON oncontroleerbaar gewor
den en beschermt zij 'maffia
achtige structuren'.
Besprekingen met de muiters
hebben nog niets opgeleverd.
Sinds de onafhankelijkheid in
1991 heeft de voormalige Sov
jet-republiek Azerbeidzjan al
twee staatsgrepen en verschei
dene pogingen daartoe te ver
duren gehad. Zelf kwam Alijev
in juli 1993 aan de macht nadat
zijn pro-Turkse voorganger Elt-
sjibej was afgezet.
Singapore In de beruchte Changi-gevangenis in Singapore zijn vanochtend een Filipijns kindermeisje en
drie drugshandelaars opgehangen. Talrijke oproepen en protesten konden de omstreden terechtstelling
van het Filipijnse kindermeisje Flor Contemplacion (42) niet verhinderen. Ze was ter dood veroordeeld
omdat ze in 1991 een andere huisbediende en een 4-jarige jongen zou hebben vermoord. Onder andere
de Filipijnse president Ramos en de paus hadden zich voor intrekking van het doodvonnis ingezet, mede
omdat er nieuwe informatie was. Singapore zette de executie echter door, terwijl haar familie (foto) zich
thuis in Manila diep geschokt toonde. foto reuter romeo ranoco
BONN Rtr-DPA-AP
De Bosnische president, Izetbegovic, is te
gen verlenging van het bestand in Bosnië.
Hij wil het alleen verlengen als de Bosni
sche Serviërs alsnog akkoord gaan met het
vredesplan van de internationale contact
groep. „Als de Serviërs het plan niet aan
vaarden, moeten we vechten. We hebben
dan geen andere keus", zei de president te
gen de leden van de commissie buitenland
se zaken van de Bondsdag, het Duitse par
lement. Het bestand, dat op 1 januari in
ging, loopt eind volgende maand af.
Izetbegovic zei dat de wapenstilstand, die
de laatste weken vaak is geschonden,
slechts 'diegenen heeft gediend die zeventig
procent van ons grondgebied beheersen'.
Hij bedoelde daarmee de Bosnische Ser
viërs. Izetbegovic riep de internationale ge
meenschap op, alle contacten met de leider
van de Bosnische Serviërs, Karadzic, te ver
breken, todat die het vredesplan heeft aan
vaard. Volgens dit plan van de contactgroep
(bestaande uit de VS, Rusland, Groot-Brit-
tannië, Duitsland en Frankrijk) wordt het
Servische grondgebied teruggebracht tot 51
procent van Bosnië. De rest is voor de fede
ratie van Kroaten en moslims.
Karadzic zelf heeft gezegd dat hij weinig
hoop heeft op verlenging van het bestand.
Hij beschuldigt de internationale gemeen
schap ervan de Bosnische regering aan te
moedigen 'dit akkoord te saboteren'.
gelden die nu bij Ostankino
binnenstromen naar een nieuw
budget sluizen, waaruit de Rus
sische Publieke Omroep zou
worden gefinancierd. Niemand
weet echter in welke zakken het
reclamegeld bij staatszender
Ostankino nu terechtkomt.
Vorig jaar december werd
zonneklaar dat het bij de oorlog
om de TV niet alleen om de re
clamegeld gaat. De presidentië
le veiligheidsdienst overviel
toen de Most-bank, de belang
rijkste financier van het onaf
hankelijke station NTV en ver
scheidene kranten. NTV be
richtte uiterst kritisch over de
presidentiële politiek in Tsjets
jenië. Vice-premier Soskovjets
dreigde zelfs met intrekking van
de zendvergunning.
Bij de Russische zender RTR,
ooit door Jeltsin zelf opgericht
als tegenwicht tegen het 'Sovjet
station' Ostankino, dreigde di
recteur Poptsov wegens te vrij
moedige berichtgeving te wor
den ontslagen. Over gezagsge
trouwheid van Ostankino heeft
het Kremlin echter niet te kla
gen. Het nieuwsbulletin is een
dorre opsommig van persconfe
renties en officiële communi
qués. Bij de jongere medewer
kers van het station bestaat
daarover veel ontevredenheid.
coma» Een onderwijzer, evenals zijn leerlingetjes gevlucht uit Rwanda, probeert er in de open lucht van een vluchtelingenkamp in Zaire het beste
van te maken. Er is daar gebrek aan alles, ook aan voedsel. Woordvoerders van de vluchtelingen zeggen dat de tekorten opzettelijk veroorzaakt
worden om de mensen zo te dwingen naar Rwanda terug te keren. foto Reuter
Oplossing Turkse religieuze spanningen lijkt niet in zicht
frankfurt karl ernst
Doodseskaders rijden door de straten
van Istanbul en schieten op nietsver
moedende bezoekers van koffiehuizen.
Een woedende menigte reageert en
slaat alles op zijn weg kort en klein. De
politie schiet met scherp op de menigte
en het leger komt tussenbeide. De on
rust van de afgelopen dagen heeft de
spanningen aan het licht gebracht die
al lang sluimeren in Turkije en die ver
der gaan dan de oorlog tegen de Koer
den in het zuidoosten. Het is geen toe
val dat de alevieten in het middelpunt
staan. Zij maken zo'n dertig procent
van de Turkse moslims uit en vormen
daarmee, naast de Koerden, een be
langrijke minderheid. Net als de Koer
den stellen de alevieten zich teweer te
gen discriminatie. Waar de Koerden
zich vooral bedreigd voelen door het
Turkse nationalisme en centralisme,
vrezen de alevieten het religieuze fun
damentalisme en het rechts-radicalis
me. Maar de belangen lopen door el
kaar, want zo'n twintig procent van de
alevieten zijn etnische Koerden.
De alevieten ze noemen zicfh zo
naar Ali, schoonzoon van de profeet
Mohammed zijn een afsplitsing van
de shi'ieten. Maar anders dan de mees
te shi'ieten en sunnieten streven de ale
vieten naar een strikte scheiding van re
ligie en staat.
Alevieten hoeven zich bovendien niet te
Terwijl de Turkse regering beweert dat erfvijand Grieken
land achter de rellen in Istanbul zou kunnen zitten, bleef
het vannacht en vanochtend in die stad rustig. De aansla
gen op Turkse instellingen in Duitsland gingen vannacht
echter door. In vijf steden in Baden-Württemberg werden
molotov-cocktails gegooid. Er vielen geen gewonden, al
dus vanochtend een politiewoordvoerder. Gisteren liep
een betoging van Koerden in Frankfurt uit op een hevig
treffen met de politie. De demonstranten keerden zich te
gen de uitwijzing van radicale Koerden waartoe de Duitse
regering heeft besloten.
houden aan het vasten tijdens de rama
dan, mogen alcohol drinken, de vrou
wen hoeven geen sluier te dragen en
mannen en vrouwen mogen samenko
men en kunnen zelfs over onderwerpen
als politiek discussiëren.
Door hun liberale opvattingen groei-
den de alevieten uit tot de belangrijkste
aanhangers van de wereldlijke hervor
mingen die de grondlegger van het mo
derne Turkije, Mustafa Kemal Atatürk,
predikte. Sinds de jaren zeventig is het
gedachtengoed van Atatürk in Turkije
echter op de terugtocht, waardoor de
alevieten steeds meer in conflict raak
ten met de staatsmacht. Die tendens
werd versterkt doordat veel alevitische
kunstenaars en intellectuelen openlijk
met linkse partijen sympathiseerden,
een doorn in het oog van de Turkse re
gering.
In Midden- en Oost-Anatolië, belang
rijke bolwerken van de alevieten, kwam
het in de jaren zeventig al tot geweld
tussen rechts-extremisten en alevieten.
In 1978 organiseerden rechts-extremis
ten een pogrom in Maras, waarbij hon
derden slachtoffers vielen. Kort daarop
volgden soortgelijke rellen in Corum.
Symbolisch voor de alevieten is de stad
Sivas. In juni 1993 staken rechts-radica-
len en fundamentalisten daar een hotel
in brand, waar een congres werd ge
houden ter ere van de alevitische dich
ter Pir Sultan Abadal. Het optreden van
de fanatici kostte 37 mensen het leven.
De politie greep niet in, zoals zij ook
in Maras en Corum met de armen over
elkaar had toegekeek. De bekende
schrijver Asis Nesin, die maar net aan
de vlammen ontsnapte, werd ervan be
schuldigd dat hij met zijn 'atheïstische
uitlatingen' de rellen had uitgelokt. De
brandstichters kregen milde straffen,
terwijl prominente politici begrip toon
den voor de 'gekrenkte religieuze ge
voelens' van de moordenaars.
„Sivas is niet vergeten", riepen deze
week dan ook veel demonstranten in de
alevietenwijk Gaziosmanpasha in Istan
bul. De alevieten zeggen dat de politie
niet alleen toekijkt, maar hen ook con
stant lastig valt in Gaziosmanpasha. De
discriminatie begint al op school.
„Alevitische kinderen worden vaak ja
renlang gekweld door sunnitische gods
dienstleraren", zegt Ilhan Selcuk, co
lumnist van de links-liberale krant
Cwnhuriyel Ilnur Cevnik, hoofdredac-
teur van de Engelstalige Turkish Daily
News zegt dat de alevieten te lijden
hebben van onaanvaardbare vooroor
delen, die tot een diepgeworteld wan
trouwen hebben geleid.
In Istanbul liep de spanning verder
op toen in 1993 na de gemeenteraads
verkiezingen de fundamentalistische
Reddingspartij het voor het zeggen
kreeg. De alevieten voerden vorig jaar
wekenlang actie tegen het plan van
burgemeester Recep Erdogan om hun
gemeenschapshuizen af te breken. Pas
nadat Erdogan zijn voorstel had inge
trokken, keerde de rust terug. Maar de
rellen van deze week in Istanbul, Anka
ra en andere steden staken de lont op
nieuw in het kruitvat en een oplossing
voor de religieuze spanningen lijkt
voorlopig niet in zicht.
ROME EELCO VAN DER LINDEN
CORRESPONDENT
De Italiaanse premier, Dini,
heeft gisteren de door hem ge
stelde vertrouwenskwestie over
een tussentijdse bezuinigings
begroting overleefd. In de Ka
mer van Afgevaardigden stem
den 315 leden voor en 309 te
gen. Onder de tegenstanders
waren de aanhangers van ex-
premier Berlusconi.
Dini dankt het vertrouwen
vooral aan de 17 leden van de
communistische partij RCI, die
weigerden secretaris Bertinotti
te volgen in diens 'nee' tegen
het kabinet. De dissidenten
vonden het nodig „de rechtse
avonturiers een halt toe te roe
pen". Behalve de 17 communis
ten steunden de ex-communis
tische PDS, de Lega Nord, de
katholieke Volkspartij PPI en
enkele splinterpartijen de rege
ring.
Een opgeluchte Dini zei dat
het gezond verstand heeft geze
gevierd. Hij herhaalde dat de
bezuinigingen geen politieke
kleur hebben en een technische
en noodzakelijke operatie zijn.
„Zodra de vier punten van het
regereringsprogramma zijn ge
realiseerd, treed ik af en kunnen
er verkiezingen plaatsvinden",
aldus Dini. De punten die het
kabinet nog op zijn agenda
heeft staan, zijn de hervorming
van het staatspensioenstelsel en
een wet die eerlijk gebruik van
de media door de politieke par
tijen garandeert. Vooral dit
laatste is een netelige kwestie
vanwege Berlusconi's machts
positie op het gebied van de
commerciële televisie.
De mediamagnaat en zijn
'post-fascistische' partner Fini
zeiden dat Dini vanaf vandaag
een politiek kabinet leidt dat ge
steund wordt door de linkse
partijen. Terwijl Berlusconi
sprak van een nederlaag van de
democratie omdat de winnaars
van de verkiezingen in de oppo-
sitiebanken zitten, signaleerde
Fini een positief element. „De
Italianen weten nu dat de ver
liezers regeren. Bij de regionale
verkiezingen van 23 april zullen
de linkse partijen de rekening
gepresenteerd krijgen.."
PARUS» HANS GERTSEN
CORRESPONDENT
Jacques Chirac wil de Europese
Unie meer gezicht geven. De
rechtse Franse presidentskandi
daat pleitte gisteren in Parijs
voor een verdere uitbreiding
van de Unie, voor de invoering
van één Europese munt en, het
verrassendst, voor een Europese
president.
Zo'n EU-president zou voor
drie jaar moeten worden be
noemd. Chirac opperde het
idee die president te laten kie
zen door de vijftien staatshoof
den en regeringsleiders van de
Europese Unie. Ze zouden een
van hen als EU-president moe
ten aanwijzen.
Een op die wijze gekozen Eu
ropese president garandeert
volgens Chirac dat de Europese
Raad van regeringsleiders en de
raad van ministers een centrale
rol blijven spelen en beter in
staat zijn de Europese Commis
sie te controleren. Bovendien
geeft een EU-president Europa
internationaal meer stem en ge
zicht, aldus Chirac.
De presidentskandidaat, die
volgens de peilingen een goede
kans maakt Mitterrand op te
volgen, maakte gisteren een
einde aan de twijfel over zijn
Europese gezindheid. De man
die nog maar enkele maanden
geleden het idee opperde een
nieuw Frans referendum te
houden alvorens tot de invoe
ring van de Europese munt over
te gaan, verwees zo'n referen
dum gisteren voor een gehoor
van buitenlandse journalisten
radicaal naar de prullenbak.
„Het verdrag van Maastricht is
geratificeerd door het Franse
volk en er kan dus geen sprake
van zijn het opnieuw ter discus
sie te stellen", zo zei Chirac. Die
nieuwe, overtuigd Europese
toon zal in andere Europese
hoofdsteden ongetwijfeld met
opluchting worden begroet.
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
Voor de tweede keer in twee
weken heeft de Britse minister
van financiën, Clarke, gisteren
een fabriek geprezen die jaren
geleden failliet ging. Twee we
ken geleden hoorden inwoners
van het Noordengelse Consett
hun stadje aanprijzen als de
vestigingsplaats van 'een van de
beste staalfabrieken van Euro
pa'. Ze vroegen zich af welke fa
briek de minister op het oog
had, om tot de slotsom te ko
men dat hij de fabriek had be
doeld die vijftien jaar geleden
failliet ging.
Clarke, die bekend staat als
een flamboyante bierdrinker
met groot gevoel voor humor,
kwam gisteren in een radio-in
terview terug op zijn blunder.
Hij verklapte dat een echt be
staande fabriek uit Consett hem
als grap een proeve van haar
produkten, een fors aantal zak
ken chips, had gestuurd. Hij
vervolgde: „De chips zijn uitste
kend, maar ik weet dat Consett
ook een van de belangrijkste
centra in Europa is voor de pro-
duktie van plastic luiers. Ik
hoop niet dat ik ook nog een
doos vol luiers geleverd krijg".
De inwoners van Consett wa
ren andermaal in verwarring.
Hun stad een belangrijk pro-
duktiecentrum voor luiers?
Toen begon het te dagen. Clar
ke moest Blue Ridge hebben
bedoeld, de luierfabriek die in
1991 bankroet ging.
