'Van vrijmaking tot bevrijding'
Drente beproeft nieuwe aanpak evangelisatie
Kerk Samenleving
Guur
MAANDAG 6 MAART 1995
BUITENLAND KORT Ale id Schilder schreef samen met voormalig VU-hoogleraar Veenhof 'ego-document'
Affaire-Gaillot
Paus Johannes Paulus II
heeft met aartsbisschop Jo
seph Duval, voorzitter van de
Franse bisschoppenconfe
rentie, een gesprek gehad
over de afzetting van de
Franse bisschop Jacques
Gaillot. Het Vaticaan ont
sloeg Gaillot in januari als
bisschop van Evreux in Nor-
mandië omdat de ethische
opvattingen van de 'rode bis
schop' in strijd zouden zijn
met de kerkelijke zedenleer.
Kerkelijke bronnen in Frank
rijk meldden dat Duval en
zijn delegatie de paus in ie
der geval niet gevraagd heb
ben de afzetting van Gaillot
terug te draaien. Ze zouden
met de kerkleider gesproken
hebben over de psychologi
sche en pastorale gevolgen
van het ontslag, dat onder
rooms-katholieken in Frank
rijk en daarbuiten grote ver
ontwaardiging heeft gewekt.
Volgens de woordvoerder
van de Franse bisschoppen
conferentie zal aan de uit
komsten van het onderhoud
pas ruchtbaarheid worden
gegeven als de Franse bis
schoppen zich ervan op de
hoogte hebben kunnen stel
len.
Sekteleden
In de Oekraïense hoofdstad
Kiev is het proces tegen drie
leiders van de sekte van de
Grote Witte Broederschap
begonnen. Voor de recht
bank verschenen Joeri Kirvo-
nogrov, zijn vrouw Marina
Tsvygoen, die binnen de sek
te als de levende godin Maria
Devi Christos wordt be
schouwd, en een derde lei
der. Tsvygoen voorspelde in
november 1993 de onder
gang van de wereld en riep
haar circa 150.000 aanhan
gers uit alle delen van de
voormalige Sowjetunie in
Kiev bijeen. De politie hield
tijdelijk meer dan duizend
mensen vast omdat zij mas
sale zelfmoord vreesde. Kir-
arresteerd, nadat vijftig van
hun aanhangers daar vernie
lingen hadden aangericht.
Zuivering
De Sudanese bisschop Ma-
cram Max Gassis heeft de re
gering van zijn land beschul
digd van 'etnische zuivering'.
De autoriteiten hebben
bloed aan hun handen, ter
wijl ze tegelijkertijd het bui
tenland voorspiegelen dat ze
streven naar een dialoog tus
sen islam en christendom,
zei de bisschop tegenover de
VN-mensenrechtencommis-
sie in Genève. Hij pleitte voor
een wapen- en aardolie-em
bargo en verregaande econo
mische sancties tegen het re
gime in Khartum.
Het leven van Aleid Schilder is drastisch veranderd sinds
de verschijning van haar eerste boek, 'Hulpeloos maar
schuldig', dat zes drukken beleefde. Schilder beschreef
daarin hoe zij als therapeut ontdekte hoe de 'gerefor
meerde paradox' (je bent schuldig voor God, maar tege
lijk tot niets goeds in staat) depressie in de hand werkt.
LEEUWARDEN GPD
Het boek verscheen gelijktijdig
met de IKON-documentaire
'Hete hoofden, koude harten',
waarin Aleid, een broer en haar
moeder Aya vertelden over hun
gereformeerd-vrijgemaakte ver
leden. „Dozen vol brieven,
hulpvragen, verzoeken om le
zingen te houden, artikelen te
schrijven, te preken zelfs." Ze
kreeg ook een column in
Trouw. „En dan gaan er dingen
in elkaar vallen. Met van die
vreugdevolle flitsen. Christen
dom en New Age, de kleine
overgang van de gereformeerde
depressie naar holistisch den
ken, het oude geloof dat op een
heel nieuwe manier voor het
eerst gaat léven. Niet meer vrij
gemaakt, wel steeds meer be
vrijd."
„Het kan verkeren", zegt ze,
terugblikkend. „Ooit werd ik
wel 'dat meisje van de gerefor
meerde depressie' genoemd.
Een paar jaar geleden stond ik
in de krant als 'de hogeprieste
res van New Age'."
Het verhaal van haar eigen
'vrijraking' heeft ze, wel wat in
getogener, nu ook op papier ge
zet in het boek 'Van vrijmaking
tot bevrijding', dat zij samen
met de vroegere VU-hoogleraar
Jan Veenhof schreef. Het idee
voor die coproduktie (versche
nen bij Ten Have in Baarn,
29,95 gulden), was afkomstig
van Veenhof, sinds een jaar
paar gemeentepredikant in het
Zwitserse Thun. Schilder was
direct enthousiast. „Vanwege de
bijzondere verwevenheid van
het leven van mijn moeder, zijn
vader en mijn vader, en ook
omdat Jan en ik beiden in de
vrijgemaakte kerk, en in Kam
pen, opgroeiden."
Het boek is voor een belang
rijk deel een echt 'ego-docu
ment' geworden. Maar naast
persoonlijke getuigenissen van
henzelf en familieleden, geeft
het tweetal ook veel zakelijke
informatie. „Dat leek ons nodig
omdat er ten aanzien van de
Vrijmaking nog steeds veel on
wetendheid heerst. Veel tijdge
noten hebben geen flauw idee
wat zich destijds heeft afge
speeld en waar het in de Vrij
making feitelijk om is gegaan."
De grote voorman van de
Vrijmaking, de breuk in de Ge
reformeerde Kerken in 1944,
was een oudoom van Aleid:
Klaas Schilder (kortweg KS voor
ingewijden). De vader van Jan
Veenhof, Kees, was een goede
vriend van Schilder. De vader
van Aleid, Herman, werd hoog
leraar en één van de leidende
gereformeerd-vrijgemaakte fi
guren. Toen in de loop der jaren
zich een scheiding der geesten
binnen de vrijgemaakte wereld
voordeed, kozen de vaders van
Aleid en Jan verschillend. Tij
dens de 'scheuring' van 1967
werd Kees Veenhof 'buitenver-
band' (waaruit de latere Neder
lands Gereformeerde Kerken
voortkwamen).
In tegenstelling tot haar man,
koos de moeder van Aleid de
weg van Veenhof, de predikant
die voor haar indertijd 'de he
mel had opengebroken'. Beide
ouders van Aleid komen in het
nieuwe boek aan het woord.
Haar moeder leeft nog, haar va-
Aleid Schilden „Ik ben dus niet meer vrijgemaakt."
der overleed heel plotseling in
1984. Vlak daarvoor had een zus
haar vader op de band opgeno
men. Aleid over die twee inter
views: „Wat in beider verhalen
doorklinkt is hoe ze van elkaar
zijn blijven houden, door alle
conflict en scheuring heen."
Net als Aleid brak Jan Veen
hof met de gereformeerd-vrijge
maakte wereld en werd, na een
verblijf in Zwitserland, 'gewoon'
gereformeerd. In een interview
dat hij met zichzelf houdt, ver
telt Veenhof in het boek: „Ik be
sefte dat ik niet in een zo strijd
bare en conflictueuze gemeen
schap als de vrijgemaakte ker
ken waren, zou kunnen leven.
Het 'dirigisme' was voor mij on
verteerbaar. Daarachter school,
wat ik als de weeffout van de
vrijgemaakte kerken beschouw,
het dogma van de 'ware kerk'
en alle implicaties daarvan.
Evenals een splinter, die men
niet verwijdert, zal dit dogma
altijd weer ontstekingen en
koorts veroorzaken.
Twee niveaus
Aleid Schilder ontwikkelde een
zelfde weerstand tegen 'het
scheidingsdenken'. Zij kon daar
mee afrekenen, zo legt ze uit,
door 'een grotere, holistische vi
sie'. Heel in het kort: kernpunt
van haar visie is dat er twee ni
veaus zijn, het goddelijke en het
menselijke. „De verhouding
tussen die twee niveaus kunnen
we niet kennen, niet vatten.
Want ze zijn in wezen Een, en
toch onderscheiden. God heeft
zich gedeeld en is ondeelbaar
gebleven, zoiets."
Uit veel reacties op haar uit
spraken over geloof en depres
sie blijkt volgens haar dat die
twee niveaus in elkaar worden
geschoven. „Het aanwijzen van
de negatieve effecten van be
paalde formuleringen, 'leerstuk
ken' en kerkelijke dogma's
wordt gelijkgeschakeld met een
aanval op de kerk en zelfs op
God. 'U tast Christus aan en dat
tolereer ik niet!', riep eens ie
mand tijdens een lezing. Onvol
doende wordt beseft dat iedere
uitspraak, ieder artikel en iedere
belijdenis een menselijke zaak
is. Er is altijd een vertaalslag."
Zij kan daardoor niet meer uit
de voeten met een kerk die uit
gaat van 'een enige ware leer en
kerk'. „Ik ben dus niet meer
vrijgemaakt. Raak steeds meer
vrij - al zullen sommige mensen
denken dat ik op drift ben ge
raakt." En: „Ik ben natuurlijk
echt een kind van deze tijd met
mijn ervaring dat juist door die
onzekerheid, onklaarheid en ge
brek heen, genade is te vinden.
Niet óf innerlijk óf Woord, maar
beide in een holistische verwe
venheid. En met mijn eigen
subjectiviteit als onvermijdelijke
rode draad."
Misschien, zegt ze, gaat ze
toch eens wat meer lezen van
Klaas Schilder, 'die zo dubbel
lijkt te zijn geweest': „Brede
kennis, diep weten, grote talen
ten - maar ook angst, arrogan
tie, agressie. Ik voel me bevoor
recht in een tijd te leven waarin
het besef toeneemt dat je die
laatste zaken in jezelf moet en
mag leren kennen."
BEILEN GPD
De gereformeerde kerken in Drente gaan
over op een nieuwe vorm van evangeli
satie. Het traditionele evangelisatiewerk
maakt geleidelijk plaats voor wat wordt
genoemd 'missionair-diaconale ge
meenteopbouw'. Daarbij wordt gemeen
teleden geleerd over de beleving van hun
geloof te praten als een nieuwe vorm van
overdracht van het christelijk geloof.
De geleidelijke afbouw van het evan
gelisatiewerk is volgens Bert Vastenburg
uit Beilen, die de particuliere synode
(provinciale kerkvergadering) de nieuwe
aanpak voorstelde, historisch gezien niet
zonder betekenis. „In de loop der jaren
hebben de kerken grote bedragen - ik
denk miljoenen guldens - gestoken in
het evangelisatiewerk. Het was de tijd
waarin regelmatig openluchtsamenkom
sten werden georganiseerd, waarbij pre
dikers de zeepkist betraden om het volk
op te roepen zich te bekeren. Ook van de
verspreiding van de Elisabethbode ging
een sterk evangeliserende werking uit.
En verder ging men huis aan huis vertel
len van het evangelie: een praktijk die de
Jehova's Getuigen nog steeds toepas-
Volgens Vastenburg werken deze me
thoden niet meer. „Evangelisatie heeft
een sterk negatieve klank gekregen.
Mondige mensen laten zich niet beke
ren." Bovendien staan kerkmensen te
genwoordig ook helemaal niet meer te
trappelen om het evangelisatiepad te be
treden. „Qua geloof staan i
der stevig in hun schoenen dan vroeger.
Daar komt nog bij dat ze zelf ook hun
twijfels hebben."
Al langere tijd zijn de kerken volgens
Vastenburg verlegen met het begrip
evangelisatie. Dat is jarenlang min of
meer verbloemd, doordat diaconieën en
aparte werkgroepen zich begaven op
maatschappelijk terrein. Strijdlustig zette
men zich in voor zaken als vrede en ge
rechtigheid in de wereld, het milieu, het
armoedevraagstuk en dergelijke. „Maar
dit activisme is doorgeslagen in een
overmatige betrokkenheid op het maat
schappelijk leven, waardoor men het
zicht op de eigen identiteit verloor."
De laatste tijd is er volgens Bert Vas
tenburg weer een hang naar spiritualiteit
en het zoeken naar 'de bron', van waar
uit christenen zich druk maken voor een
betere wereld. „Vooral nu de kerken klei
ner worden, willen we weten waarin wij
ons als kerkmensen van bij voorbeeld
humanisten onderscheiden." Het gaat er
volgens Vastenburg om een soort syn
these te vinden tussen het uitdragen van
het evangelie en het ijveren voor een be
tere wereld.
Hij acht het van belang dat kerkmen
sen leren onder woorden te brengen hoe
zij hun geloof beleven. Dat is zijns in
ziens wat anders dan erop uit te zijn an
deren tot jouw geloof te bekeren. „In de
bijbel zegt Jezus niet: gij zult getuigen.
Jezus zegt: 'gij zult Mijn getuigen zijn'.
Dat houdt in dat je als christen in het da
gelijks leven moet laten zien wat het ge
loof voor jou betekent."
P
U
Z
Z
E
L
N
E
L
O
M
N
E
N
O
B
IJ
N
S
K
S
D
R
T
1
E
N
L
1
N
G
T
1
C
E
E
E
T
G
Z
N
N
D
A
E
N
H
B
M
N
G
A
R
E
E
K
R
G
R
E
E
E
N
R
T
M
A
P
T
N
G
E
E
G
N
1
O
N
E
O
1
A
N
N
D
R
T
R
S
O
A
O
R
T
N
R
A
U
W
E
E
O
T
L
E
N
B
D
E
T
O
O
1
D
M
M
P
E
R
N
E
1
R
H
N
H
N
E
O
R
A
1
R
1
S
E
E
D
C
O
L
E
N
E
V
1
M
E
E
F
J
S
R
V
D
R
O
V
S
E
N
B
A
E
O
P
1
E
L
N
R
O
D
O
M
C
O
E
N
V
R
J
E
1
H
A
D
O
D
L
G
O
u
D
E
R
T
S
C
N
L
K
S
E
R
A
R
E
L
O
N
A
t
P
ACADEMIE
ANTENNE
BRANDING
CAFÉHOUDER
CHRONOMETER
DEERNIS
DOORLOPER
EERVOL
GOUDERTS
GROOTMOEDER
INDONESIËR
KLEPVERENTANG
LOOPKAT
MIGRAINE
ONDERNEMER
OVEREIND
OVERMORGEN
PIANOLERARES
PLANTAGE
PLOMBEERTANG
SCHEERWONDJE
SCHIETGEBED
SNIJBONENMOLEN
TENNIS
TIENLING
TRAPEZE
URGENT
OPGAVE
OPLOSSING
WOORDZOEKER
In deze mengelmoes van letters
zijn al de genoemde woorden ver
stopt. Ze zijn te lezen van links
naar rechts, van rechts naar
links, \/an boven naar beneden of
omgekeerd of schuin. Sommige
letters worden dubbel gebruikt.
Streep alle woorden door. De res
terende letters vormen dan regel
voor regel van boven naar bene
den nog een woord.
CRYPTOGRAM
koppel
S-l-o-i-u
traag-e-i
u-v-april
klets-e-a
nsnik
badmat
a-ee
solair
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck
BOES
HET WEER
De wat winterse start van maart is
eigenlijk als mosterd na de maal
tijd. De atmosfeer is overschakeld
op een circulatiepatroon met een
arctische inslag, maar het is wel
wat laat om een winterse periode
boven de Lage Landen op te bou
wen. Een sneeuwdek in de eerste
lentemaand houdt zelden langer
dan een enkele dag stand en dat is
toch wel een voorwaarde om nog
vorst van betekenis te krijgen.
Alleen onder extreme omstan
digheden kan er in maart een vol
wassen vorstperiode tot stand ko
men. Dat gebeurde voor het laatst
in 1971, toen een hogedrukgebied
boven het Poolgebied aanzwol tot
1060 millibar. Diverse storingen
zorgden voor een sneeuwdek, dat
een week stand hield. Bij sterke
uitstraling was 's nachts matige tot
strenge vorst mogelijk; tot -18 gra
den in Wageningen, een absoluut
dieptepunt voor maart.
Vergeleken met 1971 waren de
winterse verschijnselen van het af
gelopen weekeinde niet meer dan
wat late winterse stuiptrekkingen.
Sneeuwbuien, soms vergezeld van
onweer, gaven zatermorgen een
witte wereld in een strook over
Zuid-Holland, Utrechten Gelder
land. Toen het 's middag
de, toonden de wolkento
in volle glorie. Het vrienc
weer duurde maar even.
aanfront bereikte zondag
alle vroegte de Hollandsi
ging weldra over in reger
in onze regio nauwelijks
van een sneeuwdek. Ver<
waarts echter duurde de
neerslag langer. Vooral n
lijke provincies sneeuwd
lang stevig door en werd
een laag van enkele cent
gevormd. Achter het fror
de een nieuwe partij ons
lucht over Nederland uit
zijn de vertrouwde maart
terug.
De regen, hagel en nal
wordt morgen onderdruk
passerende rug van hoge
sen de stapelwoken schi
bij circa 7 graden. In de
kondigt zich een nieuwe
verslechtering aan met r
natte sneeuw. Ook later
blijft het guur en onstani
Atlantische machine dra
loos door. Vrijdag wordt
stormdepressie in de bui
Britse Eilanden v
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
dinsdag.
België en Luxemburg:
het westen uit bewolkt,
gevolgd door regen; in hét
oosten blijft het dan tot de
avond droog. Middagtem-
peratuur rond 8 graden,
morgen later in het westen
enkele graden hoger. Tem
peratuur op 1000 meter
in het algemeen iets onder
Vandaag vooral in het zuiden nog wolke-
velden. Verder perioden met zon. Op
veel plaatsen droog. Middagtemperatuur
langs de kusten van 14 graden aan de
Costa Verde tot 19 in de Algarve.
Perioden met zon, vooral morgen ook
wolkenvelden. Overwegend droog. Mid
dagtemperatuur ongeveer 19 graden.
Perioden met zon, maar vandaag eerst
op flink wat plaatsen nog wolkenvelden.
Vandaag vooral, in het noorden plaatse
lijk regen; morgen aan de costa's in het
zuidoosten mogelijk een bui. Maxima
van 10 tot 15 graden, aan de zuidelijke
stranden vooral vandaag rond 21 gra-
Marokko:
Westkust: In het noorden wolkenvelden
en toenemende kans op regen. In het
zuiden droog en flink wat zon. Middag-
temperatuur vandaag vlak aan zee van
19 graden in het noorden tot 22 in het
zuiden; morgen in het noorden frisser.
Vooral in het noorden nu en dan wolken
velden en vandaag kans op buiige regen,
mogelijk met onweer. Maxima vandaag
vlak aan zee rond 21 graden, morgen
iets lager.
Zuid-Frankrijk:
Half tot zwaar bewolkt en vandaag plaat
selijk buiige regen, boven de 800 meter
ook sneeuw. Morgen in de Franse Alpen
droog, elders later op de dag van het
westen uit regen. Middagtemperatuur
rond 11 graden. Temperatuur op 2000
meter in de Franse Alpen rond -7 gra-
Mallorca en Ibiza:
Perioden met zon, vandaag ook wat wol
kenvelden. Waarschijnlijk droog. Vooral
morgen fris met maxima van 14 graden.
Italië:
Onbestendig weer met naast nu en dan
zon ook flink wat wolkenvelden en van
tijd tot tijd buiige regen; morgen is ook
onweer mogelijk. Maxima van 9 graden
in het noorden en plaatselijk langs de
kust ten noorden van Pescara tot rond
16 op Sicilië. Temperatuur op 2000
meter in de Alpen en Dolomieten gelei
delijk dalend tot rond -7 graden.
Griekenland en Kreta:
Wisselvallige weer met van tijd tot tijd
dagtemperatuur van 15" graden rond de
Dardanellen tot 20 op Cyprus; vandaag
op Cyprus nog iets warmer.
Duitsland:
Wolkenvelden, nu en dan ook zon. Mor
gen in het zuiden overwegend droog,
Neerslagkans
Mimmumtemp.
Middagtemp.
Wind
WEERRAPPOR"
DINSDAG 7 MAART 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 07.13 Zon oi
Maan op 09.35 Maan
Waterstanden Katwijk
Hoog water 06.49 19.02
Laagwater 02.46 15.12
Weerrapporten 05 maart 19 u
onweer. Maxima rond 6 graden. Tempe
ratuur op 1000 meter hoogte in het
middelgebergte dalend tot omstreeks -4
graden, op 1500 meter in de Beierse Al
pen tot -8.
Zwitserland:
Vandaag flink wat wolkenvelden en nu
zon. Morgen aan de noordflank in de la
ger gelegen gebieden wolkenvelden,
vooral in de berg zon; op de meeste
plaatsen droog. Temperatuur op 2000
meter dalend tot -8 graden.
Oostenrijk:
Veel bewolking en van tijd tot tijd
sneeuw, morgen vooral in het noorden.
Morgen later op de dag in de bergen
kans op zon. Temperatuur op 2000 me
ter dalend tot -8 graden.
'Zï
COLOFON
DIRECTIE B.M Essenberg. G P Arnold (ad)).
J Kiel (ad,).
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN R D Paauw, tel. dag 9 30-
11 30 uur071-356215, of per post
HOOFDKANTOOR:
Rooseveltstraat 82,2321 BM Leiden
Telefoon 071-356356
POSTADRES
Postbus 54,2300 AB Leiden
Redactie 071 -321921
8 30-17 00 uur )I
6230 n
RTENTIES (Slei|
)-17.00 uur r-
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN u
Tel 071 -128030 bij vooruitbetl?
peraccit
per maand 31,11;
per kwartaal 87.C
ver'zending per pos/
overige landen op aanvraag L
KLACHTEN BEZORGING ln
mat/mvrij 18 00-19 30 uur. 2C
zat 10 00-12 00 uur Tel 071-Lj
|l
HEINZ
