EC-ambtenaren Brussel
van fraude verdacht
Hie Apple Movie n
Buitenland
Dehaene neemt het op
voor Vandenbroucke
Beierse metaalarbeiders staken
lurunde/en en Rwandezen
luchten naar Tanzania
Duitse Groenen willen
onderzoek naar spionage
Deelname oppositie maakt geen verschil Ik was bang dat Hitler me zou verzwelgen
Vanmiddag 16.48 uur op Nederland 3
TERDAG 25 FEBRUAR11995
Jinosaurus-ei bevat nog embryo
tkiNGChinese wetenschappers hebben in een dinosaurus-ei
embryo ontdekt. Volgens het persbureau Xinhua is dit het
ter wereld. De onderzoekers hebben het versteende ei
gammastralen doorgelicht. Zo was het skeletje binnenin te
Het fossiel stamt uit de Krijtperiode van rond 100 miljoen
har geleden.
Proces tegen Andreotti weer verdaagd
De rechtbank in Palermo heeft gisteren het proces te-
de Italiaanse oud-premier Giulio Andreotti opnieuw ver
De hoorzitting wordt op 2 maart voortgezet. Dat heeft
van de advocaten van de 76-jarige christen-democratische
politicus meegedeeld. Het proces is vier keer eerder verdaagd.
ineeuw in Alpen belemmert verkeer
ieneve Het verkeer in Zwitserland en Frankrijk heeft gisteren
reel hinder ondervonden van hevige sneeuwval. Frankrijk heeft
Ie Mont-Blanctunnel naar Italië gesloten voor vrachtverkeer,
lutomobilisten naar de Franse wintersportgebieden kregen het
idvies sneeuwkettingen te gebruiken. De meteorologen ver
dachten in het komende weekeinde nog meer sneeuw en daar-
nee kans op lawines.
evenslang voor moord in pub
ielfast Vier Noordierse protestanten zijn gisteren in Belfast tot
evenslang veroordeeld wegens een aanslag in een pub in het
Noordierse Greysteel eind 1993. De vier schoten er tijdens een
lalloween-feest acht mensen dood. De vier ontkenden tot don-
1 lerdag, toen ze in de beklaagdenbank opeens een bekentenis af-
egden.
Wall Street nog iets verder omhoog
jew York De aandelenkoersen op de effectenbeurs in New York
djn gisteravond nog iets verder gestegen. De Dow Jones-index,
die donderdag voor het eerst sloot boven de grens van 4.000
junten, ging met nog eens 8,41 punten omhoog naar het re
cordniveau van 4.011,74. Over de hele weekwas er een winst
van 58 punten.
Republikein Gramm stelt zich kandidaat
Washington De Republikeinse senator Phil Gramm uit Texas
heeft zich gisteren officieel kandidaat gesteld voor de presi
dentsverkiezingen van 1996. Hoewel de verkiezingen nog ver
weg zijn, zijn de Republikeinen nu al met hun selectieproces be
gonnen om te proberen Democraat Bill Clinton uit het Witte
Huis te verdrijven.
Onderzoeken bij toeristische organisaties in Frankrijk en België
AFP Agence France Pressc ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated
Press OPA* Deutsche Presse Agentur GPO Geassocieerde Pers Diensten Ind The
Independent RTR Reuter UPI United Press Inti
Premier doet geen uitspraak over Claes
brussel gpd
De Belgische justitie heeft de Europese Commissie in
Brussel gevraagd om de diplomatieke onschendbaarheid
van drie ambtenaren op te heffen. Ze worden verdacht
van fraude en corruptie binnen het departement toeris-
brussel gpd
Volgens het weekblad The Euro
pean gaat het om de 50-jarige
Griek George Tzoanos, die aan
het hoofd stond van de afdeling
onderzoek, zijn Franse assistent
Pascal Chatillon (47) en diens
secretaresse, een Griekse. Tzoa
nos en Chatillon werdin een
half jaar geleden al op non-ac
tief gesteld in verband met een
intem onderzoek bij de Com
missie. Zij behielden wel hun
loon.
In verband met de fraudezaak
zijn ook politie-onderzoeken
gaande bij toeristische organi
saties in Frankrijk en België.
Daarbij zou het vooral om con
sultant-bureaus gaan, die op
drachten toegespeeld kregen uit
Brussel. Een Commissie-woord
voerder sloot gisteren niet uit
dat in meer landen van de Eu
ropese Unie onderzoeken zul
len volgen.
De malversaties begonnen in
1989, het Europese jaar van het
Toerisme. Al in 1990 werd in het
Europarlement geklaagd dat er
in dat jaar van alles was misge
lopen. Dat werd in 1993 door de
Europese Rekenkamer beves
tigd. Zeker zestien studies, die
in opdracht van de afdeling van
Tzoanos waren gehouden, wa
ren verdacht. Zo leverden twee
studies, die tezamen zo'n mil
joen gulden kostten, bijna iden
tieke uitkomsten op en de Re
kenkamer vroeg zich dan ook af
'of we twee keer voor dezelfde
informatie betalen'.
Chatillon gaf één dezer dagen
toe dal 'de corruptie tierde' op
de afdeling onderzoek. Hijzelf
zou echter steeds slechts 'in op
dracht' hebben gehandeld.
Vanuit de toeristische sector
zijn klachten binnengekomen
dat de afdeling soms tot dertig
procent van de prijs van de con
tracten voor zichzelf trachtte te
De christendemocratische pre
mier Jean-Luc Dehaene heeft
het gisteren, voor het eerst sinds
het uitbreken van de zogeheten
Agusta-affaire, opgenomen voor
zijn socialistische vice-premier
Franck Vandenbroucke. Die
hoeft van Dehaene niet op te
stappen, zolang Justitie hem
nergens officieel van beschul-
digt.
Dehaene neemt daarmee
stelling tegen politici uit ver
schillende oppositiepartijen, die
hebben gevraagd om het ont
slag van de SP-vice-premier en
minister van buitenlandse za
ken. Vandenbroucke was partij
voorzitter toen in 1989 de SP-
penningmeester smeergeld van
helikopterbouwer Agusta aan-
Gisteren schaarde ook de
groene partij Agalev zich in het
koor van oppositiepartijen die
het heengaan van Vanden
broucke en de Belgische NAVO-
topman Claes eisen.
WD-leider Bolkestein meng
de zich gisteren in de interna
tionale klaagzang over Claes
met de opmerking dat de toe
komst van de Belgische NAVO-
topman 'er slecht uitziet'. Hij
meent dat Claes, in afwachting
van de resultaten van het on
derzoek tijdelijk op non-actief
moet worden gesteld. Premier
Dehaene weigerde commentaar
te leveren op de positie van
Claes, omdat die niet meer ac
tiefis in de Belgische politiek.
Zie Zaterdagbijlage: De beer
put van België
berlijn ap
)eze week trokken 24.000 de grens over
ENEVE AFP/Rtr/DPA
aar schatting 24.000 mensen
jn de afgelopen week van Bu-
indi naar Tanzania gevlucht,
en woordvoerder van het Hoge
Dmmissariaat voor Vluchtelin-
(Ki van de Verenigde Naties
UNHCR) zei gisteren in Genè-
dat tweederde van deze
luchtelingen Burundezen zijn,
e rest waren naar Burundi ge
luchte Rwandezen.
De massale vlucht is een ge-
'olg van gevechten in het noor
den van Burundi tussen het re
geringsleger en leden van de ex
tremistische Hutu-partij Palipe-
hutu. Het leger bestaat in Bu
rundi voornamelijk uit leden
van de minderheid van de Tut
si's, Het totaal aantal recente
vluchtelingen uit Burundi be
draagt ongeveer60.000.
Ze voegen zich bij de 660.000
Rwandezen in noordwestelijk
Tanzania, die vorig jaar de wijk
namen om aan de moordpartij
en in Rwanda te ontkomen.
Amerikanen zouden telefoons aftappen
Pasqua, die de leiding heeft
over de Franse contraspionage,
zei tegen de krant Le Monde dat
het niet de bedoeling van zijn
ministerie was geweest dat de
affaire in de openbaarheid
kwam. Hij suggereerde dat de
Amerikanen mogelijk hadden
'gelekt'.
De Amerikaanse ambassade,
die had gezwegen sinds de af
faire woensdag aan het licht
kwam, antwoordde met een on
gebruikelijk harde aanval op
Pasqua. „We wijzen de aantij
ging dat we verantwoordelijk
zijn voor de gedetailleerde en
volstrekt te betreuren lekken
naar de pers stellig van de hand.
Deze beschuldiging is waar
noch geloofwaardig", zo stelde
de ambassade.
Hoewel andere functionaris
sen hebben geprobeerd om de
zaak te sussen, leek Pasqua er
op aan te sturen het vuur nog
hoger op te stoken. Hij noemde
de spionage tegenover verslag
gevers gisteren 'zeer ernstig' en
zei dat andere Europese landen
ook het slachtoffer zijn van on
geoorloofde Amerikaanse spio
nage.
Premier Balladur legde zijn
ministers gisteravond een
spreekverbod op over de spio-
nagekwestie. Zijn naaste mede
werkers meldden dat het minis
terie van binnenlandse zaken
een onderzoek is gestart naar de
oorsprong van het lek.
De Duitse parlementariër voor
de Groenen, Manfred Such,
heeft gisteren opgeroepen tot
een parlementair onderzoek
naar mogelijke Amerikaanse
spionage in Duitsland. Het tele
visiestation SAT1 zei dat Ameri
kaanse agenten telefoonlijnen
in Duitsland aftapten.
Such zei dat zijn oproep een
vanzelfsprekend gevolg was van
het spionageschandaal in
Frankrijk. Dat land heeft de VS
gevraagd vier diplomaten en
een andere Amerikaan terug te
roepen die zich schuldig zou
den hebben gemaakt aan spio
nage. „Ik neem aan dat er Ame
rikaanse spionnen actief zijn in
Duitsland, want ze zitten over
de hele wereld", zei Such.
„Maar ik heb er geen concrete
informatie over."
Such is de eerste Groenen-af-
gevaardigde die zitting heeft in
de negen leden tellende Parle
mentaire Controlecommissie,
die toezicht houdt op de inlich
tingendiensten in het land. Le
den van de commissie hebben
toegang tot staatsgeheimen.
De Amerikaanse ambassade
in Parijs heeft de Franse minis
ter van binnenlandse zaken
Pasqua er gisteren van beticht
dat hij liegt over de gebeurtenis
sen die hebben geleid tot ont
hullingen over de Amerikaanse
spionage in Frankrijk.
■oedschiks of kwaadschiks; Tadzjikistan houdt toch verkiezingen
Carl Szokoll vraagt aandacht voor verzet in Oostenrijk
DEN HAAG DIEDERIK KRAMERS
Goedschiks of kwaadschiks, de parlements
verkiezingen in de Centraalaziatische repu
bliek Tadzjikistan gaan morgen door. Buur
landen en internationale organisaties heb
ben er echter weinig vertrouwen in dat de
neo-communistische machthebbers in
Doesjanbe er zo in zullen slagen een eind te
jmaken aan de gewapende strijd met de op
positie, die het land nu al drie jaar verlamt.
De Europese Unie (EU) en de Organisatie
voor Veiligheid en Samenwerking in Europa
(OVSE) weigeren waarnemers te sturen. Er
is volgens hen geen garantie dat de verkie
zingen vrij en democratisch zullen zijn, en
ippositiepartijen hebben geen tijd gehad
om campagne te voeren. Onzin, meent re
geringswoordvoerder Zafar Sajdov: „De
partijen tonen gewoon geen belangstelling
voor verkiezingen
De oppositie van islamitische en democra
tische partijen is in 1992 het land uitgejaagd
na een bloedige burgeroorlog die zeker
60.000 levens heeft geëist. Naar schatting
een miljoen mensen is van huis en haard
verjaagd. Sindsdien voeren hun strijders
vanuit Afghanistan aanvallen uit op doelen
in Tadzjikistan.
Ondanks druk van buitenafwil de Tadzjiek-
se leider Imomali Rachmonov niets weten
van een dialoog met d.e oppositie. Afgelo
pen najaar stemde hij op aandringen van
Rusland, Oezbekistan en de Verenigde Na
ties uiteindelijk in met een staakt-het-vu
ren, om zo de weg voor presidentsverkie
zingen vrij te maken.
Plannen om de onderhandelingen voort te
zetten en gevangenen uit te wisselen mis
lukten echter, waarop de oppositie de ver
kiezingen in november boycotte. Rach
monov, die tot dan toe als parlementsvoor
zitter waarnemend staatshoofd was, werd
als president gekozen. Zijn tegenstander
Abdoemalik Abdoeladzjanov, de favoriet
van Moskou, klaagde over fraude en tegen
werking door de autoriteiten.
Dat belooft weinig goeds voor de verkiezin
gen van morgen. Hoewel er geen partijen
van de gewapende oppositie meedoen,
waarschuwde president Rachmonov deze
week dat hij geen kritische parlementariërs
zal dulden: „Onder de kandidaten zijn
mensen die slechts in het parlement willen
komen uit zelfzuchtige motieven en om on
rust in de republiek terug te brengen".
Veel critici zijn er niet onder de kandidaten.
Volgens de kiescommissie is 40 procent van
hen functionaris of regionaal bestuurder.
EU en OVSE klagen dat de meesten van hen
de enige voorgedragen kandidaat in hun
district zijn, hetgeen erop neerkomt dat ze
verzekerd zijn van een plaats in het parle
ment. De overige kandidaten zijn voorge
dragen door een arbeiderscollectief, net als
in de Sovjettijd, of door politieke partijen,
met name de communistische.
Ook als Rachmonov zijn macht weet te ver
sterken, ziet de toekomst er voor Tadzjikis
tan slecht uit. Door de aanvallen van de op
positie vanuit het zuiden heerst een voort
durende staat van oorlog. Zonder de 25.000
man Russische grenstroepen en de finan
ciële steun uit Moskou zouden de macht
hebbers in Doesjanbe het niet lang uithou
den. Het centrale gezag wordt bovendien
van binnenuit ondergraven omdat de re
gio's zich er steeds minder van aantrekken.
De Oezbeekse president Islam Karimov, tot
dusver een van de belangrijkste steunpila
ren van Doesjanbe, is de halsstarrigheid van
zijn Tadzjiekse collega beu. Als Rachmonov
geen serieuze discussie met de oppositie
aangaat, dreigt een nieuwe burgeroorlog in
de regio, waarschuwde hij vorige week op
de topconferentie van GOS-leiders in Alma-
Ata. Karimov zei dat de Russische president
Jeltsin het met hem eens was, al heeft Mos
kou zich de laatste maanden niet meer over
de Tadzjiekse kwestie uitgelaten. Russische
troepen hebben echter veel te lijden van de
aanvallen van de oppositie. Ondanks het
bestand worden er wekelijks Russen ge
dood. Zeker nu de oorlog in Tsjetsjenië een
langere en bloederige zaak is geworden dan
aanvankelijk was aangenomen, groeit in
Moskou de scepsis over de voortdurende
oorlog in Centraal-Azië.
VS waarschuwen
twee Haïtiaanse
samenzweerders
MIAMI/PORT-AU-PRINCE Rtr
De Verenigde Staten hebben
gisteren twee vooraanstaande
Haïtiaanse leiders gewaar
schuwd een samenzwering te
gen de regering van Aristide te
stoppen. De twee, een voorma
lig hoofd van politie en een ge
pensioneerde generaal, onder
houden banden met het voor
malige regime van Duvalier. Zij
zouden, zo meldt het dagblad
de Miami Herald, onafhankelijk
van elkaar opereren.
De poging tot samenzwering
is het jongste incident in een
reeks dat de spanning in het
Caribische land verder opvoert.
Oud-president van de VS, Jim
my Carter, is op dit moment in
Haïti om te praten over de par
lementsverkiezingen die voor 5
juni gepland staan..
"Ontmoet de Martinettis"
Een film over de meest gebruiksvriendelijke computers
Een klein half uur alles over de onbegrensde mogelijkheden
en het opvallende gebruiksgemak van Apple Macintosh computers.
Kunt u niet kijken, zet dan uw video op scherp. Want boeiend
wordt het! Zie wat u moet doen om kans te maken op
een Macintosh Performa computer. Apple
HAARLEM BARENDA GRUTTERINK
Carl Szokoll (79) is misschien
wel de laatste mens die Klaus
graaf von Stauffenberg, de grote
man achter de mislukte aanslag
op Hiüer op 20 juli 1944, aan de
telefoon heeft gehad. „Jullie ge
ven het toch niet op?", vroeg
Von Stauffenberg nog dezelfde
avond met gebroken stem aan
Szokoll, die als jonge kapitein
van de Wehrmacht in Wenen bij
de legendarische officiersputsch
was betrokken. Daarop viel de
lijn weg. Von Stauffenberg werd
kort daarna geëxecuteerd.
„Zijn woorden klinken me nu
nog in de oren", vertelt Szokoll.
De jonge Oostenrijker had net
zelf moeten verwerken dat Hit-
Ier als door een wonder de dans
was ontsprongen. In eerdere
berichten was, zoals bekend,
gemeld dat de Fiihrerdood was.
In Wenen had de Wehrmacht,
volgens de voorbereidingen van
onder anderen Szokoll, daarop
de top van de Partei en van de
SS ontwapend en opgesloten.
Het was van korte duur.
Szokoll was deze week in Haar
lem voor het symposium over
het verzet tegen het nationaal-
socialisme in Oostenrijk. Hij
heeft jaren niet meer aan de
oorlog willen denken, maar
brengt het verzet van destijds
nu actief onder de aandacht. „Ik
denk dat het nodig is dat we de
jeugd tonen dat er waarden zijn
die de moeite waard zijn om je
voor in te zetten. We moeten
voorkomen dat de jeugd achter
een pseudo-Hitler gaat aanlo
pen. Mensen klagen te veel over
de fouten in de democratie, zo
veel dat de jeugd misschien
denkt: 'laten we haar maar ver
nietigen'."
Szokoll was 23 toen hij zelf zag
wat je dan verliest. Hij was nog
maar net van de militaire aca
demie, toen Oostenrijk door de
Anschluss van 1938 bij het
Groot-Duitse Rijk kwam. Szo
koll maakte in datzelfde jaar
nog persoonlijk kennis met Hit-
Ier. „Hij keek me aan... met die
ogen... ik was bang dat hij me
zou verzwelgen."
„Ik zag hoe de bruinhemden
zwangere vrouwen en grijsaards
met hun blote handen de stra
Carl Szokoll: „We moeten voorkomen dat de jeugd achter een pseudo-Hitler gaat aanlopen."
foto united photos de boer rob hendriks
ten lieten opruimen. Zelf kwam
ik al snel in conflict met de ras
senwetten van Neurenberg,
want ik wilde me verloven met
een joods meisje. Ik moest öf
haar opgeven, öf mijn loop
baan." Szokoll bleef bij de
Wehrmacht, aan de ene kant
'de stijgbeugel voor de misda
den van de SS', maar aan de an
dere kant misschien wel 'het
enige instituut dat Hitier aan
zou kunnen'. Trouwen met ge
noemd meisje deed hij pas na
1945, maar 'onze zoon is al in
de oorlog geboren'.
Die zoon mag blij zijn dat hij
zijn vader nog heeft. Hitier liet
na de aanslag van 20 juli 1944
zo'n vierduizend mensen arres
teren. De executies duurden tot
in april van het jaar daarop. Op
de een of andere wijze merkte
niemand de doodsbange Szo
koll op, misschien omdat een
dergelijke verantwoordelijkheid
niet bij zo'n jong iemand was
verwacht. Hij was met slechts
zestien anderen op de hoogte
van de plannen voor de aanslag.
De Wehrmacht bevorderde Szo
koll zelfs tot majoor, want hij
stond bekend als een zeer goed
organisator op legergebied. Hij
werd er bepaald niet vrolijker
van. De Oostenrijker voelde
zich steeds schuldiger, omdat
de nazi's talloze mensen doel
loos naar de slachtvelden stuur
den. Hij gaf echter niet op, pre
cies zoals Von Stauffenberg had
De aanslag op Hitler had plaats
gehad in het kader van de ope
ratie Walkure, volgens dezelfde
militaire regels zette Szokoll in
Wenen de operatie Radetzkyop.
Doelen waren schade toebren
gen aan nazi-Duitsland en
vooral het herstellen van het
zelfstandige Oostenrijk. 'Ra
detzky' groeide uit tot de enige
echt grote Oostenrijkse organi
satie van tegenstanders van Hit-
Ier. Deze keer waren ook veel
niet-militairen, losse verzets
groepen, bij de zaak betrokken.
Na de bevrijding van Wenen, in
april 1945 door de Russen, was
Szokoll het slachtoffer van die
zelfde Russen. „Zij beschuldig
den mij ervan een Amerikaanse
spion te zijn die in het Sovjet
hoofdkwartier had geïnfiltreerd.
Wekenlang ben ik verhoord, zij
schoren mij kaal."
Toen Szokoll uiteindelijk vrij
kwam, was hij alles kwijt. Behal
ve het joodse meisje met wie 'ik
nu bijna zestig jaar ben ge
trouwd'. Ze was een van de wei
nigen van haar familie die de
oorlog hadden overleefd.
In 1947 begon Szokoll aan een
loopbaan in de filmwereld als
producent. Hij was onder meer
betrokken bij de internationale
succesfilm De laatste brug, met
Maria Schell. Pas in 1992 kwam
hij op de gedachte om zijn ei
gen verhaal te verfilmen: Opera
tion Radetzky.
G Meta
yiotall KONIRt
"riC
munchen» In het Duitse Beieren zijn gisteren stakingen in de metaal begonnen. Aan de staking deden zo'n 11.000 leden van de vakbond IG Metall
mee. Ze staakten bij bedrijven in en rondom München, Neurenberg, Augsburg (foto) en Ingolstadt. De werkgevers reageerden gisteren gelaten op
de staking. De werknemers eisen 6 procent meer loon. foto anp rene paetow
