¥an Mierlo met
ege handen
haar Suriname
'Vondeling' van Europa komt eindelijk thuis
Britse premier Major gijzelaar Eurorebellen
Buitenland
uropa en NAVO ontdekken het 'groene gevaar' van het moslim-fundamentalisme
FRDAG 11 FEBRUAR11995
Et jargon vol afkortingen van de Europese Unie is
al een begrip: de MZ-regio, de landen aan de
i- en oostflank van de Middellandse Zee. Door
ikrijk. Spanje en Italië is het er in Brussel inmid-
flink ingehamerd. Er moet snel iets mèt en voor
landen gebeuren, anders zullen ze West-Europa
•en dag met onhanteerbare problemen opzade-
neDe NAVO deelde dat inzicht al enige tijd, maar
elfht pas deze week de zorg voor het eerst helder
woorden.
secretaris-generaal Willy Claes is er niet
(ren niet minder dan 'een nieuwe missie' voor de
nJO geboren. Nu de relaties met de meeste vroege-
intostbloklanden, Rusland incluis, min of meer zijn
heeft de argwanende blik een andere
gekregen.
situatie in het Midden-Oosten en het zuidelijk
gedeelte van de voormalige Sovjetunie is zo ernstig,
dat we onze inspanningen tot samenwerking met de
landen rond de Middellandse Zee moeten opvoe
ren", aldus Claes. „De zuidelijke flank van de NAVO
staat voor de grootste problemen. Ik zeg niet dat on
ze tijd op is, maar we mogen geen tijd meer verlie
zen".
Het 'rode gevaar' van het communisme heeft
plaats gemaakt voor het 'groene gevaar' van het fun
damentalisme. Maar er is wel een groot verschil. In
de loop van de 'Koude Oorlog' leerde het Westen de
communistische wereld kennen als een redelijk bere
kenbare en voorspelbare rivaal. Over en weer wist
men wat men aan elkaar had. Het 'groene gevaar' is
in de woorden van Claes echter 'niet duidelijk te situ
eren op de kaart of op de kalender'.
Vast staat dat er nog maar een paar jaar resten,
voordat het 'groene gevaar' tegen het eind van deze
eeuw tot volle wasdom zal zijn gekomen. Het nieuwe
gevaar bestaat uit een explosief mengsel van terroris
me. religieus fanatisme en vooral een groeiend ver
schil in welvaart en bevolkingsgroei tussen het Noor
den en het Zuiden.
Nu al wordt in de EU per hoofd van de bevolking
zeven keer meer verdiend dan aan de zuidflank van
de Middellandse Zee. Die kloof wordt alleen maar
groter wanneer de bevolking van Noord-Afrika en het
Midden-Oosten zich in de komende jaren zal ver
dubbelen van 240 miljoen mensen nu tot zo'n 500
miljoen rond het jaar 2020.
Ook andere problemen worden steeds nijpender.
Zo zullen in het jaar 2000 tenminste acht landen in
Noord-Afrika en het Midden-Oosten niet meer over
voldoende water beschikken. Het gevolg zal vrijwel
zeker een grote migratiestroom noordwaarts zijn,
waar Europa zich geen raad mee weet.
Militair is de situatie niet minder precair. De MZ-
regio kent het ene conflict naast het andere: de oor
log in Bosnië, met mogelijk uitzaaiingen naar de rest
van de Balkan, open vijandelijkheden in de Kau-
kasus, het moeilijke vredesproces in het Midden-
Oosten en de opkomst van het fundamentalisme in
Noord-Afrika, dit alles gecombineerd met een uitdij
end arsenaal massavemietingswapens in enkele van
de betrokken landen.
Wil West-Europa het tij keren, dan zal op al deze
fronten iets moeten gebeuren. Op aandrang van
Frankrijk en Spanje, dit jaar na elkaar voorzitter van
de EU, is een opzet gemaakt voor een economisch
hulpprogramma voor de MZ-regio. In de herfst wordt
er in Barcelona een grote conferentie aan gewijd. De
NAVO op zijn beurt beklonk deze week een eerste sa
menwerkingsakkoord met Egypte, Israël, Marokko,
Tunesië en Mauritanië.
Maar alle initiatieven kosten vroeg of laat geld en
daar begint nu al de schoen te wringen. Op de jong
ste Eurotop in het Duitse Essen bleek dat de noorde
lijke landen in de EU er vooralsnog niet happig op
zijn om naast de hulpprogramma's voor Oost-Euro
pa ook extra geld voor de MZ-regio (in eerste instan
tie zo'n twaalf miljard gulden) uit te trekken. Wil de
NAVO ernst maken met zijn 'nieuwe missie', dan zal
ook daar binnenkort de rekening moeten worden op
gemaakt.
Met diplomatieke afweermanoeuvres als een 'vei
ligheidspact' om het fundamentalisme een halt toe te
roepen, is men er niet. De NAVO-lidstaten aan de
Middellandse Zee is al te kennen gegeven dat ze zich
geen verdere bezuinigingen op hun defensiebegro
tingen meer kunnen permitteren. Ook klinkt al de
roep om een nieuw radargestuurd rakettensysteem
om eventuele aanvallen uit Noord-Afrika of het Mid
den-Oosten af te slaan. Tegen het jaar 2000, aldus
Amerikaanse rapporten, zullen zeker 22 staten in de
regio, inclusief Libië en Iran, over intercontinentale
raketten beschikken.
Een Europees diplomaat in Brussel voorspelde de
ze week: „Dit wordt het jaar van de Mediterranée".
Maar een gemakkelijk jaar zal het niet worden.
ahnne moet wat wantrouwen wegnemen
3 lister Van Mierlo heeft niet veel meer dan zijn eigen
's trme in de aanbieding als hij volgende week donder-
Pin Paramaribo aankomt voor een vijfdaags officieel
:oek. „Wij hopen dat er in de persoonlijke chemie tus-
Van Mierlo en president Venetiaan wat wantrouwen
worden weggenomen", zegt een hoge ambtenaar
het departement. Daarmee is meteen de zeer be-
teiden doelstelling van Van Mierlo's eerste reis naar
riname getypeerd.
HAAG PAUL KOOPMAN
reden: de ruim 2,5 miljard gul
den ontwikkelingshulp die sinds
1975 is verstrekt (ruim 7.000
gulden per hoofd van de bevol
king) heeft vrijwel niets opgele
verd. De 850 miljoen gulden die
Suriname volgens het Raamver-
drag nog tegoed heeft, houdt
Nederland daarom in de knip
totdat er redelijke zekerheid is
verkregen dat dit geld niet ook
in een bodemloze put terecht
komt.
De Surinaamse regering moet
niet verwachten dat Van Mierlo
op dit punt ruimhartiger zal zijn
dan zijn collega Pronk, die ove
rigens vorig jaar nog wel 80 mil
joen gulden uitgaf aan ontwik
kelingsprojecten en in 1995 cir
ca 10 miljoen gulden uittrekt
voor voedselpakketten voor de
allerarmsten. „Tussen het be
leid van beide ministers zit geen
spatje licht", klinkt het dreigend
op het ministerie.
Het enige 'dossier' waar Van
Mierlo mogelijkerwijs wel iets in
de aanbieding heeft, is een aan
vulling op de soldij van Suri
naamse militairen en nadere af
spraken over het gezamenlijk
detachement VN-soldaten in
Haïti.
Het bezoek van de minister
moet volgens zijn ambtenaren
vooral gezien worden als een
kennismakingsreis. De traditie
van Buitenlandse Zaken wil dat
de eerste grote reis van een
nieuwe minister richting de
voormalige kolonie gaat. Als se
rieus onderwerp van bespreking
staat op de agenda de evaluatie
van het Raamverdrag uit 1992,
waarmee tevens onderwerpen
zoals de drugshandel, het rech
terlijk apparaat en de binnen
landse veiligheid aan bod zullen
komen.
ge diplomatie en vriendelij-
11 woorden zijn wel op hun
ats. Drie maanden geleden
liet minister Pronk van ont-
de re-
iliek nog met wapperende
panden, nadat hij op een
sconferentie voor 'racist' was
akt. Deze wilde be-
\uldiging en Pronks' bozige
rtrek, zijn kenmerkend voor
gespannen relatie tussen Në-
rland en Suriname sedert
im tien jaar.
Dat het maar niet wil boteren,
eft veel te maken met sterke
ti-koloniale sentimenten bij
politieke establishmènt in
ramaribo, het assertievere
iderlandse regeringsbeleid en
ronduit wanhopige econo-
ische situatie in het land. De
imocratisch gekozen regering-
inetiaan heeft, zo concluderen
ontwikkelingsdeskundigen
het ministerie, de kans ei-
inlijk al gemist om het land tij-
uit het moeras te trekken.
Door anderhalfjaar 'gehakke-
k over procedures en kleine
oordjes', zoals een zegsman
het ministerie in Den Haag
et omschrijft, is nog geen be-
i gemaakt met sanering van
economie volgens het Struc-
ireel Aanpassings Programma
iAP). Als president Venetiaan
u zou besluiten het SAP voort -
irend ter hand te nemen, krijgt
bevolking precies rond de
ïrkiezingen (mei volgend jaar)
rekening gepresenteerd, on
er meer in de vorm van hogere
rijzen en ontslagen bij het top-
ware overheidsapparaat.
De Suriname-deskundigen in
lederland stellen zich dan ook
vertwijfelde vraag of Veneti
an nog wel iets wil doen. Wèl
igrijpen betekent immers dat
ingsfracties bij de ver-
iezingen worden afgestraft, de
lerspectieven bij niet ingrijpen
ijn al niet veel beter.
j1 Het Nederlandse kabinet lijkt
intussen niet meer bereid de re-
via grote kapi
te steunen, in de
hoop dat hij daarmee langer in
het zadel blijft en een terugkeer
van Desi Bouterse en zijn NDPMinister van buitenlandse zaken Van Mierlo zal de Surinaamse presi-
wordt. Belangrijkste dent Venetiaan volgende week ontmoeten.archieffoto
John Major: Alleen een idioot stelt zulke vragen.
foto archief
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
John Major verscheen vier jaar
geleden op het politieke toneel
met een duidelijke missie: na
ruim tien jaar 'thatcherisme'
zou hij Groot-Brittannië weer
'in het hart van Europa' plaat
sen. Het was afgelopen met de
eilandmentaliteit die de Brit
ten had gedegradeerd tot toe
schouwers in Brussel. Onder
Major zou de Britse regering
weer een constructieve rol
gaan spelen in Europa.
Maar terwijl het Oude Conti
nent zich opmaakt voor de om
helzing van een Europese munt,
is Major teruggekeerd in de
schoot van zijn voorgangster.
Gevraagd of hij voor het Vere
nigd Koninkrijk een Europese
eenheidsmunt zou aanvaarden
als het land aan de vereiste
voorwaarden voldoet, beet hij
deze week oppositieleider Tony
Blair toe: „Alleen een idioot
dimwit) stelt zulke vragen".
Zelfs in het Lagerhuis, waar
hoogmogende leden elkaar vol
gaarne in kroegtaai bejegenen,
was dat ongepast.
Instinctief is Major een Europa-
gezind politicus, althans naar
Britse maatstaven. Maar nadat
hij in 1992 de verkiezingen met
een (te) kleine meerderheid had
gewonnen, kon hij het zich nau
welijks nog veroorloven zijn in
stinct te volgen. Om te kunnen
regeren moest hij in toenemen
de mate rekening houden met
de Euro-sceptici in zijn eigen
Conservatieve Lagerhuisfractie.
Bij een stemming over de finan
ciering van de Europese Unie
stemden in december vorig jaar
acht Eurorebellen tegen de re
gering. Omdat Major een ver
trouwenskwestie van de stem
ming had gemaakt, moest hij de
zwaarst denkbare sanctie tref
fen. Hij stootte de acht uit zijn
fractie, daarmee zijn eigen par
lementaire meerderheid opge
vend (later voegde zich boven
dien nog een negende Conser
vatief bij de dissidenten).
Inbinden
Aangenomen werd dat de ne
gen dissidenten weldra zouden
inbinden, zodat Major hen we
gens vertoond goed gedrag
weer in de gelederen zou kun
nen opnemen. Als zij buiten de
fractie bleven, zo was de in
schatting, zouden ze bij de vol
gende verkiezingen niet meer
door hun partijafdeling worden
geselecteerd voor een plaats in
het Lagerhuis.
Maar wie inbond, was Major
zelf. Eerst verklaarde hij in een
interview met de BBC dat hij
zijn veto zou uitspreken over
'elke constitutionele verande
ring die gevolgen heeft voor het
Britse Lagerhuis'. En vorige
week onthulde The Times dat
zijn kabinet de Europa-gezinde
minister van buitenlandse za
ken, Douglas Hurd, opdracht
had gegeven zich harder op te
stellen in Brussel. Michael Por-
tillo, de rebel binnen het kabi
net, mocht bovendien verklaren
dat het Verenigd Koninkrijk elke
verdere integratie van Europa
met een veto zou treffen.
Ondanks het verlies van de ne
gen Eurorebellen wist John Ma
jor zich in de praktijk nog verze
kerd van een meerderheid, om
dat hij kon rekenen op de steun
van de negen Lagerhuisleden
van de Ulster Unionist Party.
Vorige week zegden ook dezen
min of meer hun steun aan Ma
jor op, nadat diens plan voor
Noord-Ierland was uitgelekt.
Daarmee is Major de gijzelaar
geworden van de Eurorebellen.
Hij moet dansen naar hun pij
pen, en iedere weigering om dat
te doen, kan de voortijdige val
van zijn regering inluiden. That
cher werd aan de kant gezet
omdat haar beleid jegens Euro
pa als te negatief werd be
schouwd. Maar de ironie wil dat
dezelfde partij die de IJzeren
Dame ten val bracht, nu haar
beleid weer begint te omhelzen.
Ijsberg
De negen Eurorebellen die bui
ten de Lagerhuisfractie opere
ren, zijn slechts het topje van de
ijsberg. Tijdens een lunch voor
buitenlandse journalisten vori
ge week bleken vrijwel alle aan
wezige Conservatieven met het
virus te zijn besmet. Een van
hen, ex-staatsecretaris Edward
Leigh, zei zonder met de ogen
te knipperen: „Niet alleen ben
ik tegen een eenheidsmunt voor
Europa, ik zet vraagtekens bij
een eenheidsmunt voor Groot-
Brittannië. Een stad als Liver
pool zou veel beter met Zuid-
Engeland kunnen concurreren
als ze haar eigen munt had".
De enige 'pro-Europeanen' van
enige gewicht binnen het kabi
net zijn nog Douglas Hurd (Bui
tenlandse Zaken), Kenneth
Clarke (Financiën) en Michael
Heseltine (Industrie). Maar Ma
jor lijkt nu de kant te hebben
gekozen van 'anti's' als Portillo,
Lilley en Redwood.
Het is niet alleen de wankele
positie in het Lagerhuis die Ma
jor heeft gedwongen zijn oren te
laten hangen naar de Eurore
bellen. Onder leiding van Tony
Blair heeft Labour nu blijkens
peilingen zo'n grote voorsprong
op Major genomen, dat bij veel
Conservatieven het besefis
doorgedrongen dat alleen een
ultra-nationalistisch beleid hen
nog kan redden.
Tony Blair heeft Labour nog
verder naar het politieke mid
den gedreven dan zijn voorgan
ger Smith. Op vele terreinen
zijn de verschillen met Majors
Conservatieven miniem gewor
den. Dat maakt het voor John
Major moeilijk om de kloof te
dichten. Alleen als hij zich bij de
volgende verkiezingen in de
Union Jack (de nationale vlag)
hult, zou hij zich nog van de Eu
ropa-gezinde Blair kunnen on
derscheiden.
Verkiezingen
Major kan overigens tot 1997
wachten met het uitschrijven
van verkiezingen. Maar tegen
die tijd zal de 'Europa' de pu
blieke opinie in het Verenigd
Koninkrijk echter nog meer be
heersen dan nu. In 1996 begint
namelijk de Intergouvernemen
tele Conferentie, waartoe in
Maastricht werd besloten. Op
die conferentie moet het be
staande Verdrag van Maastricht
worden aangepast. Veel lidsta
ten willen 'Europa' versterken,
maar Major zou dergelijke ver
dragswijzigingen nooit door het
Lagerhuis krijgen.
Een jaar later kan een Europese
eenheidsmunt een feit worden.
De kans daarop is klein, omdat
daartoe een meerderheid van
lidstaten (minstens acht) is ver
eist. Maar als die meerderheid
niet wordt gehaald, zal die
munt er twee jaar later waar
schijnlijk toch komen. Elke wil-
lekeitrige groep van landen kan
dan een eenheidsmunt invoe
ren, op voorwaarde dat die lan
den aan de gestelde monetaire
voorwaarden voldoen.
Groot-Brittannië zal in 1997
vrijwel zeker aan een deel van
de voorwaarden voldoen. Dat
betekent dat de Britse regering
in 1997 of uiterlijk 1999 een
vraag mag beantwoorden die
aan monetair zwakke broerders
als Italië en Spanje niet eens ge
steld zal worden: wil Groot-Brit
tannië het pond inruilen voor
een Europese eenheidsmunt?
Die vraag, zo beseft Major, zal
de verkiezingen dan volledig
beheersen. John Major weet nu
al welk antwoord hij erop moet
geven om zijn partij bijeen te
houden, en een kans te maken
de verkiezingen te winnen. Het
was tamelijk 'idioot' om te vein
zen dat hij zijn beslissing nog
niet heeft genomen.
Wortels Hongaren blijken in Westelijk-China te liggen
AMSTERDAM JOHN VERHOEVEN
Sommige deskundigen beweren
dat de hoge zelfmoordpercenta
ges en het aantal gevallen van
depressiviteit in Hongarije vol
gens sommige deskundigen het
gevolg is van het ontbreken van
wortels; van een gemis aan ach
tergrond. De 'vondeling' van
Europa weet niet waar het van
daan komt en begrijpt zichzelf
daarom slecht.
Zijn de Hongaren afstammelin
gen van obscure volkeren van
de Fins-Oegrische bloedgroep
die ooit het Russische Oeralge-
bergte bevolkten? Of zijn zij
toch de werkelijke nakomelin
gen van roemruchte en gevrees
de krijgsvolkeren als de Hunnen
en de Avaren, die eeuwenlang
Azië en Midden-Europa domi
neerden?
Recente ontdekkingen hebben
de poesta-bewoners een stapje
dichter bij hun bronnen ge
bracht. Die liggen veel verder
oostwaarts dan tot op heden
door de officiële Hongaarse ge
schiedschrijvers werd aangeno
men.
Niet de Oeral, maar de steppen
van het huidige Noordwest-
China lijken de Hongaarse ge
boortegrond te zijn. Het ge
vreesde ruitervolk der Hunnen
raasde in de eerste eeuwen na
Christus westwaarts en koos
daar verschillende richtingen.
De Finnen en de Esten trokken
naarhet noorden, de Magyaren
of Hongaren gingen naar Mid
den-Europa. Het zijn nog steeds
de buitenbeentjes in de Europe
se cultuur: zowel taal als gebrui
ken lijken totaal niet op die van
de hen omringende volkeren.
Onlangs vond de Hongaarse et-
nograaf Istvan Kiszely in de
Noordchinese provincie Xin
jiang sporen van een volk dat
veel lijkt op de Hongaren. Een
eeuwenoude begraafplaats vlak
bij de stad Urumchi, die in 1907
werd ontdekt door een Hongaar
maar daarna tachtig jaar verbo
den terrein was, heeft grafste
nen, wapens, voorwerpen en
runenschrift prijsgegeven die
overeenkomen met Hongaarse
graven uit de tiende eeuw.
Vlakbij de begraafplaats troffen
de onderzoekers een kleine et
nische bevolkingsgroep aan die
zich onderscheidt van de Oej-
goeren, een stam van Turkse af
komst die in dat gedeelte van
China de boventoon voert. Deze
'Oegaren', waarvan er in het ge
bied nog slechts zo'n negendui
zend wonen, bleken ruim ze
ventig liedjes te kennen die pre
cies klinken als de typisch Hon
gaarse volksmuziek.
Sterker nog, onderzoeker Kisze
ly trof daar volgens eigen zeg
gen een oud vrouwtje aan dat
die volksliedjes nog wist te zin
gen. Precies zoals de Hongaren
het zouden hebben gedaan,
zegt Kiszely tegen een verslag
gever van The Washington Post,
die het nieuws over de Hon
gaarse herkomst wereldkundig
heeft gemaakt.
„Opzienbarend", noemt de Ne
derlandsewetenschapper
Laszlo Maracz het recente
nieuws. „Uit dat gebied komen
ook de Hunnen vandaan. Dit
zou betekenen dat de Hongaren
niet afstammen van een onbe
tekenend Aziatisch volkje, zoals
de Duitsers en Russen ons altijd
hebben willen doen geloven,
maar van de Hunnen en de
Avaren."
Maracz, universitair docent
Hongaarse studies aan de Uni
versiteit van Amsterdam, is bo
vendien opgewonden over het
feit dat de 'Hunnen'-discussie
nu opnieuw op de agenda is
verschenen. Die lijn is tot op
heden rigoureus afgekapt door
de Duitse en later communisti
sche machthebbers. „De rol van
de Hongaren in de geschiedenis
zal volledig opnieuw moeten
worden geschreven."
De rol van de Hongaren in de ge
schiedenis hier het standbeeld
van Stephanus in Boedapesdt
zal volledig opnieuw moeten wor
den geschreven. foto archief
