Romano Prodi: hoop voor Berlusconi-haters Feiten &Meningen Water toont zwakte van gedweep met marktmechanisme Kampioen op de vlakte Veertig jaar stoel warm houden niet meer voldoende Vrouwen zetten ook ifc leger Israël de koffie; ai Preek voor de hond VRIJDAG 10 FEBRUAR11995 —ffi NIEUWSANALYSE Collectief verkeerden we in de greep van het water. Twee weken lang rolde het water als een soap-serie aan ons voorbij. Want zonder afbreuk te willen doen aan alle mensen die terecht bang waren voor het watergeweld, was het voor buitenstaanders toch meer een verfilming van een boek van Jan Terlouw. Nu de opwinding geweken is, gaan we weer over tot de orde van de dag. Die rivier dijken op deltahoogte komen er uiteindelijk wel, daar zullen de wakkergeschrokken be stuurders en volksvertegenwoordigers voor zorgen. De vraag is echter of het daarbij blijft. Wat heb je aan een bijna-ramp als je er niets van kunt leren? Andries Hoogerwerf, politicoloog en oud hoogleraar, hoopt dat het water mensen aan het denken zet. En wel over de kracht van de overheid: waar begint en eindigt de taak van de staat? De overheid moet bur gers van oudsher beschermen tegen geva ren, zoals het water. De rivierdijken zijn de afgelopen decennia verwaarloosd. Twee oorzaken daarvan zijn tot nu toe onderbe licht, vindt Hoogerwerf. De bezuinigings drift en het daarmee samenhangende marktdenken in de politiek. In zijn zojuist verschenen boek 'Politiek als evenwichtskunst' zet Hoogerwerf zich af tegen het marktdenken dat de laatste vijf tien jaar zo in zwang is. De staat trekt zich terug uit de samenleving en laat steeds meer over aan particuliere organisaties en het bedrijfsleven. Dat is vooral ingegeven door de economische teruggang, maar ook door de overtuiging dat het mechanisme van vraag en aanbod leidt tot doelmatiger werken. Politiek en samenleving juichen die te rugtrekkende beweging van de overheid toe. Er is zware kritiek op het functioneren van de overheid en er zijn hoge verwachtin gen van wat het bedrijfsleven allemaal wel niet vermag. De gedachte dat de verzor gingsstaat heeft gefaald en ook niet betaal baar is, heeft inmiddels iedere politieke partij in zijn greep. Ook de PvdA, de tradi tionele hoeder van de staat, is erdoor aan gestoken. Volgens Hoogerwerf is de tegenstelling echter niet zo zwart-wit. Hij bestrijdt de stelling dat de markt in het algemeen beter werkt dan de overheid. Ook het particulier initiatief en bedrijfsleven doen het niet over de hele linie goed. Verder wijst hij er op dat het marktdenken leidt tot een eenzijdig ac cent op leiding in plaats van democratie. Solidariteit moet wijken voor eigenbelang en individualisme. Idealisme maakt plaats voor economisch 'realisme'. Ontwikkelin gen die de samenleving er niet leefbaarder op maken. Is de hoop van Hoogerwerf op een her waardering van de staat gerechtvaardigd? Is de overheid in onze achting gestegen als or ganisator van grootschalige reddingsopera ties en buffer tegen het woeste water? Het is moeilijk daar nu al ja op te zeggen. De te leurstelling over het falen van de overheid om de rivierdijken tijdig te verzwaren is groot, zeker. Maar de staat is wel de eerste waartoe iedereen zich automatisch wendt voor een tegemoetkoming in de kosten van evacuatie en overstroming. We zien de staat kennelijk nog steeds als sociale beschermer, als vangnet voor wie het moeilijk heeft. Voor Hoogerwerf is sociale veiligheid net zo'n essentiële overheidstaak als de aanleg van dijken. Naarmate misdaad, sociale on gelijkheid en spanningen in een groeiende onderklasse toenemen, zullen mensen te rugverlangen naar een sterke overheid, re deneert hij. Dan zal de slingerbeweging van overheid naar markt weer rechtsomkeert maken. den haag ans bouwmans iru/ Y ulaanbaatar Trotse ruiters tonen hun kampioenspaard (links). Het dier heeft de Naadam-races gewonnen die jaarlijks worden gehouden op de besneeuwde vlaktes in de buurt van de Mongoolse hoofdstad Ulaanbaatar. Hoe sneller een paard, des te geschikter is het om kuddes schapen en runderen bij elkaar te houden. foto reuter irja halasz Vrolijke econoom klaar voor premierschap Italië Hij is een godsgeschenk voor iedereen in Italië die de naam Silvio Berlusconi niet meer kan horen. Romano Prodi presenteerde zich vorige week als leider van een (nog te vormen) centrum-linkse alliantie, die het bij de in juni of in september te houden verkiezingen moet gaan opnemen tegen Berlusconi's centrum-rechtse Pool van de Vrijheid. De kandidatuur van Prodi heeft de Italiaanse politiek in rep en roer gebracht. Niet zo verwon derlijk want de 55-jarige, goed lachse econoom uit Bologna lijkt eindelijk het zo naar zich zelf zoekende alternatief voor Berlusconi een gezicht te kun nen geven. En gezichten zijn belangrijk in een land waar de televisie steeds meer de dienst uitmaakt. Prodi, zo zeggen alle mediaspe- cialisten, doet het goed op de televisie. Bovendien geniet hij grote faam geniet, zowel binnen als buiten Italië. Hij is professor in de economie en bezocht prestigieuze instituten als de London School of Economics en de Amerikaanse Harvard- universiteit. Hij wordt graag be stempeld als technocraat, maar is geen onbekende in de poli tiek. Prodi werd door de linkervleu gel van de voormalige christen democratische partij verschil lende keren ingehuurd als trou ble-shooter. Eind jaren '70 was hij een paar maanden minister van industrie in een van de kabinetten-Andreotti. In 1982 werd hij gevraagd om de IRI, Italië's grootste staatsholding, te redden van de ondergang. En dat lukte. De IRI was door politiek gekon kel en wanbestuur op sterven na dood. De holding had een schuld van veertig miljard gul den, gelijk aan de omzet, en maakte jaarlijks vijf miljard ver lies. Toen Prodi zeven jaar later door de socialist Craxi en de christendemocratische partijlei der Forlani werd gedwongen af te treden, was de IRI gesaneerd en maakte ze, voor het eerst in twintig jaar, winst. De Britse krant The Guardian schreef: „Deze man heeft Italië het res pect van Europa terugggeven". In 1993 vroeg de toenmalige premier Ciampi aan Prodi op nieuw de leiding van de IRI op zich te nemen en het privatise ringsproces te begeleiden. Prodi deed het, maar vertrok na een jaar weer. Met het kabinet-Ber- lusconi was de politieke wind gedraaid en voelde hij dat zijn positie wankelde. „Ik vertrek om pijn in de maag te voorko men", zei hij. Het besluit om de politiek in te gaan, kan worden uitgelegd als een vorm van wraak op Berlus coni (en indirect op Craxi, een grote vriend van de mediamag naat). Prodi zal dit echter nooit toegeven. In zijn eerste inter views zei hij, en dat was wel de gelijk een schimpscheut naar Berlusconi, dat een land niet als een bedrijf kan worden geleid. Hij zei verder te geloven in een 'lichte staat' en een 'een mo dern kapitalistisch systeem dat echter oog heeft voor de zwak keren'. Prodi voelt zich sociaal democraat en zegt Jacques Del- ors als voorbeeld voor ogen te hebben. Prodi heeft de politieke ring be treden om premier van Italië te worden, precies zoals Berlusco ni anderhalfjaar geleden deed. Ook Prodi moet uit het niets een nieuwe alliantie zien te vor men, een 'sociaaldemocratische pool', waarin zowel ex-commu nisten als gematigde christen democraten zich thuis voelen. Niet gemakkelijk, maar Prodi is een pragmatische doorzetter en kan veel hebben aan zijn oecu menische levensfilosofie (hij is ooit omschreven als een over tuigd katholiek met een protes tantse werkopvatting) Een probleem voor Prodi is zijn onbekendheid bij het grote pu bliek. Politieke marketingspe- cialisten hebben echter al laten weten dat hij de mensen aan spreekt. Hij is sympathiek, bijna goeiig, heeft gevoel voor humor, maar straalt ook degelijkheid en competentie uit. Zijn passie voor de wielrennerij hij traint met ex-wereldkampioen Bugno lekker eten en de familie, maken dat de 'gewone man' zich met hem kan identificeren. Volgens markonderzoeker Mannheimer heeft Prodi maar één zwakheid: hij neigt ertoe de waarheid te zeggen. Prodi heeft de televisie nodig, maar drie van de vier commer ciële kanalen zijn in handen van zijn tegenstander Berlusconi, die bovendien zijn stromannen heeft binnen de staatsomroep RAI. Een RAI-interview met Pro di leidde al tot felle protesten van Berlusconi-aanhangers, omdat de interviewer sympa thie voor Prodi zou hebben la ten blijken. Berlusconi's zenders borduurden hierop nog dagen voort. Ze beschuldigen ook de kranten van partijdigheid en vinden daarom dat ze campag ne voor Berlusconi mogen blij ven voeren. Behalve de media verdeelt Prodi ook de partijen die niet weten te kiezen tussen links en rechts. De ex-christendemocratische PPI is na Prodi's besluit om de ring te betreden dicht bij een scheuring gekomen. Ook de Le- ga Nord zal tijdens het congres dat morgen begint waarschijn lijk uiteenvallen. Aan Prodi de taak alle stukken aaneen te smeden tot een machine die het kan opnemen tegen Berlusconi. rome eelco van der linden correspondent 'Kansarmenvoortaan ook in de race om koninklijke onderscheiding Meer dan ooit zal het lintje moeten worden verdiend. Een bestuursfunctie alleen of veertig jaar trouwe dienst is niet meer vol doende voor een koninklijke onderschei ding. Vrijwilligers, jongeren, huisvrouwen en andere zwoegers zonder status krijgen ook een kans, zo belooft het vorige week ge ïnstalleerde Kapittel voor de Civiele Orden. Dit onafhankelijke college brengt binnen kort advies uit over de criteria waaraan bur gers moeten voldoen om in aanmerking te komen voor een ridderorde. Van een revolutie zal echter geen sprake zijn. Dat kan nauwelijks meer na dertig jaar bakkeleien. Oud-minister D. de Graaff-Nau- ta, voorzitter van het Kapittel, spreekt dan ook afgemeten van een 'ombuiging'. En toch. De Graaff-Nauta sluit niet uit dat het aantal vrouwen dat jaarlijks een onder scheiding krijgt opgespeld, zal verdubbelen. Alles wat ze aan de buitenwereld kwijt wil, staat gekrabbeld op een half A-4'tje. Geen woord daarbij over haar eigen koninklijke onderscheidingen. „Dat is niet relevant." De Graaff-Nauta werd voor twintig jaar sta tenlidmaatschap geridderd. Bij het aftreden van het vorige kabinet werd ze 'bevorderd' tot Commandeur in de Orde van Oranje- Nassau. Bij officiële recepties gaan de ver sierselen op. „Een onderscheiding is er niet om in de kast te laten liggen. Die mag je best laten zien." Jaarlijks worden zo'n vijfduizend mensen koninklijk onderscheiden. Omdat ze zich buitengewoon verdienstelijk hebben ge maakt of lange tijd een stoel hebben warm gehouden. Zittenblijvers in leidinggevende posities krijgen bovendien een hogere me daille toebedeeld (zilver of goud) dan trou we arbeiders (brons). Maar vanaf volgend jaar gaat het 19de eeuwse roer om. De ambtenaar die veertig jaar lang op dezelfde stoel heeft gezeten, knjgt niet automatisch meer een koninklijke onderscheiding. Pas als kan worden aangetoond dat hij veel meer heeft gedaan dan alleen zijn plicht, is een onderscheiding op zijn plaats. Alleen gekozen vertegenwoordigers, zoals kamer leden, kunnen na een bepaald aantal dienstjaren nog rekenen op een onder scheiding omdat ervan wordt uitgegaan dat je je buitengewoon moet inspannen om te worden gekozen. Het onderscheid in gouden, zilveren en bronzen eremedailles vervalt omdat het niets zegt over de prestatie maar alles over vermeende standsverschillen. De uitverko renen krijgen allemaal eenzelfde medaille en heten Lid in de Orde van Oranje-Nassau. „Vernieuwing en democratisering van het decoratiestelsel", zo vat De Graaff-Nauta samen. „Het stelsel is enigszins verstard. Het zijn vooral mensen met een bepaalde status en in overheidsdienst die een onder scheiding krijgen. Wij werken aan een bete re spreiding over de samenleving." Van de vijfduizend onderscheidingen die jaarlijks worden uitgereikt, gaat slechts tien procent naar vrouwen. Vrijwilligers, al lochtonen, jongeren, maar ook mensen uit het bedrijfsleven zijn ondervertegenwoor digd. Het is echter niet zo dat zij door nieu we criteria vaker aan bod komen. Wie niet wordt voorgedragen, maakt ook geen kans op een onderscheiding. Dus moet het Ka pittel de boer op. Moet het van de daken schreeuwen dat niet alleen hotemetoten, maar iedereen die zich bovenmatig inzet, in aanmerking komt voor een koninklijke on derscheiding. Voordrachten voor een onderscheiding moeten bij de burgemeester worden ge daan. Deze stelt een advies op en stuurt de voordracht door aan de Commissaris van de Koningin. Vanuit de provincie gaat de papierwinkel nu nog naar de diverse minis teries, maar vanaf volgend jaar naar het Ka pittel. Voormalig minister I. Dales (binnenlandse zaken) kondigde destijds een adviesraad aan met vertegenwoodigers van werkge vers, werknemers en overheid. Nu heet het college van vijf verheven Kapittel voor de Civiele Orden en zijn de benoemde leden oud-bestuurders of oud-politici: De Graaff- Nauta, R. van Essen (oud-voorzitter D66), A. Oele (oud-Commissaris van de Koningin in Drente), H. Lauxtermann(oud-kamerlid voor de WD). „Allemaal mensen die niet gebonden zijn aan belangengroeperingen en duidelijk hun benen in de samenleving hebben gehad", meent De Graaff-Nauta. Zo'n dertig jaar lang is over de wijziging van het decoratiestelsel gepraat. Reden van de slakkegang: „Wijziging van het decoratie stelsel ligt gevoelig en is politiek niet ur gent." Ook nu nog zijn onderscheidingen een heikel onderwerp in Nederland. Veel Nederlanders nemen een schampere hou ding aan tegenover een lintje, totdat ze er zelf een krijgen. Slechts één procent van alle mensen die een koninklijke onderscheiding krijgen, stuurt de versierselen terug naar de Kanselarij der Nederlandse Orden, die alle onderscheidingen registreert en het Kapittel zal bijstaan bij de toetsing van de voor drachten. Secretaris Ligteringen Verstegen van de Kanselarij heeft hoge verwachtingen van het vernieuwde decoratiestelsel:Aan het ingeslopen automatisme komt een abrupt einde. Dat zal weerstand geven. Bij een aantal organisaties kreeg elke scheidende voorzitter als vanzelfsprekend een onder scheiding. Ontbreekt deze straks bij het af scheid dan fronst men de wenkbrauwen alsof er een luchtje zit aan het werk van de voorzitter." sneek monique de knegt Discussie over rol in krijgsmacht pg Met de kibboets en de Jaffa- sinaasappel fungeerde de trotse vrouwelijke soldaat lange tijd als symbool voor Israël. Maar in werkelijkheid hebben vrouwen in het le ger nooit echt de kans ge kregen een heldenrol te ver vullen. Hun taak bleef in de meeste gevallen beperkt tot het zetten van koffie en het verrichten van administra tieve taken. Een aantal vrouwelijke par lementsleden maakt zich momenteel echter sterk voor een wetsontwerp dqt vrouwen de mogelijkheid moet geven in gevechtseen heden te dienen. „De tijd dat anderen besloten wat goed en slecht was voor vrouwen is voorbij", zegt Naomi Hazan, die het wets ontwerp ruim een jaar gele den opstelde. Premier Rabin besloot deze week een commissie in het leven te roepen die, onder voorzitterschap van een van de twee vrouwen uit zijn ka binet, de mogelijkheid van vrouwen in gevechtseenhe den moet gaan bekijken. Rabin die ook fungeert als minister van defensie zelf is er overigens volgens zijn woordvoerder Oded Ben-Ami tegen om vrouwen te laten deelnemen aan de strijd. „Wat gebeurt er als een vrouw gevangen wordt ge nomen? Wie is er dan ver antwoordelijk voor wat er met haar gebeurt?", zo zei Rabin volgens The Jerusa lem Post afgelopen zondag tijdens het kabinetsberaad. Eén van de andere indieners van het wetsontwerp, Yael Dayan, noemt dat argument 'volstrekt onzinnig'. „Als mannen gevangen worden genomen is dat net zo erg", zegt Dayan, dochter van Wij len Moshe Dayan, ex-minis ter van defensie en Israë lisch oorlogsheld. Volgens Dayan is de infanterietrai- ning voor de meeste vrou wen misschien te zwaar, maar is er geen enkele re den waarom vrouwen geen piloot zouden kunnen wor den. Luchtmachtcommandant Herzl Bodinger is het daar mee niet eens. Hij zei vorige maand voor het Hoogge rechtshof dat vrouwen niet l in dienst zijn om hen een pilotenoplei- ding, een van de langste enp duurste opleidingen in het leger, te laten volgen. BodinOSSE| ger gooide voor het hof, daiP^j" zich boog over de eis van dt^c^ 23-jarige studente aeronau-.ers tiek Alice Miller om te wor- L w den toegelaten tot de lucht-.^ macht, het moederschap insi de strijd om de ongeschikt-; heid van vrouwen aan te to nen. Vrouwen moeten in Israël 22 maanden in dienst, tegeif mannen 36 maanden. Vrou- r wen kunnen als reservist y worden opgeroepen tot ze r 38 zijn. In werkelijkheid L worden ze vrijwel nooit op-K geroepen. Mannen worden] vaak tot ze 54 zijn elk jaar I voor een maand opgeroe- pen. Kort geleden kondigdei het leger zelfs aan de dienst|nis tijd van vrouwen te zullen |"w inkorten tot 19 maanden. 0 Na protesten zag het zich F echter gedwongen hierop rln terug te komen en te bena- [i(1 druldcen dat vrouwen van onschatbare waarde zijn WS'1 voor het leger. Hoewel er de laatste jaren een aantal vrouwelijke tankt11?' instructeurs is gekomen, r°' krijgen vrouwen in het legeF 1 meestal administratieve en ondersteunende taken toe bedeeld. Vorige maand be- L reikte het niveau van de disf cussie over de taak van vrouwen in het leger een a soluut dieptepunt, toen ko-f lonel Gershon Hacohen te- f gen een groep leerlingen van een middelbare school zei dat mannen van oudshef krijgers zijn en vrouwen I hoeren. Hacohen werd dooi1? de legerleiding terechtgewe-f01 zen en bood schriftelijk zijn excuses aan. Maar volgens commentato- /I ren vormden de woorden van de kolonel een weerga ve van de algemeen binnen het leger heersende opvat ting dat er geen behoefte bestaat aan vrouwelijke sol daten. Toen Alice Miller pre sident en ex-luchtmacht- commandant Ezer Weiz- man vroeg haar zaak te be pleiten zei hij, zogenaamd gekscherend: „Moetje eens horen jongedame, heb je ooit wel eens een jongeman,1^.1 sokken zien stoppen?'r rpi tel aviv dan perry Ik liep met mijn vijf maanden oude pup Tom- mie op het strand. Zulke wandelingen zijn altijd goed voor een gesprek met andere hondebezitters. Deze ochtend werd ik aangesproken door de trotse eigenaar van een foeilelij ke bulterrier met rooie varkens oogjes. Het beest liep aan de lijn, dus vroeg ik of hij gevaarlijk was. Nee, zei de man, maar het is hier verboden je hond los te la ten lopen. Zoveel gezagge- trouwheid had me moeten waarschuwen, 's Ochtends is het strand volkomen leeg, op de hondebezitters na die hun hond allemaal loslaten. Tommie dwaalde van golfjes naar schelpjes naar vlindertjes en vogels, de terrier slofte wat sip aan de lijn. Nadat de man mijn naam en beroep had ge vraagd, volgde uit het niets de vraag: „Runa, waar denk je dat je heen gaat als je dood gaat?". Nu denk ik daar zelden over na, want het definitieve antwoord kom je toch pas tezijnertijd te weten. Hemel, hel, reïncarnatie, of helemaal niets, ik houd alle opties open. Persoonlijk voel ik wel wat voor de Afrikaanse visie dat de voorvaderlijke geesten vanuit het hiernamaals een wa kend oogje op hun nageslacht houden. Dat heeft iets troost rijks, tenminste, als je aardige voorouders hebt. Maar de man had een antwoord voor me: ik ging naar de hel. Fijn om te horen, zo op de vroe ge ochtend, maar hij zei erbij dat we allemaal naar de hel gaan, u, ik, wij allemaal. Er wa ren een paar uitzonderingen, maar dat waren de weinige mensen die 'Jezus oprecht in hun hart hebben toegelaten'. Zoals hijzelf, uiteraard. Ik was, het moge duidelijk zijn, in handen gevallen van een hondebezitter met zendings drang. In een land waar je op een straathoek vijf kerken in een oogopslag kunt zien, ben je over zo'n ontmoetingrets min der verbaasd dan in Nederland. De meest onwaarschijnlijke groeperingen hebben hier vcfct aan de grond gekregen, van |ra Moravische Zendelingen totf Zevende Dags Adventisten et D< de Pentagonale Kerk. En diet moeten allemaal hun kerkb; jes zien vol te krijgen. p Ze doen maar, al moet ik soré even slikken over de bijbeho rende bekrompenheid. Eenij minee die op hoge poten en met bijbelverwijzingen een Ijk aan de krant schrijft dat een? tikel over homoseksualiteit kan. Een stuk over ongetrouw samenwonen dat begint met|j „Stel, uw dochter gaat hokkefc en u besluit haar niet voorgofa] de deur te wijzen". Waarop 4a uitleg volgt over de juridischqej positie van zo'n verhouding. jrC In Bronkhorstspruit, een Afrifo0 aander plattelandsgemeente! niet ver van Pretoria, zijn buihri gers boos vanwege de bouwir een gigantische, doorTaiwarfn zen gefinancierde boeddhistiL. sche tempel. De plaatselijke L christenen waarschuwen op jn tegen de anti-Christ en verwif zen naar de bijbel die het ver biedt om valse goden te aanb den. Je ziet hen denken: zoiei had in de goede oude tijd vaijp de apartheid niet gekund. Uit pure beleefdheid hoorde 's mans ochtendlijke hellepre aan. Tot hij besloot toch maa de wet te overtreden en zijn roodogige monster vrij te lat( Het beest nam een spurt, sprong boven op Tommie en beet. Baasje riep 'foei, foei' en zei dat zijn hond 'dat nog nod had gedaan'. Ik sleurde intusj de bruut van mijn jammeren pup en vond het gesprek mod geweest. Dat had ik gedacht. Terwijl k Tommie tussen mijn benen schuilde, bleef de man me vo gen, want hij had me nog zuli belangrijke dingen te vertelled Over hoe mooi en hoe vreed zaam de wereld zou zijn, als ij dereen Jezus in zijn hart toelij Ach, dacht ik boos, vertel datl aan je hond. Maar die wil vasl niet luisteren. kaapstad runa hellinga 1 correspondent

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 2