Piramiden moeten worden
gered van uitdijend Cairo
Zuiden van Spanje beleeft ergste droogte van deze eeuw
Buitenland
jATERDAG 28 JANUAR11995
Geplande ringweg vormt bedreiging voor unieke cultuurmonumenten
Ringweg
HE INDEPENDENT
)e Grote Piramiden van Giza
:n de Sfinx, als enigen overge
geven van de Zeven eeuwen-
iude wereldwonderen, hebben
I700 jaar erosie en vandalisme
loorstaan. Niemand weet pre-
:ies hoe of waarom ze zijn ge
jouwd, maar het was de bedoe-
ing van hun bouwers dat ze
leuwig zouden bestaan en
neer dan 200 generaties later
lewonderen we nog steeds wat
:ij hebben bereikt. Dat bewon-
leren wordt ons veel moeilijker
jemaakt wanneer de piramiden
vorden omringd door de uitdij
inde stad. Tenzij twee 'mam-
noettankers' worden gekeerd,
vorden ze tegen de eeuwwisse-
ing door Cairo overspoeld.
De eerste mammoettanker is
Ie groei van de stadsbevolking.
Die is de afgelopen twintig jaar
in Cairo verdubbeld tot onge-
veer 13 miljoen omdat mensen
toestroomden vanuit het geïrri-
- geerde gebied langs de Nijl en
in de Nijldelta, en gezinnen
stichtten.
foto gpd
anderhalve kilometer in door
snede. Wanneer de rondweg
om Cairo er is en aan alle kan
ten wordt gebouwd, komen de
piramiden in een woestijnpark
te liggen omgeven door stede-
bouw.
Er zijn tientallen mindere pi
ramiden een paar kilometer
naar het zuiden, sommige on
der zand begraven, die ook te
lijden kunnen hebben onder de
ringweg. Unesco vreest voor de
overblijfselen van Memphis,
opgericht in 3100 v.Chr. en de
allereerste piramide, die van ko
ning Zoser in Saqqara, zo'n 30
kilometer ten zuiden van het
stadscentrum.
De organisatie protesteert re
gelmatig bij het Egyptische mi
nisterie van cultuur wegens het
verzuim van de regering garan
ties, te geven voor de omgeving
van de piramiden. „Ons is nooit
iets verteld over de plannen
voor een wijde rondweg om
Cairo", zegt Said Zulficar, een
vooraanstaand medewerker van
Unesco. Maar hij erkent dat
grotere ministeries waar over
infrastructuur en huisvesting
wordt beslist, meer prestige
hebben. „Ongelukkig genoeg is
cultuur een van de zwakkere",
zegt hij.
De uitkomst van deze strijd
tussen ontwikkeling en het be
houd van een monument hangt
af van het bestuurlijke niveau
waarop de discussie plaatsvindt.
„Plaatselijke politici dringen
aan op ontwikkeling, onder
druk van de zakenwereld en
mensen die huisvesting nodig
hebben. Het beste dat we kun
nen hopen is dat de strijd over
de piramiden terecht komt bij
de premier of president van
Egypte, onder het toeziend oog
van internationale publiciteit."
De piramiden houden het
nog eeuwenlang uit. Maar om
ze te laten verzanden in een
park in een megastad zou een
wrede 20ste-eeuwse grap zijn
ten koste van het volk in de
Oudheid dat de tijd heeft uitge
daagd.
VERTALING: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
eeuwenlang
,taan de piramiden
;eïsoleerd in de
igyptische woes-
'ijn. Nu komen de
ïitdijende voorste
len van Cairo
iteeds naderbij,
j linnenkort zouden
jie unieke monu-
i nentén wel eens
;unnen zijn omcir-
'celd.
H QNDEN NICHOLAAS SCHOON
De tweede is de ringweg om
de Egyptische hoofdstad, waar
al jaren aan wordt gebouwd.
Wanneer hij af is, reikt hij tot
binnen drie kilometer van de
piramiden en sluit deze af van
de open woestijn naar het zui
den. Nieuwe woningen en kan
toren zullen volgen.
Ruimte
Unesco, de cultuurorganisatie
van de Verenigde Naties, heeft
de Egyptische regering gevraagd
een manier te bedenken waar
op de piramiden kunnen wor
den gered van de stad. Toch zit
de grootste stad van Afrika te
springen om ruimte om te kun
nen groeien. Zelfs als de bevol
kingsgroei eenvoudig als een
kraan wordt dichtgedraaid, zou
den de inwoners van Cairo toch
meer ruimte nodig hebben. Het
is een van 's werelds meest op
eengepakte steden, miljoenen
mensen wonen in kleine hutjes
zonder ventilatie.
Momenteel wordt de metro
pool van veertien vierkante kilo
meter, samengeperst op een
plateau, bijna geheel omringd
door de woestijn. Men kan een
foto nemen van de piramiden
van drie farao's van de vierde
dynastie Cheops, Chephren
en Mycerinus omgeven door
zand. .Maar aan de noord- en
oostflanken van het plateau
dringen een begraafplaats, een
hotel en de voorstad Nazlat al-
Samman zich op.
In de jaren vijftig was deze
nederzetting een klein gehucht.
Nu bedekken de dicht op elkaar
gebouwde wegen en gebouwen
archeologische overblijfselen
die in verband worden gebracht
met de piramide van Cheops,
de grootste van de drie. De be
bouwing komt tot op nog geen
200 meter van de Sfinx.
Vijftien jaar geleden lagen
verschillende kilometers bouw
land en een enkel huis tussen
Cairo en de monumenten.
Wanneer men ze via Sharia-al-
Haram, een lange, rechte weg,
naderde, zag men ze groeien
van kleine driehoekjes aan de
horizon tot door de tijd gete
kende, door mensen gemaakte
De Sfinx met een van de piramiden in Giza.
bergen. Nu nemen de huizen en
gebouwen van Giza aan de oos
telijke kant van de stad niet lan
ger geleidelijk af en bent u er al
bijna voordat de piramiden
plotseling boven de flatgebou
wen uitsteken.
Omcirkeling
De grandeur van de ruïnes is al
verminderd door de -nabijheid
van de stad. Bezoekers hebben
rust nodig, tijd, informatie en
een heleboel ruimte om de pi
ramiden en de scheppingen van
hun bouwers ten volle te kun
nen waarderen. Als ze volledig
door Cairo worden omringd,
wordt het moeilijk te vatten hoe
of waarom een vroege bescha
ving van een paar duizend land
bouwers met grote precisie der
gelijke immens grote, tegen de
tijd bestendige constructies
heeft gebouwd. Egypte speelt
met een van de belangrijkste at
tracties die buitenlandse valuta
in het laadje brengen.
Het kost moeite optimistisch
te zijn over de kansen van de pi
ramiden om de omcirkeling af
te wenden, omdat de groei van
de stad ongeorganiseerd en on
barmhartig is. Hutten en ge
bouwen van meerdere verdie
pingen rukken op zonder infra
structuur van wegen, waterlei
dingen en riolen. De vraag naar
ruimte in Cairo is zo groot dat
enkele miljoenen mensen op
twee enorme begraafplaatsen
wonen, de Steden van de Do
den.
De 100 kilometer lange ring
weg om Cairo is een groot stuk
infrastructuur waaraan wordt
gewerkt, hoewel bij vlagen. De
stad heeft een ondergrondse en
een spoorwegnet maar bussen
en auto's overheersen en de
warme lucht is vervuild met
gassen. Kilometers lange via
ducten, wemelend van elkaar
verdringende, claxonerende
voertuigen, weven zich door het
hart van de stad.
Het doel van de ringweg is het
doorgaand verkeer en het ver
keer naar de voorsteden weg te
houden uit het centrum. Hij is
voor meer dan de helft voltooid
en de rest wordt de komende
twee jaar afgemaakt. Een brug
over de rivier de Nijl is in voor
bereiding.
Controleren
„Het is een echte bedreiging",
aldus dr. Hassan Imam van de
technische faculteit van de Uni
versiteit van Cairo. Hij wijst er
op dat in de woestijn een paar
kilometer ten westen van de pi
ramiden al een nieuwe stad
wordt gebouwd. „De nieuwe
weg zal in het zuiden vele kleine
nederzettingen aantrekken
In zijn kantoor aan de andere
kant van de stad veegt de man
die belast is met het erfgoed van
Egypte een gesprek over de om
cirkeling van tafel. Professor
Mohammed Nur El Din, voor
zitter van de Hoge Raad voor
Oudheden, zegt dat de regering
eenvoudig zal moeten garande
ren dat deze keer niet langs de
nieuwe weg gebouwde wordt.
„Het is gebeurd en we hebben
het niet kunnen controleren
we proberen te controleren wat
nieuw is", zegt hij.
De Hoge Raad voor Oudhe
den is van plan het plateau
waarop de piramiden liggen, te
verbeteren. De komende drie
jaar worden miljoenen guldens
uitgegeven aan de installatie
van nieuwe faciliteiten voor de
bezoekers en aan het behoud
van de runes. Maar de belege
ring door Caïro zou dat effect
bederven.
Het programma ter verbete
ring is begonnen met een plan
waarvoor de Hoge Raad voor
Oudheden en Unesco de op
dracht hadden gegeven. Een
Brits adviesbureau stelde de
aanleg voor van ...een ringweg,
hoewel een zeer kleine vergele
ken met de snelweg rond Cairo.
Bussen en taxi's met bezoe
kers gaan via de toeristische
weg in een cirkel langs de rand
van het plateau rijden in plaats
van door het midden. De be
staande asfaltwegen die naar de
piramiden leiden worden ver
wijderd. Langs de nieuwe weg
wordt plaats ingeruimd voor
drie verschillende bezoekers
centra met cadeauwinkels, cafés
en tentoonstellingen over de
Sfinx, de piramiden en de graf
tombes.
Kamelen
Verschillende presidenten, on
der wie Hosni Mubarak, hebben
in de buurt van de piramiden
huizen voor zichzelf laten bou
wen. Deze en sommige andere
moderne gebouwen moeten
worden afgebroken. Zoveel mo
gelijk van de 20ste eeuw moet
van het plateau worden ge
veegd. Bezoekers zullen van de
parkeerplaats langs de nieuwe
weg een paar honderd meter
moeten lopen om bij de stenen
te komen. Door batterijen aan
gedreven voertuigen zijn toege
staan voor het vervoer van ou
deren en gehandicapten. De
ritjes met kameel of paard die
iedere toerist worden opge
drongen, blijven misschien
met iets meer controle. Op
Imams faculteit aan de univer
siteit van Cairo is verder ge
werkt aan het plan en het fë nu
bijna gereed. Volgens professor
Nur El Din wordt het aanne-
merswerk de komende maan
den uitbesteed.
Unesco houdt 3 miljoen dol
lar (5,1 miljoen gulden) in depot
voor de Egyptische regering,
welk bedrag een groot deel van
de kosten zou kunnen dekken.
(Een deel van dit geld komt uit
toegangsheffingen voor de
schatten van Toetanchamon
toen die een rondreis maakten
langs 's werelds musea.) Ook
bestaat het idee de toegang
voor toeristen te verhogen
het kost ongeveer 7 gulden om
met de auto het gebied te be
zoeken.
Het plateau is een van Unes-
co's Wereldmonumenten. Als
zodanig zou het omringd moe
ten worden door een bufferzo
ne, wettelijk beschermd tegen
bouwontwikkelingen. Maar de
piramiden van Giza hebben de
ze benoeming gekregen zonder
dat de' zone was gegarandeerd.
Dat was een grote, maar begrij
pelijke vergissing van Unesco,
want de piramiden schreeuw
den om een snelle benoeming
tot Wereldmonument.
Bufferzone
De nieuwe toeristische weg zal
een soort bufferzone markeren
maar een heel kleine, slechts
Ringweg
Het zuiden van Spanje heeft te kampen
met de grootste droogte van deze eeuw.
Na vier kurkdroge zomers, zonder vrijwel
een spatje regen, wachtten de Spanjaar
den ook de afgelopen herfst en deze win
ter tevergeefs op de zo nodige neerslag.
De waterbekkens, die nu zouden moeten
overstromen, zijn maar voor een tiende
gevuld. De schade aan land- en tuinbouw
wordt nu al geschat op meer dan vier mil
jard gulden. De toeristenindustie maakt
zich eveneens ernstig zorgen over de ko
mende zomer, wanneer miljoenen toeris
ten aan de zuidelijke Costa's neerstrijken
en een aanzienlijke slok zullen nemen
van de beperkte watervoorraad.
BARCELONA HENK VAN DEN BOOM
Wie een vakantie boekt aan de Costa del
Sol kan maar het beste een appartement
op de begane grond nemen. Hogerop in
een flat loop je het risisco niet te kunnen
douchen omdat de druk op het water te
gering is. Veel inwoners van Andalusië
hebben nu al iedere dag met dit probleem
te kaïppen, in een jaargetijde, waarin er
normaal voldoende water is.
In Cadiz, Granada en Malaga is de water
voorziening dagelijks al met een flink aan
tal uren beperkt. In Sevilla en Cordoba lijkt
de situatie iets minder erg omdat het water
daar wordt bijgevuld met water uit de ri
vier Guadalquivir. Dat heeft echter weer tot
gevolg dat de kwaliteit van hdt water ern
stig is verslechterd.
In de bekende toeristenplaats Marbella is
de nood zeer hoog. Om vier uur 's middags
worden de kranen dichtgedraaid en en pas
de volgende ochtend om zes uur beginnen
ze weer spaarzaam te druppelen.
Burgemeester Jesüs Gil y Gil heeft zijn ge
loof in de centrale overheid, als het gaat
om water voor zijn stad, verloren. Hij heeft
zijn eigen mensen aan het werk gezet om
ondergrondse bronnen op te sporen voor
een eigen onafhankelijke watervoorzie
ning.
De moeilijkheid daarbij is echter dat die
bronnen ook vrijwel zijn uitgedroogd door
de extreme droogte van de laatste jaren.
Het zwaarst getroffen is de provincie Jaen,
waar tweederde van de bevolking te maken
heeft met vergaande rantsoeneringen. De
gemeente Campillo de Arenas mag zich de
trieste recordhouder noemen met slechts
Verschillende gemeenten en particulieren
zijn op eigen houtje een ware zoektocht
naar water begonnen. Sommigen leggen
bassins aan en hamsteren water in de paar
uren dat de kraan nog loopt. In de buurt
van Cadiz worden plannen gemaakt om
water per schip aan te voeren, hoewel dat
vrijwel onbetaalbaar is.
Een aantal dorpen heeft inmiddels de hulp
van hun beschermheilige ingeroepen door
in processies door de straten te trekken.
Waar het geloof minder diep is geworteld,
wordt gestaakt uit protest tegen de over
heid die niets doet.
Naast het orrgemak voor de bevolking be
tekent de droogte een zware klap voor de
economie van Zuid-Spanje. Boeren en
tuinders kunnen nu al een schadepost van
vier miljard gulden noteren. Door de
droogte mislukken niet alleen de oogsten.
Een aantal jaren geleden zijn veel boeren
omgeschakeld van het verbouwen van tra
ditionele produkten, waarvoor weinig wa
ter nodig was, naar mais en katoen. Deze
produkten vragen echter veel meer water.
Nu dat ontbreekt zijn de boeren genood
zaakt hun bedrijf weer om te schakelen
naar hun traditionele gewassen. De associ
atie van landbouwers, Asaja, heeft het mi
nisterie van landbouw in Madrid en de Eu
ropese commissie in Brussel om een scha
deloosstelling voor de landbouw gevraagd.
Ook een andere belangrijke pijler van de
Zuidspaanse economie,'het toerisme,
dreigt gedupeerd te worden door de water
tekorten.
De centrale en regionale Spaanse overhe
den hebben de laatste jaren aanzienlijke
sommen uitgetrokken voor allerlei nood
maatregelen. Maar wanneer de droogte zo
lang duurt als nu, zijn het slechts lapmid
delen. De oplossing moet volgens de rege
ring in Madrid komen van een groot
scheeps miljardenplan dat het overtollige
water uit Noord-Spanje via een stelsel van
kanalen, pompen en buizen naar Zuid-
Spanje vervoert. De rivieren de Taag, de
Ebro en de Duero zijn daarbij de grote le
veranciers van water.
De aanzet tot een studie in deze richting
werd zestien jaar geleden al gegeven. Het
zogeheten Plan Hydrológico Nacional
(PHN) heeft sedertdien zo'n.politieke bela
denheid gekregen dat het nu nog op het
bureau van de minister van openbare wer
ken José Borrell ligt te wachten tot het eens
een keer naar het parlement wordt ge
bracht. En het ziet er niet naar uit dat dit
snel zal gebeuren.
Over verschillende onderdelen van het
plan wordt heftig geruzied, zoals over het
traject van de kanalen, de hoeveelheid wa
ter die vanuit het noorden moet worden
aangevoerd en de prijs die ervoor betaald
moet worden. De autonomie van de diver-
se Spaanse provincies speelt daarbij geen
onbelangrijke rol.
De socialistische regering van Felipe Gon
zalez wordt verweten dat ze geen kans
heeft gezien tijdens haar twaalfjarige re
geerperiode een oplossing te vinden voor
het waterprobleem. De centrum-rechtse
oppositiepartij Partido Popular (PP) maakt
dankbaar gebruik van deze misser en laat
geen gelegenheid onbenut om het falen
van Gonzllez onder de aandacht te bren
gen. Om aan de ergste nood van dit mo
ment tegemoet te komen en de zuidelijke
gemoederen wat te sussen, worden er mo
menteel wel voor enkele honderden mil
joenen guldens noodmaatregelen getrof
fen.
De oppositie tegen de regeringsplannen
voor een grootschalige herverdeling van
het water wordt echter niet alleen ingege
ven door politieke motieven. Een breed
front van deskundigen wijst erop dat Span
je absoluut niet serieus omgaat met het
waterprobleem. In een analyse in het dag
blad El Pais van de afgelopen week komen
de experts unaniem tot de conclusie dat de
waterhuishouding in Spanje een janboel is.
Een samenhangend beleid bestaat niet. Op
het gebied van besparing en hergebruik
wordt nog vrijwel niets gedaan. En in som
mige steden gaat twintig procent verloren
door lekkages in de leidingen.
Het is volgens deze deskundigen absurd
dat alleen al in Castilië vijfduizend hectare
gazon dagelijks wordt besproeid met kost
baar drinkwater. Ook de beregening door
boeren (80 procent van het totale waterge
bruik in Zuid-Spanje) is op geen enkele
manier geregeld. Daar bestaat nog de
vreemde situatie dat de boeren niet beta
len voor de hoeveelheid water die ze ver
bruiken maar voor het aantal hectares dat
ze besproeien. Daardoor ontbreekt elke
prikkel om zuinig met het water om te
gaan.
