Vijgeboom: enige ficus die eetbare vruchten produceert Opmars van CD-ROM niet te stuiten Tafelen in Nederland Smaak SCHRIJVEN MET STROOP Vrije tijd Bevriezen verdrogen Het vruchtvlees van vijgen smaakt zeer zoet en romig. heel wat hoger. Gedroogde vij gen zijn het hele jaar te koop, maar de smaak is niet te verge lijken met de verse vrucht. Rij pe, verse vijgen kunnen na aan koop nog een paar dagen in de koelkast worden bewaard. Maar als de schil bruine vlekjes gaat vertonen, betekent dit dat er schimmelsporen in de vijg zijn gedrongen. In een paar uur tijd zetten die schimmels de suiker uit de vrucht om in zuren en is de vijg oneetbaar geworden. Verse, rijpe vijgen zijn gekoeld het allerlekkerst. Houd de vrucht voorzichtig bij het steel tje vast en snijd een dekseltje van het andere eind. Snijd de vrucht dan in de lengte in twee helften en halveer die nog maals. Verwijder dan de schil door het vruchtvlees vlak erbo ven, vanaf de kant van het steel tje, van de schil los te snijden. Overigens kan het dunne schil letje ook opgegeten worden. Be sprenkel het vruchtvlees met wat citroen- of limoensap en eet het puur of in gemengde fruit salades, al dan niet met slag room. Contrasteer de smaak van rijpe vijgen door combina ties met rauwe ham, salami of kaas, of geef ze als garnituur bij wild, vlees en gevogelte. Culinair Nederland presenteert zich in 1995 met een grote cam pagne waarin aandacht wordt besteed aan de verscheidenheid van de Nederlandse keuken in onze twaalf provincies. In honderden restaurants komt elke maand van het jaar een nieuwe selectie van hedendaagse streekgerechten, traditionele drankjes en hapjes en wereldwijd bekende produkten van vaderlandse bodem op het me nu te staan. Bovendien besteedt het programma 'Kook-TV' maan delijks aandacht aan gerechten uit één van de provincies. Campagneleiding Tafelen in Nederland, Strawinskylaan 513,1077 XX Amsterdam, 020-5752138. Eten zonder vlees Vlees eten is niet noodzakelijk om ge zond te blijven, mits je de belangrijkste voedingsstoffen in vlees (ijzer, eiwitten en vitamine B) op een andere manier binnen krijgt. Wie daarover meer wil weten kan nu het boekje 'Eet Be wust.... minder vlees' van het voor lichtingsbureau voor de voeding be stellen voor 8,- (gi ro 4323700 bestel nummer 114). Vrijdag 20 januari 1995963 i/IENU VAN )E DAG voorlichtingsbureau voor de voeding GRAPEFRUITCOCKTAIL (zie onderstaand recept) GEBAKKEN KAASPLAK BLEEKSELDERIJ AARDAPPELKROKETTEN alveer 1 grapefruit en snijd het ruchtvlees er uit. Vang het sap p. Maak de grapefruitschillen phoon. Snijd 50 g gerookte kip- jet in reepjes en snijd 2 eetl. pprikazoetzuur klein. Meng "et grapefruitvlees met de kipfi- Jt en het zoetzuur. Schep dit Hiengsel in de grapefruitschil- jn. Maak een sausje van 3 eetl. fapefruitsap; 1 eetl. honing; 7 2 fetl. sherry en wat peper. Schep e saus er over en garneer met wat kleinegesneden selderij, ér persoon: 270 kilojoules, 65 ilocalorieën, 6 g eiwit, 1 g vet 6 g koolhydraten. KABEUAUWSCHOTEL (zie onderstaand recept) SPRUITEN AARDAPPELS KOFFIEVLA MET SCHUIMPJE :g 300 g kabeljauwfilet in een /envaste schaal. Verdeel 1 eingesneden paprika over de s. Maak 1 pakje paprikaroom- ius volgens de geruiksaanwij- ng klaar. Roer 1 dl magere yo- ïrt door de saus. Verdeel de ver de vis, dek de schaal af met aluminiumfolie en zet hem 30 min. midden in een voorverwarmde matige hete oven (175 graden C). Per persoon: 1000 kilojoules, 240 kilocalorieën, 32 g eiwit, 7 g vet 13 g koolhydraten. RUNDERVINK BLOEMKOOL MET WITTE SAUS AARDAPPELS KOFFIE MET AMANDELCAKEJES (zie onderstaand recept) Maal 40 g blanke amandelen en 30 g pure chocolade fijn. Klop 1 eiwit stijf. Klop 1 eidooier met 25 g suiker schuimig en roer er de chocolade, de amandelen 1 theel. geraspte sinaasappelschil en het sap van een 7 2 sinaasap pel door. Spatel het eiwit ér door en verdeel de massa over 6 papieren cakevormpjes. Bak ze 25 - 30 min. midden in een voorverwarmde matige hete oven (175 graden C). Laat ze af koelen en bestrooi ze met poe dersuiker. Per persoon: 400 kilojoules, 95 kilocalorieën, 3 g eiwitten, 6 g vet, 8 g koolhydraten. Alle recepten zijn bedoeld voor twee personen. ilEVELINGSRECEPT tri dappels kun je op vele manieren klaarmaken. A. VAN DER WET UIT ROELOFARENDSVEEN maakt er een heerlijke vegetari- :he schotel mee. ARDAPELSCHOTEL MET BRIE Schil de uien en de aardappels en snijd ze in dunne plakjes. Snijd vervolgens ook de champignons en de brie in plakjes en leg al le ingrediënten in lagen in een vuurvaste schaal. Strooi over iedere laag wat peper, zout, knoflook en verse kruiden. Eindig met een laag aardappels en giet tenslotte de room over de schotel. Leg een deksel op de schaal en bak het gerecht 1 uur bij 200 gra den C. of ovenstand 4. Hebt u ook een'lievelingsrecept, stuur dit -] dan aan Damiate Dagbladen, Postbus 507, P03 PA Haarlem t.a. v. de redactie Smaak. 3e inzender van het geplaatste recept krijgt een VW-cadeaubon van 25,-. lig:voor4 pers.: 750 g aardappels; 3 jien; 4 tomaten; 200 g champig- 10ns; 200 g brie; :out; peper; 'A heel. knoflook; 1 heel. gemengde /erse kruiden; Va I. lagroom. Planten die de naam ficus dra gen zijn er in verschillende vor men. Één ervan, de rubber- plant, groeit in de tropen uit tot een boom waaruit latex, de grondstof voor mbber, wordt gewonnen. Maar een andere struikachtige boom met een al even karakteristiek blad, het vij geblad, herken je niet zo gauw als ficus. Toch is dit de ficus ca- rica, en de enige van alle zes honderd ficussen die eetbare vruchten produceert. Een echte tropische vrucht is de vijg niet. De boom kan zelfs in ons land tegen een beschutte zuidmuur vruchten voortbren gen. Maar uitbundig groeit de vijg toch pas in het mediterrane gebied. Daar worden de bomen wel tien meter hoog en dragen overvloedig vruchten. In de antieke wereld golden vij gen al eeuwen voor onze jaar telling als zoet en gezond basis voedsel, ook al omdat ze in de zomerzon zo makkelijk ge droogd kunnen worden. Door het hoge suikergehalte zijn de gedroogde vruchten zeer lang houdbaar en daarom uitstekend door karavaan-reizigers mee te nemen. In die gedroogde vorm is de vijg dan ook van oudsher bekend. Pas de laatste jaren ko men de verse, rijpe vruchten op de markt. Het transport moet heel voorzichtig gebeuren. Al leen volrijpe vijgen zijn eetbaar, maar in die toestand zijn ze buitengewoon kwetsbaar. Spijsvertering Het melkachtige sap dat net als bij andere ficus-soorten in de vijgeboom en haar onrijpe vruchten voorkomt, kan huiduitslag en jeuk veroorza ken. Als de vijgen rijpen verliest dat sap die onprettige bijwer king, maar wel bevordert het de spijsvertering. De vrucht levert, behalve ongeveer 50% suiker, veel andere waardevolle voe dingsstoffen zoals vitaminen, mineralen en eiwitten. In een gunstig klimaat brengt een vijgeboom jaarlijks wel drie keer vruchten voort. De voor- jaarsoogst is tussen april en ju ni, de zomeroogst van augustus en september levert de beste vruchten, en in december of ja nuari kan nogmaals geoogst worden. Alleen vrouwelijke bo men dragen vruchten. Een klein insekt, de vijgengalwesp, leeft op de mannelijke vijgeboom en dient voor de bevruchting te zorgen door binnen te dringen in de 'bloemzak' die aan vrou welijke bomen groeit. De bloembodem daarvan groeit dan peervormig uit, maar de zak blijft door een kleine, met schubbetjes afgesloten opening in verbinding staan met de bui tenlucht. In die zak (een zoge naamde schijnvrucht) groeien tot wel zestienhonderd kleine bloempjes die later tot de eigen lijke vruchtjes uitgroeien: de pitjes van de vijg. Verse vijgen zijn tot acht centi meter lang. De vruchten zijn, afhankelijk van het ras, rond, ovaal of peervormig. De geel groene of roodbruine tot violet- blauwe schil is heel dun en voelt wat leerachtig aan. Daar binnen zit, behalve al die eet bare pitjes, het zeer zoete, witroze tot donkerrode en ro mig smakende vruchtvlees. Te genwoordig bestaan er ook cul tuurvariëteiten die onbevruchte vijgen voortbrengen, daar zitten dan ook geen pitjes in. Import In Nederland worden tussen september en november verse, rijpe vijgen geïmporteerd uit landen rond de Middellandse Zee. In de wintermaanden en het vroege voorjaar komen vij gen uit Brazilië en soms uit Ca- lifornië. De prijs daarvan ligt Echt iets voor een partijtje: pan- nekoek versieren. Dat kan nu zonder al te veel geklieder met de crazy stroopstift van CSM. De stift heeft namelijk een speciale doseerdop. Rare uitschieters en lastige druppels zijn er niet meer bij. De stift kost 2,98. FOTO PR Wim Koevoet Ken Vos Paul Korenhof per, die in de snellere stukken door de golvende swing vooral aan Erroll Garner doet denken, inclusief onverwachte intro's. Het repertoire voor dit album is met veel overleg opgebouwd uit enkele bekende en minder be kende standards naast eigen stukken die niet uit de toon val len. In de ballads komt Jaspers harmonisch inzicht nog het best tot uiting en het blijkt dan dat het tijd wordt voor meer er kenning van deze niet bepaald extravert spelende pianist. Niet revolutionair, maar wel een subtiel genoegen. Bettie Serveert - Lamprey (Brink- man/Play it again Sam) Throwing Muses - University (4AD/Play it again Sam) Over het debuut van Bettie Ser veert, Palomine, was in Neder land vooral veel te doen omdat de plaat in het buitenland zo succesvol was. De rommelige gitaarrock van het Amster dams/Arnhemse kwartet was allesbehalve baanbrekend en Bettie Serveert leek niet meer dan een geslaagde hype. Zo bekeken valt de altijd lasti ge tweede plaat, Lamprey geti teld, alleszins mee. De groep is. er in veel opzichten op vooruit gegaan. Zangeres Carol van Dijk zingt met meer zelfvertrouwen, zoekt ook in tekstueel opzicht risico's op en de liedjes zijn in een groter aantal gevallen door timmerd. Niet langer wordt slechts een aanleiding voor een Neil Young-achtige gitaaruit barsting van Peter Visser gecre- eerd; het grote manco van Pa lomine. Jammer is wel dat alle elf stukken in hetzelfde tempo worden gespeeld, dat op de hoes weer verstoppertje is ge speeld (bang voor uitstraling?), dat drummer Berend Dubbe andermaal plichtmatig en fan tasieloos op de potten en pan nen inramt en dat regelrechte missers als Re-feel-it en Totally freaked out de eindstreep van Lamprey toch hebben gehaald. Oorzaak is vermoedelijk de de mocratische werkwijze van de groep. Componeren is nu een maal geen inspraakprocedure. Andermaal geen plaatje om over naar het buitenland te schrijven. Maar dat doet het zelf wel. Ook de Throwing Muses ma ken gitaarrock met een vrou wenstem in het midden. Uni versity is alweer het zesde al bum van de groep, die kort volgt op het fraaie akoestische album van zangeres/gitarist Kristin Hersh, Hips and makers. Aan University is veel meer dan aan Lamprey af te horen dat de artiesten weer zo nodig moes ten. De plaat maakt voor Mu- ses-begrippen een gepolijste in druk, maar is allesbehalve zoet gevooisd. De ideeënrijkdom van Hersh, duidelijk de baas bij de Muses, lijkt onuitputtelijk. Haar groep telt nog maar drie muzi kanten, maar het is dikwijls als of ér een veel groter gezelschap aan het werk is. Ondanks de enorme variatie blijft University één geheel. Ondergetekende is van nu af aan een fan. KV Van Halen - Balance (WEA) Gitarist Edward van Halen is een look-a-like van George Mi chael geworden. Dat is zo'n beetje de belangrijkste verande ring bij Van Halen. Voor het overige fabriceert de groep op Balance gewoon weer verzorgde hardrock met bij tijd en wijle spectaculaire gitaarfratsen van de gekortwiekte Edward. Ook z'n broer Alex geeft er op deze plaat blijk van in topvorm te zijn. Drumsolo's zijn natuurlijk ontzettend belegen, maar tegen een stuk als Doin' time valt ver der niet zo veel in te brengen. Grootste winst van Balance zijn de teksten. Gelukkig geen viespeukerij met tienermeisjes meer, al heeft het geweldig op zwepende Amsterdam toch weer uiterst gewillige hoertjes als onderwerp meegekregen. WK COMPUTERS Jan van der Nat In de Verenigde Staten is vrijwel geen nieuwe personal computer meer te koop zonder ingebouwde CD-ROM. De disc drive, die er precies hetzelfde uitziet als een gewone CD-speler, is daar al net zo normaal als het kleurenscherm en de af wezigheid van een drive voor 'grote' (5 'h-inch) floppies. Ook in ons land vliegen de aanbiedingen van PC's met CD-ROM je om de oren. En dat is begrijpelijk. De meerprijs is over het algemeen gering een paar honderd gulden en staat in geen verhouding tot het plezier en nut dat het gebruik van CD's met zich mee brengt. De opmars van de CD-ROM is niet meer te stuiten. Het is zelfs zo dat som mige software-huizen in de verdediging gaan en een selectie van programma's aanbieden op een diskette. Precies zo als allerlei computertijdschriften dat doen met CD-ROM's. Maar zij strijden een verloren strijd. Op één CD-ROM kan on geveer 450 keer de hoeveelheid informa tie van een 3'h-inch-diskette worden ge zet. Dat wil zeggen door de fabrikanten, want een beschrijfbare CD (zonder de toevoeging ROM, want die staat voor Read Only Memory) bestaat al wel, maar is nog niet beschikbaar voor de door snee computergebruiker. Dat zal onge twijfeld eens het geval zijn en dan zullen de bekende diskettes waarschijnlijk net zo snel verdwijnen als het geval is (ge weest) met de grotere floppen. Natuurlijk kan iedereen alle systemen blijven gebruiken. Op een moderne PC CD-ROM-speler, Multispin3Xi. is ruimte voor een grote floppydrive en de combinatie van 574, 372 en CD-ROM is heel normaal. Tienduizenden hebben bijvoorbeeld een CD-ROM later laten in bouwen. Het leidt geen twijfel dat de CD-ROM, waarop je trouwens met een bepaald programma ook gewone audio-CD's kunt draaien, terwijl je bijvoorbeeld aan het tekstverwerken bent, een volledig nieuwe wereld opent Complete ency clopedieën, vele andere naslagwerken en de meest fantastische 3-dimensionale spellen liggen nu binnen bereik van een ieder. Veel computerbladen bieden tegen woordig CD-ROM's aan. Vaak gratis, soms tegen een geringe vergoeding. Die CD's staan vol met programma's. Een deel daarvan mag de koper/abonnee van het magazine gratis gebruiken, een ander (meestal het grootste) deel is zo genoemde shareware. Dat zijn program ma's die door particulieren of bedrijven zijn gemaakt en waarvan een clemo is opgenomen op de CD. Iemand die het totale programma wil hebben, moet een (meestal klein) bedrag overmaken en krijgt dan de volledige uitvoering thuis gestuurd. Een prachtig systeem, want daardoor kunnen niet alleen steeds weer nieuwe programma's worden aangebo den, maar kan elke gebruiker eerst even een test uitvoeren, alvorens te beslissen een programma aan te schaffen. De programma's op die 'verzamel CD's' moeten meestal worden overgezet op de harde schijf en enige ruimte daar op is dan ook wenselijk, al kun je na een test natuurlijk het programma altijd weer direct van de 'C-schijF wissen, wanneer angst bestaat dat deze te val wordt. Encyclopedieën, atlassen en de grote, ingewikkelde spellen worden ovéf het algemeen direct vanaf de CD toege past. Een nadeel als je daarvan mag spreken is dat alles in de Engelse taal is. Een gedegen kennis van het Engels iè dan ook een vereiste wil je enig plezief beleven aan een fraaie encyclopedie als Encarta, een Amerikaans, negentienden lig naslagwerk, compleet met prachtige foto's en bewegende beelden. Maar een zakwoordenboekje Nederlands-Engels biedt natuurlijk ook uitkomst. Je hoeft het tenslotte niet moeilijker te maken dan het is. Ook het geluid is vaak uniek. Een en> cyclopedie op CD-ROM heeft namelijk aanzienlijk meer mogelijkheden dan een papieren naslagwerk. Nu kun je precies horen hoe Kennedy 'Ich bin ein Berliner,' uitsprak, enzovoorts. En dan zwijgen we maar over spellen als Myst, The 7th Guest en Sim City. We laten het bij eért waarschuwing: pasop voor verslaving... In de volgende aflevering van deze ru briek een aantal recencies van CD- ROM's TUIN Je weet het maar nooit in ons klimaat. Er zijn winters die nau welijks vorstproblemen opleve ren voor nèt niet winterharde planten. Er zijn er ook die een ware slachting aanrichten onder planten, met name in het vroe ge voorjaar. Dat is de meest ge vaarlijke tijd voor al wat niet best bestand is tegen te lage temperaturen. Vooral contai- nerplanten, ook de soorten die in de volle grond als winterhard bekend zijn, kunnen dan bez wijken. Maar eerst eens antwoord op de vraag: wat is bevriezen van een plant? Bevriezen is verbranden, al klinkt dat gek. Als de boven grondse delen te weinig vocht krijgen toegevoerd, verdrogen ze en dat noemen we dan be vriezen. Dat tekort aan vocht wordt veroorzaakt door een te geringe aanvoer van water uit de grond. Die is na flinke kou bevroren. De wortels kunnen geen vocht meer opnemen, de bovengrondse delen blijven iets water verdampen en dan is het mis. De ene plant is wat beter bestand tegen deze gang van zaken dan de andere. Inheemse planten zijn in de loop der eeu wen geselecteerd op een zeer geringe verdamping van de bo- vengrohdse delen. Die kunnen heel wat aan. Importplanten vaak niet en kuipplanten tob ben met grond die voor de volle honderd procent bevroren is. Dus zullen we maatregelen moeten nemen om niet-geheel winterhard spul en vooral kuip planten de kou door te helpen. Daartoe hebben we twee moge lijkheden. Op de allereerste plaats moeten we de verdam ping zoveel mogelijk tegen zien te houden. Hiervoor kunnen we de bovengrondse delen inpak ken. In de goede oude tijd, toen er nog veel natuur was, deden we dat met dennegroen en an der spul uit.de natuur. Kom daar maar eens om in een stadstuin. Maar daarom niet ge treurd. In de goede oude tijd was er geen noppenfolie en dat is er nu wel. Desnoods gewoon plastic, maar noppenfolie doet het be ter. Die vouwen we aan het be gin van een vorstperiode rond onze kwetsbare planten en we halen ze er na de vorst weer snel af. Behalve hulp voor bovengrond se delen is er ook nog hulp voor de wortels die niet aan water kunnen komen. Af en toe wat warm water in de kuip, contai ner of rond de wortels bij plan ten in de volle grond kan het al lerergste voorkomen. Al met al kunnen we met iets extra zorg en oplettendheid veel schade voorkomen bij onverwachte grote koude. LEZERSVRAAG N.C. ROL UIT HAARLEM heeft problemen met het grasveld. Op de eerste plaats kreeg het gazon zomaar ineens grote gele plekken. De oorzaak is heel moeilijk te vinden. Maar mijn ervaring is dat er in de meeste gevallen teveel kunstmest, met name snelwerkende stikstofrïjke mest, is gebruikt. Inmiddels is het gazon enigszins hersteld met de mij bekende (en waar schijnlijk gedeeltelijk chemi sche) gazonvernieuwer en het resultaat is redelijk, zij het dat het gras er dunnetjes bij staat en nogal lang is. Wat dat laatste aangaat: er mag pas gemaaid worden als er een tijdje géén vorst wordt verwacht. Dus even wachten. Verder zou ik niets doen, maar het tot rust laten komen en vooral niet nog meer chemicaliën, in de vorm van kunstmest of onkruidbestrijder, toepassen. Al deze chemicaliën verstoren het leven in de grond. Dus als er mest moet worden toegediend, dan organische mest met veel stikstof (N), Gras- viano is een bekend merk, maar er zijn veel meer merken. Niet teveel gebruiken en pas bij goed weer, eind maart/begin april, en dan maar afwachten en toezien hoe de natuur zichzelf herstelt en het gras dik een vol maakt. Succes ermee! Het pleit voor P. SPOOK UIT HAARLEM dat het gras bezocht wordt door veel vogels. Er wor-, den dus geen of weinig gifstof- fen gebruikt en dus zijn er veel, regenwormen of andere dieren. Maar teveel vogels zijn volgens( de heer Spook niet gewenst. Oplossing voor het probleem is simpel. Zodra er teveel gevleu geld bezoek is, het gras over spannen met zwart naaigaren op 10 15 cm hoogte. Gewoon stokjes langs de kant en dan draden spannen. De vogels zien de draden niet, schrikken zodra ze deze voelen en blijven weg. Zo simpel werkt deze remedie. Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de natuur een vraag op? Greet Buchner zal proberen voor u het antwoord te vinden. De vraag kunt u op sturen naar Damiate Dagbla den, Postbus 507, 2003 AP Haarlem t.a.v. de redactie LE VEN EN WONEN. JIEUWE CD'S raham Haynes: The Griot's Foot- leps (Verve) Polygram et derde album van cornettist raham Haynes (1960) is een pisch produkt van deze tijd. ebruikmakend van niet-wes- rse instrumenten als de sitar, -tampura en Afrikaanse tal- ng drum creëert Haynes sfeer- luziek die voor een groot deel karakteriseerd wordt door I nge ensemblelijnen die geen tidelijk tonaal of ritmisch cen tum kennen. In sommige stuk en ;n wordt veel echo gebruikt, r pdat een ECM-achtig kader jl'ordt geschapen, in andere immers weer worden krachti- baspartijen samen met com- lexe percussie ingezet om een j blekende 'groove' te constru- ren. Haynes zelf is de voor- iamste solist, wiens sterke ,nt is dat hij een bijzonder w ote variatie aan timbres kan jvinduceren op zijn instrument, in een Miles Davis-achtige irstilde subtiliteit tot schelle ird-bopfraseringen. De andere krachtige solist is tnorsaxofonist Steve Willi- son die flink tekeer mag lan in het bijna een half du- nïnde 'Enlightenment'. Door de wezigheid van kort durende e imaxen blijft de overigens op ch fraai klinkende muziek een etje in de lucht zweven en i^ordt The Griot's Footsteps uit- I. Indelijk een soort superieure fhtergrondmuziek. ^ix Jasper Trio: Lexcursions 1 imetree) Munich Records '"'et lijkt de jazzwereld bijna on- :merkt voorbij te zijn gegaan, aar dit is inmiddels de derde A aat die Lex Jasper (1949) op- im voor het kleine Nederland- Timetree. Ditmaal wordt de anist bijgestaan door twee ^jiccesvolle jonge begeleiders t het mainstream-circuit, de L uitser Martin Wind op contra ir is en de Nederlander Hans ekker op drums. Zij geven zeer impetente, maar niet bijster irspronkelijk klinkende ritmi- :he ondersteuning aan Lex Jas-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 27