'Zielzorg in leger
op oorlogssterkte'
Jfe
Kerk Samenleving
Vrouwelijke
bisschop in
Denemarken
Leidraad voor het leven
VRIJDAG 27 JANUAR11995
979
REDACTIE DICK VAN DER PLAS. 071 -356443
BUITENLAND KORT
Armoede
De Lalijnsamerikaanse
Raad van Kerken (CLAI)
heeft scherpe kritiek geuit
op de vrije markteconomie.
De neo-liberale economie-
en van de meeste landen op
het continent leiden tot een
tweedeling van de samenle
ving en tot grotere armoe
de. Dit zei secretaris-gene
raal Felipe Adolf gisteren bij
de opening van de assem
blee van de CLAI in Con-
cepción (Chili). Ruim 500
afgevaardigden van bijna
150 (niet-katholieke) kerken
uit negentien landen in
Midden- en Zuid-Amerika
komen daar tot woensdag 1
februari bijeen onder het
thema 'Wedergeboren tot
een levende hoop'. Verder
vroeg Adolf de gedelegeer
den na te denken over de
betrekkingen met de
Rooms-Katholieke Kerk. De
CLAI heeft ditmaal geen
rooms-katholieke waarne
mers uitgenodigd; bij de
twee vorige assemblees wel.
Nonnen ontvoerd
Rebellen in Sierra Leone
hebben eerder deze week
bij een aanval op de noor
delijke stad Kambia zes
Braziliaanse nonnen en een
Italiaanse zuster ontvoerd.
Ook ongeveer honderd in
woners van de stad zijn
gekidnapt, meldt het bu
reau van de katholieke mis
sie. Het Vaticaan heeft de
ontvoerders opgeroepen de
zusters en de andere inwo
ners van Kambia vrij te la
ten. Door de ontvoering is
het aantal buitenlanders
dat in het Westafrikaanse
land door rebellen of ban
dieten wordt vastgehouden,
tot 16 opgelopen. De auto
riteiten gaan ervan uit dat
de nonnen zijn ontvoerd
door het Revolutionair Ver
enigd Front (RUF), dat
sinds 1991 in Sierra Leone
actief is.
Dui veluitdrij vers
Het Duitse predikanten
echtpaar Iris en Ekkehard
Höfig is gisteren door de
rechtbank in Neurenberg
wegens duiveluitdrijving
veroordeeld tot tweeën
twintig maanden gevange
nisstraf. De voorgangers
van een pinkstergemeente
hebben zich schuldig ge
maakt aan vrijheidsbero
ving en seksueel misbruik
van een vrouw, zo oordeel
de de rechter. Het echtpaar
werd bovendien veroor
deeld tot ongeveer 15.000
gulden schadevergoeding
aan de 34-jarige vrouw, die
in 1989 tegen haar zin van
demonen moest worden
bevrijd.
Zingevingsvragen komen niet bij mooi weer
HAVELTE GPD
De rekensom lijkt eenvoudig. Als de krijgsmacht de helft
kleiner wordt, kan ook de geestelijke verzorging flink te
rug. Aalmoezenier Marius van der Aa van de Johannes
Postkazerne in Havelte waarschuwt tegen deze logica!
„Het oefenleger wordt omgevormd tot een operatieleger
met activiteiten in oorlogs- en rampgebieden. In oorlogs
tijd werd vroeger het aantal geestelijk verzorgers verdub
beld. Zo ver wil ik nu niet gaan, maar wij moeten wel op
oorlogssterkte zijn
Tot voor enkele jaren bleef de
taak voornamelijk beperkt tot
aanpassings- en heimweepro-
blemen van dienstplichtigen.
Met de afschaffing van de
dienstplicht en de overgang
naar een beroepsleger met heel
veel laaggeschoolde achttien
en negentienjarigen verandert
de situatie volgens de vijftigjari
ge inwoner van het Overijsselse
Tuk drastisch. Het bewaren of
afdwingen van vrede en hulp
verlening bij humanitaire mis
sies in landen als Rwanda grij
pen diep in in de levens van de
Bovenop de lopende 15 procent
bezuiniging op de zielzorg in de
krijgsmacht is deze week nog
eens een korting van 10 miljoen
gulden aangekondigd. De aal
moezeniers, predikanten en hu
manistische begeleiders lopen
zowel bij vredesacties van de
Verenigde Naties (VN) als in ei
gen land op hun tenen. Volgens
Van der Aa is geesteszorg eigen
lijk maar een fractie op de be
groting van defensie, waar 'nau
welijks winst te halen valt'.
uitgezondenen. Wie nu als 'be
roeps' tekent, is zeker van uit
zending. Van der Aa gaat zelf in
1996 ook.
„Het oude woord zielzorger is
weer meer van toepassing ge
worden. Het meemaken van be
dreigende oorlogssituaties kan
het beste maar ook het slechtste
in mensen oproepen. Oorlog
verloedert, kan uit de klauw lo
pen. Haal je te veel geestelijke
zorg weg dan snijd je de ziel uit
de krijgsmacht. De discussie
over ons Indië-verleden laat
zien in wat voor druksituaties
uitgezonden militairen komen
en wat voor ernstige en langdu
rige nasleep dat kan geven. Dat
beseft het volk vaak niet."
Volgens de roomskatholieke
geestelijk verzorger keert nie
mand onveranderd terug van
een missie onder oorlogsdrei
ging. „Zingevingsvragen komen
meestal niet bij mooi weer.
maar juist in zo'n crisissituatie."
GENEVE EPD
De 44-jarige predikante Lise-
Lotte Rebel wordt de eerste
vrouwelijke bisschop in de Lu
therse Kerk van Denemarken.
Zij wordt op 2 april tot bisschop
van Helsingör gewijd. Dit heeft
de Lutherse Wereldfederatie in
Genève bekend gemaakt.
Met 950 om 695 stemmen
versloeg zij de theoloog Viggo
Mortensen, werkzaam bij de
Lutherse Wereldfederatie. In de
wereldwijde lutherse gemeen
schap is zij de vierde vrouw die
bisschop wordt. Maria Jepsen in
Hamburg was de eerste.
BEROEPINGSWERK
Christelijk boekenweekgeschenk
door CLK te licht bevonden
HAARLEM/KAMPEN ANP
Het boek 'De rand van het
heelal' van auteur Mance ter
Andere is te licht bevonden
om dit jaar als christelijk boe
kenweekgeschenk te dienen.
Onder protest van vooral re
formatorische boekhandels
heeft het Christelijk Lektuur-
contact het actieboek terugge
trokken, bevestigt een woord
voerstervan het CLK.
Het CLK, een bundeling van
christelijke uitgevers en boek
handels, brengt sinds een jaar
of tien elk voorjaar een actie-
boek op de markt, dat veel
christelijke boekhandels als al
ternatief voor het 'wereldse'
boekenweekgeschenk presen
teren.
De bezwaren uit orthodoxe
hoek hebben betrekking op de
strekking en stijl van de novel
le. God zou in het verhaal een
te lijdzame rol spelen. J. Wag
ner van uitgeverij Kok, die het
boek op de markt brengt,
vindt de kritiek veel te zwaar
aangezet. „Het is een mooi,
integer verhaal."
Door de afwijzing door het
CLK-bestuur zal er dit jaar
geen christelijk alternatief zijn
voor het CPNB-boekenweek
geschenk, geschreven door
Leon de Winter.
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Hendrik-ldo-Ambacht: J
't Lam te Dirksland; te Zevenhuizen
(ZH); G.J. van Beek te Almkerk.
GEREFORMEERDEGEMEENTEN
Beroepern te Gorinchem: C. Sonne-
velt te Krimpen aan den IJssel; te
Emmeloord: B. van der Heiden te
Hardinxveld-Giessendam, die be
dankte voor Westkapelle.
Bedankt: voor Genemuidem C.A. van
Dieren te Stolwijk; voor Rilland-Bath:
A.J. Gunst te Tholen; voor Lethbrid-
ge: C.A. van Dieren te Stolwijk.
Nederlander Kruijssen voorzitter
internationaal katholiek netwerk
OEGSTGEEST ANP
Drs. Hans Kruijssen, directeur
van de Samenwerking Vasten-
aktie/Cebemo in Oegstgeest, is
gekozen tot voorzitter van de
CIDSE. De Cooperation Inter
nationale pour le Developpe-
ment et la Solidarité is een in
ternationale koepelorganisatie
van veertien katholieke ontwik
kelingsorganisaties in Europa
en Noord-Amerika.
Kruijssen (50) volgt mgr. Nor-
bert Herkenrath op, directeur
van het Duitse Misereor. De be
noeming geldt in principe voor
drie jaar. Kruijssen was sinds
1989 al lid van het dagelijks be
stuur.
BOEKBESPREKING
„Aisja heeft gezegd: De Profeet
kuste mij altijd als hij vastte,
maar wie van jullie kan zijn lid
zo goed beheersen als de Pro
feet?" Dit citaat is niet afkom
stig van een ongelovige die
spot met de islamitische vas
tenmaand ramadan, maar
stamt uit een verzameling tek
sten waaraan moslims na de
koran het meeste gezag toe
kennen: de tradities van Mo
hammed.
Een week voor het begin van
de vasten
maand pre
senteerde
uitgeverij
Bulaaq de
eerste Ne
derlandstali
ge bloemle
zing uit deze
tradities
('hadieth').
Het zijn
meestal kor
te berichten
over wat
Mohammed
heeft ge-
Leidraad voor het
leven
daan of stil
zwijgend
heeft goed
gekeurd. Ze
hebben de
vorm van
ooggetui
genverslagen, die mondeling
zijn overgeleverd en aan een
tijdgenoot van de profeet wor
den toegeschreven. Soms
spreken verschillende tradities
elkaar tegen; ze weerspiegelen
dan discussies uit de begintijd
van de islam over bijvoorbeeld
de interpretatie van een ko
ranvers.
Wim Raven, arabist en is
lamoloog aan de Vrije Univer
siteit in Amsterdam, stelde de
bloemlezing samen onder de
titel 'Leidraad voor het Leven'.
Hij putte uit de beroemde ne-
gende-eeuwse verzamelingen
van Boechari en Moeslim. De
gekozen tradities bevatten in
structies, discussies en verha
len over uiteenlopende onder
werpen als voorbeschikking en
vrije wil, gebed, huwelijk en
geslachtsverkeer, zeden en ge
woonten en paradijs en hel.
De weldadigheid van vasten
wordt bijvoorbeeld in verhe
ven termen beschreven: „De
Profeet heeft gezegd: Als ra
madan begint, worden de
poorten van het paradijs ge
opend en de poorten van de
hel gesloten, en de Satans
worden in ketenen geslagen."
Minder verheven klinkt de tra
ditie over gapen en niezen:
„God houdt van niezen en
heeft een hekel aan gapen. Als
iemand niest en hij zegt: 'Lof
zij God!' dan is het de plicht
van iedere moslim die het
hoort hem goeds toe te wen
sen. Gapen echter komt van
de satan; onderdruk het zoveel
mogelijk. Als iemand 'haah'
zegt bij het gapen, lacht de sa
tan."
Raven selecteerde 823 tradi
ties uit de ongeveer vijfdui
zend door Boechari en Moes
lim overgeleverde teksten.
Daarbij heeft hij zijn 'persoon
lijke fascinatie' gevolgd en
vooral mooie verhalen geko
zen. „Een moslim zou bij de
samenstel
ling meer de
aven noden van de
gemeen
schap in het
oog gehou
den hebben,
ik heb vooral
op de lees
baarheid ge
let", zegt hij.
De bloemle
zing bevat
zowel klas
sieke teksten
over islami
tische ritue
len, ethiek en
recht als tra
dities, die ge
richt zijn te
gen scherp-
slijperij. De
profeet blijkt
een soepele
omgang met bijvoorbeeld de
vaste gebedstijden voor te
staan: ,,Als iemand 's nachts
opstaat en zo slaperig is dat hij
de koran verbastert en niet
weet wat hij zegt, laat hij dan
liever gaan slapen."
De uitgever mikt met de Ne
derlandse vertaling van de tra
dities niet alleen op Nederlan
ders die in de islam zijn geïn
teresseerd, maar ook op Turk
se en Marokkaanse moslims
van de tweede en derde gene
ratie, die het Nederlands vaak
beter beheersen dan hun
moedertaal.
Volgens Raven behoren de
tradities tot het standaardpak
ket van een islamitische op
voeding, maar komen mos
lims ze meestal versnipperd
en met een vroom sausje over
goten tegen in preken, trak
taatjes of 'Lieve Lita-rubrie-
ken' in kranten. Moslimstu
denten die zijn colleges vol
gen, schrikken vaak van de
oorspronkelijke teksten, heeft
Raven gemerkt. „Die zeggen
vaak heel andere dingen dan
ze van huis uit hebben meege
kregen. Daar hing om de tradi
ties altijd een vroom aura."
Leidraad voor het leven de tradi
ties van de profeet Mohammed
Wim Raven. - Amsterdam Bulaaq,
1995. - 256 p. ISBN 90-5460-010-1.
Prijs39,90 gulden.
ANP.
Kruiswoordraadsel
Horizontaal:
1. brandkast; 5. kerf; 9. vaartuig;
10. door; 12. meisjesnaam; 13.
afstandsmaat; 14. ontvangka
mer; 15. de onbekende; 17.
knaagdier; 19. devies; 22.
zwaardwalvis; 24. netvleugelig
insekt; 26. afdruk; 27. roem; 28.
jong dier; 29. slee; 30. bijb. fi
guur; 31. persoonlijk vnw.; 33.
vluchtige stof; 35. kloosterlinge;
38. voetlijst; 40. nuance; 42.
garstig; 44. schattig; 45. dwaas;
47. editie; 49. slingerplant; 50
dwarsmast; 51. nachtvogel; 53.
kunstwerk; 54. bijb. figuur; 55.
vloeistof; 56. sein.
Verticaal:
1. Geneeskrachtige plant; 2.
jong dier; 3. United Kingdom; 4.
naaldboom; 5. onderaardse
ruimte; 6. rivier in Siberië; 7. cij
fer; 8. muziekgezelschap; 11.
geestdrift; 16. komkommerachti
ge vrucht; 18. vooraanstaand;
20. vogelprodukt; 21. Sociaal-
Economische Raad (afk.); 22. fa
milielid; 23. boksterm; 25. mid
del; 26. rank; 32. vogel; 34.
meisjesnaam; 36. Spaanse uit
roep; 37. achterdocht; 39. Frans
lidwoord; 41. bolgewas; 43. deel
van een bijenkorf; 45. insekt;
46. hinder; 48. projectieplaatje;
50. ankerplaats; 52. legerrang;
54. maanstand.
OPLOSSING
CITAAT
Horizontaal:
1. klank; 2. karwei; 3. Kreta; 4.
masker; 5. credo; 6. sloot; 7.
Praag; 8. stola; 9. bizon; 10.
sleep; 11. graaf; 12. Noors; 13.
graan; 14. anker.
Het citaat is van E. Howe: „Nie
mand gelooft dat hij er zo oud
uitziet als hij is".
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck
WAAR. MOET PAT FfEEN
flET DE CRiMiMAUTElT
STA A hl DE RECHTERS
M'iET MACHTELOOS
AlERKWAARDie iK
Zie DE HELE KWESTIE
iM éébJ KLAP
ANDERS.
V
jses
m
-É
HEINZ
BOES
HET WEER
Veel regen
Een actieve depressie die gisteren
langzaam van de Britse Eilanden
langs de Wadden oostwaarts trok,
heeft bar slecht weer afgeleverd.
Daarbij ging het kwik als een jojo
op en neer. Niet alleen ons land,
maar grote delen van West- en
Midden-Europa kregen voor de
tweede keer binnen een week met
overmatige neerslag te kampen. In
Noord-Frankrijk en België is in ja
nuari plaatselijk al meer dan 200
millimeter gevallen. In onze eigen
regio meldde Santpoort 17 milli
meter en Leiderdorp 23 millime
ter. Aan de achterzijde van de lage-
drukkern (980 millibar), trok in de
loop van gistermiddag een scherp
koufront van noord naar zuid over
het land.
De verschillen aan weerszijden wa
ren aanzienlijk. Zuid van het front
stond een harde zuidwester met in
Brabant en Limburg zeer hoge
maxima van 10 tot 12 graden. Op
het zelfde tijdstip joeg een harde
tot stormachtige noordenwind nat
te sneeuw over de noordelijke pro
vincies bij slechts 1 a 2 graden bo
ven nul. In de loop van de avond
kwamen talrijke winterbuien vanaf
de Noordzee afzakken.
Na een korte rustpauze met wat
zon en minder buien schuift va
avond in ijltempo een volgend
frontaal systeem vanuit het we
Nederland binnen. In de koudf
luchtmassa valt eerst sneeuw c
natte sneeuw, maar als in de nj
de wind omslaat van zuid naar
gaat het regenen en loopt de te
peratuur op naar een graad of z
Ook het doorweekte stroomgeq
van de Maas krijgt weer 10-30
millimeter neerslag te verwerki
Morgen klaart het in een krach
westelijke stroming op, maare
kunnen nog een paar buien val
Er blijft een harde zuidwesten
westenwind staan. Boven Scan
dinavië lijkt de winter zich te h
ben gevestigd; ondertussen dr<
de krachtige westelijke stromir
de oceaan door. Nieuwe storinj
ontwijken het Noord-Europese
de-bastion en worden gedwong
een zuidelijke route te volgen.
Zondag komt een volgend neer
slaggebied bij Bretagne het va<
land op en bezorgt de door wat
nood getroffen gebieden opnie
(veel) regen. Begin volgende v\
waagt de koude lucht een nieui
uitbraak in het Noordzeegebiec
Dan wordt de regen verruild voi
winterse buien.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Vandaag in het oosten en
midden eerst nog opkla
ringen. Overigens veel be
wolking en af en toe
sneeuw, vooral langs de
kust en in het zuiden.
Middagtemperatuur rond
het vriespunt in het zuiden
en westen, elders matige
vorst, tot -12 graden in het
uiterste noorden.
Zweden:
Vandaag in het zuiden op
klaringen. verder in het al
gemeen veel bewolking en
vooral morgen perioden
met sneeuw. Middagtem
peratuur uiteenlopend van
enkele graden onder 0 in
het zuiden tot circa -11 in
het noorden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Vandaag in Engeland en
Schotland eerst nog enkele opklaringen,
in Ierland en Cornwall en later ook el
ders regen, plaatselijk eerst sneeuw.
Maxima in Ierland omstreeks 9 graden,
elders vandaag van 3 graden in Schot
land tot 8 in het zuidwesten, morgen
iets zachter.
België en Luxemburg:
Vandaag eerst perioden met zon, later
toenemend bewolkt maar tot de avond
droog, Morgen 's nachts veel regen, in
de Ardennen mogelijk ook sneeuw, over
dag vanuit het westen wisselend bewolkt
en buien. Maxima van 5 graden aan de
kust tot 2 in Luxemburg, morgen zach
ter.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vandaag eerst perioden met zon, later
vanuit het westen regen, 's Avonds of 's
nachts in Jura en Vogezen sneeuw, later
overgaand in regen. Morgen wisselend
bewolkt en enkele regenbuien, boven
1000 meter kans op sneeuwbuien.
Spanje:
In Galicië en aan de noordkant van het
Cantabrisch gebergte af en toe regen, op
de hoogste toppen ook sneeuw. Elders
perioden met zon, afgewisseld door wol
kenvelden.
Canarische Eilanden:
Droog en veel zon. Middagtemperatuur
circa 23 graden.
Zuid-Frankrijk:
Vandaag perioden met zon, later vanuit
het westen toenemende bewolking maar
op de meeste plaatsen droog. Middag
temperatuur tussen 6 en 13 graden. Op
2000 meter tussen -4 in de Dauphine'
en -10 in de Haute Savoie. Morgen
plaatselijk wat regen, in de Alpen boven
1200 1500 meter sneeuw. Tempera
tuur in het laagland rond 13 graden, op'
2000 meter circa 5 graden warmer dan
vandaag. Berlijn
Italië: Boedapt
Perioden met zon, maar vandaag langs Bordeau
de Adriatische kust en morgen in het Brussel
noordwesten ook wolkenvelden. Op veel Cyprus
plaatsen droog. In het uiterste noorden D"blin
vandaag föhn. Maxima vandaag van 8 Frankfui
graden in het noorden en plaatselijk ^e"èv®
langs de oostkust tot rond 16 bij Rome Helsinki
en op Sicilië; morgen in het noorden iets lnnsDrui
kouder. Temperatuur op 2000 meter in
het noorden vandaag enkele graden on
der nul, morgen iets erboven.
Duitsland:
Vandaag in het zuiden en zuidoosten
eerst nog bewolkt en regen of sneeuw; Locarno
verder wisselend bewolkt en vooral in Londen
het noorden enkele winterse buien. Mor- Luxembi
gen veel bewolking en perioden met re
gen, mogelijk voorafgegaan door
sneeuw. Middagtemperatuur eerst rond
3 graden, morgen iets hoger. Tempera
tuur op 1000 meter in het Middelge
bergte vandaag circa -5 graden, morgen
boven nul; op 1500 meter in de Zuid-
Duitse Alpen loopt het kwik vandaag tij
delijk terug tot -10 graden, morgen
loopt het kwik er op tot rond het vries-
Zwitserland:
Vandaag vooral in de bergen eerst opkla
ringen en droog. Daarna opnieuw be
wolkt en met name in het westen en
noorden perioden met regen, sneeuw
grens tijdelijk stijgend naar 1800 me
ter. Temperatuur op 2000 meter van
daag rond -13 graden, morgen aanmer
kelijk hoger.
Oostenrijk:
Vandaag vooral aan de zuidflank flink
wat zon. Verder veel bewolking en met
name morgen perioden met regen,
sneeuwgrens tijdelijk stijgend naar
1800 meter. Temperatuur op 2000 me
ter vandaag aan de noordkant van de Al
pen rond -13 graden, morgen aanmer
kelijk hoger.
Neerslagkans
Mimmumtemp.
Middagtemp.
Wind
WEERRAPPORTEN
ZATERDAG 28 JANUARI 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 08.27 Zon onder 17.
Maan op 06.05 Maan onder 14.
Waterstanden Katwijk
Hoogwater00.28 12.52
Laag water 08.16 21.21
Weerrapporten 26 januari 19 uur
De Bilt
Deelen
Barcelona onbew.
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen sneeuw
Las Palmas onbew.
Lissabon licht be
onbew./ zzw31 10
Malaga
Mailt :a
licht bew. windst 22 12
Rome half bew
Split zwaar bew.
Stockholm zwaar bew.
Warschau half bew zzw4 10 -1
Wenen
Buenos Aires onbew./
Casablanca licht bew
Johannesburg onbew
half bew
Los Angeles
New Orleans
New York
COLOFON
LEIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgeverij Damiate bv.
DIRECTIE: B M. Essenberg, G P Arnold (adj),
J Kiel (adj),
HOOFDREDACTIE. Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj).
OMBUDSMAN R D. Paauw, tel. dag 9.30-
11.30 uur 071 -356215. of per post.
HOOFDKANTOOR:
Rooseveltstraat 82,2321 BM Leiden
Telefoon071-356356.
POSTADRES:
Postbus 54,2300 AB Leiden
TELEFAX:
Advertenties071-323508
Fam berichten 071-323508
Redactie 071-321921
ADVERTENTIES
ma.-vrij van 08 30-17 00 uur:
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma -vrij, van 8 30-17 00 uur
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Tel. 071-128030 bij
joruitbet (ind. BTW)
per acc.giro autom.b
ƒ31,05
87.70
337,55
per maand
per kwartaal
VERZENDING PER POST
Nederland per kwartaal 134,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
ma t/m vrij 18 00-19.30 uur,
zat. 10.00-12 00 uur. Tel. 071-128030
ƒ30
86.
336,
