Genetische selectie rukt steeds verder op
Congres moet kroon op werk van Fini zetten
Feiten Meningen
Naiëf Euro-beleid
kost veel geld
'Als ik nu inkoop,
voel ik me schuldig'
noe mms- 0 «er m «issujiem tm w<*q
ve. teroviZüM weer ie Moopmeu,,.
DINSDAG 24 JANUARI 1995
NIEUWSANALYSE
„In één zin samengevat is de oorzaak dat
we altijd het braafste jongetje van de Brus
selse klas zijn geweest en ons te gezeggelijk
hebben opgesteld." De uitleg die een hoge
Nederlanse diplomaat meer dan een jaar
geleden al gaf van de gestaag stijgende con
tributie aan Europa, liet aan duidelijkheid
niets te wensen over. Nederland betaalt een
hoge prijs voor het zwakke Europa-beleid
van de kabinetten-Lubbers. De Tweede Ka
mer mort over de miljarden-rekening, maar
er valt niets aan te veranderen, zo blijkt uit
een nota die minister Zalm (financiën) gis
teren naar de Kamer stuurde.
Tot voor kort toonden Nederlandse poli
tici nauwelijks belangstelling voor 'Brussel'.
De Europese eenwording vonden we een
nobel streven, waar bovendien onze handel
van profiteerde. Alle verhalen over fraude
waren natuurlijk schandelijk. Maar zo lang
we er aan verdienden, maakten we ons niet
zo druk.
Dat tijdperk der onverschilligheid loopt
ten einde. In 1992 betaalde Nederland voor
het eerst een paar honderd miljoen meer
aan de EU-schatkist dan ze er direct voor
terugkreeg. De rekening zal verder oplopen
tot netto 6,2 miljard in 1999. WD en CDA
hebben 'grote moeite' de contributie-rege
ling goed te keuren. Maar ze is een voldon
gen feit is.
De EU-contributie werd in december
1992 in het Schotse Edinburgh door de re
geringsleiders voor zeven jaar vastgelegd.
Alle Tanden volgden daarbij hun eigen
agenda. De 'Club Méditerranée' van Grie
kenland, Portugal, Spanje, Italië, waarbij
ook Ierland zich aansloot, vocht met succes
voor goedgevulde steunfondsen. De Duitse
kanselier Kohl sleepte geld in de wacht voor
de voormalig Oostduitse deelstaten. Pre
mier Major wist de speciale Britse kortings
regeling te behouden; president Mitterrand
liet geld reserveren voor de Franse boeren.
Alleen op de Nederlandse agenda voor
Edinburgh was weinig ruimte voor welbe
grepen eigenbelang: premier Lubbers con
centreerde zich op Joegoslavië en de benoe
ming van Van den Broek.
De 'schade' van Edinburgh voor de Ne
derlandse schatkist werd destijds op ruim
1,5 miljard gulden geschat. Inmiddels be
loopt de rekening dit jaar al netto 4,4 mil
jard en is de Kamer verontrust dat het einde
daarmee niet in zicht is.
De oorzaken van de stijging zijn simpel.
Nederland profiteerde altijd enorm van het
landbouwbeleid, waarbij de prijzen kunst
matig hoog werden gehouden. Nu Brussel
de prijzen Iaat zakken en in plaats daarvan
de boeren direct inkomenssteun geeft, blijkt
Nederland buiten de boot te vallen.
Ook bij de verdeling van de subsidies uit
de EU-'structuurfondsen' aan arme gebie
den komt Nederland er uiterst bekaaid van
af. De 'gelijkmatige verdeling van de wel
vaart' wordt graag trots als verklaring opge
voerd voor het ontbreken van diepe armoe
de als in Zuid-Italië. De Brusselse criteria
zijn bovendien zo strikt, dat alleen
Flevoland in aanmerking kwam voor steun.
Maar wie ziet dat ook Denemarken, België
en zelfs het rijke Luxemburg geld uit deze
potten krijgen, kan zich afvragen waarom
Den Flaag niet wat harder heeft gevochten
voor bijvoorbeeld Oost-Groningen.
Op papier kan de Kamer het verdrag
waarin de contributie-regeling vasüigt, af
wijzen. Maar dat is een bom in de porse
leinkast: het touwtrekken tussen de inmid
dels 15 EU-landen begint dan immers op
nieuw. Binnen de 160 miljard omvattende
EU-begroting valt er evenmin veel te schui
ven: de meeste uitgaven liggen vast. Wel
hebben de Brusselse diplomaten inmiddels
opdracht „bij alles wat geld kost aan de rem
te hangen".
In 1999, wanneer Europa opnieuw praat
over de nationale bijdragen, wil Nederland
pleiten voor een 'plafond' aan de nationale
bijdragen. En de peperdure steun aan de
boereninkomens zouden alle landen dan
maar uit eigen zak moeten betalen. Het zijn
ideeën waarvan de haalbaarheid onduide
lijk is. Maar het is al heel wat dat Den Haag
nu duidelijk een eigen agenda opmaakt.
BRUSSEL PETER DE VRIES
Kabinet wil voorspellende keuringen beperken
In de Verenigde Staten gebeurt het al op groter schaal, maar in Nederland overkomt het nog slechts de beter gesitueerden: discriminatie op basis
van erfelijkheid. Wie een levensverzekering boven de 200.000 gulden wil afsluiten of een WAO-verzekering boven de 60.000 gulden mag genetisch
worden getest. Bij keuringen voor een baan is erfelijk onderzoek verboden, stelt minister Borst van volksgezondheid. Maar hoe lang nog? De Tweede
Kamer debatteert deze week over deze heikele kwestie.
Zijn broer leed aan de ziekte van Gaucher,
een erfelijke stofwisselingsaandoening. Zelf
onderging hij een genetische test waaruit
bleek dat ook hij drager van de ziekte is.
Maar er waren geen symptomen dat hij de
ziekte zelf zou krijgen. Toen hij solliciteerde
naar een baan bij de overheid werd hij ech
ter afgewezen, enkel en alleen omdat hij
drager is van een erfelijke afwijking.
De man om wie het hier gaat, is Amerikaan.
Zijn zaak staat beschreven in een studie
over een kleine honderd gevallen van gene
tische discriminatie. In Nederland is het
nog ongebruikelijk dat iemand op basis van
erfelijke gegevens een bepaalde baan niet
krijgt. Gezien de ontwikkelingen in de Vere
nigde Staten is er echter alle reden voor
scepsis. Minister Borst (volksgezondheid)
wil dit soort praktijken zoveel mogelijk te
gengaan en bepleit een verbod op DNA-
tests bij aanstellingskeuringen.
In de praktijk gaat het overigens subtieler
dan het eisen van een test. Zo worden vra
gen gesteld over de gezondheid van de ou
ders en andere familieleden. Daaruit kun
nen erfelijke afwijkingen of ziektes naar vo
ren komen. En die kunnen voor een werk
gever weer aanleiding zijn om de sollicitant
te weigeren, al mag dat officieel niet. Waar
borgen tegen genetische discriminatie zijn
dus moeilijk te geven.
De minister wil medische keuringen voor
een baan aanzienlijk beperken. Alleen als er
een verband is met het werk, mag er voort
aan nog worden gekeurd. Een boekhouder
mag bijvoorbeeld niet meer worden getest
op zijn hart, omdat dit van geen enkel be
lang is voor het werk dat hij gaat doen. Een
piloot mag wel op hartafwijkingen worden
onderzocht, omdat het vliegtuig kan neer
storten als hij onderweg een hartaanval
krijgt. Wordt de boekhouder in dit voor
beeld toch gevraagd naar de toestand van
zijn hart, dan kan hij een klacht indienen.
De vraag is echter of dat iets uithaalt. De
werkgever kan immers altijd op grond van
andere overwegingen besluiten de sollici
tant niet aan te nemen.
Borst gaat er vooralsnog van uit dat het niet
zo'n vaart zal lopen. Ze vertrouwt er sterk
op dat verzekeraars dit zelf goed zullen re
gelen omdat ze niet zijn gebaat bij misstan
den. Niettemin is het Verbond van Verzeke
raars fel tegen de voorstellen van de minis
ter. Volgens de verzekeraars suggereert het
wetsvoorstel immers dat er iets niet pluis is
bij keuringen.
Bij verzekeringen ligt de zaak ook veel ge
voeliger dan bij sollicitaties, omdat geneti
sche discriminatie in de assurantiewereld al
voorkomt. Wie een levensverzekering wil
afsluiten boven de 200.000 gulden is ver
plicht gegevens te verstrekken uit eventueel
eerder verricht erfelijk onderzoek. Hetzelfde
geldt bij een arbeidsongeschiktheidsverze
kering van 60.000 gulden of hoger. In deze
gevallen is ook een AIDS-test toegestaan, of
beter: een test op het HIV-virus dat AIDS
kan veroorzaken.
Het vorige kabinet wilde toestaan dat men
sen geen verzekering konden afsluiten als
in hun familie de ernstige erfelijke ziekte
van Huntington of myotone dystrofie voor
komt. De PvdA, toen nog regerend met het
CDA, steunde die opvatting.
De huidige minister van volksgezondheid,
een D66'er, voelt daar helemaal niets voor
en ze krijgt nu vermoedelijk steun van die
zelfde PvdA. Hierdoor wordt de situatie zo
danig dat hoofdzakelijk mensen met hogere
inkomens, ruwweg vanaf 65.000 gulden
bruto per jaar, te maken kunnen krijgen
met genetische discriminatie. Bijvoorbeeld
als ze een hypotheek van meer dan twee
ton willen afsluiten op basis van een levens
verzekering.
Er zijn meer ontwikkelingen die doen ver
moeden dat uitsluiting op basis van een on
derzoek steeds meer ingeburgerd zal raken.
Twee zaken zijn daarbij essentieel. De eer
ste is dat de kennis over erfelijkheid in rap
tempo toeneemt. Er wordt al voorzichtig
gesproken over het genetisch paspoort van
de mens, waarin alles staat wat er in zijn of
haar leven met lichaam en geest zal ge
schieden.
De tweede reden is dat het voor werkgever
en verzekeraars steeds aantrekkelijker
wordt om uitsluitend in zee te gaan met I
mensen die gezond zijn en dat tot in lengte
van dagen blijven. Zoals bekend lijden I
werkgevers door recente overheidsmaatre
gelen flinke financiële schade als een werkj
nemer ziek wordt of arbeidsongeschikt.
Voor verzekeringsmaatschappijen geldt in
feite hetzelfde: hoe gezonder een verzeker
de, hoe voordeliger.
Werkgevers en verzekeraars hebben er dus
belang bij zoveel mogelijk te weten over del
gezondheid van hun werknemers en cliën
ten. Informatie die kan voorspellen of ze
geestelijke of lichamelijke kwalen krijgen, i
daarom van harte welkom. Gevolg is dat
mensen 'met een vlekje' steeds vaker buite
de boot vallen.
DEN HAAG DICK HOFLAND
De Utrechtse coffeeshop-hou
der Ed Lancee vindt alles wat
hij er het afgelopen weekeinde
over heeft gelezen en gehoord
'nog maar hartstikke vaag'.
Hoeven de leveranciers straks
niet meer met een deken over
hun hoofd via de achterdeur
bij hem naar binnen te komen
als minister Sorgdrager haar
zin krijgt? Of gaan straks de le
veranciers van nederwiet door
de voordeur en blijven die van
de uit het buitenland binnen
gesmokkelde hasj stiekem ach
terom komen?
De bedrijfsleider in hasj en ne
derwiet vertelt dat zijn oudste
klant inmiddels 92 is. De hoog
bejaarde rookt hasj. De laatste
weken heeft hij een paar keer
verstek laten gaan. Stuurt hij
zijn zoon ook al aardig op
leeftijd even bij langs voor
een grammetje.
De zaak in hartje Utrecht is de
hele week door twaalf uur per
dag open. Over zijn omzet wil
bedrijfsleider Lancee niet pra
ten, verder maakt het hem niet
veel uit. „Maar op persoonlijke
titel hè, dat moet je wel even
duidelijk in de krant zetten."
„Kijk, ik ben 38. Ik heb thuis een
vrouw en twee kinderen. Dan
wil je toch wel een beetje vastig
heid. En die is er niet echt als je
altijd in het geniep je voorraad
softdrugs op peil moet brengen.
Lullig hoor! Je houdt altijd dat
nare gevoel dat de zaak nog
eens op last van de gemeente
kan worden gesloten, en dat je
dan in de WW terechtkomt.
Kijk, ik doe heel gewoon mijn
werk. En ik betaal trouw inkom
stenbelasting. Maar als ik in
koop, kan ik me soms behoor
lijk schuldig voelen.
Niet alleen hijzelf maar ook de
klant zou er op vooruit gaan als
in de toekomst ook de bevoor
rading zou worden gedoogd of
zelfs bij wet zou worden toege
staan. De prijs zakt dan. De be
drijfsleider: „Want nu zit er ook
een stuk gevarengeld in de prijs
die onze leveranciers rekenen."
Aanvoer van zowel hard- als
softdrugs is streng verboden.
Dus hebben criminelen zich op
die markt gestort. De bedrijfslei
der volgt een eenvoudige rede
natie. Drugcriminaliteit bestaat,
geeft hij toe. „Maar heus, dan
draait het niet om softdrugs. Als
je de aanvoer niet meer straf
baar stelt, kun je geen enkele le
verancier meer een crimineel
noemen. Ze overtreden niet lan
ger de wet en je hebt kans dat
zij in de toekomst hun inkom
sten bij de fiscus gaan opge
ven."
De voorraad in zijn zaak mag
nooit meer dan een kilo zijn. Hij
verzekert dat hij daar streng de
hand aanhoudt, net als aan de
leeftijdsgrens van zijn klanten:
achttien jaar. „Jonger zou ik ze
ook niet eens willen hebben. Ik
heb geen trek in dat kleine grut
dat hier op een brommertje la
waai komt maken."
Zo af en toe krijgt hij controle
van politiemensen van de afde
ling Bijzondere Wetten. Of die
dienders de softdrugs bij con
trole op de weegschaal leggen?
„Er komt geen weegschaal aan
te pas. We hebben de handel in
allemaal kleine hoeveelheden in
zakjes zitten, van een halve
gram tot drie gram. Die politie
mensen kijken even om de hoek
van de deur en zien in één oog
opslag of het alles bij elkaar een
kilo is of meer. Of we al eens
een bekeuring hebben gehad?
Nee, een kilo is een kilo, zo zijn
we ook wel weer."
Meer dan een portie van dertig
gram van het een of ander mag
hij een klant niet in één keer
verkopen. Zijn verkoop, zegt hij,
bestaat voor zestig procent uit
nederwiet en voor veertig pro
cent uit hasj. De prijs is zo'n
beetje hetzelfde: een tientje per
gram. De bedrijfsleider hoopt
het wel, maar gelooft niet dat de
leverantie van hasj ooit in de
gedoogsfeer terechtkomt, van
nederwiet misschien wel. „Er
was dit weekeinde toch de no
dige spraakverwarring. Luister:
nederwiet kun je heel makkelijk
volkomen legaal maken. Want
het wordt in Nederland gepro
duceerd. Maar iemand die
vanuit het buitenland met hasj
aan komt zetten en het hier in
de handel brengt, heeft zich na
tuurlijk al in het buitenland aan
een strafbaar feit schuldig ge
maakt. Ik vraag me met mijn
boerenverstand af wat de over
heid daarmee heeft te maken,
maargoed..."
Wat hij er tot dusver over heeft
gelezen en gehoord, vindt Lan
cee 'allemaal nog maar hartstik
ke vaag'. En de in december
1993 opgerichte Bond van
Cannabis Detaillisten, die 120
leden telt, kan hem ook niet
veel verder helpen. Want bij
monde van woordvoerder Wolf
liet die bond intussen ook al
:en de hele discussie op dit
ment nog 'buitengewoon
onduidelijk' te vinden.
Vraag aan de coffeeshop-hou
der: misschien straks voor je ge
moedsrust alleen maar neder
wiet in de aanbieding? Want dat
verkoopt nu al beter dan hasj.
Of zou de vraag naar hasj straks
naar nederwiet overstijgen
als nederwiet wel volkomen
wordt gelegaliseerd en hasj niet.
„Kijk, er is weer eens een balle
tje opgegooid, zo moet je het
i te beginnen zien. Het is een
oud onderwerp. Helemaal stop
pen met de verkoop van hasj,
nou nee. Zelfs in nederwiet heb
je verschillen. Er komen hier
Surinamers die naar nederwiet
vragen die uit hun eigen land
moet komen. Dan heb je het
wel over spul uit Suriname. Ei
genlijk is het allemaal knap las
tig-"
UTRECHT JOHAN CARBO
Ook de klant vaart
wel bij het gedogend
van de bevoorradinj i
softdrugs. De prijs
zakt dan. archieffo
WIM STEVENHAGEN
Italiaanse neo-fascisten nemen afscheid van verleden
De dagen van de Movimento Sociale Ita-
liano (MSI) zijn geteld. De Italiaanse
neo-fascistische partij zal tijdens een
congres, dat morgen begint en duurt tot
en met zondag, overgaan in Nationale
Alliantie. Het geesteskind van de charis
matische partijleider Gianfranco Fini wil
een 'nette rechtse partij' zijn, zonder
banden met het fascisme. Sceptici vra
gen zich echter af hoe oprecht deze ge
daantewisseling is.
In het ten zuiden van Rome gelegen
kuuroord Fiuggi is alles gereed voor de
triomfmars van Fini. De afgelopen we
ken hebben alle partijafdelingen in den
lande met enthousiasme hun goedkeu
ring gegeven aan de weg die Fini nog
maar anderhalf jaar geleden insloeg en
die er toe leidde dat de MSI, met hulp
van Berlusconi, van politieke paria ver
anderde in een heuse regeringspartij.
Bijna 96 procent van de 2.300 congres
gangers is voor opheffing van de 48 jaar
oude MSI. De overigen, 'nostalgici' zoals
de weduwe van Giorgio Almirante, op
richter van de MSI, denken echter niet
aan de oprichting van een nieuwe fas
cistische partij. Dit tot ongenoegen
van Fini, die een afscheiding kan gebrui
ken als een soort democratisch garantie
zegel voor zijn Nationale Alliantie.
Fini heeft er alles aan gedaan om de 'dis
sidenten' en natuurlijk ook alle bin
nen- en buitenlandse waarnemers, er
van te overtuigen dat NA een moderne
rechtse partij zal zijn. In het i
tuut staat geschreven dat de 'historische
fase waarin de MSI zich als alternatief
presenteerde voor het democratische
systeem is afgesloten' en dat NA 'zal
strijden voor politieke vernieuwing en de
hervorming van de Italiaanse staat'.
Fini beschouwt zijn partij 'niet als een
dochter van het fascisme' en wil voort
borduren op 'de rechtse idealen en
waarden die bestonden voor de opmars
van Mussolini'. Hij omarmt de democra
tie en heeft zelfs in het statuut laten op
nemen dat het Italiaanse verzet een fun
damentele bijdrage leverde 'aan de te
rugkeer van de democratische waarden
die door het fascisme werden onder
drukt'. Ook wordt het corporatisme, een
van de pijlers van het (neo)fascisme, ver
vangen door de principes van het kapita
lisme.
Deze twee punten hebben al geleid tot
protest van de 'nostalgici' maar ook van
Mirko Tremaglia, voorzitter van de par
lementaire commissie van Buitenlandse
Zaken en grote vriend van Fini. Tremag
lia heeft een amendement ingediend op
de paragraaf die betrekking heeft op het
verzet. Ook valt het voor hem moeilijk te
verteren dat Fini tot de 'founding
fathers' van de Italiaanse republiek ook
Gramsci rekent, de communistische
voorman die stierf in een cel tijdens de
fascistische dictatuur.
Fini stelt alles in het werk om zijn nieu
we partij een modern aanzien te geven,
maar velen vragen zich af hoe de ver
houding is tussen oprechtheid en poli
tiek opportunisme. Graag wordt in her
innering geroepen dat Fini zelf nog maar
een jaar geleden Mussolini de grootste
staatsman van deze eeuw noemde. Het
afscheid van het (neo)fascisme is inder
daad in een sneltreinvaart beklonken en
zonder dat er een al te kritische analyse
heeft plaatsgevonden van het verleden.
Dit in tegenstelling tot de communisti
sche PCI, die na tien jaar interne discus
sie zich, in 1991, omvormde tot een soci
aaldemocratische partij, maar ook moest
toezien hoe een groep overtuigde com
munisten zich afsplitste.
De ommekeer van Fini werd vooral inge
geven door de crisis van de oude rege
ringspartijen. Fini, die terecht doorgaat
voor een van de talentrijkste Italiaanse
politici, zag zijn kans schoon en bedacht
zich geen moment toen Berlusconi hem
voorstelde een coalitie te vormen met
zijn Forza Italia. Het bleek een gouden
zet, want MSI-NA ging bij de laatste ver
kiezingen van 6 naar 15 procent en
mocht vijf ministers leveren aan het
nieuwe kabinet.
Fini is uitgegroeid tot een ster, die met
zijn Brits aandoende flegma steeds meer
harten weet te veroveren. Het is ook lo
gisch dat Fini binnen de MSI-Nationale
Alliantie op vrijwel geen kritiek stuit: ie
dereen ziet in dat Fini een winnende
strategie heeft en niemand wil een pai
verlaten die het gebracht heeft tot de r
gering, een gegegen dat tot voor kort
voor MSI-leden volstrekt ondenkbaar
De regeringscrisis en de geboorte van
het kabinet-Dini hebben nu echter eei p
lelijke streep gehaald door de plannen
van Fini. Zijn partij is opnieuw in de
positiebanken beland en Fini vreest al h
geen ander een terugkeer naar 'het po il
tieke isolement'. Dit verklaart ook Fini
felle aanvallen op president Scalfaro,
Berlusconi verving door Dini en zich
daarom, volgens Fini, schuldig heeft gjoi
maakt aan een 'witte staatsgreep'. Dit
soort uitspraken hebben critici er ovei n
gens toe gebracht hardop te twijfelen
aan het democratische gehalte van de
'post-fascist'.
Fini zal morgen niet als leider van een
regeringspartij het MSI-congres openf n
Een forse tegenvaller, maar het zal wa e
schijnlijk niet van invloed zijn op de p n
sitie en de strategie van Fini. De ex-ka
meraden bereiden een groot feest voo
en zijn ervan overtuigd dat hun leider
over niet al te lange tijd het premier
schap zal veroveren. De echte discussi
over het fascistische verleden kan nog
wel even wachten.
ROME EELCO VAN DER LINDEN
CORRESPONDENT
