Ook oma met vrees voor
automaten blijft welkom
Frankrijk zit wat Algerije betreft tussen twee vuren
Heineken-scenario
dreigt voor
Vervoersbond FNV
Feiten Meningen
Espana toont
Europa trots
haar tilde
VRIJDAG 20 JANUAR11995
NIEUWSANALYSE
Wel een CAO-akkoord, maar toch een sta
king De busreiziger begreep er gisteren niet
al te veel van. En ook vandaag is het maar
de vraag of de bus rijdt. De FNV-leden on
der de chauffeurs staken immers 48 uur. De
Vervoersbond FNV overweegt er zelfs een
schepje bovenop te doen als zij haar zin
niet krijgt. De bond wil de staking verlen
gen. desnoods voor onbepaalde tijd. Het is
maar zeer de vraag of de rechter daarvoor
toestemming verleent.
Voor het sluiten van een CAO zijn twee
partijen nodig, en daaraan hebben de
streekvervoerders van de VSN woensdag
voldaan. Zij hebben een akkoord gesloten
met de Vervoersbond CNV. Dat slechts
2.500 van de pakweg dertienduizend chauf
feurs lid is van het CNV, doet daar voor de
wet niets aan af.
Als nu de FNV de staking wil verlengen,
zal de VSN de rechter in kort geding vragen
dat te verbieden met het argument dat er
een legitieme CAO is. De kans dat de
streekvervoerders vervolgens in het gelijk
worden gesteld, is zeer reëel. Dat hebben
voorbeelden uit het verleden bewezen, on
der meer vorig jaar bij Heineken. Daar
komt bij dat de rechter het maatschappelijk
belang van het openbaar vervoer zeker zal
meenemen in zijn afweging.
Het streekvervoer is zeker niet de enige
met een 'minderheids-CAO'. Twee jaar ge
leden nog sloten de Spoorwegen een CAO
met de l'SV en de vervoersbond CNV, en
stond de Vervoersbond FNV met lege han
den. In de zuivel gebeurde in 1993 nage
noeg hetzelfde.
I let is bovendien maar de vraag of de
fnv-leden wel bereid zijn langer te staken,
i )c ;nv ca( komt namelijk voor een zeer
belangrijk deel ook aan hun eisen tege
moet. De werkgever betaalt de gewenste
prijscompensatie (2,25 procent) en geeft
bovendien de garantie dat tot halverwege
1998 iedere chauffeur verzekerd is van
werk. Dat is een belangrijke concessie, want
volgens schattingen zullen de komende ja
ren enige honderden banen in het streek
vervoer overbodig worden verklaard.
Voor de onderhandelaars van de Ver
voersbond FNV is de werkgarantie niet vol
doende. Zij willen een vierdaagse werkweek
invoeren als werkgelegenheidsmaatregel.
Het is de vraag of de FNV-leden voor dat
doel langere tijd willen staken.
Daar komt bij dat over het belangrijkste
knelpunt in de onderhandelingen - het
flexibiliseren van de roosters - de verschil
len tussen de bonden vooral ideologisch
van karakter zijn. Het CNV is ermee ak
koord gegaan dat de lijst met voorwaarden
waaraan de roosters moeten voldoen uit de
CAO is gehaald. De christelijke bond heeft
echter wel bedongen dat de ondernemings-
i.i.i.l .ilnjii dm instemming moet worden
gevraagd.
Dat is de FNV-bond in het verkeerde
keelgat gestoken. Deze bond heeft traditio
neel een haat liefde verhouding met onder
nemingsraden, omdat zij deze als een con
current ziet in de belangenbehartiging. Het
is de vraag of chauffeurs dat punt van vol
doende gewicht vinden om de acties te ver-
lengen,
Er is een parallel te trekken met de situa
tie vorig jaar bij bierbrouwer Heineken. Ook
daar stond de FNV, in dit geval de Indus
triebond. na enkele dagen staken alleen. De
collega's van de Unie BLHP en het CNV te
kenden een akkoord, toen Heineken bereid
bleek aan de looneis tegemoet te komen.
De FNV zette de slaking door. Al snel bleek
de bond zijn hand te hebben overspeeld.
De rechter stelde Heineken in het gelijk.
Enkele weken later besloot de bond de CAO
alsnog te tekenen. Dat scenario doemt nu
ook op voor de Vervoersbond FNV.
Hoe het conflict ook uitpakt, de schade
zal groot zijn. De sfeer binnen de bedrijven
maar ook de verhouding tussen de bonden
gaat er vast niet op vooruit. Tenslotte is er
maar weinig kans dat het reizend publiek
veel waardering zal kunnen opbrengen voor
een verlenging van de staking.
UTRECHT PI ETER COUWENBERGH
RABO experimenteert met zelfbediening op beeldschermen
Na de wekelijkse boodschappen nog even met de volle winkelwagen naar de bank. Doel: het af
sluiten van een pee-elletje (persoonlijke lening) of een hypotheekadvies op een van de multifunc
tionele beeldschermen in de hal. De financiële supermarkt als bankkantoor-van-de-toekomst: fic
tie of werkelijkheid?
Pinnen is voor steeds n
Inwoners van de modale
Roermondse nieuwbouw
wijk Donderberg die klant
zijn van de RABO-bank,
hebben al een paar maan
den ervaring met de Fi
nanciële supermarkt. Het
Filiaal in het gelijknamige
winkelcentrum is sinds 1
oktober proefproject voor
de landelijke RABO-orga-
nisatie. Dat was voor de
verwende klant wel even
wennen. Hij moet alle
handelingen (sparen, le
nen, overboeken, verzeke
ren) als het even kan zelf
verrichten. Maar ook oma
van 80, behept met een
overdosis automaten-
vrees, blijft van harte wel
kom. Een van de voorma
lige baliemedewerkers
staat haar desgewenst ter
zijde, in de hoop overi
gens dat ze het de volgen
de keer alleen kan.
Lang wachten op assis
tentie is er in het fraai ge
stileerde proefkantoor
niet bij. Wie ook maar
even treuzelt, wordt direct
heel gewoon. Maar vooral ouderen zijn nog wel e
benaderd dooreen gast
vrouw. De klant die meer
wil en zich bijvoorbeeld
afvraagt wat hij kan doen
met een zojuist geërfd ka
pitaaltje, krijgt discreet
advies in een afgescherm
de ruimte. Zonder de
priemende ogen van een
rij wachtenden in de rug.
'Bediende zelfbediening'
noemt J. Rutten van de
RABO-bank Roermond
(acht vestigingen en twee
honderd medewerkers)
het. Met de nadruk op be
diend. De RABO-bank,
met 1.950 kantoren pro
minent aanwezig in den
lande, wil koste wat kost
voorkomen dat het kan-
toor-van-de-toekomst
wordt gekenschetst als
een kille automatenhal.
Volgens directeur H.
Scheepers van RABO
Roermond wilde de bank
tien jaar geleden de klant
zo snel mogelijk de deur
uitwerken. ,,Dat werd een
succes. Zozeer zelfs, dat
we er nu alles aan doen
om hem weer naar bin
nen te lokken", zegt hij.
De bank zoekt haar toege
voegde waarde nu juist
weer in persoonlijk ad
vieswerk. Scheepers:
Door basishandelingen
zoveel mogelijk te auto
matiseren, blijft er meer
tijd over voor de klant".
Aangezien volgens de RA
BO tachtig procent van de
klanten de bank alleen
nog bezoekt voor simpele
basishandelingen, zoals
storten en opnemen van
geld, denkt Scheepers
daarop aanzienlijk te kun
nen besparen. Dat ge
beurt door de klant zelf
aan het werk te zetten op
beeldschermen. Het per
soneel kan dan worden
ingezet voor ingewikkel
der maatwerk.
De plaatselijke coöperatie,
op zoek naar de juiste toe
komstformule, ontwikkel
de het concept voor het
proefkantoor in samen
werking met het Duitse
automatiseringsbedrijf
EBS, dochter van de Zwit
serse multinational As-
com. Per 1 oktober heeft
RABO Nederland de opzet
geadopteerd. De eerste er
varingen zijn positief. Zes
andere aangesloten co
öperaties (Ede, Utrecht,
De Bilt, Midden-West-
land, Baarle-Nassau en
Leiden-Oegstgeest) begin
nen binnenkort een eigen
proefproject.
Niet dat er al een defini
tief concept is ontwikkeld.
Zo is de bank nog niet uit
de vraag of (en met welke
middelen) de klant het
beste kan worden geïnfor
meerd over ingewikkelde
diensten en produkten.
Hoofd basisvoorzieningen
B. Mertens van RABO Ne
derland: „Momenteel
moet een bankemployee
84 produkten in zijn
hoofd hebben, plus de
produkten van de concur
rent. Dat kan worden op
geslagen in een kennissys
teem".
Opvallend in het proef
kantoor is de afwezigheid
van de kassier. Baar geld
zit achter gesloten deuren.
Die zijn stuk voor stuk
voorzien van een tijdslot.
Voor bankovervallers
wordt het RABO-filiaal
daarmee volgens Rutten
aanzienlijk minder inte
ressant. „De buit bedraagt
hooguit 1.500 gulden, het
maximale bedrag dat met
een pin-pas uit een auto
maat kan worden ge
haald."
Bediende zelfbediening
heeft echter ook een keer
zijde: de werkgelegenheid
neemt af. Naar verwach
ting zal het aantal banen
(zo'n 2.500) bij de zeshon
derd aangesloten banken
de komende jaren met ten
minste vijftien procent
dalen. Dat gaat met name
ten koste van laag opge
leid personeel. Dat verlies
aan banen is een optel
som van plussen en min
nen. Voor middelbaar en
hoger opgeleiden komen
gespecialiseerde
0 PHOTOS DE BOER OLAF KRAAK
adviesfuncties beschik
baar. Tevens worden de
openingstijden uitgebreid,
wat ook extra werkgele
genheid creëert. Het kan
toor in Roermond heeft
zijn openingstijden in
middels met twintig pro
cent verlengd.
Of de zelfstandige RABO-
banken in den lande het
proefproject ook allemaal
overnemen, is nog de
vraag. Gezien de coöpera
tieve structuur van de or-
ganisatie kunnen de aan
gesloten banken daar zelf
over beslissen. Manager
Margot van der Linden-
Veneman, die het bank-
halproject in Roermond
coördineert, is optimis
tisch. „Het blijft natuurlijk
vrije keuze, maar we ma
ken het concept zo aan
trekkelijk dat de aangeslo
ten banken het waar-,
schijnlijk maar al te graag
willen invoeren."
Vier jaar lang heeft de Europese
Unie geprobeerd de Spaanse til
de het karakteristieke slange
tje op de letter n van het
toetsenbord van de Europese
computer te weren. Maar nu is
Madrid zo vermetel om zijn ge
liefde tilde, als deel van het logo
voor het Spaanse voorzitter
schap dat in juli begint, aan eer
uitgebreide EU op te leggen.
Het accent ligt de Spanjaarden
even na aan het hart als de
Fransen van de cedille hou
den en de Duitsers van de Um
laut. Het logo, dat vorige week
is onthuld, toont een buitenpro.
portioned grote tilde als kroon
op de E voor Espana (of Europa)
omringd door de twaalf sterren
van de Unie.
Het is moeilijk het belang
de tilde voor de Spaansspreken
de wereld te overschatten. Toen
Brussel Madrid in 1991 vroeg di
n van de Spaanse toetsenbor
den te verwijderen om zich zo
te conformeren aan de Europe
se markt zoals die is vastgelegd
in het Verdrag van Rome, wart
de protesten tot in de hoogste
kringen van het land te horen.
(Die protesten werden aange
kondigd met een omgekeerd
uitroepteken maar dat is ee
ander verhaal.)
De Colombiaanse schrijver en
Nobelprijswinnaar Gabriel Gar
cia Marquez en de Peruaanse
schrijver Mario Vargas Llosa
hebben een manifest getekend
waarin de tilde wordt verdedigt
als het voornaamste symbool
van de Spaanse taal, en de Ko
ninklijke Spaanse Academie
heeft haar hele gewicht in de
schaal gelegd om deze vitale
component van het nationale
erfgoed te redden.
Najaren van heldhaftige strijd
heeft Spanje op 16 april 1993
uiteindelijk een decreet aange
nomen waarmee de tilde v
plicht werd op de Spaanse toet
senborden, een beslissing die
door de EU is geaccepteerd en
goedgekeurd in het Verdrag vai
Maastricht.
De tilde staat niet alleen leuk,
maar is 'misschien het enige
zichtbare teken dat Spanjaar
den in Europa een identiteit
geeft', aldus de ontwerper van
het logo, Josep Maria Mir, uit
Barcelona. Flet accent heeft ooi
de belangrijke eigenschap dat
het lezers in staat stelt onder
scheid te maken tussen woor
den.
Een cana, bij voorbeeld, is een
klein glas bier, terwijl een cant
in Zuid-Amerika bargoens is
voor politieagent. Een cono is
een kegel, maar cono roep je uit
als je op je duim geslagen hebt.
De n is iets heel anders dan de
en heeft ook in het woorden
boek een eigen rubricering.
Maar er is toch sprake van enig 1
ironie in het rood gele ontwerp
van Mir. Taalkundig gesproken
hoort de tilde uitsluitend bij de
letter n: dus niet bij de E. Daar
hoort-ie net zo min als in het
Nederlands een puntje op de z.
ELIZABETH NASH MADRID
THE INDEPENDENT
Fundamentalisme
Fundamentalisme is, na
de ondergang van andere
ideologieën, een populaire
stroming geworden in is
lamitische Derde Wereld
landen. Fundamentalisten
regeren Iran en Sudan en
bedreigen Algerije. Euro
pa maakt zich zorgen.
Vandaag het derde deel
van een serie over het isla
mitisch fundamentalisme.
Eerdere delen zijn ver
schenen op 16 en 18 janu
ari.
De opluchting in Frankrijk na de be
vrijding van het door Algerijnse fun
damentalisten gekaapte toestel van
Air France is snel weggeëbt. De drei
gementen van radicale moslims met
aanvallen op Franse belangen hebben
Parijs met de neus op de feiten ge
drukt. Het geweld in Algerije kan niet
los worden gezien van Frankrijk.
In theorie is Frankrijk neutraal. In de
praktijk steunt Parijs echter nog
steeds het militaire regime in Algiers,
dat bekend staat als wereldlijk, op
Frankrijk gericht, uiterst bruut en cor
rupt. De junta stelt zich tot doel het
islamitisch extremisme uit te roeien,
maar heeft zich met zijn keiharde op
treden gehaat gemaakt bij de bevol
king en het gevreesde fundamentalis
tische monster gevoed.
Behalve diplomatieke en economi
sche steun heeft Frankrijk militair
materieel naar Algerije gestuurd, i loe-
wel Parijs de omvang van de zendin
gen als onbeduidend afdoet, dienen
de wapens wel in de repressiemachi
ne. Deze draait sinds eind oktober,
toen de 'dialoog' tussen het bewind
en het Islamitisch Heilsfront (FIS)
mislukte, weer op volle toeren.
De omvang van de terreur in Algerije
blijft verborgen omdat corresponden
ten geen visa meer krijgen en extre
misten de plaatselijke journalisten vo
gelvrij hebben verklaard. De pers is
daardoor volledig verlamd. Algemeen
wordt echter aangenomen dat per
maand gemiddeld 2.500 doden vallen.
Beide kanten moorden en plegen on
telbare gruwelddaden.
De Franse steun aan Algiers wordt in
gegeven door de angst voor een over
winning van het fundamentalisme en
de stroom vluchtelingen die daarvan
het gevolg zou zijn. De Algerijnse ge
meenschap telt in Frankrijk anderhalf
miljoen mensen, die veelal tot de so
ciale onderlaag behoren. Parijs vreest
een toename van racisme en sociale
problemen als er daadwerkelijk een
grote vluchtelingenstroom op gang
komt.
Frankrijk kiest vooralsnog voor hand
having van de status quo, maar zit
met de handen in het haar. Nooit is
een vroegere kolonisator zo gevangen
geweest in de verwrongen politiek
van zijn ex-kolonie. Fransen zijn het
eerste doelwit van de extremisten:
eenderde van de 78 vermoorde bui
tenlanders in Algerije was Frans.
„Frankrijk is ziek van Algerije",
schreef de krant Lt' Afo/ide onlangs.
Parijs krijgt altijd de schuld van wat er
op de andere oever van de Middel
landse Zee misgaat. „Onbewust gaan
politici in Algerije ervan uit dat Frank
rijk met opzet alles doet om de*zaken
te verpesten." Beschuldigingen van
'neo kolonialisme' of'inmenging' lig
gen op de loer. 1 loudt Frankrijk zich
op afstand, dan klinkt het verwijt dat
het onverschillig is.
De fundamentalisten menen dat de
oplossing voor 'hun' oorlog evengoed
in Parijs als in Algiers ligt. Daarom
heeft de GIA. de Gewapende Islami
tische Groep, met de kaping een over
winning geboekt: „De nieuwe oorlog
is de Middellandse Zee overgesto-
De opluchting in Frankrijk na de bevrijding
weggeëbt.
ken", aldus Le Monde.
Leiders van het FIS ontkennen dat zij
de oorlog naar Frankrijk willen ver
plaatsen. Maar in pamfletten van het
FIS is 'de oorlog tegen Frankrijk een
legale plicht'. Ook de militaire tak van
fi het door Algerijnse fundamentalisten gekaapte toestel van Air France is snel
het FIS. het Islamitische Reddingsle-
ger (AIS), zegt 'Frankrijk in eigen huis
te kunnen treffen'.
Uit vrees voor verdere acties heeft Pa
rijs na de kaping de Franse verbindin
gen met Algerije opgeschort. Berich-
FOTO ANP
ten dat het FIS en de GIA in Frankrijk
recruteren in de arme buitenwijken
van de grote steden, waar vooral
Noordafrikanen wonen, leidden tot
verscherpte veiligheidsmaatregelen.
Bij razzia's vond de politie wapens en
arresteerde tientallen
De Franse minister van binnenlandse
zaken, Pasqua, is ervan overtuigd dat
fundamentalisten de islamitiscf
meenschap hebben geïnfiltreerd. Dat
de regering afgelopen zomer liet we
ten dat moslim-meisjes op school
geen hoofddoekjes mogen dragen,
moet hem deugd hebben gedaan.
Toch is binnen de regering niet ieder
een blij met deze aanpak. Minister
juppé van buitenlandse zaken ziet in
dat Frankrijk zich zo nog meer de
woede van de fundamentalisten op
de hals haalt. Hij uitte kritiek op het
bewind in Algiers, dat hij opriep tot
een nieuwe dialoog met het FIS.
Frankrijk kan een grote rol spelen bij
het op gang brengen van een gesprek
„Maar dat heeft alleen zin als Parijs
zijn economische hulp afhankelijk
maakt van vooruitgang in die richting
en als de mensenrechten worden
geëerbiedigd zegt de Franse Alge-
rije-deskundige Séverine Labat.
Klinkende initiatieven vallen nu. drie
maanden voor de Franse presidents
verkiezingen, echter van premier en
presidentskandidaat Balladur niet te
verwachten. Als hij onderhandelinget
zou organiseren, zou dat gezien woi
den als een concessie aan de funda
mentalisten. Dat kan de val van het
regime in Algiers inluiden met alle ge
volgen van dien. Ontwikkelingen die
hem fataal kunnen worden.
DEN HAAG HELEN GORTER
