'Rijk moet controle op GSD afstoten'
Binnenland
Kok gaat de boer op
nfolijn 06-8051 eerste
lag al 200 keer gebeld
Eerste bevrijdingsmunt
Somaliërs lopen stuk op
de Nederlandse cultuur
Dwangsom werkt niet bij
handhaving milieuwetten
Euthanasievereniging kent
vooral vrouwelijke leden
Supermarkten willen
Koninginnedag open
'Keep it simple en luister naar klant en chauffeur'
DONDERDAG 19 JANUAR11995
r—
\r.v ,i",h »V r t.. ,l\v.r.iv..., rr
Recordaantal jongeren speelt VN na
pfNHAAG» Ongeveer 3.500 scholieren komen volgende week
naar Den Haag voor de 27sie conferentie van de The Hague In
ternational Model United Nations (Thimun). Het aantal deelne
mers is een record. Vorig jaar waren er 2.500. longeren tussen de
lijftien en achttien bootsen vijf dagen lang vergaderingen van de
Verenigde Naties na. Doel is jonge mensen bewuster te maken
van de wereldproblemen en hen te laten nadenken over moge
lijke oplossingen. Voor het eerst sinds jaren zijn er ook deelne
mers uit Zuid-Afrika.
Drente niet langer onder toezicht
tssENDe provincie Drente staat niet langer financieel onder
ezich: van het rijk. Staatssecretaris Van de Vondervoort (bin-
nlandse zaken) heeft dit het provinciebestuur gistermiddag
aten weten. Het departement heeft besloten de begroting van
)rente over 1995 alsnog goed te keuren. Na een nadere toelieh-
an de provincie concludeert het ministerie nu dat de be-
jroting voor 1995 sluitend is.
Drie ton verduisterd hij universiteit
Bij de faculteit Letteren van de Universiteit Utrecht is
forig jaar 300.000 gulden verduisterd. In verband hiermee heeft
le politie een medewerker van de afdeling financieel-economi-
che zaken aangehouden. De fraude kwam aan het licht tijdens
e controle ter afsluiting van het boekjaar. Contant geld
ileek niet afgedragen en bij de centrale kas waren ten onrechte
•ldbedragen opgenomen.
Woningstichting stelt orde op zaken
nschede De Enschedese woningstichting Eigen Haard, die vo-
igjaar door speculatie 61,4 miljoen gulden verloor, gaat orde op
mken stellen. Om voor 2000 uit de financiële ellende te zijn, ver
loopt de corporatie enkele honderden huizen. Bovendien
de stichting minder urgent werk uit over een langere pe-
iode dan ze van plan was. Uitgangspunt bij het opstellen van
plan was dat de huurders daar niet onder zouden mogen lij
den. De huren gaan daarom niet omhoog. Bovendien gaat
dzakelijk onderhoud aan de woningen gewoon door.
andelijke Veranderingsorganisatie gaat sociale diensten helpen niet uitvoering Bijstandswet
e verhouding tussen gemeenten (de uitvoerders van de
ijstand) en het rijk (de geldschieter en controleur) is
nstig verstoord. Bovendien vraagt de nieuwe Bijstands
et van de gemeenten een veel modernere manier van
erken. Dat kan alleen als het rijk zijn controletaak af-
aat aan een onafhankelijk toezichtorgaan. Deze moet
iciale diensten belonen voor het aan de slag krijgen van
jstandsgerechtigden.
dacht voor het begeleiden van
bijstandsgerechtigden naar de
arbeidsmarkt. De LVO ging van
daag officieel van start.
Volgens Vrauwdêunt zit het
niet goed met de relatie tussen
rijk en gemeenten. Dat komt
omdat het rijk de gemeenten te
veel als uitvoerder behandelt.
Daarmee verdwijnt de mede
verantwoordelijkheid van de ge
meenten voor het sociale be
leid. Bovendien is het niet ge-
at zegt Daan Vrauwdêunt, di-
cteur van de Landelijke Ver-
ideringsorganisatie (LVO). De
10 is op initiatief van de voor-
siaatssecretaris Wallage
-in sociale zaken opgericht. De
Xganisatie moet de gemeente-
e sociale diensten helpen
it een verbeterde uitvoering
de Bijstandswet. Daarbij
it het vooral om meer aan-
makkelijk de Haagse regelge
ving naar de letter uit te voeren.
,,De ene verandering volgt op
de andere. De sociale diensten
kunnen zich daar niet snel ge
noeg aan aanpassen."
Als voorbeeld noemt hij de
hogere eisen op controlegebied.
Daarvoor moeten de gemeen
ten hun bestanden koppelen
aan die van de bedrijfsvereni
gingen. de studiefinanciering,
de belastingdienst en de zieken
fondsen. Zij kunnen dat echter
niet op eigen houtje doen. „De
gemeenten moeten afwachten
hoe en wanneer ze die informa
tie krijgen."
Een tweede voorbeeld is de
gewenste intensievere samen
werking met de arbeidsbureaus.
In sommige regio's gaat dat
'fantastisch', in andere veel
minder. Dat ligt niet alleen aan
de gemeenten. „De arbeidsbu
reaus bezuinigen steeds meer
op de onbemiddelbare gevallen,
op de vakopleidingen voor vol
wassenen. op de talencursussen
voor migranten en op de ba
nenpools. Hierdoor hebben de
gemeenten steeds minder mo
gelijkheden om voor werklozen
een activeringsplan op te stel
len."
In beide gevallen is het pro
bleem dat het rijk de gemeen
ten wel op de geleverde presta
ties beoordeelt. Schieten die te
kort, dan wordt een boete opge
legd. Vorig jaar kregen 140 ge
meenten hiermee te maken.
De LVO-directeur pleit voor
de oprichting van een onafhan
kelijk toczichtsorgaan dat de ge
meenten mi
'een modernere en betere be
drijfsvoering'. Dat orgaan zou
zowel 'de wortel' als 'de stok'
moeten hanteren. Gemeenten
die niet goed presteren, krijgen
alsnog een boete opgelegd. Te
gelijkertijd moeten sociale dien
sten die wel mensen aan de slag
helpen, een beloning ontvan
gen. Dat geeft hen meer midde
len om voor de diensten van ar
beidsbureaus en uitzendbu
reaus te betalen.
Vrauwdêunt heeft ook kritiek
op de inefficiënte werkwijze van
veel sociale diensten. „De werk
organisatie van de sociale
dienst dateert nog van de oude
Bijstandswet. Het gaat om op
geknipte bureaucratische pro
cessen met hele ouderwetse
vormen van dossiervorming en
archivering."
Bij de herziene Algemene bij
standswet. die voor volgend jaar
op stapel staat, is een moderne
re manier van werken onont
heerlijk. De LVO-directeur wil
de gemeenten daarbij helpen
en denkt vooral aan het inscha
kelen van externe deskundigen
en aan het benutten van de
nieuwe informatietechnologie.
De Vrauwdêunt wil niet in
gaan op de mogelijkheid dat
een hogere arbeidsproduktivi-
teit tot ontslagen leidt. Momen
teel werken bij de sociale dien
sten 15.000 mensen. „Alles
hangt af van de vraag hoe een
gemeente haar lokale takenpak
ket invult. Het begeleiden van
kansarme en onbemiddelbare
werklozen kan eindeloos veel
werk opleveren."
e nieuwe Postbus 51-Infolijn
op de eerste dag van zijn be-
aan ruim tweehonderd keer
I beid. Het was 'redelijk druk'
I ilgens medewerkster J. Leue
n het nummer 06-8051. De
eeste vragen gingen gisteren
ie pensioenverevening
tor gescheiden mensen.
Postbus 51 heeft bewust niet
el aandacht willen trekken
het openen van een tele-
onlijn. Woordvoerder F. Kok:
nders roep je kunstmatig een
paalde drukte op en zakt het
week weer in. We wen-
n ook niet 'veel tamtam omdat
t honderd procent kun-
:n garanderen dat we op alle
igen een antwoord hebben."
De Postbus 51-Infolijn is voor
alle vragen over de rijksoverheid
bereikbaar tussen negen uur 's
ochtends en negen uur 's
avonds. De ministeries krijgen
gezamenlijk 300.000 telefoon
tjes per jaar binnen op hun ei
gen informatielijnen. Het nieu
we 06-nummer moet dit aantal
tot de helft terugbrengen en een
centrale wegwijzer voor de bur
ger worden.
Zeventien medewerkers pro
beren met behulp van een com-
pufersysteem de vragen te be
antwoorden. Dit personeel is
voor het merendeel afkomstig
van de ministeries. Na een jaar
zal worden besloten of het 2,5
miljoen gulden kostende pro
ject wordt gehandhaafd.
utrecht Koningin Beatrix heeft gisteren in het gebouw van De Ne
derlandse Munt in Utrecht de eerste officiële slag verricht van het zil
veren vijftig-gulden-muntstuk 1995. De munt wordt geslagen ter her
denking van het feit dat Nederland vijftig jaar geleden werd bevrijd
van de Duitse bezetter. Het muntstuk is vanaf vandaag tegen nomi
nale waarde (vijftig gulden) verkrijgbaar bij postkantoren en banken.
De voorzijde van de munt toont het portret van koningin Beatrix en
op de keerzijde staat de muntwaarde 50 G met op de achtergrond het
grote getal 50 en de tekst: Vijftig jaar bevrijding 1945-1995. Het ont
werp is van Gerard Unger. toto anpruudHOF?
Koepel FSAN gaat problemen te lijf
amsterdam
De Somalische gemeenschap in
Nederland heelt op bijna alle
fronten problemen met de aan
passing aan de Nederlandse
cultuur. De Somaliërs botsen
met de taal. de buraucratie. de
gezondheidszorg, het onderwijs
en het arbeidsproces. Ook bin
nen de Somalische gezinnen
groeit de spanning. Veel Soma
lische mannen kauwen meer
qat (roesmiddel) dan wenselijk
is en veel jongeren raken geïso
leerd door hun onderwijsach
terstand.
Dit bleek gisteren in Amster
dam bij de presentatie van de
Federatie van Somalische Asso
ciaties in Nederland (FSAN).
Deze organisatie wil de 23 be
slaande Somalische gemeen
schapsorganisaties in Neder
land samen bundelen. De So
malische gemeenschap bestaat
uit ongeveer 20.000 mensen,
verspreid over het hele land.
Volgens de FSAN grijpt werk
loosheid diep in op de Somali
sche man, die als kostwinner
gewend was aan een druk leven
buitenshuis. Hier zit hij meestal
de hele dag thuis zonder zicht
op werk. Doordat hij zijn eigen
waarde verliest, komen in de
Somalische gemeenschap rela
tief veel echtscheidingen voor.
En doordat de kinderen vaak
sneller ingeburgerd raken dan
hun ouders onstaan ook daar
door conflicten binnen het hu
welijk. De Nederlandse hulpvei
leners kunnen daarbij weinig
soelaas bieden doordat zij wei
nig weet hebben van de Somali
sche cultuur en gewoonten, al
dus de organisatie.
FSAN wijst ook op het gevaar
van buitensporig qatgehruik.
Qat (blad van een plant) is on
der de Somalische mannen een
gangbaar genotsmiddel. De
mannen verslechteren geestelijk
en lichamelijk en komen in
geldproblemen.
Het verbieden van qat ziet
I SAN echter niet als een oplos
sing. In de Scandinavische lan
den gebeurde dit, maar toen
gingen de Somaliërs over op al
cohol, een tot dat moment voor
hen onbekend genotsmiddel.
De gevolgen waren rampzalig.
Volgens I SAN moet via goede
voorlichting het overmatig qat
gebruik worden bestreden.
panningen» Premier Kok was gisteren de hele dag op werkbezoek in de provincie Limburg. Hij liet zich niet alleen informeren over de grillen van de
Maas, de werkgelegenheid en de onveiligheid in de grote steden, maar kreeg tijdens een bezoek aan een varkensfokkerij in Panningen ook alle ins
en outs van de ammoniakproblematiek te horen. foto anp koen suyk
Onderzoeker: 'Overheden zijn te bang
den haag gpd sprake van in de Hinderwet
(sinds 1981) en de Wet Algeme
ne Bepalingen Milivuln gieoe
(1990). Voor de dyvangsom be
staat geen maximum. Het kan
gaan om tien gulden per dag,
maar net zo goed om een mil
joen. I let bedrag moet alleen in
'redelijke' verhouding staan tot
de milieu overtreding. De
dwangsom moet ook ten doel
hebben een misstand te corri
geren, niet om de betrokkene te
straffen'
Jaarlijks worden naar schat
ting enkele honderden dwang
sommen opgelegd maar in nc
gentig procent van de gevallen
nooit geïnd. Het is alleen een
dreigmiddel. De Evaluntiecom
missie meent dat de dwangsom
daarmee verworden is tot een
loos gebaar en een ongeloof
waardig middel om het milieu
beleid te handhaven.
Het ministerie van VROM is
het daar niet mee eens. „Be
stuursdwang of sluiting van een
bedrijf worden ook nauwelijks
toegepast. Deze handhavlngs
middelen moet je alleen zien als
dreiging. Op die manier wordt
er vaak al een einde aan de situ
atle gemaakt", aldus een
woordvoerder.
„Een slappe hap." Zo kenmerkt
professor F. Michiels de Haagse
departementen, provincies, ge
meenten en waterschappen.
Aanleiding voor zijn uitval
vormde een onderzoek naar het
gebruik van dwangsommen om
bedrijven en burgers die de
milieuwetten aan hun laars lap
pen, te dwingen met die praktij
ken op te houden.
Michiels, hoogleraar staats-
en bestuursrecht aan de VU in
Amsterdam, onderzocht op ver
zoek van de Evaluatiecommis
sie Wet Milieubeheer het ge
bruik van dwangsommen. Het
rapport dat de commissie giste
ren uitbracht, leidde eigenlijk
tot een wat vreemde conclusie.
De dwangsom is prima, maar
werkt voor geen nieter.
„Het instrument is in theorie
goed, maar de overheden moe
ten het gewoon durven le ge
bruiken. Er bestaat veel angst.
I let is een heel gedoe om er toe
over te gaan. De procedures zijn
lang. Het kan jaren duren voor
dat een opgelegde dwangsom
wordt betaald", aldus Michiels.
In de Wel Milieubeheer is de
dwangsom sinds 1 maart 1993
geregeld. Daarvoor was er al
den haag gpd
leven. Zestig procent van de le
den en 57 procent van de niet
leden vindt dat men ook de be
schikking moet krijgen over
middelen om zelf een eind aan
het leven te maken.
Uit de enquête hlijkl verder
dat de politieke voorkeur van de
NWL leden in de eerste plaats
uitgaat naar de WD, gevolgd
door de PvdA en D66. CDA en
Groen Links zijn onderverte
genwoordigd. Toch ziet de NV
VE een groeiende belangstelling
vanuit )A hoek voor euthana
sie. De NWE heeft ongeveer
80.000 leden.
Tweederde van de leden van de
Nederlandse Vereniging voor
Vrijwillige Euthanasie (NWL)
bestaat uit vrouwen. De helft
van de leden is afkomstig uit de
Randstad en is gemiddeld 67
jaar oud.
Dat blijkt uit een enquête die
de NWE onder haar leden heeft
gehouden. Ook deden zo'n
1.500 niet-leden aan het onder
zoek mee. Beide groepen vin
den in meerderheid dat ieder
mens het recht heeft te beschik
ken over het eigen lichaam en
[LBDI
•en loman leefmans
Alle grote supermarkten wil
den dit jaar op Koninginnedag
ipen. In 1995 valt 30 april op
ten zondag. Daarom wordt
ie viering van Koninginnedag
ar zaterdag 29 april ver
schoven. De Vereniging van
jrootwinkelbedrijven in Le-
■jpr vensmiddelen (VGL) heeft alle
gemeenten in Nederland aan-
geschreven met de vraag of
de winkels op die zaterdag
!och de deuren mogen ope-
jen tussen 8.00 en 17.00 uur.
i Bij de VGL zijn alle grote
iupermarktketens aangeslo-
en zoals Albert Heijn, Digros.
)ekaMarkt, FIEMA, Hoog
vliet. lamin, Edah en Dag-
markt. De voornaamste reden
voor het verzoek is volgens
VGL-secretaris R. Jacobs de
vrees voor een derving van
omzet. „Daar zullen we niet
hypocriet over doen. het gaat
om het geld", aldus Jacobs.
De aanvraag van de VGL
heeft echter nog een tweede
achtergrond. De supermark
ten zullen korte tijd na Konin
ginnedag nog een paar maal
dicht moeten. In verband met
de dodenherdenking vervalt
de koopavond op 4 mei in ge
meenten waar op donderdag
koopavond wordt gehouden,
en op 5 mei wordt de vijftigste
bevrijdingsdag gevierd, het
geen ook betekent dat de
winkels gesloten zijn.
Tegelijkertijd met de brief
van de' VGL is bij de meeste
gemeenten een brief binnen
gekomen van de Nederlandse
Vereniging tot Bevordering
van de Zondagsrust en Zon
dagsheiliging. Die organisatie
vraagt de plaatselijke overhe
den om de winkels op zonda
gen juist gesloten te houden.
Door een verandering in de
Winkelsluitingswet hebben
gemeenten meer dan vroeger
zeggenschap over de ope
nings- en sluitingstijden van
winkels. Dat is ook de reden
dat beide instanties niet lan
ger kunnen volstaan met een
brief aan het ministerie van
economische zaken maar alle
gemeenten afzonderlijk moe
ten aanschrijven.
Vancom denkt over vijf jaar groot deel Nederlands openbaar vervoer in handen te hebben
amsterdam ton v
Het schoolbestuur van South -1 Jollancf, in de Ameri
kaanse staat Michigan, had midden jaren twintig een
probleem. Hoe kreeg het de kinderen uit de afgelegen
landbouwstreek naar school? De Nederlandse emigrant
Terry van der Aa wist raad. Met steun van school en
staat startte hij een busdienst, die aanvankelijk alleen
zijn eigen negen kinderen aan boord had.
In ruim zestig jaar groeide zijn Vancom uit tot een van
de grootste particuliere stads-, streek- en schoolbuson
dernemingen van de Verenigde Staten, met zesduizend
werknemers, vijfduizend voertuigen en vorig jaar een
omzet van een kleine driehonderd miljoen gulden. Een
onderneming die nu terugkeert naar de Nederlandse
roots. De stad Groningen en een deel van Limburg zijn
al bezweken voor de formule: „Keep it simple, luister
meer naar je klant. En vergeet vooral je chauffeurs
De afgelopen week zijn diverse gesprekken gevoerd
met stads- en streekvervoerders die willen weten hoe
Vancom werkt. I let Nederlandse tevens Europese
experiment van Vancom houdt niet op bij het gemeen
telijk busbedrijf van Groningen en bij een deel van het
Limburgse VSL-traject. Ook België en Frankrijk hebben
belangstelling.
De huidige arbeidsonrust in het Nederlandse streekver
voer heeft Van der Aa niet afgeschrikt. Ook het woord
staking valt niet verkeerd. ..In Amerika hebben we op
veel plaatsen diensten en management overgenomen
van veel regionale organisaties die zwaar in de proble
men zaten. Simpelweg omdat ze weten dat wij die pro
blemen aan kunnen. Hoe slecht een organisatie ook
draait, we zullen moeilijkheden nooit afwentelen op het
personeel. Je chauffeurs zijn je grootste goed, die moet
je koesteren."
Tijdens zijn bezoeken aan Nederland heeft hij kennis
gemaakt met bestuurders van AbvaKabo en Vervoers-
bond FNV. „Ik ben niet voor of tegen bonden. Onze
mensen zijn mondig genoeg om te beslissen of ze lid
van een bond willen zijn of niet. Als ze zich organise
ren, doe ik graag zaken met htin organisatie. Ik ben een
pragmaticus. Heel simpel."
CAO-problemen verwacht de ras-Amerikaan van Ne
derlandse origine niet wanneer volgende maand het
door Vancom overgenomen Groninger Vervoerbedrijf
gaat draaien. Van der Aa streeft op zo kort mogelijke
termijn naar een aparte regeling of CAO voor het Van-
npen
Interesse voor spoorwegen of andere vervoersdiensten
heeft Vancom niet. „Bussen, schoolbussen en bustaxi
diensten, dat is onze activiteit. We kijken wel naar
spoorwegen, maar dal blijft voorlopig bij studeren."
Wel heeft het bedrijf een .'tweede' divisie, waar de brber
van Van der Aa zich op het hoofdkantoor in Chicago
mee bezig houdt: liefdadigheid.
I Jet Amerikaanse bedrijf begon halverwege 1993 de Ne
derlandse markt te verkennen. De commissie Brokx,
die in opdracht van de regering adviezen moest geven
om het stroeve openbaar vervoer te verbeteren, stelde
privatiseringen en concurrentie voor als enig heilzaam
middel.
Via contacten in Nederlands-Amerikaanse kring ver
nam Van der Aa van de opening van de Nederlandse'
markt. Spoorslags reisde de Amerikaan af naar Den
Haag. waar hij onder meer sprak met de huidige minis
ter Jorritsma. toen nog kamerlid.
..De Nederlandse busmarkt kwam op mij over als rede
lijk ontwikkeld en potentieel winstgevend. Niet de
el geld kunt verdienen, maar dat is in
rvoer hoe dan ook onmogelijk."
n in contact met de gemeente Gronin
gen, die hel verlieslijdende stedelijk Busbedrijf wilde re
organiseren. Vancom, inmiddels voorzien van een Ne
derlandse directeur (afkomstig van de Noordhollandse
streekvervoerder N/ll), gaat het management voeren.
De vrees voor het schrappen van diensten of het verlies
van arbeidsplaatsen wil Van der Aa onmiddellijk weg
nemen. „Luisteren naar je klanten en de mensen die
daar elke dag mee omgaan, je chauffeurs dus, dat is de
essentie van beter openbaar vervoer", vindt hij.
I lij denkt aan de instelling van een chauffeurs- en/of
passagiersraad om een goed platform voor verbet erin
gen te krijgen. „En dat betekent misschien wel dat je
eens een bus op een bepaald uur schrapt. Of kleinere
bussen inzet. Maar als de klant dat wil, wat dan nog?"
Vancom schreef ook in op een deel van het I.imburgse
VSL-net, dat vrijgegeven wordt voor concurrentie. Van
com won die strijd. Verschil met Groningen is dat de
Amerikanen hier chauffeurs en materieel, ter waarde
van zo'n vijf miljoen, overnemen. In Groningen gaat
Vancom alleen het management voeren. De namen
V si Verenigd Streekvervoer Limburg) en frontager
Vervoerbedrijf worden mogelijk gehandhaafd.
Van der Aa verwacht binnen nu en vijf jaar een groot
deel van de Nederlandse markt in handen te hebben
„Amsterdam, het stedelijk vervoersbedrijf daar, dat lijkt
me heel interessant voor ons. Of Rotterdam. Maar éën
wens wil Van der Aa in ieder geval vervullen. In Brabant
ligt het riviertje de Aa. ,.l let zou heel mooi zijn als daar
over enkele jaren regelmatig een Vancom-bus overheen
rijdt."
Criminaliteit is
laatste tien jaar
amper gestegen
DEN HAAG GPD
De totale criminaliteit in Neder
land Is de laatste tien jaar maar
in geringe mate toegenomen.
De grote stijging van het aantal
misdaden heeft zich in de vijf
tien jaar daarvóór (1970-1984)
afgespeeld. Tot die conclusie
komen het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) en het
Wetenschappelijk Onderzoek
en Documentatiecentrum
(WOI)C) van Justitie.
Volgens beide ondorzoeksbu
reaus hebben bij het relatief
constante niveau van de crimi
naliteit wel steeds meer mensen
aangifte gedaan. Dat is ook door
de politie geregistreerd. Daar
door zou bijvoorbeeld in de po
litie statistici en een flinke stij
ging zijn te bespeuren, terwijl
de criminaliteit niet explosief
steeg
De geweldscriminaliteit is de
laatste tien jaar wèl toegeno
men. Dat wil volgens de onder
zoekers echter niet zeggen dat
er zich ook meer gewelddadig
heden hebben voorgedaan,
maar dat 'meer situaties als ge
weldscriminaliteit zijn ervaren
en gerapporteerd'.
