Filmnet: een goal extra met voetbal
De architectuur van een bijbelomslag
'Hij krijgt zijn geld, mèt rente'
Het Gesprek van de Dag
Het uitzicht van Arie
'VRIJDAG 13 JANUAR11995
Als het weer een beetje wil meewerken heeft Arie Klinkenberg zonder concurrentie het mooiste
uitzicht van Leiden. Gevarieerd ook, want telkens kan deze medewerker van het Energiebedrijf
Rijnland vanuit een andere positie over de stad en soms wijde omgeving kijken. Hij is namelijk
op een hoogwerker bezig - in samenwerking met zijn twee maten aan de grond - aan wat hij
noemt „De uitvoering van een inhaalslag." Vrij vertaald komt dit er op neer dat ze alle armatu
ren of lichtbakken van de lantaarnpalen op de doorgaande wegen van de stad aan het vervangen
zijn.
„Dat werd hoog tijd ook", verklaart Arie zich nader, „want de bestaande koppen zitten er al der
tig jaar op. Veel van die dingen zijn verrot, geven slecht licht en zijn vooral moeilijk van de lan
taarnpaal af te krijgen. Dat gebeurt met een slijptol. Zoals hier aan de Voorschoterweg op twaalf
meter hoogte. Inderdaad, een hoogstaand karwei."
De herstelwerkzaamheden staan verder in het teken van de energiebesparing, want mede dank
zij een vinding van een Leids bedrijf gebruiken de lampen veel minder energie terwijl ze eenzelf
de lichtopbrengst geven. Tegen 1997, als de hele klus is geklaard, levert dat een besparing van
zo'n twintig procent op.
Het slechte weer van de laatste tijd vormt voor Arie geen belemmering om om de zoveel meter
zijn hoge positie in te nemen. „Alleen als het echt stormt gaan we niet omhoog, dan is het te
link. Maar net als nu, nu het zonnetje even schijnt, is het hartstikke leuk werk. Want je ziet nog
eens wat, hé."
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
Even was hij groot nieuws, de
Voorschotense hovenier Siem
van der Ham (45). Omdat hij
zijn salaris maar niet kreeg van
de Zaïrese ambassade, bezette
hij de ambassadetuin die hij zo
trouw had onderhouden. De
Telegraaf plaatste prompt een
foto op de voorpagina, waarop
Van der Ham te zien is tussen
spandoeken met teksten als
'Zaïre bedankt', 'Bezet', 'Drie
jaar geen geld' en 'Waar is sala
ris?'
In het artikel eronder legde de
Voorschotenaar uit dat hij
30.000 gulden te goed had voor
zijn werk aan de Haagse Violen-
weg, de afgelopen drie jaar. En
dat hij in die tijd al heel wat
smoezen had gehoord. Hij zou
zelfs een keer twee dagen in het
Kurhaus op een man hebben
gewacht die uiteindelijk hele
maal geen minister van financi
en bleek te zijn. En hem dus
ook niet kon betalen.
Bovendien bleek de Haagse
rechtbank in 1988 de republiek
Zaïre failliet te hebben ver
klaard, toen de ambassade het
salaris maar niet betaalde van
een secretaresse. De ene week
ging de republiek in beroep bij
het Hof, de volgende week was
er een schikking. De advocaat
van de werkneemster had als
nog een vergoeding in de wacht
gesleept.
Volgens een woordvoerder van
de ambassade komt het ook
met Van der Ham in orde. De
betaling van zijn salaris was al
leen wat vertraagd doordat Zaï
re 'even' geen parlement en re
gering had. Er was dus niemand
die de begroting kon goedkeu
ren. Inmiddels wordt het Afri
kaanse land weer gewoon be
stuurd en krijgt de hovenier 'zo
snel mogelijk zijn geld. mèt ren-
'Gaat het inderdaad om 30.000
gulden, zoals de tuinman be
weert?'. Nee, dat lijkt de woord
voerder te veel. Aan de andere
kant: hij kent het bedrag niet
precies en wil de verwarring
niet groter maken. Al die publi
citeit ook. terwijl zo'n vertraging
ieder land kan overkomen. Zaï
re is heus geen slechte natie en
de ambassade is er voor de
vriendschap tussen zijn land en
Nederland.
De Voorschotense tuinman
weet niet wat hij ervan moet
van denken. ..Ik wacht voorlo
pig maar af. Ben zéér benieuwd
wat eruit komt", zegt de man
die furore maakte als voetballer
bij het Wassenaarse Blauw
Zwart en trainer was bij l.eidse
voetbalclubs als 1.DVVS, Docos
en w l eiden. De laatste tijd
komt hij nog over de vloer bij
IJDWS.
Maar nooit stond zijn telefoon
zo roodgloeiend als na het arti
kel op de voorpagina van de Te
legranf: „Ik ben echt 'gek ge
beld' door alle mogelijke instan
ties en kranten. Terwijl dit toch
echt een heel klein dingetje is.
jullie hebben toch zeker genoeg
ander werk?"
Toch heeft ook het ministerie
van buitenlandse zaken zich er
voorzichtig mee bemoeid. Van
een echte bemiddelingspoging
wil een woordvoerder niet spre
ken. I looguit krijgen beide par
tijen te horen dat ze een
'elegante oplossing' moeten
zoeken voor het conflict.
PAUL VAN DER KOOU
Als rechtgeaard voetballiefheb
ber kan je er bijna niet meer
van buiten. „En dat is natuurlijk
ook net de bedoeling", lacht Re
ne Mtiller van Filmnet. Welk te
levisiekanaal - ooit opgezet om
louter speelfilms uit te zenden -
zich meer en meer toelegt op
sport in het algemeen en voet
baltoppers in het bijzonder. En
daarmee, naar het zich laat aan
zien, een heuse melkkoe heeft
aangeboord'.
Want sport verkoopt, dat mage
duidelijk zijn. Je hoeft er de
maandelijkse lijstjes van de kijk
cijfers maar op na te slaan om
te ontdekken dat negen van de
tien keer een voetbaltopper of
evenement weer alle records
heeft gebroken. Of dat nu gaat
om een kwalificatiewedstrijd
van Oranje, een duel uit de
Champions League van Ajax of
een wedstrijd voor de PTT-tele-
competitie tussen Feyenoord en
PSV. Hoe dan ook, sinds Film
net zich naast de NOS en RTL
op dit terrein heeft begeven,
gaat het deze Zuidafrikaans-
/Zwitserse maatschappij in Ne
derland voor de wind.
Müller, de spreekbuis van Film
net, heeft wat dat betreft wel
wat cijfers voor handen om dat
te boekstaven. „Toen we we
reldkundig maakten dat we
Feyenoord - PSV live zouden
uitzenden, kregen we er in die
twee dagen voor de uitzending
1500 abonnees bij. Nu we bui
tenlandse toppers als Manches
ter United tegen Newcastle en
Real Madrid tegen Barcelona op
de buis brengen, komen er per
maand 7000 aansluitingen bij.
En dan moet de klapper Ajax -
PSV op 22 januari nog komen.
Op dit moment zitten we op
190.000 aansluitingen. Het stre
ven is om in maart 1996 de
230.000 te bereiken."
Dan zou de zaak begrotings
technisch ook op orde zijn,
geeft Müller aan. „Want nu lijkt
het allemaal wel aardig, maar
lopen we qua budget nog achter
de feiten aan. Sport brengen, en
zeker voetbal, vergt grote inves
teringen. We moeten er op dit
moment dus op toeleggen. Wat
niet wegneemt dat we de toe
komst natuurlijk best wel roos
kleurig inzien, daar doe we niet
moeilijk over."
Het beeld dat hij schetst, die
landelijke trend, sluit naadloos
aan met hoe het er aan toegaat
in deze regio. „Drie tot vier aan
sluitingen per week extra",
meldt een verkoopster van de
firma Van Peursum uit Katwijk,
de radio en tv-zaak die de be
langen van de Filmnet voor Kat
wijk, Rijnsburg en Valkenburg
behartigt. „En je hoeft niet te
vragen hoe dat komt. Door het
voetbal, natuurlijk, daar zijn ze
hier in deze omgeving gek op."
Bij Van Berge Henegouwen uit
Leiden dezelfde geluiden. „In
één woord fantastisch, dat voet
bal. Op dit moment zeker goed
voor 40 tot 50 aansluitingen per
maand. Vrijwel zonder uitzon
dering zeggen de klanten dat ze
nu een abonnement nemen
juist vanwege het voetbal. Ik
moet nog wel een slag om de
arm houden. Het is hier ook
drukker geworden nadat Film
net het aantal dealers drastisch
heeft ingeperkt. Ik geloof dat er
nu nog maar een stuk of drie in
Leiden zijn", aldus een verte
genwoordiger van de Leidse fir-
Door middel van een 'ansicht' van Ronald de Boer prijst Filmnet de
wedstrijd tussen Ajax en PSV aan. De spits doet alleen niet mee. Is
voorlopig voor een maand uit de roulatie. foto
ri audio-visuele apparatuur.
In koffietent en kantine is Film-
het gesprek van de
dag. Nemen of niet nemen, dat
is de kwestie. Waarbij het prijs
kaartje vooralsnog een door
slaggevende rol speelt. Want
egt
voor een abonnement betaal je
60 gulden per maand, 720 gul
den per jaar. „Mij te duur"
Willem, straatmaker van b
me aankomen als ik naar niks
anders dan voetballen zit te kij
ken." Waarop zijn maat jack re
pliceert: „Maar je krijgt er toch
nog een hoop hij. Filmpies en
zo." Zelfheeft hij Filmnet al an
derhalf jaar in huis.
Rene Müller wil dat voorbehoud
zelf overigens ook maken. „Ui
teraard weten wij dat het voet
bal de zaak in een stxoomvei
snelling heeft gebracht. Maar
om nu te zeggen dat alle men
sen Filmnet nemen omdat we
voethal en basketbal en straks
ook bijvoorbeeld de Super Bowl
uitzenden, dat gaat me te ver.
Het is misschien net dat duwtje
voor veel mensen. )nze basis is
en blijft natuurlijk dat we zeven
dagen per week vrij recente
films uitzenden."
En drie keer per week seks na
tuurlijk? Ook niet onbelangrijk,
want als consument hoef je je
niet meer heimelijk op de XXX-
afdeling van de videotheek te
wagen, je krijgt het vanzelf thuis
op de buis. Zo is het toch, Rene?
I )aar kan Müller wel om lachen.
,,l.aat ik anders zeggen. Ooit
hebben we besloten om de seks
er vanaf te gooien. Dat had dui-
zenden opzeggingen lol gevolg.
Waarna we maar besloten heb
ben om de zaak terug te draai
en. Trek dan zelf je conclusie
De treffende gelij
kenis tussen de bij
belse voorstelling
van Samson met de
leeuw en de wijze
waarop Jerommeke
uit Suske Wiske
het beest te lijf
gaat. foto
BIN Dl BRUYN
Een bijbel hoeft niet van papier
te zijn. H. F. Wolf stapt bij bin
nenkomst van zijn werkkamer
meteen naar een cassetterecor
der en zet hem aan. „Het evan
gelie van Markus. Voorgedragen
door Tine Ruysschaert." Evan
gelie met een zachte g. „Ze
komt uit Vlaanderen", legt hij
uit. „Opgenomen van een
plaat."
Verder is de kamer vol met bij
bels in boekvorm. Antieke en
vrij nieuwe exemplaren. Die
heeft de 66-jarige Alphenaar in
de loop der jaren verzameld op
rommelmarkten en boeken
beurzen. Waarom, zo luidt de
onvermijdelijke vraag, waarom
verzamelt iemand bijbels? Wolf,
oud-directeur van veTzorgings-
huis Rijnzate en inmiddels ge
pensioneerd, weet het niet goed
uit te leggen. „Het isooit be
gonnen, maar hoe? Ik weet niet
eens meer hoe lang ik er mee
bezig ben. Een jaar of vijftig?
Het fascineert me, wat moet ik
anders zeggen."
Hij spit nog even dieper in zijn
geheugen. „Ikben opgevoed
volgens de protestantse traditie.
In de Jordaan. Als jongen luidde
ik op zondag twee maal de klok
van de Westertoren. Die opvoe
ding heeft toch zijn invloed ge
had." En na een korte stilte: „Ik
probeer naar de bijbel te leven.
Maar een godsdienstwaanzinni
ge ben ik zeker niet."
Hij kijkt even rond en wijst naar
een fotokopie achter glas. Een
gedicht van Jacob Cats. Dat
drukt nog het best uit hoe hij
over de bijbel denkt, zegt hij.
Lees mij vrij zevenmaal,
ja zeventig maal zeven,
nog vat het brein niet al,
wat in mij staat geschreven;
ringen, en eentje voor bijbels
voor strijdkrachten. En er is
een plank voor Statenvertalin
gen. Waarondereen reusach
tige bijbel, een pronkexem-
plaar. In glimmend leer, met
koperen sloten. „Uit 1641. De
oudste die ik heb. Er horen
ook nog zes prenten bij."
Maar van een lievelingsbijbel
wil hij niet weten. „Elk boek
heeft zijn eigen charme." Hij
grijpt naar een wat kleinere
bijbel. „Dit boekje ook. Het is
maar een eenvoudige Staten
vertaling, maar kijk eens naar
de omslag. Wat een architec
tuur! En deze, uit 1912. De
band is ontworpen door Henri
Evers. Later is hij hoogleraar
geworden aan de Polytechni
sche Universiteit in Delft. Niet
de minste dus!"
Wolf wordt met de minuut
enthousiaster. „En dit is een
juweel van een boekje! Psal
men van het moderne leven.
Voor een priklde op de kop
getikt bij De Slegte. Ja, de
waarde in geld van een boek
zegt mij niet zoveel. Wel het
verhaal eromheen.
En wat doet dat stripboek
daar tussen alle bijbels, De
Kale Kapper van Suske en Wis
te? Wolf slaat het open. „Kijk
maar eens naar deze tekening,
Jerommeke die een leeuw op
zijn rug legt." Dan loopt hij
naar de tafel. „En kijk nu eens
naar deze plaat uit de pren-
tenbijbel van Pieter de Hondt
uit 1728, Samson die een
leeuw pakt...Bijna hetzelfde
hè. Willy Vandersteen, de te
kenaar van Suske en Wiske
moet dus ooit die prent heb
ben gezien."
Hoe meer gij in mij zoekt,
hoe meer gij in mij vindt,
hoe meer gij in mij leest,
hoe meer gij mij bemint.
Maar kom, het is tijd om de
bijbelverzameling te bekijken.
Of nog liever: te ondergaan.
Want in de tjokvolle kamer
hangt de geur van een ver ver
leden. Het bedompte en tege
lijkertijd betoverende aroma
van eeuwenoude boeken,
eeuwenoud papier. Een geur
die aan je tong blijft plakken.
Welke geur zouden de aller
eerste eigenaars van die bij
bels hebben opgesnoven? Een
frisse geur? Of eentje zo be
dompt als nu?
„Sommige boeken zijn oud,
ja", beaamt Wolf. „Maar zeker
niet allemaal eerste druk. Er
zitten ook veel herdrukken bij
van veel latere datum." Zoals
eentje van de Delftse bijbel,
die oorspronkelijk in 1477
werd gedrukt.
„Maar de Delftse bijbel was
wel het eerste boek wat in Ne
derland werd gedrukt. In een
calvinistisch land als het onze
moest dat natuurlijk ook wel."
Hij pakt een facsimile (her
druk) van de Keulse bijbel,
waarvan het eerste exemplaar
in 1478 het levenslicht zag. En
een facsimile van de Deuxoes-
bijbeL „Tot aan de Statenver
taling was dit de gezagheb
bende bijbel van noord-Ne
derland. En hier hebben we
een oude Roomse bijbel, een
herdruk uit 1743, de Biblia Sa
cra van Jan Mourentorf."
„In principe verzamel ik al
leen maar Nederlandse bij
bels", legt Wolf uit. „Anders
zou het absoluut niet te doen
zijn." De bijbel is immers nog
steeds 's werelds best ver
kochte boek. Hij loopt verder
langs de planken en langs de
tafel in het midden van de ka
mer waarop al zijn bijbels
staan uitgestald. Systema
tisch. Er is een hoekje voor
bijbels bij gedenkdagen, zoals
trouwbijbels, er is een apart
plekje voor bijbels met verkla-
Alphenaar H.F. Wolf en zijn verzameling bijbels. foto ben de bruyn
