'Leidse' tandartsen: liever contante betaling
Donkere boel op het Leidseplein
Belangstelling
voor baan bij
KLM sky-high
Weekabonnement op
een kratje groenten
Sponsors gezocht
voor transport
verpleegmateriaal
Het Gesprek van de Dag
Van der Valk: extra dag..
Leidse kaas
blijft thuis
Of)bes,potf7
Qtoene- noo/
Oflbe'Speten
Winterde"
2 VRIJDAG 6 JANUAR11995
Voor het familieconcern Van
der Valk was 1994 een zwaar
jaar. Invallen in vele vestigin
gen en negatieve publiciteit.
Dit jaar wordt wellicht nog
moeilijker, omdat dan talloze
rechtszaken en schikkingen
van justitie volgen.
Bij het eetbedrijf ziet men zo
zeer tegen 1995 op, dat het
jaar er een dagje bij heeft ge
kregen. Recente tekst op het
kerstmenu en in folders van
het bedrijf:Tenslotte start
over een week een fonkel
nieuw jaar met maar liefst 366
dagen, die evenzoveel moge
lijkheden bieden er iets moois
van te maken."
Maar in 1995 is het nog hele
maal geen schrikkeljaar, leder
kind leert ai dat het jaartal dan
door vier deelbaar moet zijn.
'96 is pas weer deelbaar en
dan heeft het jaar er een dagje
bij. Bij de drukkerij van Van
der Valk in Breukelen geeft
een woordvoerster toe dat het
een fout is. „Maar ik begrijp
niet waarom daar nu zo moei
lijk over wordt gedaan", rea
geert zij kribbig. Het familie
bedrijf houdt nu eenmaal niet
van de pers.
Leidse tandartsen verschillen niet van hun colle
ga's elders in den lande. Dus doen ook zieken
fondsverzekerden in Leiden en omgeving er slim
aan bij hun eerstvolgende controlebeurt de por-
temonee op zak te hebben. Want ook tandartsen
uit de Leidse regio blijken liever contante beta
ling te willen.
Vooral voor kleinere bedragen vragen ze nu al
contante.betaling, omdat dit administratief ge
makkelijker is. Zoals tandarts Beerman uit Lei
den: „Contante betaling is al jaren gebruikelijk
binnen mijn praktijk. Voor hogere bedragen
wordt een rekening gestuurd. Als iemand voor
800 gulden een behandeling moet ondergaan,
kan ik niet verwachten dat hij met dit bedrag in
z'n portemonee over straat loopt. Maar ik heb
liever dat er contant wordt betaald, dat is gemak
kelijk."
Dat gebeurt ook in de Leidse praktijk van tand
arts Van Veen. „Vorig jaar was het al zo dat als
iemand bijvoorbeeld een kroon kreeg, dat ik dan
voor de aanvullende verzekering een betaalde
nota moest voorleggen. Dat is geen probleem,
patiënten weten dat."
Ook in de praktijk van mevrouw Le Feber wordt
gedacht aan contante betaling. „In overleg met
patiënten. Ziekenfondsverzekerden moeten toch
zo snel mogelijke een betaalde nota hebben om
het bedrag terug te vragen."
Anderen zijn nog wat afwachtend, zoals tandarts
Goudsmit. „Ik pas me aan bij wat het merendeel
van mijn collega's doet of wat de vakbond voor
tandartsen adviseert." Ook collega Hamelink
kijkt het eerst nog even aan. „Als ik een nota op
stuur en het duurt veel te lang voor er betaald
wordt, dan ga ik contante betaling vragen. Maar
ik ga het in ieder geval niet eisen. Het is voor ie
dereen een nieuwe situatie."
Een enkeling vind de contante betaling echter
helemaal niet nodig, zoals tandarts Lambinon.
„Aan het eind van een behandeling krijgen pa
tiënten een specificatie die zij nodig hebben voor
de ziekenfondsverzekering. De betaling moet
binnen 30 dagen gebeuren. Dat is altijd al zo ge
weest voor particuliere patiënten. Ik heb daar
goede ervaringen mee. Als je een goede relatie
hebt met je patiënten, dan is contante betaling
niet nodig."
Tandarts Kroese uit Alphen aan den Rijn kan
zich daar in vinden. „Ik sta er sceptisch tegen
over. Wat moet ik met al dat geld in mijn prak
tijk? De criminaliteit richt zich steeds meer op
kleinere bedrijven. Bovendien kost het tijd om de
contante betaling af te handelen. Ik vraag me af
of het niet beter is in die tijd iemand te behande
len."
Voor alle duidelijkheid, patiënten die aanvullend
zijn verzekerd krijgen een groot deel van het
contant betaalde geld weer terug. Door de nieu
we regeling voor het ziekenfonds schieten pa
tiënten de kosten van een behandeling bij de
tandarts voor. Dit bedrag kunnen zij declareren
bij de verzekeraar.
SANDRA PASSCHIER
nog gemaakt worden
De gekruide kaas moet je, zo
weet Middelveldt, leren eten.
Het eerste blokje Leidse kaas is
voor de meeste mensen geen
zonnetje op de tong. Het is
wennen, en daar moet je de tijd
en gelegenheid voor hebben.
De Hollands kaas gaat met con
tainers tegelijkertijd de grens
over. Containers vol met één
soort, dus allemaal jonge Goud
se of pikante Goudse. Duizen
den even oude kaasjes met na
genoeg dezelfde smaak. „En in
die exportmethode past de uit
voer van een stuk of wat Leidse
kazen niet zo best."
Helemaal verstoken van de
Leidse heerlijkheid blijven de
buitenlanders ook weer niet.
Middelveldt schat dat er jaar
lijks enkele honderden tonnen
Leidse kaas naar het buitenland
gaan. Voornamelijk bestemd
voor emigranten. Die weten het,
van vroeger, nog wel te waarde-
Ook een andere regionale kaas,
de veenweidekaas, ziet de kaas
specialist niet snel als 'fromage
de tourbiere' of 'cheese from
the peat' op de plank van de
buitenlandse kaaszaken liggen.
Veenweidekaas, kaas gemaakt
van melk van koeien uit het
veenweidegebied, is in Neder
land een piepklein produkt. „En
dat zal het wel blijven ook.
Groei zit er niet in omdat er
maar een beperkte oppervlakte
veenweidegebied is en je daar
niet klakkeloos steeds meer
koeien op kunt zetten. Zo'n
klein produkt naar het buiten
land heeft geen zin. Daar willen
ze alles of niks.
Na het abonnement op de
krant, het tijdschrift, de tele
foon, de glazenwasser of de
schoonmaakster is er een spik
splinternieuw abonnement in
de aanbieding: het groente- en
aardappelenabonnement. Elke
week komt het krat met groene
gezondheid vanzelf tot je. Spe
ciale groenten, dat wel, want
Reacties en suggesties voor
"Gesprek van de Dag"
Telefoon 071-356444
of
Postbus 54,2300 AB
te Leiden
Bruikbare tips worden
beloond met een cadeaubon
van 25 gulden
In een welvarend land als Ne
derland is oud worden eigenlijk
alleen vervelend om het ouder
worden zelf. In landen als Indo
nesië ligt dat een tikkie anders,
zo ontdekten ex-Hillegomse Ta
mara van der Veld en haar echt
genoot Ramiro Richards. Daar
om proberen zij Javaanse be
jaarden een menswaardiger be
staan te bezorgen.
'Voor zijn studie HBO-Verpleeg-
kunde aan de Hogeschool Hol
land loopt Ramiro momenteel
stage bij kindertehuis Debora in
de stad Madiun (Oost-Java). In
het tehuis worden met beperkte
middelen ongeveer driehon
derd kinderen in leven gehou
den. Tussen deze kinderen wo
nen bovendien bejaarden, die
door hun familie zijn afgedankt
en bij het kindertehuis zijn ge
dropt. Ramiro is tijdens zijn sta
geperiode (die 22 december be
gon en drie maanden duurt) be
zig met het opzetten van een
bejaardenafdeling in het tehuis,
daarbij geholpen door Tamara.
„Voordat ze naar Indonesië ver-
Frau Antje komt duidelijk niet
uit Leiden. Het Hollandse kaas
meisje bracht verleden jaar een
recordhoeveelheid van 512.000
ton kaas naar het buitenland,
maar daarbij zaten maar een
'paar' Leidse kazen. De bekende
kaas met komijn, de handge
maakte zelfs voorzien van een
heus 'sleutelstempel', is nauwe
lijks bekend bij de Duitsers,
Fransen, Belgen, Amerikanen
en Japanners.
De export is te verwaarlozen en
een grootse toekomst zit er voor
de Leidse kaas volgens kaasspe
cialist H. Middelveldt van het
trokken, vroegen Ramiro en Ta
mara hier en daar of mensen
verpleegspullen hadden, die in
het tehuis wellicht goed van pas
zouden komen", vertelt Tama-
ra's broer Stanley. „De inzame
lingsactie leverde onder meer
negen rolstoelen, een trans-
portstoel, vijf looprekken en nog
een aantal andere spullen op.
Deze werden geschonken door
diverse verpleeghuizen. Maar
hier hield ook meteen het
sprookje op.
Ramiro en Tamara kunnen na
melijk het transport van de in
gezamelde spullen niet bekosti
gen. Het bedrag van 3.400 gul
den, dat met het vervoer van de
goederen is gemoeid, moet dus
ergens anders vandaan komen.
De inzamelaars benaderden
daarom de Indonesische am
bassade en de nationale lucht
vaartmaatschappij Garuda
Indonesia, beiden zonder resul
taat. De spullen staan nu opge
slagen op het terrein van trans
portbedrijf Emery Worldwide in
Hoofddorp.
„Het zou zeer jammer zijn als
de hulpactie voor de bewoners
van het tehuis moet eindigen
met een aantal ingepakte spul
len in een loods", vervolgt Stan
ley. „Daarom willen we graag in
contact komen met bedrijven,
instellingen en/of particulieren
die het transport willen sponso-
Omdat sommige dingen niet
voorbij mógen gaan.
Het adres van Ramiro en Ta
mara is: Panti Asuhan Debora,
Kotak Pos 11, Madiun, Oost-
Java Indonesië. Telefoonnum
mer Stanley van der Veld voor
eventuele nadere informatie:
02503-13455.
CARLO NIJVEEN
Het Leidseplein in het AZL. 's Ochtends en later op de middag in het schemerdonker. foto hielco kuipers
„Zelfs in de kerstboom zijn er geen lichtjes
gestopt." Dat is het begin van de klaagzang
van een medewerkster van de Body Shop.
Zij staat in de zaak op het Leidseplein van
het AZL. „Het plein is dè plek waar patiën
ten elkaar ontmoeten en bezoekers even
bijkomen met een kop koffie. Maar het is
hier donker en ongezellig. Er komt heel
weinig daglicht binnen. Patiënten noemen
het plein een fabriekshal."
Het Leidseplein is vorig jaar officieel ge
opend en nu al krijgt het bestuur van het
ziekenhuis opmerkingen over de slechte
verlichting. Op het plein is een terras waar
bezoekers en patiënten een hapje kunnen
eten en er is een aantal winkels gevestigd.
Om het plein zijn in drie verdiepingen kan
toren gebouwd die het daglicht tegenhou
den en ook het dak laat weinig tot geen
licht door. Een enkel lantaarnpaaltje met
groen licht moet de sfeer verbeteren.
TL-buizen bij de kantoortjes zorgen nog
voor de meeste verlichting, maar in het
weekeinde zijn deze lichten uit. De ver
koopster van de Body Shop vindt dat maar
een duistere zaak. „Als ik dan de winkel
kom openen, is het hier harstikke donker.
Alleen de lampen van mijn winkel verlich
ten de boel."
Een medewerker van de lunchroom Petit
Antoine weet van vroeger dat het ook an
ders kan in een ziekenhuis. „Ik werkte toen
bij het AMC. De ontmoetingsplek daar heeft
een dak dat doorzichtig is. Dat is veel gezel
liger door het daglicht dat binnenkomt.'
Een verkoopster van een boekenwinkel op
het Leidseplein weet niet zo gauw een op
lossing. „Maar ik zou in elk geval geen
groen licht plaatsen", verwijst zij naar de
lantaarnpaaltjes. „Daar gaan mensen er zo
ziek van uitzien."
Dirk Ketting, de voorlichter van het AZL,
ziet het probleem niet zo. „Dat het er don
ker is, is vrij logisch in deze donkere dagen.
De ruimte is recentelijk officieel in gebruik
genomen. Toen rond de donkere dagen
voor kerst de eerste opmerkingen over de
slechte verlichting binnenkwamen, hebben
we een verlichtingsplan opgesteld. We gaan
nu kijken wat de beste verlichtingsmethode
En zo geschiedde twee weken terug door
middel van de plaatsing van een tiental ko
kers met lampen, hoog aan het plafond.
Een medewerker van Petit Arftoine wijst ze
aan. „Maar ze geven niet voldoende omdat
ze zo hoog zitten. Bovendien is dat licht wat
ze geven wel erg ongezellig. Zo fel."
„Iedereen heeft andere wensen over de ver
lichting", kaatst Ketting terug. „Maar we
moeten er natuurlijk geen voetbalstadion
van maken. En voor de winkeltjes daar is
het toch alleen maar voordelig dat zij voor
het licht zorgen. Dat trekt de mensen naar
binnen, lijkt mij."
SANDRA PASSCHIER
'Iedereen wil stewardess worden
Een stormloop. Zo omschrijft
woordvoerder Hugo Baas de
enorme belangstelling - voor
al onder jonge vrouwen -
voor een baan als stewardess
bij de KLM. De telefoons bij
de afdeling werving en selec
tie staan afweken roodgloei
end. De postbode van het
World Trade Centre, waar de
afdeling is gehuisvest, tilt zich
een breuk aan de zakken vol
sollicitatiebrieven, 't Lijkt wel
of iedereen stewardess wil
worden", zo zucht hij.
Het begon allemaal zo'n drie
weken geleden. De kranten
pikten het bericht op dat de
KLM op zoek was naar cabi
nepersoneel. De maatschap
pij heeft door de snelle groei
van het luchtverkeer en door
de toenemende populariteit
van het verschijnsel deeltijd
werk plaats voor zo'n vijfhon
derd stewards en stewardes
sen. Televisie en radio namen
het nieuws over. En toen was
de beer los.
Hugo Baas: „Vanaf dat mo
ment liep het storm. Op onze
personeelsadvertenties van
twee weken daarvoor hadden
wij al enkele honderden brie
ven gekregen. Maar na de
golf van gratis publiciteit
stroomden zij bij de duizen
den binnen. Ook de telefoon
stond niet stil. Onze mede
werkers kwamen de afgelo
pen tijd nauwelijks nog aan
hun eigen werk toe."
't Mag duidelijk zijn dat het
imago van de stewardess in
de loop der jaren nog weinig
deuken heeft afgelopen. En
dat ondanks het feit dat som
mige mensen er behoorlijk
denigrerend over praten of
schrijven. 'Stewardess-zijn'
blijft toch voor velen een
meisjesdroom. Vooral vrou
wen - van tussen de 21 en 30
jaar oud - blijken te sollicite
ren. Zij komen uit alle lagen
van de bevolking. „Fantas
tisch dat wij zoveel reacties
krijgen", beaamt Baas. „Maar
ondanks de enorme toeloop
moedigen wij nog altijd men
sen aan om te solliciteren."
Mensen? „Ja", zo zegt Baas.
„Want wij kunnen best ook
nog wat mannen gebruiken
in het korps cabinepersoneel.
Die zijn nu wat onderverte
genwoordigd." Volgens de
statistieken werken op dit
ogenblik 691 mannen samen
met 4.041 vrouwen aan
boord van de KLM-toestellen
als purser, steward of stewar
dess. Respectievelijk 15 en 85
procent. Van de vliegers is 98
procent man. Van het grond
personeel 77 procent.
Baas roept dan ook vooral
mannen op om te sollicite
ren. En hij kan weten hoe
'leuk' die baan kan zijn. Baas
vloog - weliswaar tien jaar ge
leden - enige tijd als steward
bij de KLM. En hoewel er
sindsdien veel is veranderd,
de werkdruk is bijvoorbeeld
stukken hoger geworden en
de routes veel langer, raadt
hij jongeren aan om het te
doen. „Al was het alleen maar
om de wereld te zien en je al
gemene ontwikkeling wat bij
te spijkeren".
Produktschap voor Zuivel ook
niet in. „Leidse kaas is een
schitterend produkt. Daar kun
nen we kort over zijn. Maar het
is geen kaassoort die je elke dag
opnieuw op je brood wilt heb
ben. Kaas met komijn is typisch
iets voor bij de borrel of 's
avonds als snack. In Nederland
is de Leidse kaas alleen voor de
liefhebber en in het buitenland
moeten die liefhebbers zelfs
geteeld zonder kunstmest of gif
tige stoffen.
De inwoners van Leiderdorp
kunnen zich dezer dagen opge
ven voor de 'groenservice'. Lei
derdorper Wout Anker stelt zijn
bijkeuken aan de Van der Valk
Boumanweg ter beschikking als
op- en overslagplaats voor de
biologisch-dynamische groen-
ten. De kweker, boer Mees Vis
ser uit Strijen in de Hoeksche
Waard, brengt elke week de
groenten naar Leiderdorp. Ie
dereen met een abonnement
kan een kratje bij Anker komen
weghalen.
Schimmels
Visser was tot voor een aantal
jaar geleden een gewone akker
bouwer. „Ik kreeg steeds meer
moeite met de gangbare land
bouw. Met het wegspuiten van
schimmels en virussen terwijl je
weet dat het gif natuur en
milieu aantast. Samen met een
collega ben ik overgeschakeld
op biologisch-dynamische teelt
van groenten. Puur natuur."
Het abonnementensysteem
geeft Visser een zekere afzet en
voorkomt de produktie van
overschotten.
Ook voor de Leiderdorpers
Wout Anker en Carla Chün zijn
de zorg voor en om natuur en
milieu drijfveer voor het deelne
men aan het distributiesysteem.
„Wij zijn echt niet van die
freaks die alleen maar bietensap
drinken en nooit een lekkere
cola of die zelfs bij het ergste
noodweer toch die milieuvriem
delijke fiets pakken. Maar bd-
groenten kopen in plaats van
bespoten kost nauwelijks extra
moeite en helpt toch mee aan
verbetering van het milieu",
zegt Chün. „In Leiden zijn ver
schillende adresjes waar je on
bespoten spul kunt kopen,
maar in Leiderdorp kon je ner
gens terecht."
Het abonnementensysteem
heeft als voordeel dat ook na
zessen 's avonds 'nog bood
schappen kunnen worden ge
daan'. Simpelwegje kratje aan
de Van der Valk Boumanweg
ophalen.
Uit den boze
Kiezen is er overigens niet bij.
Echte .bd'ers eten so wie so al
leen maar groenten van het sei
zoen. In de wintermaanden zijn
komkommer, aubergine of an
dere warmteminnende gewas
sen dus uit den boze. Kool en
winterpeen of boerenkool staan
op het menu. Elke week krijgt
de abonnee ten minste vijf ver
schillende soorten groenten.
Eenpersoonshuishoudens moe
ten, als ze mee willen doen,
flink door-eten, want eenper-
soonsabonnementén bestaan in
feite niet. Boer Visser: „Je kunt
moeilijk een bloemkool in twee-
en snijden. Maar, als het ene
eenpersoonshuishouden een
andereenpersoonshuishouden
vindt, heb je samen een twee
persoonshuishouden en kun je
gezellig samen de krat, althans
Onbespoten kool en winterpeen. Typische wintergroenten van de milieuvriendelijke kweker.
de inhoud daarvan, opeten."
Carla Chun denkt dat de zoek
tocht naar een groen te-maatje
niet eens nodig is. „Bd'ers eten
anders. Minder vlees en meer
groen. Zo'n krat eet je echt wel
leeg".
Chün en Anker zijn bereikbaar
op telefoonnummer 071 -
890152 en 410920.
Trouwens, ook de alternatieve
winkel de Helianth aan de He
renstraat in Leiden is zojuist 'in
groentenabonnementen' ge
gaan. De winkel, waar overigens
al groenten te koop waren, ver
koopt het groen nu per krat. De
Leidse groenliefhebbers moeten
hun lekkernijen wel tijdens win
keluren ophalen.
