Voordelige koikarpers gekweekt in kiboetsen
Vrije tijd
Met hap eruit
Philippe Starck
Roosteren
Handige set om
lambrizeringen
zelf te maken
MAANDAG 2 JANUARI 1995
REDACTIE HENRIETTE VAN DER HOEVEN
NIEUWE CD'S
JAZZ
i Bernie Senensky - Homeland - Ti-
•neless/Mupich Records
'öerm'c öcncvtsku
Hoewel nauwelijks bekend bui
len zijn land, behoort de Cana
dese pianist Bernie Senensky
lot de belangrijkste jazzmuzi-
1 canten van zijn land. Voor zijn
•weede CD voor Timeless - hij
leemt al sinds 1975 platen op -
1 leeft hij opnieuw in de wol ge-
1 /erfde mainstreamers aange-
jokken. In de snellere stukken -
5 iet merendeel van het niet on-
tardige materiaal is van de lei-
Ier - leidt dat tot qua klank
1 ichtvoetigensemblewerkmet
1 if en toe onverwacht zware
1 :ontrasten. De enige van het
1 cwartet die met een duidelijk
ïerkenbare toon musiceert is
r uassist Harvie Swartz die niet
1 illeen de meeste interessante
ioli produceert, maar ook een
jijzonder fraaie toon bezit.
1 Saxofonist Gary Bartz heb ik op
3 indere CD's geïnspireerder ge-
I ïoord, en klinkt alsof hij de ak-
(oordenschema's vlak voor de
jpname voor ogen heeft gekre-
»en. Die handicap hebben Se-
e ïensky en drummer Akira Tana
e liet, hoewel de laatste mooi
r ichtvoetig swingwerk afwisselt
net wat lomp solowerk. Senen-
6 jky bewijst hier weliswaar een
II neer dan competente moderne
azzpianist te zijn met ook qua
- ïxpressie behoorlijk veel in zijn
nars, maar behoudens wat aar-
lig solowerk van Swartz en de
eider klinkt de CD nogal routi
neus.
lobin Eubanks - Mental Images -
V1 MT/Polygram
/oor zijn laatste album heeft
ïubanks voor een typische M-
Sase-opzet gekozen: veel harde,
itrakke percussie, aangevuld
net stevig baswerk met daar
jverheen modern, maar betrek
kelijk makkelijk te volgen en
luntig blaaswerk, voor een
jroot deel geïnspireerd door
liphop. Eubanks schuwt ook
iet gebruik van effectappara-
uur niet om nog meer geluiden
1 e halen uit zijn toch op zichzelf
tl zeer wendbare trombonéspel,
:odat wat dat betreft trombone-
iefhebbers ook aan hun trekken
komen. De opzet van Mental
'mages biedt zowel voor de
-;eest als de voeten bevrediging
ioordat niet alleen mooie inter-
icties plaatsvinden tussen solis-
en (met een hoofdrol voor de
i:ptaar van broer Kevin) en ar-
angementen, maar ook door
lat de ritmiek (mooi van Afri
kaanse elementen voorzien in
e"Matatape' en 'Egoli' dikwijls
p tan subtiele accentverschuivin
gen onderhevig is. Deze mooie
wordt treffend afgesloten
?r-net het solistisch hoogstandje
an'cp-Time".
jLiAark Whitfield - True Blue - Ver-
n 'e/Polygram
kanten (onder meer pianist
Kenny Kirkland) valt ook alleen
positiefs te melden, zodat de
CD een toonbeeld is van
smaakvolle, onder houdende
jazz, die juist door zijn onge
kunsteldheid veel mensen zal
aanspreken. De deelname van
trompettist Nicholas Payton en
Branford Marsalis in enkele
stukken draagt ertoe bij dat de
ze pretentieloze CD geen mo
ment verveelt.
Defunkt Special Edition - A Blues
Tribute - Enemy/Rough Trade
In een speciale samenstelling
van Defunkt, in feite een geheel
ander kwintet rond leider/voca-
list/trombonist Joseph Bowie,
worden eerbewijzen gebracht
aan blues- en blues-rockgroot-
heden Muddy Waters en Jimi
Hendrix. Waters was weliswaar
een inspiratiebron voor Hen
drix, maar in de uitvoering lijkt
vooral Hendrix' erfenis te domi
neren, ook in de stukken van
Waters. Dat komt vooral door
de onvermijdelijke hoofdrol die
gitarist Jean-Paul Bourelly toe
bedeeld krijgt. Van zijn activi
teiten als leider wisten we trou
wens al hoe sterk hij door de ex
centrieke gitarist is beïnvloed.
Daar is niets verkeerd mee,
vooral omdat Bourelly met die
rol weinig moeite heeft. Jammer
is wel dat we zo weinig van Bo
wie's unieke vurige trombone-
spel te horen krijgen. Als zanger
lijkt Bowie trouwens sterk op Ji
mi Hendrix, helaas geldt dat
ook voor zijn slordige articula
tie. Vooral het matriaal van
Hendrix wordt op deze live-op
names overtuigend gebracht,
maar van het unieke Defunkt -
geluid is weinig overgebleven,
en funky klinkt deze blues-rock
met improvisatie nauwelijks.
KV
KLASSIEK
Het Residentie Orkest 90 jaar. Ar
chiefopnamen met diverse solis
ten en dirigenten - Residentie Or
kest.
Het Residentie Orkest vierde 17
december zijn 90ste verjaardag
met een reconstructie van het
allereerste concert en met de
aanbieding aan de directrice
van het VSB Fonds van een
door deze bank gesponsorde
dubbel-CD met archiefopna
men. De oudste opname (1947)
is een deel uit het pianoconcert
in G van Ravel met Leonard
Bernstein, tijdens diens Europe
se debuut, als solist en dirigent.
De andere opnamen dateren
vooral uit de jaren zestig en ze
ventig, en laten in een gevari
eerd repertoire aan korte wer
ken en delen uit grote.re compo
sities het orkest horen in sa
menwerking met diverse musi
ci. Dat zijn naast de vaste diri
genten internationale groothe
den als Abbado, Boufez, Giulini,
Harnoncourt, Maderna, Or-
mandy, Schuricht en
Stokowsky, vocalisten als Elisa
beth Schwarzkopf, Renata Te-
baldi en Luciano Pavarotti, en
natuurlijk de 'eigen' violisten
Herman Krebbers, Willem Nos-
ke en Jaring Walta. Een bdeiend
overzicht van een halve eeuw
residenti-le muziekgeschiede
nis, dat voor nog geen drie tien
tjes tijdens de concerten van
het orkest te krijgen is.
Schubert - Strijkkwintet in C, op.
163, D 956 - Orpheus Quartet,
Pieter Wispelwey (cello) - Chan
nel Classics
.Vat er ook in de jazz gebeurt,
1 Ie blues zal altijd een belangrij
ke rol blijven spelen. Dat geldt
lo-tiet alleen voor de blue notes,
^"Tiaar ook voor bluesschema's,
teJie blijkens deze opnamen in
en verrassende variëteit kun
nen voorkomen. De nog tame-
irijk jonge Mark Whitfield (1966)
djeeg voor zijn eerste albums
iet advies om gemakkelijk in
A/jet gehoor liggende, conserva
tieve fusion en jazz te spelen,
ot-lij klinkt hier met zijn prachti
ge jaren vijftigen zestig-geluid -
y Ves Montgomery en Kenny
-lJurrell - ouderwets, maar hij
71 oncentreert zich op ontspan-
3$en en vloeiende fraseringen
||iet een opvallend heldere dy-
ïamiek. Over de andere muzi-
Opvallend is het geringe aan
bod aan kamermuziek binnen
de CPG-actie 'Aangenaam Ro
mantiek', waarvan de waarde
bonnen nog de hele maand ja
nuari ingewisseld kunnen wor-
d£n. Het strijkkwintet van Schu
bert stelt bovendien door aard
en omvang bijzonder hoge ei
sen aan zowel musici als luiste
raars. Het Orpheus Kwartet
komt een heel eind in de goede
richting, maar om echt te over
tuigen, moeten uitvoerenden
boven de muziek staan, en die
indruk wordt onvoldoende ge
wekt.
PK
DINGEN
Henriëtte van der Hoeven
Ronde vormen vieren al geruime tijd hoogtij in de tuin. Die trend is ook gevolgd in de nieuwe
grenehouten tuintegels van Pacmann. Het bijzondere eraan is dat er 'een hap uitgebeten' is.
Daardoor passen ze gedeeltelijk in elkaar en is het mogelijk ze in een logisch patroon ook in
bochten te leggen.
De tegels zijn te koop in diameters van 39 tot 180 cm en dat maakt allerlei combinaties mogelijk.
Meer informatie: Fosch Creation, Heerhugowaard, tel. 02207-20355.
WÊÊÊÊÊÊÊÊÊBÊ
Voor de badkamer ontworpen door Philippe Starck maakt
Hansgrohe de armaturen en accessoires, die onder de naam
Axor in de handel zijn. Starcks uitgangspunt was 'Bezinning
op het wezenlijke', en dat is te zien in bijvoorbeeld de was
tafelkraan, die doet denken aan de pomp van vroeger. Bij
zonder van vorm is ook de beker, die op een soort spijker
wordt gestoken.
Meer informatie: Hansgrohe, tel. 023-319114.
Geen aardappels of erwtjes meer een in gootsteen bij het
afgieten als je deze afgietdeksel gebruikt. De plastic deksel
past op vrijwel alle pannen en kost 6,95.
Meer informatie: Mepal/Coppia, tel. 05730-57233.
Voor knapperige broodjes op zon
dagochtend heeft deze broodroos
ter een broodjes-opzetrekje. Ver
der houdt de rooster het brood
enige tijd warm, na uitschakeling.
Prijs 69,95
Meer informatie: Moulinex, tel.
01820-23033.
HOBBY
Over Japanse sierkarpers doen talloze
verhalen de ronde. Er worden giganti
sche prijzen gevraagd (en betaald)
voor de echte Japanners, terwijl lang
niet iedereen weet waarvóór hij nu ei
genlijk zo veel geld neertelt. Een visje
van zo'n 10 tot 15 cm gaat voor zo'n
150.000 gulden vlot over de toonbank.
Maar daarin zal nu wel snel veran
dering komen. Dat was althans mijn
conclusie na een studiereis naar Is
raël, waar intussen uitstekende koi
worden gekweekt die voor zeer rede
lijke prijzen aangeboden zullen wor
den.
Onder de naam Mag Noy hebben
vijf kibboetsen in Israël zich aaneen
gesloten om de sierkarper te kweken.
Een jaar of vier geleden kwamen er al
sierkarpers uit Israël, maar die waren
absoluut niet te vergelijken met die
uit Japan. De kleuren waren flets, de
vorm deugde niet, kortom, het waren
vissen waarvoor iedere ware hobbyist
de neus ophaalde.
Maar nu zag ik in Israël meerkleuri-
ge koi zoals de Taisho Sanke, een wit
te vis met rode en zwarte aftekening,
en de Kohaku (wit met rode afteke
ning), die niet te onderscheiden wa
ren van hun Japanse familieleden.
Water schaars
In dat land heerst een mediterraan
klimaat (hete zomers en zachte win
ters) en de enige grote rivier die het
land rijk is, is de Jordaan. Tijdens de
natste periode was hij niet meer dan 3
meter breed. Water is daar dus
schaars en duur. De koi-kwekende
kibboetsen hebben dan ook forse ge
ïnvesteerd in filterinstallaties. Het wa
ter wordt steeds weer hergebruikt.
Men streeft ernaar de bloedlijnen
van de koi zo zuiver mogelijk te ma
ken. Een Kohaku bij voorbeeld is ont
staan Uit een kruising tussen een Asa-
gu (grijs-oranje) en een zwarte Magoi.
Het gevolg van deze kruising is dat
een groot aantal Kohaku's worden af
gekeurd omdat ze hier en daar een
zwarte schub hebben. Maar de Israë
li's kruisen net zo lang door tot de
bloedlijn zuiver is en er geen zwarte
fouten meer voorkomen.
In samenwerking met de universi
teit van Tel Aviv is een manier gevon
den om het sperma van de mannelij
ke koi in te vriezen. Dat zal leiden tot
een steeds betere kwaliteit. Er is een
uniek computerprogramma samen
gesteld waarmee het resultaat van een
kweek tevoren kan worden bepaald.
Al deze ontwikkelingen zullen ertoe
leiden dat de produktieprijs omlaag
gaat. In hoeverre de koi-hobbyïst
daarvan kan profiteren valt nog niet
te zeggen, want vele andere factoren
spelen hierbij ook een rol.
In een eantal grote bassins van de
kibboets Kfar Ruppin waren vissen te
zien die volgend jaar naar Europa ko
men. Een fraai schouwspel. Hoewel
het water niet helder was (helderheid
staat overigens niet voor kwaliteit)
kwamen de koi, na een klap met de
hand op het water, duidelijk zichtbaar
naar boven, een waar kleurenspekta-
kel biedend.
Vlak naast die kibboets ligt een stuk
moerasbos. Daar kwam ik een groot
aantal bekenden uit Nederland tegen:
reigers die vanuit hier naar hun
broedplek in Israël gingen. Duizenden
zaten er hoog in de bomen,'een nau
welijks te verdragen kabaal makend.
Voor vijverbezitters is de reiger een
ware nachtmerrie. De mensen van
Kfar Ruppin hebben echter met deze
visteters 'een samenlevingscontract'
afgeloten. Want verjagen helpt niet.
Ook aalscholvers en pelikanen zijn
grote liefhebbers van mooie karpers.
Ze hebben nu een eigen vijver toege
wezen gekregen waarin uitsluitend af-
valvissen rondzwemmen, waaraan ze
zich vol mogen vreten. De overige vij
vers zijn tegen visdievén beschermd.
Watervrees
landse valkenier laten komen. Zijn vo
gels verjagen de reigers en andere vi
seters. Daarbij vallen onder de reigers
nauwelijks slachtoffers. Het werkt als
volgt:
Een reiger die hoog in de lucht een
jagende valk ontwaart gaat vlak boven
het vijverwater vliegen. De valk waagt
zich daar niet, want hij heeft water
vrees. 'De reiger weet dat, en is ook
bekend met het feit dat valken slechts
één keer per dag jagen. De visdief
denkt dus: ik wacht rustig af tot die
valk een andere prooi vindt en dan
kan ik mijn maaltijd voortzetten.
Hij heeft er echter geen rekening
mee gehouden dat de valkenier meer
dan één valk in de aanbieding heeft.
Als er een nieuwe verschijnt moet de
reiger dus weer voor watervliegtuig
gaan spelen en zo komt hij niet aan
eten toe. Na enkele weken geeft hij
het op en zoekt een ander stekkie.
DOE-HET-ZELF
De lambrizering kan worden geaccentueerd
door binnenvlakken te maken met behulp van
decorlijsten. foto gpd.
FRED VAN STRATUM
Lambrizeringen (decoratieve afwerking van
het onderste deel van wanden) waren vroe
ger bekende verschijningen, vooral in de
wat 'betere' huizen. Ze zijn echter in het
huidige interieur hun plaats weer aan het
heroveren. Begrijpelijk, want een lambrize
ring voegt iets wezenlijks toe aan een kamer
of hal.
Om zo'n decoratie te maken is sinds kort
een speciale set te koop. JéWé brengt deze
in de vorm van 270 cm lange lijsten (topset
en plintset), beide in tweedelige uitvoering.
Ze zijn gemaakt van grenehout, in profiel
gefreesd, glad geschuurd en kunnen naar
wens met beits of transparante kleurlak
worden afgewerkt.
De achterlijst van de topset en de daarbij
behorende afdeklijst klikken met messing
en groef in elkaar. Die verbindingsprofile
ring is zodanig gemaakt dat elk gewenst
plaatmateriaal dat als 'vulling' van de lam
brizering wordt gebruikt ertussen past, dus
vanaf bij voorbeeld board of triplex van 4
mm tot plaatmateriaal tot 13 mm. Wanneer
dit is aangebracht, worden de afdeklijsten,
onder en boven, met houtlijm gefixeerd.
In plaats van met plaatmateriaal kunnen de
binnenvlakken ook worden gevuld met in
terieurpanelen, decoratieplaat, wandschro-
ten, kraaldelen, enz., zo lang die materialen
maar niet dikker zijn dan 13 mm. Het is ook
mogelijk de panelen geheel naar eigen idee
af te werken, zoals met behang, textiel-
wandbekleding, sierpleister.
De lambrizering kan dus in elke gewenste
stijl, strak-modern of klassiek, worden uit
gevoerd. Verdeling van de vlakken kan te
vens naar eigen inzicht worden gekozen,
door gebruik te maken van baget- of decor-
lijsten. Door de lambrizeringslijsten in ver
stek te zagen kan de lambrizering eenvou
dig binnen- en buitenhoeken passeren.
Het is een systeem dat alle ruimte laat voor
de creativiteit van de verwerker. Het is ver
krijgbaar bij dhz-zaken en bouwmarkten.
Interactief programma
voor luchtreinigers
Het beeldscherm in de winkel begint zo
langzamerhand gemeengoed te worden.
We vinden het al heel gewoon om, voordat
we een speciaal stuk keukengereedschap
kopen, even te kijken naar het videofilmpje
dat er vlakbij wordt vertoont en dat in een
paar minuten laat zien wat je er allemaal
mee kunt doen. Meestal gaat het hierbij om
een continu draaiende film die je zelf niet
kunt stopzetten of snel doordraaien. Dat
kan wèl met een interactief programma.
Diverse fabrikanten benutten reeds de mo
gelijkheid van de CD-i, de compact disc die
via het scherm in beeld kan worden ge
bracht. En die de gebruiker de mogelijkheid
biedt zelf programma-onderdelen te kiezen.
Voor gebruik in de'winkel bij het kiezen van
luchtreinigers bracht Philips al een jaar ge
leden zo'n interactief CD-programma.
Voordat men een luchtreiniger gaat kopen,
kan men via het beeldscherm allerlei infor
matie oproepen. Niet alleen over de ver
schillende apparaten zelf en de werking er
van, maar ook over het mogelijk schadelijk
effect van vervuilde lucht op de gezond
heid.
Er is nu op CD-i een nieuwe versie versche
nen, waarbij vooral opvalt dat hel keuzeme
nu gemakkelijker in de omgang is gewor
den. Verder is er informatie toegevoegd
over de preventieve mogelijkheden van een
goede luchtreiniger.
Gids over warmte en
energiebesparing
Het pas verschenen tijdschrift 'Alles over
verwarming, warm wateren energiebespa
ring' biedt geactualiseerde informatie over
alles wat onder die omschrijving kan wor
den begrepen.
De uitgave gaat in op de vele verwarmings
systemen en de manier waarop ze functio
neren, brengt duidelijkheid inzake ther
mostaten, schenkt ook aandacht aan venti
latie en isolatie en wat radiatoren betreft
vindt de lezer ook informatie over de steeds
meer in zwang gerakende designradiatoren.
De 'Alles over...' is bij supermarkten, boek
handel en kiosken voor 4,95 te koop.
