Jaaroverzicht Buitenland
zè...~x
Rwanda verscheurd
Sarajevo maakt zich op voor barre winter
Akkoord
Zeemansgraf voor Estonia
Niet alle dromen zijn bedrog
zonder
vrede
Cubanen vluchten massaal naar VS
Haïti op weg naar democratie
ZATERDAG 31 DECEMBER 1994672ifj
■"V. KI
De jarenlange stammenstrijd in het Centraalafrikaanse Rwanda breekt in alle hevigheid los als
begin april de presidenten van Rwanda en Burundi om het leven worden gebracht. Beiden zijn
Hutu, een bevolkingsgroep die jarenlang is gedomineerd door de kleinere Tutsi-groep. Daags na
de moorden worden tien Belgische leden van een VN-macht vermoord. In de hoofdstad Kigali
wordt hevig gevochten, terwijl vanuit het noorden het door Tutsi's gedomineerde Rwandees Pa
triottisch Front (RPF) oprukt. De gruwelijkheden van de burgeroorlog gaan het menselijk voor
stellingsvermogen te boven. Met honderden tegelijk worden zowel Tutsi's als Hutu's afgeslacht
met bijlen en hakmessen. In totaal worden zo'n miljoen Rwandezen vermoord. Miljoenen men
sen slaan op de vlucht. Vooral opvangkampen in buurland Zaïre zitten in een mum van tijd
overvol. Maar ook daar zijn de mensen niet veilig. Duizenden vallen ten prooi aan ziekten en
ook in de kampen wordt de strijd tussen beide bevolkingsgroepen voortgezet. Op dit moment is
de situatie nog steeds onduidelijk. In Kigali zetelt een nieuwe door Tutsi's gedomineerde rege
ring. In de vluchtelingenkampen echter proberen de Hutu's zich te groeperen en terug te slaan.
Relatief weinig vluchtelingen zijn naar huis teruggekeerd, doodsbang als ze zijn voor wraakne
mingen. foto epa pascal cuyot
De toekomst in de Bosnische hoofdstad Sarajevo ziet er in
maart veelbelovend uit. De dagelijkse bombardementen
zijn gestopt, de trams rijden weer en voor het eerst sinds de
oorlog is het weer mogelijk de stad over de weg te verla
ten. De vrede lijkt in aantocht. Negen maanden later zijn de
uitgaande wegen alweer afgesloten, nemen Bosnisch-Ser-
vische sluipschutters de trams weer onder vuur, zijn de
hulpvluchten gestaakt en is de VN-vredesmissie een jan
boel. De gebeurtenissen geven een treffend beeld van de
ingewikkeldheid van het Bosnische conflict en de neiging
van goede bedoelingen om verschrikkelijk fout af te lopen.
Als in februari een mortiergranaat inslaat op een markt in
Sarajevo en 68 mensen doodt, besluit het Westen dat er
moet worden opgetreden. De NAVO eist dat binnen een
straal van 20 kilometer de zware wapens onder VN-toe-
zicht moeten Worden geplaatst. De eisen worden onder
steund met het dreigement van een NAVO-beschieting. Di
Bosnische Serviërs binden aanvankelijk in, maar leggen uil
eindelijk de NAVO-dreigementen naast zich neer. De tot
wanhoop gedreven bevolking maakt zich op voor een barr»
winter en een nieuw jaar zonder uitzicht op vrede.
foto epa eric cabanï
Ieren hoopvol
Na bijna 25 jaar gewapende strijc
kondigt het Ierse Republikeinse
Leger (IRA) op 31 augustus een
eenzijdig staakt-het-vuren af. Tol
dan heeft de IRA met bomaansla'
gen en moorden gevochten teger
de Britse overheersing in Noord-
lerland en voor aansluiting bij de
republiek Ierland. De twee be
langrijkste protestantse doodses
kaders van Noord-lerland de
Ulster Volunteer Force (UVF) en
de Ulster Freedom Fighters (UFF)
leggen op 14 oktober ook de wa
pens neer. UVF en UFF voerden
strijd om Noord-lerland Brits te
houden. De Britse premier Major
begint gesprekken met IRA-vertel
genwoordigers en protestantse
groeperingen. Tot op dit moment!
hebben de gewelddadigheden in
Noord-lerland het leven gekost
aan meer dan 3.000 mensen, zijn
zo'n 30.000 mensen gewond ge
raakt en hebben in totaal zo'n
10.000 bomaanslagen voor mil-1
jarden guldens schade aangericht
foto reuter crispin rodwe\
Een droom wordt werkelijkheid. Voor de meeste mensen gaat dit cliché nooit op, maar voor mil
joenen zwarte Zuidafrikanen is het zover op 26 april 1994 zover. Uit sloppenwijken, boerenhutten
en volgepakte arbeiderspensions komen ze in het hele land naar de stembureaus om voor het
eerst hun stem uit te brengen en de definitieve overstap naar gelijkheid te maken. Zij komen on
danks bomaanslagen aan de vooravond van de verkiezingen en wachten uren als zich onverhoopt
logistieke problemen voordoen. In het 'nieuwe' Zuid-Afrika deelt de voormalige verzetsbeweging
ANC van Nelson Mandela nu de macht met de voormalige blanke heersers. De regering wordt ge
confronteerd met stijgende misdaad en arbeidsonrust, terwijl zij probeert tegelijkertijd het vertrou
wen in de economie te bevorderen en geld vrij te maken om huizen te bouwen, elektriciteit en wa
ter aan te leggen en banen te scheppen voor de zo lang verwaarloosde zwarte meerderheid.
foto reuter peter andrews
Dit jaar moest het in september
1993 gesloten vredesakkoord tus
sen Israël en de Palestijnen verder
worden uitgewerkt. In de praktijk
is er weinig van terecht gekomen
en ook volgend jaar zal er nog
veel moeten worden gepraat. De
Palestijnen kregen weliswaar het
bestuur over Jericho en de Gaza-
.strook in handen, maar de geplan
de uitbreiding van de autonomie
bleef uit. Ook zijn er nog geen
verkiezingen gehouden. Israël en
de PLO bleven onderling rede
twisten over het akkoord, zoals
begin mei pijnlijk duidelijk werd
in Cairo toen Arafat (rechts) wei
gerde er zijn handtekening onder
te zetten. De Israëlische premier
Rabin kwam wel tot overeenstem
ming met de Jordaanse koning
Hussein. Arafat en Rabin ontvin
gen overigens wel de Nobelprijs
voor de vrede. Aan het geweld in
Israël en de bezette gebieden
kwam geen einde. Het dieptepunt
was het bloedbad dat een joodse
In de nacht van 27 op 28 september verdwijnt de Estse veerboot Estonia
in de golven van de Oostzee. Het schip, dat onderweg was van de Estse
hoofdstad Tallinn naar Stockholm, kapseist en zinkt vrijwel onmiddel
lijk. Ruim 900 opvarenden vinden daarbij de dood. Aan boord zijn twee
Nederlandse vrachtwagenchauffeurs, van wie er een kan worden gered.
Reddingswerkers, wier werk wordt bemoeilijkt door ruwe zee en harde
rukwinden, kunnen slechts een klein aantal slachtoffers bergen. De
meesten bevinden zich nog steeds in het wrak. Onderzoek heeft inmid
dels uitgewezen dat de ramp is veroorzaakt door openstaande boeg
deuren, waardoor water de laadruimten instroomde. Berging van het
wrak en de slachtoffers is uitgesteld tot volgend jaar. foto epa
Het Amerikaanse ingrijpen op 19 september krijgt in Haïti voor elkaar wat drie jaar diplomatie
niet vermocht te doen: de verwijdering van de militaire junta en de terugkeer van de democra
tisch gekozen leider, Jean-Bertrand Aristide. Binnen enkele dagen hebben de VS meer dan
20.000 militairen in Haïti gestationeerd en de klok teruggezet tot voor de staatsgreep van 1991,
toen Aristide door het leger werd verjaagd. Hoge Haïtiaanse legerleiders slaan op de vlucht, met
in hun kielzog 'attaché's' die het vuile werk voor hen hadden opgeknapt. Internationale vrede
stroepen beginnen met de opleiding van een nieuwe, civiele politiemacht en Aristide belooft het
leger tot een vijfde van zijn huidige grootte in te krimpen. Voorzichtige Haïtianen durven nog
steeds niet te beweren dat de nachtmerrie echt voorbij is. Sommigen doen hun best de gewezen
machthebbers niet voor het hoofd te stoten, wantje kunt nooit weten. Met het nieuwe jaar komt
er verandering in het veiligheidsbeleid ten aanzien van Haïti. MeerVN-militairen, minder Ameri
kanen en meer Republikeinse druk op de Amerikaanse president Clinton om ook de rest snel weg
te halen. foto reuter lee celeno
Als Fidel Castro, de communisti
sche leider van Cuba, halverwege
deze zomer aankondigt dat elke
Cubaan die dat wil het eiland on
gehinderd kan verlaten, komt er
een vluchtelingenstroom op gang
die de wereld versteld doet staan.
Daarvoor hadden enkele Cu
baanse vluchtelingen al een veer
boot gekaapt en gedwongen naar
het Amerikaanse Florida te varen.
In de weken die volgen op Cas
tro's uitspraak, verlaten zo'n
34.000 Cubanen het eiland. In
gammele bootjes en op zelfge-
knutselde vlotjes trachten zij de
oversteek van 150 kilometer naar
het rijke en vrije Amerika te ma
ken. Castro laat hen gaan om de
Verenigde Staten te dwingen het
33 jaar oude handelsembargo te
gen Cuba te laten varen. Dat em
bargo is er in de optiek van Castro
de schuld van dat het eiland eco
nomisch volledig aan de grond zit.
De Amerikaanse kustwacht vist
duizenden vluchtende Cubanen
uit zee op om hen vervolgens naar
de Amerikaanse marinebasis Gu-
antanamo op Cuba te bren
gen. Vele vaartuigjes worden ech
ter met passagiers en al door de
golven van de Straat Florida ver
zwolgen. De vluchtelingenstroom
stokt als de Verenigde Staten hal
september met Cuba overeen
komt jaarlijks 20.000 vluchtelin
gen een visum voor de Verenigd<
Staten te verlenen. Een aantal vai
de 34.000 gevluchte Cubanen
krijgt asiel in andere landen.
foto epa doug collit