Jaaroverzicht Buitenland zè...~x Rwanda verscheurd Sarajevo maakt zich op voor barre winter Akkoord Zeemansgraf voor Estonia Niet alle dromen zijn bedrog zonder vrede Cubanen vluchten massaal naar VS Haïti op weg naar democratie ZATERDAG 31 DECEMBER 1994672ifj ■"V. KI De jarenlange stammenstrijd in het Centraalafrikaanse Rwanda breekt in alle hevigheid los als begin april de presidenten van Rwanda en Burundi om het leven worden gebracht. Beiden zijn Hutu, een bevolkingsgroep die jarenlang is gedomineerd door de kleinere Tutsi-groep. Daags na de moorden worden tien Belgische leden van een VN-macht vermoord. In de hoofdstad Kigali wordt hevig gevochten, terwijl vanuit het noorden het door Tutsi's gedomineerde Rwandees Pa triottisch Front (RPF) oprukt. De gruwelijkheden van de burgeroorlog gaan het menselijk voor stellingsvermogen te boven. Met honderden tegelijk worden zowel Tutsi's als Hutu's afgeslacht met bijlen en hakmessen. In totaal worden zo'n miljoen Rwandezen vermoord. Miljoenen men sen slaan op de vlucht. Vooral opvangkampen in buurland Zaïre zitten in een mum van tijd overvol. Maar ook daar zijn de mensen niet veilig. Duizenden vallen ten prooi aan ziekten en ook in de kampen wordt de strijd tussen beide bevolkingsgroepen voortgezet. Op dit moment is de situatie nog steeds onduidelijk. In Kigali zetelt een nieuwe door Tutsi's gedomineerde rege ring. In de vluchtelingenkampen echter proberen de Hutu's zich te groeperen en terug te slaan. Relatief weinig vluchtelingen zijn naar huis teruggekeerd, doodsbang als ze zijn voor wraakne mingen. foto epa pascal cuyot De toekomst in de Bosnische hoofdstad Sarajevo ziet er in maart veelbelovend uit. De dagelijkse bombardementen zijn gestopt, de trams rijden weer en voor het eerst sinds de oorlog is het weer mogelijk de stad over de weg te verla ten. De vrede lijkt in aantocht. Negen maanden later zijn de uitgaande wegen alweer afgesloten, nemen Bosnisch-Ser- vische sluipschutters de trams weer onder vuur, zijn de hulpvluchten gestaakt en is de VN-vredesmissie een jan boel. De gebeurtenissen geven een treffend beeld van de ingewikkeldheid van het Bosnische conflict en de neiging van goede bedoelingen om verschrikkelijk fout af te lopen. Als in februari een mortiergranaat inslaat op een markt in Sarajevo en 68 mensen doodt, besluit het Westen dat er moet worden opgetreden. De NAVO eist dat binnen een straal van 20 kilometer de zware wapens onder VN-toe- zicht moeten Worden geplaatst. De eisen worden onder steund met het dreigement van een NAVO-beschieting. Di Bosnische Serviërs binden aanvankelijk in, maar leggen uil eindelijk de NAVO-dreigementen naast zich neer. De tot wanhoop gedreven bevolking maakt zich op voor een barr» winter en een nieuw jaar zonder uitzicht op vrede. foto epa eric cabanï Ieren hoopvol Na bijna 25 jaar gewapende strijc kondigt het Ierse Republikeinse Leger (IRA) op 31 augustus een eenzijdig staakt-het-vuren af. Tol dan heeft de IRA met bomaansla' gen en moorden gevochten teger de Britse overheersing in Noord- lerland en voor aansluiting bij de republiek Ierland. De twee be langrijkste protestantse doodses kaders van Noord-lerland de Ulster Volunteer Force (UVF) en de Ulster Freedom Fighters (UFF) leggen op 14 oktober ook de wa pens neer. UVF en UFF voerden strijd om Noord-lerland Brits te houden. De Britse premier Major begint gesprekken met IRA-vertel genwoordigers en protestantse groeperingen. Tot op dit moment! hebben de gewelddadigheden in Noord-lerland het leven gekost aan meer dan 3.000 mensen, zijn zo'n 30.000 mensen gewond ge raakt en hebben in totaal zo'n 10.000 bomaanslagen voor mil-1 jarden guldens schade aangericht foto reuter crispin rodwe\ Een droom wordt werkelijkheid. Voor de meeste mensen gaat dit cliché nooit op, maar voor mil joenen zwarte Zuidafrikanen is het zover op 26 april 1994 zover. Uit sloppenwijken, boerenhutten en volgepakte arbeiderspensions komen ze in het hele land naar de stembureaus om voor het eerst hun stem uit te brengen en de definitieve overstap naar gelijkheid te maken. Zij komen on danks bomaanslagen aan de vooravond van de verkiezingen en wachten uren als zich onverhoopt logistieke problemen voordoen. In het 'nieuwe' Zuid-Afrika deelt de voormalige verzetsbeweging ANC van Nelson Mandela nu de macht met de voormalige blanke heersers. De regering wordt ge confronteerd met stijgende misdaad en arbeidsonrust, terwijl zij probeert tegelijkertijd het vertrou wen in de economie te bevorderen en geld vrij te maken om huizen te bouwen, elektriciteit en wa ter aan te leggen en banen te scheppen voor de zo lang verwaarloosde zwarte meerderheid. foto reuter peter andrews Dit jaar moest het in september 1993 gesloten vredesakkoord tus sen Israël en de Palestijnen verder worden uitgewerkt. In de praktijk is er weinig van terecht gekomen en ook volgend jaar zal er nog veel moeten worden gepraat. De Palestijnen kregen weliswaar het bestuur over Jericho en de Gaza- .strook in handen, maar de geplan de uitbreiding van de autonomie bleef uit. Ook zijn er nog geen verkiezingen gehouden. Israël en de PLO bleven onderling rede twisten over het akkoord, zoals begin mei pijnlijk duidelijk werd in Cairo toen Arafat (rechts) wei gerde er zijn handtekening onder te zetten. De Israëlische premier Rabin kwam wel tot overeenstem ming met de Jordaanse koning Hussein. Arafat en Rabin ontvin gen overigens wel de Nobelprijs voor de vrede. Aan het geweld in Israël en de bezette gebieden kwam geen einde. Het dieptepunt was het bloedbad dat een joodse In de nacht van 27 op 28 september verdwijnt de Estse veerboot Estonia in de golven van de Oostzee. Het schip, dat onderweg was van de Estse hoofdstad Tallinn naar Stockholm, kapseist en zinkt vrijwel onmiddel lijk. Ruim 900 opvarenden vinden daarbij de dood. Aan boord zijn twee Nederlandse vrachtwagenchauffeurs, van wie er een kan worden gered. Reddingswerkers, wier werk wordt bemoeilijkt door ruwe zee en harde rukwinden, kunnen slechts een klein aantal slachtoffers bergen. De meesten bevinden zich nog steeds in het wrak. Onderzoek heeft inmid dels uitgewezen dat de ramp is veroorzaakt door openstaande boeg deuren, waardoor water de laadruimten instroomde. Berging van het wrak en de slachtoffers is uitgesteld tot volgend jaar. foto epa Het Amerikaanse ingrijpen op 19 september krijgt in Haïti voor elkaar wat drie jaar diplomatie niet vermocht te doen: de verwijdering van de militaire junta en de terugkeer van de democra tisch gekozen leider, Jean-Bertrand Aristide. Binnen enkele dagen hebben de VS meer dan 20.000 militairen in Haïti gestationeerd en de klok teruggezet tot voor de staatsgreep van 1991, toen Aristide door het leger werd verjaagd. Hoge Haïtiaanse legerleiders slaan op de vlucht, met in hun kielzog 'attaché's' die het vuile werk voor hen hadden opgeknapt. Internationale vrede stroepen beginnen met de opleiding van een nieuwe, civiele politiemacht en Aristide belooft het leger tot een vijfde van zijn huidige grootte in te krimpen. Voorzichtige Haïtianen durven nog steeds niet te beweren dat de nachtmerrie echt voorbij is. Sommigen doen hun best de gewezen machthebbers niet voor het hoofd te stoten, wantje kunt nooit weten. Met het nieuwe jaar komt er verandering in het veiligheidsbeleid ten aanzien van Haïti. MeerVN-militairen, minder Ameri kanen en meer Republikeinse druk op de Amerikaanse president Clinton om ook de rest snel weg te halen. foto reuter lee celeno Als Fidel Castro, de communisti sche leider van Cuba, halverwege deze zomer aankondigt dat elke Cubaan die dat wil het eiland on gehinderd kan verlaten, komt er een vluchtelingenstroom op gang die de wereld versteld doet staan. Daarvoor hadden enkele Cu baanse vluchtelingen al een veer boot gekaapt en gedwongen naar het Amerikaanse Florida te varen. In de weken die volgen op Cas tro's uitspraak, verlaten zo'n 34.000 Cubanen het eiland. In gammele bootjes en op zelfge- knutselde vlotjes trachten zij de oversteek van 150 kilometer naar het rijke en vrije Amerika te ma ken. Castro laat hen gaan om de Verenigde Staten te dwingen het 33 jaar oude handelsembargo te gen Cuba te laten varen. Dat em bargo is er in de optiek van Castro de schuld van dat het eiland eco nomisch volledig aan de grond zit. De Amerikaanse kustwacht vist duizenden vluchtende Cubanen uit zee op om hen vervolgens naar de Amerikaanse marinebasis Gu- antanamo op Cuba te bren gen. Vele vaartuigjes worden ech ter met passagiers en al door de golven van de Straat Florida ver zwolgen. De vluchtelingenstroom stokt als de Verenigde Staten hal september met Cuba overeen komt jaarlijks 20.000 vluchtelin gen een visum voor de Verenigd< Staten te verlenen. Een aantal vai de 34.000 gevluchte Cubanen krijgt asiel in andere landen. foto epa doug collit

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 8