'Helpen waar geen helper is'
Leiden na Westwood niet meer hetzelfde
SEPTEMBER OKTOBER
OUDEJAARS BIJLAGE
1
'Vrienden
van
Trianon
is leuke
club'
Voor de Vrienden Van
Trianon was 1994 een ge
lukkig jaar. Een kwartaal
geleden werd plotseling
bekend dat het theater
aan de Leidse Breestraat
als bioscoop behouden
blijft. De invloed die de
Vrienden op deze ontwik
keling hebben gehad,
bleek achteraf nihil, maar
dat mag de pret voor de
fans van de Trianon niet
drukken. Hun grote wens is
uitgekomen.
„Ik zal het maar zeggen, wij
hebben het gekocht. Dat zei
Jan Boer, exploitant van het
Kijkhuis, begin oktober. Sa
men met meervoudig café-
bezitter Ben Luykx had hij
het plan opgevat Leiden
weer een bioscoop met
grandeur te bezorgen. Hier
mee kwam een eind aan
maanden van onzekerheid
over de toekomst van de
historische filmzaal.
Ook al vóór het overlijden
van eigenares D. Ortje-
Knuit in 1993 deden soms
de wildste geruchten over
de toekomst van de Trianon
de ronde. Het verpauperde
theater, dat zó slecht was
onderhouden dat het bijna
als vanzelf een bioscoop
museum werd, moest wel
een nieuwe bestemming
krijgen.
Als filmzaal zou het niet
meer levensvatbaar zijn.
Potentiële kopers zouden
zich hebben gemeld met de
wildste plannen, zoals het
maken van een discotheek,
een overdekt winkelcen-
trumpje of een apparte
mentencomplex.
De gemeente stak daar,
door steevast te wijzen op
het zogeheten bestem
mingsplan, telkens een
stokje voor. Vervolgens
kwam Leiden zelf met het
idee om het LVC naar de
oude bioscoop over te
brengen, maar ook dat
bleek niet haalbaar. De I
armlastige gemeente kwam f
met het bod zelfs niet eens f
in de buurt van de vraag-
prijs van rond de twee mil
joen gulden.
De Vrienden van Trianon
onder leiding van Cobi Bor-
dewijk zagen deze ontwik
kelingen met lede ogen aan
en waren dan ook aange-
Boer het kapitale pand
kochten om het als bio
scoop te behouden. Ook al
lijkt het hoofddoel van Bor-
dewijk en co nu bereikt, de
Vrienden denken er nog
niet aan zichzelf als organi
satie op te heffen. Ze willen
de gefaseerde opknapbeurt
die de twee eigenaars voor
staan, nauwgezet volgen en
waar mogelijk helpen.
„We staan niet alleen pal
voor de Trianon, maar ook
voor het behoud in het al
gemeen van nostalgische
bioscopen. En er melden
zich nog steeds nieuwe vrij
willigers. We zijn gewoon
een leuke club en willen
doorgaan", aldus Borde-
SEPTEMBER
1Katwijk waarschuwt 'lekkende' raadsleden: 1
jaar cel of 25.000 gulden boete
5: roemruchte discotheek Boule 7 sluit haar
deuren
7: Een groepsleider in Wassenaars kindertehuis
wordt gearresteerd op verdenking van het
seksueel misbruiken van acht jongens
8: John Major bezoekt Leiden en houdt de
William en Mary-lezing
9. Opening tentoonstelling Vivienne Westwood
Inez van Lamsweerde in Lakenhal en Stelling
galerie
Het Alphense Archeon ontslaat 16
personeelsleden na tegenvallende
bezoekersaantallen
15: Vijftien man opgesloten in een stookhok bij
overval bank Noordwijk
19: De nieuwe produktiehal van het Marine
Elektronisch en Optisch Bedrijf in Oegstgeest gaat
in vlammen op
22: Drugonderzoek: Katwijk telt 500 tot 600
heroïneverslaafden
24 29: Vijf regionale antiquariaten op
boekenbeurs in de Amsterdamse Rai
28: De Waag wordt commercieel
OKTOBER
1: Commotie in Usse na plan sloop 18 woningen
Particuliere discobus Noordwijk vergeet bij eerste
rit helft van de passagiers
3 Octobervereniging schenkt Lakenhal penningen
Gewogen en Bedrogen in Prentenkabinet
3: Dominee Anton Dronkers krijgt de erepenning
van de gemeente Leiden voor zijn hulp aan
asielzoekers en vluchtelingen
Regen en jeugdbendes verstoren de Leidse 3-
oktoberyiering.
4: RPF/SGP Rijnsburg willen verbod krasloten
6: Crisis bij CD Katwijk
7: Een,grote brand legt twee bedrijven op het
Zoeterwoudse industrieterrein De Grote Polder in
de as.
Horecabaas Ben Luykx en Filmhuis-exploitant Jan
Boer blijken de nieuwe eigenaars van Trianon
8: Museummedaille voor gulle gever
Prentenkabinet
11: Sassenheimse agent tot 4 maanden
veroordeeld na geweld en gelieg
13: Katwijkse politici willen plaatselijke bouwers
boycotten
15: Harry Mens stapt alweer uit de Lissese raad
Commotie in Rijnsburg om boek met portretten
dorpelingen
18:Leidse kunstenares Annie Goddijn reist in
opdracht van het Legermuseum naar ex-
Joegoslavië
24: Grote schade en onrust na brand in
Rijnsburgs dorpscentrum
26: Wondermiddel houdt bloemen weken langer
SPORT
SEPTEMBER
12: Irene Eijs vierde op WK-roeien
OKTOBER
12: Plannen om in Voorschoten SVLV, Randstad
Sport en SVLV samen te smelten tot een
voetbalclub
16: Handbalsters Satumus kloppen
gerenommeerd Vilnius in Europa Cup
OVERLEDEN
SEPTEMBER
17: Hein Link (42), exploitant van speelautomaten
in Leiden
30: Hein Booij (80), oud-hoogleraar fysische
biochemie aan de Rijksuniversiteit Leiden
OKTOBER
21: Cornelia M. Belt (101), oudste inwoonster van
Zoeterwoude
26: W. Heijster (59), voormalig pastoor van de St.
Petrusparochie in Leiden
Anton Dronkers wist al aan het begin van zijn loopbaan als predikant, dat hij geen gewone dominee zou worden.
ïrepenning van de gemeente Lei-
I den", zegt de dominee met een veront-
ichuldigende glimlach. „Wat moet ik
Ontzettend aardig natuurlijk
dat ik die gekregen heb, maar..." Hij onder
breekt zichzelf om koffie in te schenken. Hopend
dat de vraag vanzelf overwaait. Dan toch: „Het
is natuurlijk niet zo dat ik zo fantastisch ben.
Die prijs is bij mij terechtgekomen als exponent
r de
Dominee Anton Dronkers praat graag en
veel. Zolang het maar over zijn werk gaat.
Altijd sprekend in de meervoudsvorm, wij
van de diaconie, wij van Vluchtelingenwerk,
wij van het diaconaal centrum De Bakkerij.
Maar zodra het over zijn eigen persoon gaat,
stokt de woordenstroom, moet hij zoeken
naar woorden.
Als hij desgevraagd toch van wal steekt ver
telt hij dat hij als kind graag dierenarts wil
de worden. „Later zocht ik het in het ontwik
kelingswerk, het engagement zat er blijk
baar al vroeg in."
Toch was het besluit om theologie in Utrecht
te gaan studeren geen opzienbarende stap.
Hij volgde simpelweg de voetsporen van
zijn vader.
„Mijn vader is ook altijd zijn eigen weg ge
gaan. Hij was geen gewone dominee, maar
een evangelisatiepredikant."
De jonge Anton Dronkers wist al aan het be
gin van zijn loopbaan als predikant dat hij
geen gewone dominee zou worden. Daar
was hij te nieuwsgierig en onrustig voor. Zo
besloot hij na zijn studie een jaar lang bij
Hoogovens te gaan werken. Hij keek in de
keuken van de afdeling personeelszaken en
bemoeide zich met het vormingswerk, maar
hij hees zich ook in de overall, benieuwd
naar hoe het er aan toe ging op de werk
vloer temidden van het 'gewone volk'.
In IJmuiden kwam hij in contact met de eer
ste generatie gastarbeiders uit de landen
rond de Middellandse Zee. Na enkele jaren
godsdienstles te hebben gegeven in Deven
ter, vertrok hij in de jaren zestig naar Am
sterdam. Hij voelde zich er als een vis in het
water. „Het was een tijd waarin iedereen de
wereld wilde verbeteren, nou, dat sprak me
natuurlijk enorm aan."
Het waren wederom de 'medelanders' voor
wie hij zich ging inzetten. „Er woonden toen
al heel wat Marokkanen en Turken in Am
sterdam. Die hadden het niet best, ze spra
ken de taal niet, woonden onder vaak erbar
melijke toestanden en werden uitgebuit. Wij
zijn begonnen hun problemen voor het voet
licht te brengen. Dat was groot nieuws, ze
ker omdat het uitging van de kerk."
Ik-gericht
Dronkers erkent, terugkijkend op die dagen,
dat de wereld er sindsdien niet beter op is
geworden. „De tegenstellingen zijn inder
daad groter geworden. Bovendien werd de
samenleving veel 'ik-gerichter', de mensen
begonnen zich af te schermen van de bui
tenwereld. Dat is wel bitter, ja."
Toch kijkt hij met plezier en een zekere vol
doening terug op die woelige jaren. „Ten
eerste hebben we toen goed werk kunnen
doen en veel hulp geleverd. Bovendien heb
ben we er veel van opgestoken, kunnen we
er vandaag de dag nog wat mee doen, met
de ervaring uit die tijd."
In de hoedanigheid van secretaris van de
Landelijke Hervormde Jeugdraad leerde hij
hoe het niet moet. „Van bovenaf proberen
maatschappelijke problemen te droppen bij
de jongeren, dat werkt niet. Je moet er echt
in staan, vuile handen kunnen maken. Zo
iets werkt alleen van binnenuit, van onder
op."
Hij streek aan het begin van de jaren tachtig
neer in de Sleutelstad. Met een wel heel
vrije opdracht. Kijk eens wat rond en kom
maar met een plan, kreeg hij mee van de uit
gelovige vrijwilligers bestaande Hervormde
Diaconie. De geëngageerde dominee merkte
wel dat zijn opdrachtgevers niet direct met
hem op dezelfde golflengte zaten.
„We bezochten een kraakpand waar de jon
geren, vaak weggelopen van huis, woon
den. Onder echt erbarmelijke omstandighe
den. Ze hadden nauwelijks brood op de
plank. Een van de diakenen vroeg naar de
huisregels. De eerste regel luidde dat ieder
een zijn wapens moest inleveren. Tijdens de
grote diaconievergadering werd over steun
aan die jongeren beslist. Dat is niets voor
ons, zeiden sommigen. Die jongeren zijn
weggelopen van huis, negeren het gebod
'eert uw vader en uw moeder'. Maar toen zei
iemand dat als wij ze niet zouden helpen,
niemand ze zou helpen. Helpen waar geen
helper is! Ik vind dat een uitstekend motto
Grillige Vivienne West
wood. Vóór september
van dit jaar hadden maar
gehoord. Lakenhaldirecteur letteke
Bolten, ze geeft het ruiterlijk toe, al
stelling van deze Britse mode-ont
werpster in Stelling Galery èn De
LakenhaL is Leiden niet meer als
voorheen. Het haalde La West
wood binnen de singels en ineens
staat de Sleutelstad in The Herald
Tribune na Moskou en wordt
Leiden in het toonaangevende
kunstblad Flash Art genoemd. Lei
den had op die vrijdag 9 septem
ber ineens zijn eigen grachtengor-
deldieren. En ze bleven er huizen
tot 24 oktober, toen de tentoonstel
ling weer werd afgebroken.
Joyce de Gruyter en Peter Wil-
lemse van Stelling Galery, de
initiatiefnemers voor de tentoon
stelling met werk van West
wood en foto's van Inez van
Lamsweerde, raken nog in ver
voering als ze het over de dub
belexpositie hebben. Bijna
12.000 bezoekers kwamen in de
nazomer naar de galerie aan de
Leidse Kruisstraat. Een record
met een nasleep.
„Het was een beetje surrealis
tisch. Ineens liepen er beroemd
heden en travestieten door dit
straatje. Te gek."
De GVuyter en Willemse haal
den Westwood naar Leiden, na
dat hun gastcurator Mare
Wilson daartoe het plan had ge
opperd. Het was ook Wilson die
op het idee kwam om Stedelijk
Museum De Lakenhal in te
schakelen als décor voor de
soms antiek aandoende kos
tuums van Westwood. Laken
hal-directeur Jetteke Bolten
stemde vrijwel onmiddellijk toe.
„Het leek mij in principe een uit
stekend idee. Hoewel ik eerlijk
gezegd niet wist wie zij was. Ei
genlijk hadden we niet met een
expositie rekening gehouden,
want we zaten al midden, in de
voorbereidingen van 'Leids
Goed'. Maar toen ik eenmaal
had uitgezocht wat voor werk zij'
maakt, leek het zo voor de hand
te liggen om het wel te doen. En
al doende is het tot een magi
strale show uitgegroeid. Meesle
pend." De organisatoren kregen
al snel met de grillen van konin
gin Westwood niet voor niets
heeft zij een koningskroontje in
haar logo te maken. Laken
halconservator Christiaan Voge
laar vloog naar Londen, waar hij
een bespreking met haar zou
hebben. Westwood kwam niet
opdagen en onverrichterzake
keerde hij terug.
Smaak
Later is dat goedgekomen, toen
Westwood de tentoonstellings
ruimten in Leiden kwam bekij
ken. Maar ook daar bleek ze de
nodige noten op haar zang te
hebben. Mevrouw Westwood is
me er eentje. Maar zij heeft wel
smaak. Daar zijn Bolten, De
Gruyter en Willemse het ovèr
eens. Bovendien heeft La West
wood de organisatoren geen
windeieren gelegd, al zag het er
aanvankelijk naar uit dat ze er
behoorlijk bij zouden inschieten.
Joyce de Gruyter. „We beginnen
elk project op nul. Maar hiermee
hebben we heel veel risico's ge
nomen. Het was een dure onder
neming. We zijn er uiteindelijk
toch uitgekomen. Alleen hebben
we ervan geleerd om in de toe
komst dingen nog zakelijker aan
te pakken. Kijk, dankzij ons ini
tiatief zijn er in Dh Lakenhal ook
12.000 bezoekers extra geweest.
Daar hebben we geen cent van
gezien. Stom natuurlijk, we had
den gewoon moeten vragen de
prijs voor deze tentoonstelling te
verhogen. En die meerprijs was
dan naar ons toegekomen."
Stelling plukt nog het meest de
vruchten in de vorm van naams
bekendheid: „We hebben alle
publikaties verzameld. In totaal
hebben 44 media over ons ge
schreven, waaronder het toon
aangevende Flash Art. En een
Duitse televisiezender heeft de
hele dag lopen filmen. Kom ik
op een kunstbeurs, dan weten ze
dat wij van die galerie zijn die
Westwood en Van Lamsweerde
hadden. Dat grijpt heel ver."
Westwood, geïnspireerd door
het Delfts blauw in een van de
kamers van De Lakenhal, gaf
toestemming om een paar van
haar ontwerpen op Delfts blau
we borden te laten zetten. Zij
worden niet alleen in Leiden,
maar ook in het Hollandse dorp
in Nagasaki (Japan) verkocht.
Stelling Gallery kreeg claar de
verkooprechten van. Voor het
lieve bedrag van duizend gul
den heeft de koper zo'n bordje
voor aan de wand.
Aanvankelijk negeerde West
wood de eigenaars van de gale
rie. Zij had zo haar eigen men
sen om zich heen verzameld en
Joyce en Peter waren goed ge
noeg om kopjes thee aan te sle
pen en haar in (dure) hotels on
der te brengen.
„Ze heeft een hekel aan galerie
eigenaren, omdat zij denkt dat
die alleen op geld uit zijn. Dat
stak ze niet onder stoelen of
banken. Maar toen de opening
eenmaal acher de rug was, ont
dooide ze. Zag ze dat het ons
niet om geld te doen was. 's
Avonds, bij een etentje en een
glaasje wijn, begon ze echt aar
dig tegen ons te doen.
Uiteindelijk heeft ze nog 150 gul
den van me geleend, omdat ze
geen Nederlands geld bij zich
had. Alleen creditcards. Ja, naar
die 150 gulden kan ik wel flui
ten", zegt Peter Willemse onbe
zorgd. Is hij er toch nog bij inge
schoten.
ANNEMIEK RUYGROK
Joyce de Gruyter en Peter Willemse van Stelling Galery: „De expositie
met Westwood en Van Lamsweerde is ons visitekaartje geworden."
FOTO HIELCO KUIPERS
