'Belangstelling jongeren gaat verder dan disco en MTV'
Buikdanseres Yonina
geeft voetballers raad
'Ik blijf buitenlander, al
voel ik dat niet meer zo'
KRO haalt
Mr. Ed van stal
Rtv show
VRIJDAG 30 DECEMBER 1994157
Eveline van Dijck gaat met YOY het vijfde jaar in
Wilbur Post (Alan Young) en mr. Ed vieren met ingang van 4 januari
hun heroptreden op de Nederlandse buis. archieffoto anp
Donald Jones, Bekende Nederlander met Amerikaans paspoort
Producent Arthur Lubin
heeft jarenlang bij al
lerlei grote Ameri
kaanse TV-stations lopen leuren
met een proefaflevering van een
komische serie over een spre
kend paard. Niemand zag er
wat in. Hij kwam uiteindelijk in
1960 met zijn serie bij de sa
menwerkende lokale stations
terecht, die het wel op het
scherm brachten. Mr. Ed werd
direct een groot succes.
Het grote TV-station CBS pik
te het op en een jaar later draai
de Mr. Ed in heel Amerika. Een
- zeker voor die tijd - ongebrui
kelijke weg. Bijna alle series
werden eerst door grote lande
lijke TV-stations uitgezonden
en verdwenen daarna pas in het
circuit van lokale stations.
De KRO brengt vanaf woens
dag 4 januari de eerste 22 afle
veringen van de comedy op
nieuw op het scherm. In totaal
zijn er 143 afleveringen van Mr.
Ed, het sprekende paard, ge
maakt.
In de serie vormt het jonge
paar Wilbur en Carol Post, ge
speeld door Alan Young en
Connie Hines, het middelpunt.
Architect Wilbur koopt even
buiten Los Angeles een huis en
krijgt daar een paard bij cadeau.
Op een dag ontdekt Wilbur dat
het paard Ed kan praten. Ed
praat echter alleen tegen Wil
bur, omdat hij volgens het
paard de enige persoon op aar
de is die de moeite waard is om
tegen te praten. Wilbur probeert
krampachtig te verzwijgen te
genover zijn vrouw, buren en
iedereen dat Ed een sprekend
paard is. Dat mislukt keer op
keer en dat levert voortdurend
hilarische situaties op.
Ed is een ruziezoekend paard,
maar heeft een goed hart. Hij
brengt Wilbur geregeld in moei
lijkheden. In de loop der jaren
hebben heel wat bekende ac
teurs een gastrol gespeeld in het
programma onder wie Mae
West, Clint Eastwood en Zsa
Zsa Gabor. De serie won twee
Emmy Awards en was tot 1965
op CBS te zien. Daarna zonden
de kleine lokale stations de serie
opnieuw uit en Mr. Ed werd een
klassieker op het gebied van co
medy-series.
Geschiedenis
Mr. Ed schreef geschiedenis in
de Amerikaanse TV-wereld. Het
was het eerste dier dat niet in
animatievorm maar echt op TV
te zien was. Toen de serie be
gon was Ed elf jaar oud. Ooor-
spronkelijk heette het beest
Bamboo Harvester. Hij werd
voor 1.500 dollar gekocht door
de producent en omgedoopt tot
Mr. Ed.
Ed maakte met zijn trainer
Les Hilton lange dagen op de
set. Om half acht 's ochtends
waren de twee al present en
rond zes uur 's avonds keerde
Ed naar de stallen terug. Alle
kunstjes leerde Ed van Hilton.
Tijdens de opnamen was het
dan ook steeds Hilton, voor wie
het paard zijn geleerde trucjes
deed. Ed deed alle 'stunts' zelf.
Hij kon een schuurdeur open
maken en de telefoon beant
woorden. Om het paard praten
de bewegingen met zijn mond
te laten maken, moest echter
wel iets verzonnen worden. Zijn
trainer Hilton bedacht een ny
lon bit. Als daaraan getrokken
werd bewogen de lippen van
Ed. Volgens Hilton gebeurde dat
allemaal pijnloos.
Na zijn TV-carrière toerde Ed
nog vijftien jaar door Amerika
voor optredens. In 1979 over
leed het dier op 33-jarige leef
tijd.
(Nederland 1, 4 januari om
18.25 uur)
AMSTERDAM GPD
Donald Jones woont
al zo lang in dit
land, dat hij ge
makshalve wordt aangezien
voor een Bekende Nederlander.
Maar de inmiddels 62-jarige
danser/acteur/zanger is nog al
tijd in het bezit van een Ameri
kaans paspoort. ,,Ik ben hier op
bezoek, ik blijf buitenlander, al
voel ik dat niet meer zo."
Jones laat wij en jullie krijger
tje spelen, als hij over Nederlan
ders praat. „Laatst kwam ik op
Schiphol aan en dacht: 'Ha, lek
ker, weer thuis'. Thuis, ha, ha,
ha. Hoor mij nou! In mijn hart
ben ik Nederlander."
Bijna veertig jaar nu vertoeft
hij hier. Van school geplukt trok
hij met een dansgroep naar Eu
ropa, kwam in Nederland en
bleef. „De groep ging uit elkaar
en ik wilde teruggaan naar de
States. Toen bleek dat ik hier
aan de slag kon, ben ik geble-
.ven. Gelukkig. Ik zie nu dat de
achterblijvers elkaar uitmoor
den."-
Donald Jones is geboren in
Harlem, New York, het bekend
ste zwarte getto van Amerika.
Als kind voel je feilloos aan wat
racisme betekent. Mijn vader
heeft in de Tweede Wereldoor
log gevochten, mijn broer in
Korea en mijn neef in Vietnam.
Allemaal gingen ze terug naar
het getto. Ik had een complex
toen ik hier kwam. Inmiddels
weet ik dat er domme blanken
en domme zwarten zijn. Er is
geen verschil. Ik weet nu dat dat
complex een enorme verspilling
van mijn leven is geweest. Dat
heeft Amerika me geflikt."
Macht
Begin jaren vijftig was een zwar
te in ons landje nog een be
zienswaardigheid. Het kwam
voor dat iemand zijn hand con
troleerde op zwarte sporen als
hij de hand van Jones had ge-
drukt. Anderen voelden even
aan zijn kroeshaar.
„Daar kon ik om lachen, dat
was geen racisme. Ik heb hier
altijd kunnen doen wat ik wilde,
daarom hou ik van Nederland.
Mij zullen ze waarschijnlijk niet
vragen de domme, luie neger
uit te beelden. Nederland heeft
mij getolereerd. Maar de groep
is groter geworden. Kijk, als er
één Donald Jones is, is dat oké.
Maar komen er duizend, dan
kunnen er spanningen komen.
Er heerst hier een ander soort
racisme dan in Amerika, maar
zwarten kunnen hier ook niets.
Ze worden hier ook onder de
voet gelopen."
„Ik heb een beetje macht om
dat ik bekend ben. Dat gebruik
ik om mijn broeders en zusters
een beetje te helpen. Ik zeg wat
zij zouden willen zeggen. Maar
ik ben geen Martin Luther King
of Nelson Mandela. Ik ben ook
maar een dom mens. Als ik
Mandela was, zou het oorlog
zijn geweest in Zuid-Afrika. Kijk,
zo'n zwarte jongen die in een
metro in Amerika in het wilde
weg gaat schieten, is niet goed
te praten. Dat wil ik ook niet,
maar ik begrijp het wel."
De straten waren nog schoon,
toen de jonge Jones kennis
maakte met Nederland. Geen
poep op straat, geen junks, geen
bedelaars. Als hij nu om zich
heen kijkt, springen de tranen
hem in de ogen. Van het lachen.
Want er zijn zoveel redenen om
te lachen, vindt hij.
„Jongen, als je in Harlem bent
geboren, kun je overal om la
chen. Ik kan niet neplachen, het
is echt. Je moet iemand in de
ogen kijken, dan weet je of de
lach echt is. Er is genoeg om je
zorgen over te maken, maar de
vrolijkheid is de baas. Ik ben
een mafkees. Wat ik zou willen
is een good news show op de TV.
Ik zou vertellen over de buur
vrouw die een nieuwe plant
heeft of zoiets. Zo'n show kan
laten zien dat good news zo
schaars is. En ik zou lachen, la
chen man, ik zou daarin m'n
gram kunnen halen."
Gemene mensen
„Alles wordt vies en vuil. Straks
kunnen we geen haring meer
eten. Maar het is hier in Neder
land beter dan elders. Ik praat
niet over een land, ik heb het
over de globe, onze prachtige
aardbol. Waar de gemene men
sen winnen, waar het constant
oorlog is, waar gediscrimineerd
wordt en waar we de troep zo
van ons af gooien. En dan zeg
gen wij dat we de baas zijn,
ha.ha.ha, ik lach me lam. Ik ver
dom het daaraan mee te doen.
Wij zijn zo dom en zo zwak. Ik
ans van popmuzikanten. Au pair
I in het buitenland. Epileptisch
-A- zijn. Een paar maanden door
brengen in een kibboets in Israël. Gokver
slaving. Een vader of moeder hebben die
alcoholist is. Toegelaten worden op de
Kleinkunst Academie. Ernstig ziek zijn. Een
broertje of zusje verliezen. Ziehier een klei
ne greep uit de tientallen onderwerpen die
de laatste jaren zijn behandeld in het jon
gerenprogramma YOY van de Humanisti
sche Omroep Stichting (HOS).
Het programma, eqn 'kindje' van pro
grammamaakster Eveline van -Dijck, gaat
het vijfde seizoen in. En de 'thema-bron' is
wat de ZO Y-eindredacteur betreft nog lang
niet uitgeput. „Ik denk dat alle jongeren
wel een eigen, bijzonder verhaal hebben.
Iedereen heeft wel iets waar hij of zij mee
zit. Dat idee dat de meeste jonge mensen
het hele weekend in de disco hangen, klopt
toch echt niet".
YOY werd ruim vier jaar geleden opgezet
door Van Dijck en Nelleke van der Drift,
die in die tijd de redactie deed voor de
jeugdpagina van de VPRO-gids Achter
werk. Door alle brieven die ze door de ja
ren heen had gelezen, had Van der Drift,
die overigens niet meer meewerkt aan YOY
veel inzicht gekregen in wat jongeren zoal
bezighoudt.
„Ik wilde heel graag op diezelfde manier
programma's voor televisie maken: jonge
ren ruimte geven om hun eigen verhaal te
laten vertellen, ze ook te laten uitpraten",
zegt Van Dijck. „Zo kwamen we samen uit
op een plan voor een reeks persoonlijke
programma's, zonder al te veel tierelantij
nen. Het is namelijk heel verleidelijk een
programma op te sieren met allerlei tech
nische handigheidjes. Dat kan visueel heel
aantrekkelijk zijn, maar zo wilden we het
juist niet hebben. Het verhaal dat wordt
verteld moet het middelpunt zijn. Zo'n
clipachtig programma waarin in drie mi
nuten een ernstig probleem wordt aange
stipt, gaat te snel. Dat is haast niet op te
pikken. Ik geloof niet dat jongeren alléén
nog maar kijken naar die flitsende MTV-
achtige programma's."
Persoonlijke aanpak
De onderwerpen dienen zich doorgaans
aan via de persoonlijke contacten van de
programmamakers - naast Van Dijck zijn
dat een aantal freelancers. Het is dus niet
zo dat onderwerpen die op bepaalde mo
menten erg in het nieuws zijn worden aan
gepakt. Vandaar dat een onderwerp als in
cest ook nog niet in YOY is behandeld.
„Wij hanteren echt een persoonsgerichte
benadering, gaan uit van ons gevoel. We
starten meestal niet vanuit een bepaald
onderwerp en denken dan, laten we daar
voor eens de juiste mensen opzoeken. Het
werkt eerder omgekeerd: we ontmoeten ie
mand met een bepaald verhaal, dat lijkt
ons interessant, en dat wordt vervolgens
uitgewerkt".
Door die persoonlijke aanpak ontwikkelt
zich vaak ook een band met de jongeren
die gefilmd zijn. Van Dijck is tijdens het ge
sprek nog enigszins aangeslagen door de
recente dood van Ruben, een jonge hemo-
filie-patiënt die via een bloedtransfusie
werd besmet met het HlV-virus. „Ja, dat
zijn dingen die me erg raken. We trekken
natuurlijk ook best een poosje met zo ie
mand op. We hebben vier draaidagen,
maar al voor die tijd houden we uitvoerige
voorgesprekken. Dan ontstaat meestal een
goed en open contact. Ik heb ook een
enorm respect voor die jongeren, omdat ze
zich zo kwetsbaar op durven te stellen.
men erkend. Jongeren in deze leeftijdgroep
kunnen hun gedachten en gevoelens hee.1
goed verwoorden als je ze maar aandachl
geeft en geduld hebt. Ze moeten vertrou]
wen in de zaak hebben. Het interessante i|
dat die jongeren zich bevinden op de grenj.4
van volwassenheid. En juist in die tijJ
moet je heel veel keuzes maken. Het gaa
in YOY dus vaak om het maken van eeij
keus: hoe ga je daarmee om, kun je op bej
langrijke momenten ook je eigen keus ver!
dedigen en doordrukken?" ,C
Hoewel de onderwerpen nu niet altij<|
even vrolijk zijn, is YOY zeker geen plat
form waar jonge zielepoten hun nood kun
nen klagen. Opvallend is juist dat de jonge
ren om wie het gaat hun eigen keuzes ma
ken en niet bij de pakken neerzitten. Van
Dijck vindt het onvoldoende om 'alleen
maar' te laten zien hoe erg, hoe zwaaf.2
sommige jongeren het hebben. „Het pasl
niet bij mij om iedereen maar de put in t^.(
praten. Juist door te laten zien dat deze
mensen zich er door hun problemen nie!
onder laten krijgen, hoop ik dat anderen e
een positief gevoel aan over houden en ej
zelf ook iets aan hebben. Ik maak het prol
gramma niet als problemenrubriek, maai.»
om andere jongeren te laten zien dat zij
niet de enigen zijn die kampen met be-
paalde moeilijkheden. En met de hoop dal
bij de kijkers het besef doordringt 'het kan
mij overkomen, hoe zou ik reageren iij
zo'n situatie?'. Ik wil daarmee niet te bood-,
schapperig zijn. Maar al vind ik idealismè.l
op zich een nogal verheven woord: ik hew.!
het zeker wel i n me p.!
(YOY is nog tot en met 17 januari elkt
dinsdagavond om 18.54 uur bij de HOS te
zien; daarna wordt het programma om
15.30 uur via de dagtelevisie uitgezon
den.) D.!
Wat voor wijze raad kan een buikdanseres in
hemelsnaam geven aan voetballers? Op het
eerste gezicht bijzonder weinig, maar Yonina
gaat het toch proberen in het NCRV-pro-
gramma Wat 'n vraag!
Nu kan Yonina waarachtig meer dan haar
buik in allerlei richtingen laonkelen. Ze is
doctorandus in de wiskunde en de psycholo
gie. En tegenwoordig is Yonina in het be
drijfsleven een veel gevraagde gaste als pep
talken Dus de Amsterdamse van Amerikaan
se komaf weet van wanten.
In dit programma stellen min of meer Be
kende Nederlanders elkaar vragen die door
presentator Job Schuring naar haar worden
doorgespeeld.
Zo is PSV-keeper Stanley Menzo erachter
gekomen dat zij met FC Utrecht-trainer Leo
van Veen heeft gesproken over haar motiva-
tie-speeches. Menzo is er wel benieuwd naar
wat de danseres de spelers van FC Utrecht
denkt te kunnen leren.
Menzo doet er waarschijnlijk goed aan zijn
oren te spitsen als Yonina met haar antwoord
komt. Hijzelf kan ook wel een peptalk gebrui
ken. Menzo verliet begin dit seizoen lands
kampioen Ajax omdat hij niet meer de eerste
doelverdediger van de Amsterdammers was.
De rol van reserve-keeper zag hij niet zitten.
Bij PSV dreigt nu een herhaling van deze
sportieve nachtmerrie. Na enkele blunders
(o.a. tijdens de topper PSV-Ajax; 1-4) en een
handblessure is Menzo opnieuw op de bank
terecht gekomen. Roland Waterreus, ex-Roda
JC, verdedigt nu het doel van de Eindhovense
club.
Schouderklopje
Yonina Knoppers als zij danst óf een moti
vatie-speech geeft, gebruikt ze alleen haar
voornaam laat de tobbende goalie weten
dat stress omgezet kan worden in wat zij
noemt 'daadkrachtige energie'. „Je moet je
niet te veel storten op de dingen die fout gaan
op een dag: je moet je toespitsen op het posi
tieve. Voetballers, maar dat geldt eigenlijk
voor iedereen, zouden zichzelf vaker een
schouderklopje moeten geven."
Overigens staat het nog niet vast dat Yoni
na de Utrecht-spelers voor haaf neus krijgt.
„Leo van Veen kwam ik enkele weken gele
den tegen op een feest. Hij vroeg mij toen het
een en ander over mijn motivatieprogramma.
De trainer vond het een goed idee om zoiets
voor zijn team te doen, maar ik moet de club
nog terugbellen."
Donald Jones: „Als je in Harlem bent geboren, kun je overal om lachen."
ben a-religieus, maar er is iets
goeds in de bijbel. Als we ons
allemaal aan die tien geboden
houden, is er niks aan de hand.
Als je kijkt waar je loopt, val je
niet. Maar wij krijgen straf, dat
weet ik zeker, de aarde neemt
wraak. Er kómen overstromin
gen en andere rampen. Wij
mensen zijn niet zo bijzonder."
Het leven is simpel, in de visie
van Donald Jones. De aarde is
een kamer. Een kwestie van op
ruimen. „Ik ben dus voor het
doodvonnis. Weet je dat er
mensen zijn die het leuk vinden
in de gevangenis, die daar gratis
onderdak en eten hebben? Ik
heb geen zin eten voor zo ie
mand te kopen. Je moet betalen
met wat je genomen hebt. Dus
een moordenaar betaalt met
zijn leven, mits je natuurlijk ab
soluut zeker weet dat hij de
moordenaar is. Ik ben niet zo
aardig, er moet iets gebeuren.
Anders krijg je van die Hitiers
en Berlusconi's. Want praat mij
niet van neo-nazisme, niks neo,
het zijn nazi's, racisten, domme
mensen die maar doorgaan en
doorgaan. Als iemand zegt:
'zwarten hebben altijd een mes
bij zich', dan maak ik graag het
ironische grapje: 'dat is niet zo,
maar ze hebben wel gelijk..."
Kippevel
Hij is 62 nu, maar nog steeds
topfit. Het mag voor het grote
publiek allemaal niet zo zicht
baar zijn, achter de schermen is
Jones een druk baasje. Hij
houdt zich met radio bezig,
geeft dansles en coacht jonge
sterren waar het. gaat om bewe
ging. „Je moet niet te vaak op
TV komen. Dat is gevaarlijk. Ik
krijg veel aangeboden, en als ik
er kippevel van krijg doe ik het.
Anders niet."
Dit seizoen toert hij met het
orkest Nueva Manteca langs
theaters voor een latinverf
van Porgy Bess. Een rol cr
hem op het lijf is geschrevefc
want Porgy Bess kan hij drfc
men. Zeven verschillende va
sies heeft hij er inmiddels vf
gezien. f
„Nueva Manteca is een far
tastisch orkest. Ik vind het eebpi
hele eer dat ze mij vroegen, iai
heb meteen ja gezegd. Porgy le
Bess is het verhaal van het leve
maar we verdiepen ons niet
de filosofie. Het gaat nu pu o!
om de muziek van Gershwi fR
De jongens spelen de muzi 11
en ik vertel tussendoor het ve
haal. Daar bof ik mee, want ja ,e
is elke avond anders, ik geni
net zoveel als het publiek.
Zo'n persoon blijft je enorm bij, zeker ook
door het montage-proces wordt zo iemand
in je netvlies gebrand."
Eén van de eerste afleveringen van YOY
ging over jongeren die op school werden
gepest. Ingrid, bijvoorbeeld, werd zo ge
treiterd dat ze erover dacht om zelfmoord
te plegen. Gelukkig werden haar plannen
ontdekt, en na intensieve gesprekken werd
ze naar een andere school gestuurd, waar
het meteen al stukken beter ging. Drie da
gen nadat de uitzending op televisie werd
uitgezonden, fietste ze na&r huis. Een jon
gen van haar oude school kwam naast haar
rijden, legde een hand op haar schouder
en zei: „Joh, wat ontzettend goed van je
datje dat durfde te vertellen".
Van Dijck glimlacht als ze eraan terug
denkt. „Het was fantastisch voor dat meis
je. Ineens, doordat ze ruimte kreeg om
haar verhaal te doen, werden haar proble
Yonina geeft raad in 2.1
'Wat een vraag', van-
om 19.31 uur tj
Ze denkt, met haar ervaringen als danseres
in het achterhoofd, wel wat te kunnen bete
kenen voor het elftal. „Er zitten grote over
eenkomsten in de entertainment-wereld
en het voetballen. Zowel entertainers als
voetballers treden op voor een groot S
publiek en daar moet je mee kunnen
omgaan", aldus Yonina.
De danseres brengt zelf ook
een vraag te berde. Van zange
res Imca Marina wil Yonina
graag weten wat zij met en
gelen heeft. „Ik treed vaak
met Imca op en ben ook
wel eens bij haar thuis
geweest. Daar hangen
en staan allemaal
engelfiguren en ik
heb haar nog
nooit gevraagd
waarom ze die
dingen in huis
heeft."
Eveline van Dijck, maakster van het programma YOY: „Ik denk dat alle jongeren wel een eigen, bijzonder verhaal hebben."
(Nederland 1,
vanavond om
19.31 uur)
