Leven en wonen
'Couture' voorkinderen
Touwtegels voor tuin
Theater Figi door uniek
sleutel heel brandveilig
cara
Spiegels met toebehoren
Tijd voor takken
Tafel op maat
J/OENSDAG 28 DECEMBER 1994
REDACTIE: HENRIETTE VAN DER HOEVEN
SPREEKUUR
Tegel geïnspireerd op Victoriaans aardewerk van kunstenares Heleanne van Andel.
Oud-Victoriaans aardewerk inspireerde Helean
ne van Andel (54) tot het ontwerp van de tegels,
waaraan zij bochten en knopen toevoegde. De
tegels zijn achttien centimeter hoog, maar wan
neer zij zijn ingegraven, lijkt het alsof er een dik
touw op de grond ligt. Doordat zij beplanting
binnen de perken houden en onkruid erbuiten.
Het exclusieve karakter leidde tot het gebruik
van de touwtegels als grafomlijsting. De kosten
daarvan variëren, afhankelijk van de afmeting,
van 150 tot 1000 gulden. Van Andel: Laatst was
er een begrafenis waarbij de nabestaanden, als
onderdeel van het afscheidsritueel, ieder een
stukje van de grafomlijsting droegen en plaats
ten."
Van Andel beschouwt het vervaardigen van de
tegels als haar 'broodlijn', die haar een inkom
stenbasis verschaft. Als beeldend kunstenaar
werkt zij bij voorkeur met Hollandse rivierklei en
brons, omdat het natuurlijke materialen zijn.
(Heleanne van Andel, tel. 010 - 4518483)
Het theater-hotelcomplex Figi
in Zeist is bij oplevering een van
de meest brandveilige gebou
wen van Nederland. Dat komt
omdat het gebouw is voorzien
van een nog nooit eerder geïn
stalleerd systeem met elektroni
sche deursleutels. Bij brand
worden alle deuren in het com
plex automatisch ontgrendeld
zodat iedereen snel weg kan.
Alle bezoekers van het hotel
krijgen de beschikking over een
elektronische sleutel waarmee
ze hun kamer in en uit kunnen.
Daarnaast kunnen ze met de
sleutel ook hun bestellingen in
restaurant of café op rekening
laten zetten zonder dat er enige
verdere vorm van identificatie
aan te pas komt.
Ook personeel en leveranciers
van Figi hebben de beschikking
over een dergelijke sleutel.
Daarmee kunnen ze alleen de
deuren gebruiken die op hun
naam zijn geprogrammeerd.
Het hotel hoopt op die manier
het 'verdwalen' van mensen in.
ruimtes waar ze niet thuisho
ren, doeltreffend te kunnen be
strijden. Omdat elke beweging
van elke deur automatisch op
naam wordt gezet en geregi
streerd, is het ook mogelijk ge
worden in het geval van diefstal
of vermissing exact na te gaan
wie waar wanneer is geweest.
De Zeister brandweer is net
als Figi zelf zeer content met het
door Interstructure uit Rhenen
bedachte en geinstalleerde sys
teem. ,,Het is een heel prettig
gegeven dat alle deuren voor
ons open gaan," zegt L. Hal
mans van het korps. „Soms ga
je een gebouw in met een bos
sleutels en moet je het maar uit
zoeken. We werken vaak in situ
aties met rookontwikkeling en
als je dan naar sleutels moet
gaan zoeken... Dat betekent dat
we vaak met de koevoet te werk
moeten gaan en dat kost tijd."
zijn mensen die een beetje groen en
oem uit eigen tuin prefereren boven het
.eest fraai geschikte boeket. Ikzelf behoor
n< )k tot die soort en dit heeft tot gevolg dat
het 's winters wel eens moeilijk heb.
a atuurlijk zijn er de echte winterbloeiers
jals jasminum nudicaule en de wintervi-
Iirnum, maar je wilt variatie. Gelukkig
ebben we dan nog het ijverig bloeiende
klokje, de diverse prunus- en ma-
a' ssoorten en het krenteboompje. Die vin
den we in de tuin. Op wandelingen in de
ituur zijn er wilgekatjes en elzentakken,
'en enkele bofferd weet nog wel aan een
e(istanjetak te komen en zo kunnen we ons
j\iis in voorjaarsstemming brengen met het
'etere takkenwerk.
Is regel geldt dat je takken van struiken en
'eomen nimmer vóór 10 december mag
lukken. Deze decembertakken mogen
cooit zomaar in het water. Ze dienen eerst
Z( 'durende twaalf uur in een bad van rond
30 graden te weken. Helemaal, niet al-
en het onderste deel. Pas daarna gaan ze
vazen met lauw water. Maar dat heb ik al
ïns verteld. Ik herhaal het voor hen die het
;rgeten zijn.
a 15 januari mogen takken zonder meer
vazen binnenshuis gezet worden. Net als
t| ïijbloemen houden ze van water dat vrij is
an rottingsbacteriën en ook nog wat voe-
jing bevat. Er zijn speciale poeders daar-
oor in de handel, maar een aspirine en iets
in het water doet het even goed. De
houdt de bacteriëngroei tegen en
suiker is er voor de voeding. Een paar
chloor en azijn plus suiker kan
maar echte milieufreaks hebben van-
Jjaag de dag geen chloor meer in huis. Dus
iich maar aspirine.
Js ehalve takken zijn er ook nog bloemen die
'Gte naar binnen kunnen halen. Mijn erva-
il|ng is dat de doodgewone viooltjes met
orstvrij weer heel goed uit de tuin gehaald
linnen worden. Natuurlijk met kluit en al.
!)ver het algemeen doen de klein bloeiende
het beter dan die met de grote
jloemen. Steek dus een paar mooie plant
op, doe ze in een schaal of pot. Zet ze
slicht bij elkaar want veel groei is niet te ver
midwinter. Zet de schalen of pot-
.ijen eerst op een zeer koele lichte plaats tot
2je bloemen tot ontwikkeling komen.
isUet blijkt dat violen in de warme kamer al-
•^en maar blad maar geen bloem vormen.
>Dus moeten we ze pas met bloem en knop
•|^ls sier binnenhalen. Als ze niet meer zo
.'spooi zijn, dan worden ze weer langzaam
•%gehard zodat ze na de vorst weer de tuin
;7p kunnen. Dan hebben we nog het hele
Voorjaar plezier van onze viooltjes.
Muriël is zestien en met sport kan ze niet
goed meekomen. Na een rondje hardlopen
rond het veld moet ze blijven staan omdat
ze geen lucht meer kan krijgen. Flaar adem
gaat piepend in en uit en het duurt een tijd
voordat ze weer normaal kan ademhalen.
Zo'n zelfde piepende aanval van kortade
migheid krijgt Muriël als ze met de kat van
haar oma heeft gespeeld. Muriël heeft ast
ma.
Theo is vijfenveertig en hij hoest elke och
tend voordat hij zijn eerste sigaret van die
dag opsteekt. Meestal geeft hij dan ook
slijm op, wit of grijs van kleur, soms ook
groenig. Theo heeft een persoonlijke slo
gan: Ik sport niet, ik rook Theo heeft chro
nische bronchitis.
Meneer Dubois is tweeënzestig en hij is net
verhuisd naar een gelijkvloerse woning. In
zijn vorige huis kon hij de trap niet meer op
komen zonder buiten adem te zijn. Meneer
Dubois komt nauwelijks nog buiten, zijn
maximale loopafstand is de laatste jaren in
eengekrompen tot een paar honderd meter.
Meneer Dubois heeft longemfyseem.
Astma, chronische bronchitis en longemfy
seem zijn het aandoeningen van het adem
halingsstelsel. Ze staan bekend onder de
verzamelnaam CARA, een afkorting van
Chronische Aspecifieke Respiratoire Aan
doeningen. Men heeft voor deze verzamel
naam gekozen omdat de aandoeningen
vaak samen voorkomen.
Kostenpost
CARA komt veel meer voor dan algemeen
gedacht wordt: maar liefst 20% van de be
volking heeft in meerdere of mindere mate
chronische luchtwegklachten. Dat betekent
dat ongeveer drie miljoen mensen in Ne
derland moeite hebben met ademhalen en
dat hun kwaliteit van leven soms ernstig
door CARA wordt aangetast. Ook de kosten
die aan deze aandoeningengroep verbon
den zijn, zijn aanzienlijk. In 1985 bijvoor
beeld slokten de CARA-consulten 9 procent
van de totale kosten van huisartsenhulp en
7 procent van de kosten van specialistische
hulp op. Als we daar de kosten van zieken
huisopnamen en geneesmiddelen bij optel
len komen we, voor 1985, op een totaal be
drag van 726 miljoen gulden. Omdat het
aantal patiënten met CARA toeneemt en de
geneeskundige hulp duurder wordt, is een
schatting van 1 miljard gulden voor 1991
niet overdreven.
CARA varieert van mild, tot heel ernstig en
invaliderend. De ernstige chronische lucht
wegobstructie die we aantreffen bij emfy
seem en chronische bronchitis, is in Neder
land ook een belangrijke doodsoorzaak,
jaarlijks overlijden in Nederland ongeveer
11.000 mensen direct of indirect aan de ge
volgen van CARA.
Als we de grote groep CARA-patiënten na
der beschouwen, valt deze groep grofweg in
twee delen uiteen. Enerzijds de patiënten
die uitsluitend of voornamelijk astma heb
ben, anderzijds de mensen met chronische
bronchitis en/of emfyseem. De astma-
groep bestaat voornamelijk uit jonge men
sen die vaak allergisch zijn, bijvoorbeeld
voor graspollen of huisstof, maar astma kan
ook op oudere leeftijd beginnen.
Klachtenvrij
Astma wordt gekenmerkt door aanvallen
van kortademigheid met piepen op de
borst. Tussen deze aanvallen kan de patiënt
volledig klachtenvrij zijn. De oorzaak van
astma is niet bekend, hoewel er duidelijke
aanwijzingen zijn dat er een erfelijke com
ponent in het spel is. Astma-patiënten zijn
bij juiste behandeling meestal volledig
klachtenvrij te krijgen.
De andere groep bestaat uit mensen die
emfyseem en/of chronische bronchitis heb
ben. Deze twee chronische aandoeningen
worden vaak samen genoemd onder de En
gelse afkorting COPD (chronic obstructive
pulmonary disease). In de overgrote meer
derheid der gevallen is COPD het gevolg
van het roken van sigaretten. Ieder tweede
roker krijgt chronische bronchitis en één op
de zes rokers zowel chronische bronchitis
als emfyseem. In vergelijking met het roken
van sigaretten speelt de gewone luchtver
vuiling een te verwaarlozen rol bij het ont
staan van COPD.
In tegenstelling tot astma zijn bij COPD de
klachten chronisch, zoals bij Theo, die vrij
wel elke dag hoest en een beetje slijm opge
eft. De geneeskunde heeft bij deze chroni
sche klachten veel minder te bieden dan bij
astma. De schade die door de sigaretten
rook aan het longweefsel en de luchtwegen
is toegebracht, is niet meer te herstellen.
Medicamenten die de luchtwegen open
houden geven wel verlichting van de klach
ten, maar 'klachtenvrij' zoals bij astma is bij
deze patiëntengroep meestal niet mogelijk.
Het enige wat echt helpt is stoppen met ro
ken voordat er ernstige klachten zijn. Als
Theo overgaat op 'ik rook niet, ik sport', in
plaats van zijn huidige slogan, zullen zijn
hoestbuien na enige tijd tot het verleden
behoren, en zal hij niet zoals de heer Du
bois rond de pensioengerechtigde leeftijd
invalide zijn geworden.
CARA: astma, chronische bronchitis en em
fyseem. Drie aandoeningen die gekenmerkt
worden door kortademigheid, hoesten, op
geven van slijm en piepen op de borst.
Geen van deze verschijnselen is normaal,
ook niet als u bejaard bent. Als u één of
meer van deze verschijnselen hebt, doet u
er verstandig aan uw huisarts te consulte
ren. Gestopt met roken was u natuurlijk al.
Jonge ontwerpers tonen werk in Schielandshuis
THEAWAMELINK
Wanneer we de
spiegel raadplegen
om onszelf te bekij
ken, zien we daar
graag een mooi lijst
je omheen. Aan stijl
volle spiegels is te
genwoordig keus te
over. Hansgrohe, fa
brikant van badka
mergarnituren,
komt met een exclu
sieve spiegelcollec-
tie. De spiegels zijn
royaal van formaat:
45 of 55 cm breed en
90 cm hoog. Hier
door wordt een be
perkte ruimte op
tisch vergroot. Niet
alleen een pluspunt
in een krappe bad
kamer maar vooral
in het toilet.
De spiegels zijn
prachtig uitgevoerd,
hebben facetgesle
pen zijranden en
naar keuze een afge
ronde bovenzijde,
dan wel een puntig
toelopende. In com
binatie met de spie
gels worden glazen
planchets in ver
schillende maten en
diverse soorten ha
logeenlampen gele
verd. De spiegelfra-
mes zijn te koop in
diverse kleuren
en/of combinaties.
De montage is ui
terst eenvoudig zelf
te doen omdat als
hulpmiddel een
montageraam wordt Spiegel met verlichting.. foto pr.
meegeleverd. De
verschillende spiegels kunnen met daarbij passende accessoires en kranen
worden gecombineerd. In een brochure worden alle mogelijkheden en combi
naties behandeld. Behalve in badkamer en toilet kunnen de spiegels ook heel
goed worden toegepast in de hal, de woon- en de slaapkamer. Voor deze col
lectie kunt u terecht bij de sanitairvakhandel.
Kinderen houden van opvallende kleding.
Vroeger moest je aan wat pa en ma voor je kochten, te
genwoordig bepalen de kinderen zelf wel wat ze willen
hebben. Ontwerpers spelen daar gretig op in door kleine
collecties kleding en schoenen te vervaardigen die kinde
ren aanspreken. Eigenwijze gevederde pantoffels bijvoor
beeld of een jurk met muizevalletjes. Het Schielandshuis
in Rotterdam toont deze maanden een impressie van de
ontwerpen die negen jonge modevormgevers maken
voor kinderen.
Ontwerpen voor kinderen is een
vak apart. Want kinderen, ook
de hele kleintjes, zijn behoorlijk
kritisch geworden. Of het nou
om een T-shirt gaat of om een
pantoffel: het ding moet opval
len.
Een aantal jonge vormgevers
heeft zich gespecialiseerd in het
ontwerpen van kleine collecties
kleding en schoeisel voor kinde
ren. Het Historisch Museum
Het Schielandshuis heeft negen
van hen uitgenodigd deel te ne
men aan de mini-expositie
'Kinderen in het Nieuw', die tot
en met half april wordt gehou
den in het Schielandshuis.
Eén van die deelnemers is
Merel Verkerk. Vijf jaar geleden
richtte ze haar eigen label Merk
Verkerk op. Sindsdien maakt ze
collecties, die voornamelijk be
staan uit wollen truien, vesten,
jasjes en mutsen. Sinds kort
maakt ze ook prints (honden en
spelletjes uit de jaren vijftig) die
op witte T-shirts worden afge
drukt.
Op de tentoonstelling in het
Schielandshuis laat ze een aan
tal T-shirts zien dat ze speciaal
voor kinderen in de leeftijd van
zes tot tien jaar heeft gemaakt.
De prints zijn afkomstig uit haar
eigen spelletjesboek over de ja
ren vijftig.
Merel: „Voor kinderen kun je
hele leuke dingen doen. Gekke
printjes vinden ze prachtig, ter
wijl volwassenen liever niet echt
iets uitgesprokens willen heb
ben. De figuren en spelletjesdo
zen uit het boek waren van
zichzelf al zo prachtig, dat ik ze
zo kon overnemen op de
shirts."
Winters
De T-shirts maken geen deel uit
van de collectie die ze door
gaans op de markt brengt, want
die bestaat grotendeels uit ge
breide kleding. „Hele winterse
dingen," legt ze uit. „Want ge
breide kleding is in Nederland
nog steeds een specifiek winter-
gebeuren. Ik heb wel wat zo
mercollecties gemaakt ook,
maar dat werkt in dit land ge
woon niet. In de zomer loopt
men liever in een T-shirt dan in
gebreide kleding."
Ze levert haar kleding aan een
aantal winkels in Nederland.
Hoewel ze in principe ook best
aan het buitenland zou willen
leveren, is het volgens haar erg
lastig om dat te bewerkstelligen.
„Ik maak niet echt een com
merciële collectie," legt ze uit.
„Althans niet voor een groot
publiek. De meesten vinden de
kleding te duur, omdat het in
Nederland wordt gemaakt.
Maar ik wil ook dat je aan mijn
kleding kunt aflezen dat het een
handmatig produkt is.
Na haar afstuderen in 1987
aan de afdeling modevormge
ving van de kunstacademie in
Utrecht ging ze aan de slag bij
een confectiebedrijf. Hoewel ze
het werk op zich niet vervelend
vond, vond ze het allemaal wel
te anoniem.
„Het is een bepaalde ijdelheid
dat je je eigen merk wilt begin
nen," zegt Merel Verkerk. „Iets
waar je voor staat. Ik voelde me
ook iets te veel kunstenaar om
mij gelukkig te kunnen voelen
in een baantje van negen tot
vijf. Ik ben diverse keren ge
vraagd voor andere banen,
maar ik wilde het per se een
keer proberen met een eigen
merk. En dat is ijdelheid, den
ken dat je toch net andere din
gen doet dan anderen. Je maakt
dingen omdat je het niet laten
kunt."
Vijf jaar geleden gegon ze on
der haar label Merk Verkerk met
een collectie overgooiers. Een
jaar later volgden colberts en
daarna truien en vesten. Nu
heeft ze zich gestort op het ver
vaardigen van T-shirts met een
bijzondere print.
Op de expositie toont Anna Ru-
bingh een deel van haar collec
tie die ze maakte voor haar af
studeren aan de Hogeschool
voor de Kunsten in Arnhem vo
rig jaar en werk dat ze heeft ge
maakt voor de World Fashion
Contest in het Japanse Gifu af
gelopen februari. Ze maakt een
voudige ballonvormige kleding,
bedoeld voor meisjes in de leef
tijd van vijf tot acht jaar.
Eenvoud voert ook de boven
toon in de kinderkleding die
Roly Poly ofwel Jacqueline
Streng doorgaans vervaardigt.
Voor de tentoonstelling heeft ze
evenwel een collectie ontwor
pen die juist opvalt door felle
kleuren en overdadige dessins.
PETS heet het label dat Erik
Bosman oprichtte na zijn studie
aan de Rotterdamse kunstaca
demie. Hij brengt een paar keer
per jaar een kleine collectie uit.
Voor het Schielandshuis is Bos
man achter de breimachine
gaan zitten. Het kleurrijke resul
taat beweegt zich ergens tussen
een muts en een pet.
Marie-Laure is vier jaar, een
schuchter meisje met een kort
geknipt koppie en een brilletje
op haar neus. Het is voor dit
meisje, een personage uit het
fotoboek 'les doigts plein d'en-
cre', dat Hil Driessen een garde
robe heeft ontworpen die nu op
de tentoonstelling te zien is.
Overall
De kinderkleding van Henriëtte
Terburg bestaat uit basisstuk
ken. Een broek met t-shirt,
overall en een hesje met blouse
krijgen door middel van kleine
ingrepen, bijvoorbeeld kleur
keuze en vlakverdeling, iets ver
rassends.
De kinderpantoffels op de
tentoonstelling zijn van de hand
van Renate Volleberg. Alle pan
toffels vertellen een eigen ver
haal. Volgens de ontwerpster,
die ook schoenen en accessoi
res ontwerpt voor volwassenen,
durven kinderen veel meer.
Leontien Juray ten slotte ont
werpt kindertassen. Hout met
een veelvoud aan dessins vor
men de basis. Juray werkt zeer
ambachtelijk. Dat heeft ze ge
leerd in het atelier van haar va
der.
'Kinderen in het nieuw', kin
derkleding en accessoires, in
het Historisch Museum Rotter
dam, t/m 17 april.
Eenpersoonstafel van Genie Babist. foto gpd.
De Groningse ontwerper Gerrie Babtist heeft voor alleenstaanden dit
solo-tafeltje ontworpen. Het houten blad vormt met de bijpassende
spiegel en krukje één geheel. 'Cocooners furniture' is precies groot ge
noeg voor een diner voor één. Eveneens van Babtist is een grote con
trasttafel: de ene helft is gemaakt van ruig vurehout, de andere helft is
behandeld met zwarte pianolak.
Jeroen Bijl, die dit jaar eindexamen doet aan de Academie Industriële
Vormgeving in Eindhoven ontwierp een tafel tweepersoonstafeltje. Het
bijzondere aan dit ontwerp is dat het geen blad heeft. Aan de ijzeren
rand om de tafel zijn vier open ringen bevestigd: twee voor borden,
twee voor glazen. En meer heeft dit tafeltje niet te bieden.
EZERSVRAAG
EVROUW TH.J. V.D. BERG UIT OEGST-
1EEST gaat binnenkort verhuizen. Ze wil de
ieuwe tuin dan van top tot teen op z'n Ja-
ians inrichten. Haar vraag luidt: wie kan
lat op een goede manier. Het antwoord is
ij simpel. Mevrouw v.d. Berg kan zich het
ïst wenden tot een van mijn vrienden, te
Dketen Jules Verkouteren, Nieuwelaan 17,
->$611 RR Delft, telefoon 015-146525. Jules is
:ojuist terug van een één jaar durend be-
ioek om nader kennis te maken met de Ja-
lanse cultuur en ze kent in Nederland zeer
'jfveel mensen die bij tuinaanleg op de juiste
yijze advies kunnen geven. Omdat het op
heel belangrijk is om te weten
groot die tuin moet worden, kan ze niet
maar de juiste man/vrouw aanwijzen,
aar na een telefonisch onderhoud met
laar zal dat zeker te regelen zijn. Veel suc-
:es verder met deze Japense tuin.
".en heel leuke brief kreeg ik van ME-
~OUW VUIJST UIT HAARLEM. Zij beant-
-'Tvoord mijn vraag over de hoopjes zand
naast het tegelpad. Volgens haar zijn het
:eer zeker wormen die een veilig toe
hebben gezocht onder de te-
;els. Maar er staat meer in die brief. Het
•lijkt dat ze heel nauwkeurig de beschrij-
.oving van het zaaien van dadelpitten opge
heeft. Het resultaat: een plant met
i Verachtige waaierende bladen. Bedankt, het
3.95s altijd leuk om te horen dat er iets lukt met
Mblanten.
womt er bij u al tuinierend of wandelend
2 in de natuur een vraag op? Greet Buchner
l'jzal proberen voor u het antwoord te vin-
raden. De vraag kunt u opsturen naar Dami-
Dagbladen, Postbus 507,2003 AP
Jïaarlem t.a.v. de redactie LEVEN EN WO
NNEN.
foto cpd.
