'We willen steeds beter worden' «BW 'We wisten niks van wol kammen' Cultuur Kunst Toneelschrijver John Osborne liet heaterwereld op grondvesten schudden Rotterdamse Kunsthal maakte goed jaar door Chailly legt basis voor een Amsterdamse Verdi-traditie NSDAG 27 DECEMBER 1994 Kaarten van Leidse kunstenaars eidenDe Leidse Grafische Werkplaats De Bange Duivel heeft 't als vorig jaar originele grafiek als prentbriefkaart uitgebracht, t jaar is de uitgave tot stand gekomen in samenwerking met ft Centrum Beeldende Kunst (CBK). De kunstenaars die een art hebben ontworpen zijn: Astrid Beumer, Marlies van Boe- ;el. Marijk Gerritsma, Monique van Haasteren. Ben Overdevest, vallier, Rob Schouten, Jacques Turk en Peter Voorn. De kaar- ri zijn gezeefdrukt door Peter Voom err Pol Jong, in samenwer- !ring met de ontwerpers, in een beperkte oplage. De set van ne- i kaarten is voor 15 gulden te koop bij het CBK aan de Hoog- andse Kerkgracht 19/21 en telefonisch te bestellen bij De Bange Xiivel: tel. 071-124454. Jverhalen voor onder de Leidse dekens In het kader van de tentoonstelling 'Leids Goed. De tex- en I-Jollandse stad' zullen de heren H.I.J. Schrandt en C. tnendijk morgen in De Lakenhal herinneringen ophalen uit tijd dat zij werkzaam waren in de Leidse textielindustrie. De Schrandt was de laatste directeur van de Zaalbergfabriek 1979 de deuren sloot. Hij kan spannende verhalen vertel de laatste 50 jaar van de wolindustrie in Leiden. De heer [Binnendijk was 34 jaar in dienst bij de firma Clos Leembrug gen. Hij begon bij de technische dienst, klom op tot chef van de afdeling twijnerij en werkte daarna in het laboratorium. Van 14.00 uur tot ongeveer 15.30 uur zullen zij herinneringen opha len in De Lakenhal. Het luisteren naar deze verhalen is gratis op een geldig entreebewijs tot Actrice Lous Hensen overleden v>» De actrice Lous Hensen is zaterdag op 74-jarige leeftijd in Amsterdam overleden. Zij kreeg vooral bekendheid in de periode 1950-1966, toen zij verbonden was aan de Neder landse Comedie. Van dat gezelschap was haar man, de in 1976 erleden acteur en regisseur Han Bentz van den Berg, een van de oprichters. Lous Hensen debuteerde in 1944 bij het Gemeen telijk Theaterbedrijf in Amsterdam en kwam na de oorlog als ac trice bij Comedia. Vijf jaar later stapte zij over naar de Neder landse Comedie. Na de dood van haar echtgenoot ging zij deel uitmaken van het Publiekstheater. Van 1981 tot 1984 speelde zij bij de gezelschappen Fact, Theater en Acht Oktober. Vanaf 1951 tot 1982 speelde Lous Hensen geregeld televisierollen. Ook trad zij op in de film 'Charlotte' van Franz Weisz. Door ziekte was zij de laatste acht jaar niet meer in staat haar vak uit te oefenen. Toneelgroep Voorschoten speelt 'De Venetiaanse Tweeling' „Er wordt keihard gewerkt, het moet een een geweldig spektakel en een kleurrijk feest worden." Regisseur Hans Schipaanboord is samen met de spelers van de Toneel groep Voorschoten al vanaf april bezig met de voorberei dingen en repetities voor 'De Venetiaanse Tweeling' van Carlo Goldoni. Deze komedie uit het 18e eeuwse Italië wordt in februari door de groep gespeeld in het Cultureel Centrum in Voorschoten. voorschoten maria straatsma Goldoni schreef de klucht van de Venetiaanse tweeling in 1747. Het stuk gaat over een tweeling die apart van elkaar opgroeit. De naïeve Zanetto is door een rijke oom opgevoed in een boerendorp terwijl zijn broer Tonino in Venetië een man van de wereld is. Zonder het van elkaar te weten gaan ze beiden met een verschillend doel naar Verona. Omdat de broers uiterlijk niet of nauwe lijks verschillen maar wat karak ter betreft eikaars tegenpolen zijn, zijn moeilijkheden en ver wikkelingen natuurlijk voor de hand liggend. „Het is in dit stuk van groot belang dat de spelers weten waarmee ze bezig zijn," legt de regisseur uit. „Daarom bereiden nogelijk voor. Ik heb eens een heel slechte uitvoering gezien, dan blijkt dat je zo'n stuk echt kapot kunt maken als je niet begrijpt wat je speelt." Gerard Jonk, die de dubbelrol van de tweeling speelt, bevestigt wat de regis seur vertelt. „Het is daarom ook belangrijk dat je als regisseur gevoel hebt voor komedie. Hans Schipaanboord heeft dat, hij kan de grap er uithalen." De toneelgroep repeteert twee maal in de week en daar naast zijn veel van hen ook nog eens bezig met het maken van de decors en de kostuums. „We maken alles zelf, "vertelt één van de spelers. „Voor het ont werpen van de kostuums heb ben we de nodige research moeten verrichten want we wil len de kleding zo goed mogelijk nabootsen. We hebben ont- werp-tekeningen gemaakt en nu zijn we de kostuums aan het naaien. De stof die we daarvoor gebruiken is trouwens wel mo dern." Ook het decor wordt ge maakt zoals dat in Italië in die tijd gebruikelijk was. „De decors worden op doeken geschilderd waarmee dan tijdens de voor stelling geschoven kan worden. Het wordt heel kleurrijk." De voorstelling zal niet op een podiunv maar temidden van het publiek worden ge speeld. „Je hebt dus niet één ge zichtspunt. Het publiek kan de spelers van drie kanten zien, dat maakt het moeilijk maar het geeft het spel ook een extra di mensie," legt Schipaanboord uit, een speler voegt hieraan toe: „Wat ook zo wennen is, is dat je steeds 'op' bent. Alle spe lers zijn gedurende het stuk in beeld." Voor Gerard Jonk, die de rol van de tweeling speelt, is dit waarschijnlijk nog het zwaarst. „Het verschil tussen de tweelingbroers wordt nauwe lijks in de kostuums uitgedrukt, ik probeer dit zoveel mogelijk in de karakters en het spel weer te geven." De hoeveelheid tekst die Jonk moet beheersen is enorm. „Ik probeer er dagelijks mee bezig te zijn. We hebben veel tekst-repetities gedaan en natuurlijk werd dat soms verve- Regisseur Hans Schipaanboord (midden, voorgrond) omringd door acteurs van de Toneelgroep Voorschoten: „Het is bij Goldoni van groot belang dat de spelers weten waarmee ze bezig zijn." foto holvast/mark lamers lend. Toch is het belangrijk dat je de tekst goed kent omdat er ook veel tijd nodig is om de tekst en het spel te integreren," aldus Jonk. 'De Venetiaanse Tweeling' wordt op 3, 4 en 5 februari in het Cultureel Centum aan de Prinses Marijkelaan 4 in Voor schoten gespeeld. Kaarten ohn Osborne, de Britse toneel- chrijver die beroemd werd met t beroemde stuk 'Look Back Anger', is zaterdag op 65-jari- leeftijd aan een hartstilstand ujaverleden. Osborne was een van de 'an- ;ry young men' die het Britse [heater in de jaren vijftig deden opschrikken. Hij was pioneer de „gootsteendrama's" over leven van de werkende klas- In 1956 liet hij met 'Look Back in Anger' de Engelse thea terwereld op haar grondvesten schudden. De woede en tirades tegen de maatschappij van yfoofdfiguur Jimmy Porter brachten een nieuw realisme op de planken, en drie jaar later ook op het doek, met Richard Burton in de hoofdrol. Woede was Osborne's levens werk. In 1961 zorgde hij voor denkwaardige rel met een brief aan een dagblad: „Damn England. In oprechte en ui- lerste haat Je bent nu aan pet wegrotten en zal vrij snel verdwijnen onaantastbaar, hardleers en onneembaar." John Osborne won in 1963 de Academy Award voor zijn sce nario 'Tom Jones' en het jaar daarop de Broadway Tony Award voor 'Luther'. Laurence Olivier speelde een van zijn ootste rollen als mislukte mu sic hall-entertainer in Osborne's 'The Entertainer' (1957) en 'In admissible Evidence' (1964) hielp Nicol Williamson aan zijn BOUWPLANNEN? DP NAAR VAN DER PLOEG! Het vertrouwde adres voor: RAMEN EN DEUREN, WAND- EN PLAFONDBEKLEDING SCHUIFPUIEN SERRES. ETC. Voor nieuwbouw en renovatie. Uitgevoerd in onverwoestbaar kunststot van het kwaliteitsmerk Onderhoudsarm, leverbaar in diverse kleuren, volledig gegarandeerd en door onze vakmensen perfect op maat gemaakt. Het geheel voorzien van Komo-certificaat/VKG-keur. Kom gewoon eens alles op uw gemak bekijken. We geven u graag uitgebreid advies. KUNSTSTOF OM OP TE BOUWEN. «BI ge® ruvEU Fabnek en showroom. De Lasso 60, Roelofarendsveen, deceuninck In 1993 probeerde Osborne zijn maatschappijkritische held Jimmy Porter weer nieuw leven in te blazen met 'Deja Vu'. Hij plaatste de arbeiderszoon Por ter in een wat comfortabeler middenklasse milieu en de eens zo rancuneuze hoofdpersoon klonk nu eerder meelijwekkend. 'Deja Vu' kreeg gemengde kri tieken en liep niet erg lang. Osborne's woede beperkte zich niet tot zijn werk, hij ging ook tekeer tegen zijn vier ex- vrouwen. De zelfmoord van de vierde, Jill Bennet, omschreef hij in 1990 als „de banale pose van een oververhitte werkster". In 1992 gaf Osborne in een in terview met dagblad de Evening Standard toe dat hij zijn dochter Nolan van zijn derde vrouw Pe nelope Gilliatt uit het oog verlo ren had. „Ik vond haar gewoon niet zo leuk." In een dagboekcolumn in het tijdschrift The Spectator, mop perde Osborne over het feit dat hij op 12 decëmber 65 was ge worden. ,,lk word achtervolgd door gedachten aan dingen die ik waarschijnlijk nooit meer zal doen en ik had gehoopt dat een of andere vrijgevige geest me een voorschot op de woordspe lingen van de 'Angry Old Men' zou geven. Maar het heeft niet zo mogen zijn." leiden Onder het motto 'De Feestdagen in het LAKtheater' zorgt het LAK ook dit jaar weer voor een reeks sfeervolle voorstellingen tijdens de donkere dagen tussen kerst en nieuwjaar. Zangeres Leonie Jansen stelde een muzikale show samen die gisteravond in premie're ging en nog tot en met vrijdag te zien zal zijn in het theater aan de Cleve- ringaplaats. Leonie Jansen wordt in het pro gramma, dat bestaat uit beroemde covers uit het wereldrepertoire, onder meer bijgestaan door de zangeressen Sandra Reemer, Jo Le- maire en Platte'I en door zanger/gitarist Ma gie Frankie. foto loek zuyderduin voor de voorstellingen zijn te zijner tijd onder meer te koop bij het Cultureel Centrum en de Bibliotheek van Voorscho- De Kunsthal in Rotterdam heeft een goed jaar achter de rug. Ten opzichte van 1993, het jaar waarin de tentoon stellingshal in het Museum park werd geopend, is het aantal bezoekers in 1994 fors gestegen. Eind van dit jaar zullen naar verwachting 120.000 mensen de tentoon stellingsruimte naast het mu seum Boymans-van Beunin- gen hebben bezocht. Een jaar geleden waren dat er slechts 104.000. De grote publiektrekkers van het afgelopen jaar waren de tentoonstelling 'De Com pacte Auto', 'Feyenoord, Geen Woorden Maar Daden', en de thans lopende exposi tie, 'Gezichten van de Gou den Eeuw'. Uit publieksonderzoek is gebleken dat ruim de helft van alle mensen die de Rot terdamse Kunsthal in 1994 bezochten, van buiten de re gio Rotterdam-Rijnmond af komstig was. Volgens een woordvoerder onderstreept dit cijfer de landelijke bete kenis van de Kunsthal. Onder de titel 'Leids Goed' brengt Stedelijk Museum De Lakenhal de geschie denis van de Leidse tex tielnijverheid in beeld. Deze krant wijdt met een reeks artikelen aandacht aan de verschillende as pecten van deze expositie. Vandaag: Ans Kunst van weefkring Het Leyds Lae- ken. Elke zondag tussen 13.00 uur en 16.00 uur kammen, kaarden, spin nen en weven leden van deze club wol in de Laken hal. Deze week geven Kunst en haar collega's el ke dag demonstraties. de Lakenhal laten zien op de Lakenfeesten. En de leden heb ben het grote weefgetouw in het museum weer gebruiksklaar ge maakt. „Op een rondleiding za gen we dat weefgetouw met wat losse katoenen draden", vertelt de Leiderdorpse Ans Kunst. „Dat was geen gezicht. We heb ben toen gevraagd of we een nieuwe ketting mochten ma ken. Dat zijn die opgespannen draden. Ze heten ook wel sche ring." „We zijn allemaal hobbyweef sters. Dat is heel erg leuk om te doen. Je blijft leren. Je gaat ook met heel andere ogen ldjken. Ik ga bij voorbeeld vaak naar ten toonstellingen om te kijken wat kunstenaars met ldeur doen. Hoe werken die op elkaar in, hoe is het verloop. In de echte lakenindustrie was weven niet zo leuk. Ze gebruikten één kleur en weefden gewoon recht-toe- recht-aan. Dat is misschien wel saai werken maar je haalde er wel een hoge produktie mee. De mensen werkten in een auto matisch ritme. Hup de draad omhoog, hup.de spoel erdoor gooien. Het was hun inkomen. Ze werden betaald per el gewe ven stof." „De mannen waren de we vers in die tijd. De vrouwen sponnen. Ik denk dat het werk Want er komt wel kracht bij kij ken. Je gooit de spoel er met vaart door en de draden trek je met kracht aan. Het is niet voor niets dat in ons kringblad tips staan om je nek en schouders te ontspannen. Tegenwoordig is weven een vrouwenzaak. De landelijke kring heeft 2400 le den. Daarvan zijn er tien man." „Aanvankelijk wilde De La kenhal dat we alleen op de oude getouwen werkten. Dat was toch niet zo handig. Dan zou den we echt midden in de ten toonstelling zitten. En je maakt stof als je aan het werk bent. Al die pluisjes op de voorwerpen is ftechniek, de vrouwen meer in het weefsel." foto Het grappige is dat mannen het meest geïnteresseerd zijn in de weeftechniek, de foto hielco kuipers natuurlijk niet goed. Nu zitten we met zijn vijven beneden in de hal. En dat is wel zo leuk. Eén kamt de wol, de ander kaardt het. De overige drie zit ten achter de spindel, het spin newiel en het weefgetouw." „De meeste wevers weten wel iets van spinnen. Maar hoe we de wol moesten kammen, wis ten we niet. Bij die techniek ge bruik je de beste delen van het schaap. De vezels moeten mini maal zeven centimeter lang zijn. Ook wisten we niet hoe dat spindel werkte. Dat is de voorlo per van het spinnewiel. Conser vator Frank van Dijk heeft toen een advertentie gezet in de Spin- en verfkrant. Daar rea geerden twee vrouwen op en die hebben ons les gegeven. Zij zijn ook te zien op de video. De overige videodemonstraties ge ven leden van onze kring." „De bezoekers vinden het leuk om te zien dat mensen nog steeds bezig zijn met het oude ambacht. Mannen komen vaak op ons af met de opmerking dat ze zelf nog hebben gewoven. Of hun vader. Het grappige is dat mannen het meest geïnteres seerd zijn in de techniek. Ze gaan zelfs op hun hurken zitten om het van onder allemaal eens goed te bekijken. De vrouwen zijn weer meer geïnteresseerd in het weefsel." LETTYSTAM Daarbij weet Chailly voor zijn Verdi-projecten schijnbaar moeiteloos de prachtigste Itali aanse zangers te engageren. Slechts de bas Nicolai Ghiaurov kwam van andere, Bulgaarse bodem, maar wist zich, vereen zelvigd als hij zich heeft met het Verdi-repertoire, moeiteloos te handhaven als de huurmoorde naar Sparasucile die in op dracht van Rigoletto de hertog moet doden. Het gezelschap werd deze keer aangevoerd door de grote Verdi-bariton van de afgelopen decennia, de inmiddels 58-jari- ge Renato Bruson die in snor en baard steeds meer op Verdi gaat lijken. Glorieus bij stem wist hij zowel de door de tentakels van macht en onmacht gekwelde koning Macbeth als de op wraak beluste gebochelde nar Rigoletto overtuigend vorm te geven. De andere zangers zetten op het podium van het Concertge bouw slechts met behulp van stem en mimiek minstens zo overtuigende karakters van vlees en bloed neer. Heel prach tig was de slotscène waarin Bruson met fluweelzachte wan hoop treurt om het feit dat niet de hertog maar zijn bloedeigen dochter Gilda stervend voor hem ligt. Devia licht haar zelf gekozen levenseinde berustend en met onwezenlijk ijle stem toe, een stem die zich langs het laatste zijden draadje van het leven een weg naar de hemel zingt. Zo eindigde de eerste middag van het geboortefeest met een wel heel mooie dood. Concertgebouworkest o.l.v Riccardo Chailly m.m.v. Mariella Devia, Francesca Pedaci, Francesca Franci, Giuseppe Sabba- tini, Renato Bruson, Nicolai Ghiaurov en het Groot Omroepkoor Gehoord. 25/12, Concertgebouw. Amsterdam. Ooit vormden Mahler en kerst een ijzeren combinatie. Sinds de Italiaan Riccardo Chailly het Koninklijk Concertgebouwor kest aanvoert is dit niet zo van zelfsprekend meer. Moessorgs- ky, Janacek en Verdi nestelden zich in het kerstverbond tussen de Oostenrijkse componist en het Nederlandse orkest. Op Eer ste Kerstdag bood het menu dit jaar weer Verdi. Met de derde aktes uit de opera's 'Macbeth' en 'Rigoletto' legde Chailly tref zeker de fundamenten voor een e traditie. Kerst en een toefje Verdi-ope- ra's, een ijzeren combinatie. Want de chef-dirigent van 's lands beste orkesttroepen heeft de Italiaanse noten van deze componist zitten tot in het diepst van zijn vezels. En hij weet dat over te brengen op zijn orkest. Voor Chailly is Verdi niet alleen een pakkende melodie. Nee, elke stem, elke noot telt en heeft iets te vertellen. Zo kreeg de banale Verdi- evergreen 'La donna mobile', het lijfiied van de Hertog van Mantua in 'Rigoletto'. in de le zing van Chailly en het KCO een venijnige ondertoon; messcher pe accenten die als kleine pack mannetjes door het orkest rei zen en die vertellen dat achter elk zorgeloos zonnetje het dra ma schuilt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 17