'Preekverbod' voor
nieuwe-stijl-dominee
Kerk Samenleving
Vrouwengebedskleed verdeelt liberale joden Amsterdam
Ex-woordvoerder Jeltsin
ambassadeur in Vaticaan
Eten belangrijk onderdeel van religieuze beleving
DINSDAG 27 DECEMBER 1994
redactie dick v
BUITENLAND KORT
Vermoord
Opnieuw is in het zuidoosten
van Turkije een prominent
lid van de Syrisch-orthodoxe
minderheid vermoord. De
Duitse solidariteitsgroep Tur
Abdin meldde dat de 56-jari-
ge arts Edvard Tanriverdi vo
rige week voor zijn woning is
doodgeschoten. Volgens de
organisatie is de moord op
de arts dit jaar de derde do
delijke aanslag op een voor
aanstaande Syrisch-ortho
doxe in de regio Tur Abdin.
In de streek, één van de oud
ste vestigingsgebieden van
christenen, leven nog onge
veer 3000 orthodoxe gelovi
gen. Veel christenen zijn
naar het buitenland gevlucht,
onder meer naar Nederland.
De organisatie, die zich ba
seert berichten uit het Sy
risch-orthodoxe klooster Mar
Gabriel, vermoedt dat zoge
naamde dorpswachters de
moord hebben gepleegd. De
ze paramilitaire eenheid
wordt door het Turkse leger
ingezet in de strijd tegen de
verboden Koerdische Arbei
derspartij PKK. Tanriverdi
stond bekend om zijn pogin
gen tot verzoening tussen
Koerden en Turken en tussen
moslims en christenen.
Excuses
De Rooms-Katholieke Kerk
op Sri Lanka heeft de boed
dhisten verontschuldigingen
aangeboden voor opmerkin
gen die paus Johannes
Paulus II in zijn boek over
het boeddhisme had ge
maakt. De paus zal tijdens
zijn bezoek aan Sri Lanka
een teken van verzoening
maken. Dit heeft bisschop
Malcolm Ranjith in Colombo
bekend gemaakt. Hij is voor
zitter van het comité dat het
bezoek van de paus in janua
ri aan Sri Lanka voorbereidt.
.Wij beseffen dat de boed
dhisten gekwetst waren door
de woorden van de paus.'"
Ongeveer 70 procent van de
bevolking van Sri Lanka is
boeddhist. Vorige week zei
den boeddhistische geestelij
ken dat ze het bezoek van de
paus wilden boycotten als hij
zich niet verontschuldigt
voor zijn opmerkingen in
Over de drempel van de
hoop. De federatie van boed
dhistische organisaties daag
de de paus tot een debat uit.
Verlichting
Paus Johannes Paulus II had
geschreven dat 'de door
Boeddha ervaren verlichting'
zich laat herleiden tot de
overtuiging dat de wereld
slecht is, dat zij de bron is
van kwaad en lijden voor de
mens. „Om zich van dat
kwaad te bevrijden, moet
men zich bevrijden van de
wereld. Hoe meer wij ons
van dergelijke banden bevrij
den, des te onverschilliger
worden wij voor alles wat er
in de wereld is", aldus de
paus.' „Het boeddhisme is in
belangrijke mate een sys
teem 'zonder God'." Volgens
bisschop Ranjith kunnen de
woorden onverschillig en
zonder God (atheïstisch) tot
misverstanden bij de lezers
•leiden.
Boesak
De politieke toekomst van dr.
Allan Boesak is hoogst onze
ker geworden nu uit een on
derzoek blijkt dal buiten
lands geld dat bestemd was
voor projecten, op zijn privé-
rekcning is gestort. De kwes
tie is reeds in het parlement
aan de orde geweest. De con
servatieve Nationale Partij
meent dat Boesak zijn post
als ambassadeur bij de Vere
nigde Naties in Genève niet
moet aanvaarden zolang een
onderzoek gaande is. Kerke
lijke kringen hebben presi
dent Mandela gevraagd de
benoeming van Boesak te
herroepen.
In de liberaal-joodse gemeente van Am
sterdam is verdeeldheid ontstaan over
het feit dat sommige vrouwen een ge
bedskleed (talliet) dragen. De rabbijnen
hopen volgende week met een verklaring
de kwestie uit de wereld te helpen.
Het zijn vooral progressieve vrouwen
die het gebedskleed dragen, bericht het
Nieuw Israelietisch Weekblad (NLW). De
praktijk wordt al enkele jaren getole
reerd, maar is nu door tegenstanders als
'nieuwlichterij' bestempeld. Het dragen
van een gebedskleed is in de liberaal-
joodse stroming wettelijk toegestaan,
maar de traditie was dat vrouwen van
dat recht geen gebruik maakten.
Rabbijn D. Lilienthal wijst er desge
vraagd op dat ook liberaal-joodse vrou
wen 'steeds meer hun rechten vragen en
ook krijgen'. Zo zijn er in andere landen
al vrouwelijke rabbijnen en voorzangers.
Sommige vrouwen (en mannen) volgen
deze ontwikkeling echter met argusogen.
Daardoor is de afgelopen maanden on
rust ontstaan. Van het bestuur wordt een
duidelijk beleid gevraagd, aldus de rab
bijn, die over de inhoud van de verkla
ring nog niets kwijt wil.
Wel wijst hij erop dat de liberale joden
'een club redelijk denkende, tolerante
mensen vormen, met een brede ver
scheidenheid aan meningen. Het is be
langrijk om rekening met elkaar te hou
den'. Zijn eigen mening over het dragen
van het gebedskleed sluit daarbij aan:
„Van mij hoeft het niet zo nodig, maar
als vrouwen zonpdig willen, is het mij
best."
Volgens het NIW voelen vrouwen die
in Amsterdam het gebedskleed dragen,
zich nog niet helemaal vrij. „Ik doe het
stilletjes in een hoekje. We flaneren er
niet mee, we proberen niet te provoce
ren", zegt één van hen. Een ander wenst
geen commentaar te geven 'om geen
olie op het vuur te gooien'.
In andere liberaal-joodse gemeenten
wordt uiteenlopend gedacht over het ge
bruik van het vrouwengebedskleed. In
Rotterdam en Den Haag komt het niet
voor: in bijvoorbeeld Arnhem wordt het
juist gestimuleerd. „Ik vind de tailliet iets
toevoegen aan de spiritualiteit", aldus de
Arnhemse rabbijn E. van Voolen.
Classis roept kerken op niet meer in zee te gaan met Voordewind
De classis Gorinchem heeft
de gereformeerde kerken
in de regio opgeroepen
niet meer in zee te gaan
met dominee Dick Voorde
wind uit Vianen. De initia
tiefnemer van de zoge
noemde nieuwe-stijl-kerk-
diensten is volgens de re
gionale kerkvergadering
formeel niet bevoegd om te
preken.
ottoland/vianen anp
De 57-jarige Voordewind is
nooit afgestudeerd in de theolo
gie en beschikt evenmin over
een preekconsent, de bevoegd
heid om in gereformeerde ker
ken voor te gaan, zegt secretaris
M. van Zelm van de classis Go
rinchem. Hij heeft per brief ook
de classis Alblasserdam en de
provinciale kerkvergadering
verzocht geen zaken m.eer te
doen met Voordewind.
Van Zelm wijst erop dat de
maatregel niets heeft te maken
met de alternatieve kerkdien
sten die Voordewind dit najaar
in Amsterdam organiseerde.
Maar door de publiciteit rond
dit project is wel aan het licht
gekomen dat de voorganger, die
al ruim tien jaar tot ieders tevre
denheid in de regio preekt, niet
over de juiste papieren be
schikt. „Het is een kerkordelijke
kwestie."
Voordewind zelf denkt daar
anders over. Hij legt wel degelijk
een link met de 'succesvolle'
diensten die kerkelijke en niet-
kerkelijke gelovigen, EO-chris-
tenen en New-Age-aanhangers
dichter bij elkaar moesten bren
gen. „Omdat het project zoveel
aandacht heeft gekregen, zijn
de kerken gaan steigeren. Ik
denk dat zij bang zijn voor con
currentie."
Anders kan hij niet verklaren
waarom de classis niet eerder
aan de bel trok. „Mijn preken
zijn goed. Bovendien waren de
kerken geheel op de hoogte van
mijn positie. Ik ben volledig be
voegd theoloog", aldus Voorde
wind. Hij studeerde theologie in
Utrecht, maar deed geen kerke
lijk examen. Hij belandde daar-
Conservatief katholiek blad
Confrontatie staakt de strijd
Maastricht »anpBongaarts. Omdat er toch nog
dergelijke gelovigen zijn in
In het jaar waarin de Neder- Nederland, hoopt hij dat het
landse bisschoppen de dialoog blad onder een nieuwe naam
met progressieve gelovigen (Markant) als kwartaaltijd-
moeten aangaan, verdwijnt schrift kan voortbestaan,
één van de meest conservatie- Confrontatie heeft zijn
ve bladen op het rooms-ka- naam altijd recht gedaan,
tholieke erf. Door het teruglo- zoals ook blijkt uit het laatste
pend aantal abonnees is het nummer. Daarin wordt de
maandblad Confrontatie ge- progressieve Acht Mei Bewe-
noodzaakt in januari 1995 de ging, waarmee de bisschop-
strijd te staken. pen de dialoog beginnen, de
Het 'tijdschrift voor rk ge- vijfde kolonne genoemd:
loofsverkondiging, geloofsver- „Men dialogiseert niet met de
dediging en geloofsbeleving' vijfde kolonne, men schakelt
werd in 1964 opgericht. Sinds- haar uit!"
dien heeft fiet blad 'dertig jaar Het enige positieve dat het
lang de dramatische ontwikke- blad signaleert, is de 'overwe-
lingen in de katholieke kerk gend positieve onthaal' van
gevolgd en gedocumenteerd', het boek van de paus, getiteld:
schrijft redacteur J. Bongaarts Over de drempel van de hoop.
in het laatste nummer. Zelfs in Nederland, en zelfs bij
Het blad heeft altijd 'ge- de niet-katholieke pers, merkt
tracht de katholieken die Confrontatie ongelovig op.
trouw gebleven zijn aan de „Iets dat sinds de jaren zestig
paus te steunen en voor hun eigenlijk niet meer is voorge
rechten op te komen', aldus komen."
Storm van protest over afbeelding
van aan aids-lijdende Christus
Dominee Dick Voordewind: „Ik denk dat zij bang zijn v
tie."
na als voorganger in een Am
sterdamse pinkstergemeente.
Namens deze kerk was hij van
1977 tot aan zijn leeftijdsontslag
in 1987 legerpredikant in
Utrecht.
De gang van zaken bevestigt
Voordewind in zijn mening dat
de kerken ten onder gaan aan
formaliteiten. „Dit heeft toch
niks met het Evangelie van Je
zus Christus te maken. Het
speelt alleen de niet-kerkelijken,
die ik juist bij de kerk wil be
trekken, in de kaart." Veel be
zoekers van de nieuwe-stijl-
kerkdiensten zijn volgens hem
juist door deze kille houding uit
de kerk gestapt.
„Het is nooit mijn bedoeling
geweest om een eigen kerkge
nootschap op te richten. Maar
op deze manier krijg ik de bui
tenkerkelijken natuurlijk niet
dichter bij de kerken", aldus
Voordewind. Hij hoopt dat zijn
project vooral door plaatselijke
kerken wordt overgenomen. In
Vianen gebeurt dat binnenkort
met een 'open talkshow' over
het genezend medium Yoman-
da, gevolgd door een 'dienst der
genezing'.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Bedankt, voor Zwolle: A.N. Rietveld
teSliedrecht
GEREF. KERKEN VRIJGEMAAKT
Aangenomen: naar Enschede-Noord
ten behoeve van Gereja Gereja Refor-
masi Di Indonesia (docent CTM
Boma, Irian Jaya): drs. H. Bos, kandi-
Een afbeelding van een aan aids
lijdende Christus in de angli
caanse kathedraal van Kaapstad
heeft een storm van protesten
uitgelokt. Conservatieve leden
van de parochie hebben tever
geefs een beroep op aartsbis
schop Desmond Tutu gedaan
om het schilderij te verwijderen.
Het is aan de preekstoel opge
hangen in het kader van een
anti-aids-campagne.
Een naakte Christus met een
doornenkrans op zijn hoofd
vertoont duidelijke sporen van
de gevreesde ziekte. Hij wordt
beademd en ligt aan het infuus.
Het schilderij is gemaakt door
Maxwell Lawton, een kunste
naar die besmet is met het aids-
Volgens Tutu daagt het schil
derij de mensen uit over geloof
en lijden na te denken. Christus
is als slachtoffer afgebeeld, wat
hij later aan het kruis ook werd.
Tutu, die aan de St. George-ka-
thedraal is verbonden, wil dat
de parochieleden zich meer om
aidspatiënten bekommeren.
„De Kerk moet hen helpen en
niet uitsluiten."
Vjatselav Kostikov, voormalig
woordvoerder van de Russische
president Jeltsin, is benoemd
tot ambassadeur van Rusland in
het Vaticaan. Hij neemt de
plaats in van Youri Carlov, die
de functie sinds 1990 uitoefen
de. Dit meldde het persbureau
Interfax.
Kostikov trad in november af
als persvoorlichter van Jeltsin.
Naar eigen zeggen deed hij dat
op verzoek van de president, als
onderdeel van grote personeels-
wijzigingen in het Kremlin.
Kostikov stond bekend om zijn
strijdlustige en soms onbeheer
ste taalgebruik jegens Jeltsins
vijanden.
Joods kookboek met traditionele kosjere gerechten
amsterdam
'Eten speelt een belangrijke rol
in het jodendom' staat in het
pas verschenen kookboek 'Lek
kere joodse recepten'. Het is
uitgegeven door de Nederland
se Stichting Vrienden van de
Jeugd Alijah, die jeugddorpen in
Israël financieel steunt.
De joodse godsdienst hecht
grote waarde aan het nuttigen
van voedsel. Het is een belang
rijk onderdeel van de religieuze
belering. Iedere maaltijd wordt
vooraf gegaan door een zegen
spreuk en besloten met een
dankgebed. Op vrijdagavond en
op de jomtofdagen (feestdagen)
is het gezamenlijk zingend dan
ken voor het voedsel een be
langrijk onderdeel van de maal
tijd.
Het is na 1974 en 1985 de
derde maal dat de stichting
haar kookboek uitgeeft. Er be
staat nog steeds grote behoefte
aan joodse kookboeken met tra
ditionele kosjere gerechten, al
dus het voorwoord. Ditmaal is
er ook aandacht geschonken
aan de Russisch-Poolse joodse
keuken. De samenstellers, E.
Cortissos-Zeldenrust en R. Po
lak-van Moppes, hebben veel
medewerking gehad van Jean-
nette Cosman, die joods Neder
land heeft verrijkt met haar sui
kervrije kosjere bonbons.
Het boekje, met een ringband
en op geplastificeerd papier, be
vat traditionele recepten als Ge-
fillte Fisch, Blintzes, maar ook
speciale gerechten voor joodse
feestdagen zoals Hamansoren
voor Poeriem, Worteltaart voor
Rosj Hasjana of Kastanjekoekjes
voor Pesach. Behalve uit Rus
land en Polen zijn de recepten
afkomstig uit Hongarije, Noord-
Afrika, Jemen en Engeland.
Bij de presentatie wist tv-pre-
Catherina Keyl, aan
wie het 96 bladzijden tellende
boekje werd aangeboden, de
aanwezigen nog even de schrik
op het lijf te jagen. Nadat ze het
had doorgebladerd, zei ze: „Dit
is helemaal geen joods kook
boek." Op de vraag 'waarom
dan nietantwoordde ze: „Een
echt joods kookboek begint met
de woorden 'Men lene een ei'."
HET WEER
Regen en wind
Het winterweer tijdens het lange
kerstweekeinde van 1994 zal nog
lang in de herinnering achterblij
ven. Het begon allemaal sprookjes
achtig, volop in kerstsfeer, met op
zaterdagochtend op veel plaatsen
matige vorst en berijpte velden en
bomen. Soesterberg haalde uit
naar -9.3 graden en ook overdag
bleef het kwik juist onder nul bij
perfecte omstandigheden, stralen
de zonneschijn en weinig wind.
Het hogedrukgebied, dat enkele
dagen in de buurt lag, begon ech
ter sterk af te nemen. Zondag liet
de winter dan voor het eerst zijn
grimmige kant zien. Het werd een
rauwe dag met een laaghangend
wolkendek, aanzwellende zuiden
wind en midden op de dag nog
temperaturen van -3 graden. Tegen
de avond kwam zachte oceaan-
lucht boven ons land in aanvaring
met de koude, continentale lucht,
die aan de grond kleefde. Op een
hoogte van enkele honderden me
ters steeg het kwik al ruimschoots
boven nul, zodat de neerslag als re
gen viel en onmiddellijk bevroor op
de koude bodem. Binnen enkele
uren viel ongeveer zes millimeter
bij een temperatuur van -1 tot 0
graden. Het werd voor de westelij
ke kustregio de zwaarste ijzelsitu;
tie sinds januari 1979. De ergste
gladheid verdween in de loop v
zondagnacht, maar hield in de
telijke helft van land nog tot in de
avond van tweede kerstdag a
Slechts langzaam kroop het kwik
boven nul.
Het ijzelfront heeft een stroom
versnelling in gang gezet; actieve
Atlantischestoringen zwiepen o
West-Europa en geven veel wind,
veel regen en een belangrijke stij
ging van temperatuur. Na de kort*
rustpauze passeert in de komend*
nacht een warmtefront, waarachti
een stormachtige zuidwester op
steekt, die het kwik opdrijft n
circa 10 graden. Een diepe depre
sie trekt in de tweede helft van
week van de oceaan naar Zuid-
Scandinavië en voert aan de ach
terzijde geleidelijk koudere lucht
naar ons land. Tegen het weekein
de komen er winterse buien bij ee
dalende temperatuur tot ongeveer
5 graden.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
woensdag.
Belgiéen Luxemburg:
Veel bewolking, perioden
met régen en aan de kust
veel wind. Middagtempe-
ratuu r oplopend tot onge-
12 graden op mor-
Midden-Frank-
gen
Vandaag aan de kust een
stormachtige wind. Verder
bewolkt en regenachtig. In
de Jura en Vogezen eerst
overgaand in regen. Stij
ging van temperatuur met
maxima van ongeveer 12
graden. Temperatuur op
1000
Vogezen oplopeni
5 graden.
Portugal:
Droog en flinke
nige
perioden. In het noorden
later ook wolkenvelden en
mogelijk wat regen. Middagtemperatuur
langs de kust ten noorden van Estoril
ongeveer 13 graden, aan de Algarve
rond 15.
Madeira:
Wisselend bewolkt en met name morgen
kans op een bui. Middagtemperatuur
ongeveer 19 graden.
Spanje:
In het uiterste noorden wolkenvelden en
kans op regen. Verder droog en veel zon.
Stijging van temperatuur, met maxima
langs de Costa's van 16 graden bij Bar
celona tot 19 ten zuiden van Alicante.
Canarische Eilanden:
Droog en flinke zonnige perioden, aan
de noordelijke kusten ook wolkenvelden
en mogelijk een bui. Middagtempera
tuur ongeveer 22 graden.
Marokko:
Westkust: Droog en flinke perioden met
zon. Middagtemperatuur vlak aan zee
ongeveer 18 graden.
Van tijd tot tijd zon en droog. Middag
temperatuur vlak aan zee ongeveer 17
graden.
Zuid-Frankrijk:
Veel bewolking en perioden met regen,
in de franse Alpen eerst sneeuw. In het
Rhonedal afnemende Mistral. In het zui
den eerst nog flinke opklaringen en
droog. Stijging van temperatuur met
maxima van ongeveer 12 graden, mor
gen nog iets hoger. Temperatuur op
2000 meter in de Franse Alpen oplo-
KNM t
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
WEERRAPPORTEN
WOENSDAG 28 DECEMBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 08.48 Zon onder 16.3
Weerrapporten 26 december 1
pend tot bove
Mallorca e
Droog en overwegend zonnig. Middag- ^eide zwaarb
temjperatuur ongeveer 17 graden. DenHelder zwaarb
Flinke perioden met zon en waarschijn- ?°"e'dam
lijk droog. Plaatselijk mist. Middagtem- viissingen zwaarb
peratuur oplopend tot ongeveer 8 gra- Maastricht zwaarb
den, in het midden en zuiden morgen Aberdeen halfbev
rond 14 graden. Temperatuur in de Al- Athene regen
pen en Dolomieten op 2000 meter eerst Barcelona licht be
ongeveer nul, morgen enkele graden bo- Berlin sneeuw
ven het vriespunt. Boedapest sneeuw
Corsica en Sardinië: Bordeaux zwaarb
Geleidelijk steeds meer zon en overwe- Brussel zwaarb
gend droog. Middagtemperatuur onge- Cyprus lichtbe
veer 15 graden. Dublin zwaarb
Malta: ^rank,urt sneeuw
Droog en steeds meer zon. Middagtem- Geneve hal,be>
peratuur ongeveer 17 graden.
Griekenland en Kreta:
bu,ent°Lmsmefo,,nweterenMo^inlhet K"8"*u,t
westen iets afnemende buugheid. Mid- Kopenhagen regen
dagtemperatuur van 10 graden bij Thes- LasPalmas lichtbe
saloniki tot 16 op Kreta en Rhodos.
Turkije en Cyprus: Lissabon half ben
Bewolkt en van tijd tot tijd buiige regen, Locarno nietont
mogelijk met veel neerslag. Middagtem- Londen regen
peratuur 10 graden rond de Dardanellen Luxemburg ijzei/
tot 17 op Cyprus. Madrid onbew.
Duitsland: Malaga onbew.
zzw6 1-1
Veel b
e regen,
