Kerstmis in het kamp
PORTRETFOTOGRAAF Cor van Weele
was een van de rond tienduizend Nederland
se ex-militairen die het laatste oorlogsjaar
als krijgsgevangene in Duitsland doorbracht.
Rond Kerstmis 1944 maakte hij met een ille
gaal binnengesmokkeld toestelletje een serie
indrukwekkende foto's van het leven in Sta-
lag IV B bij Mühlberg aan de Elbe (in de vroe
gere DDR).
Van Weele toont het grimmige beeld van het
leven in een kamp, de honderden gevange
nen die samen een barak moesten delen, de
ontberingen, de gewonden en vooral de ver
veling.
De foto's wijken aanzienlijk af van het propa-
gandabeeld van de kampen zoals de Duit
sers dat in de oorlog verspreidden. Hier geen
lachende gevangenen die zich weten te ver
maken met sport, spel of studie, maar jonge
mensen die zich vooral vervelen, gekleed in
vodden en restanten van uniformen.
De meeste foto's zijn nooit eerder gepubli
ceerd. Slechts een enkel exemplaar ('Lichtval
in de barak') kwam eerder in de openbaar
heid. De overige foto's werden pas na Van
Weeles overlijden in 1989 (te Amsterdam, op
71-jarige leeftijd) gevonden. In totaal liet de
fotograaf 250.000 negatieven na, die beheerd
worden door een stichting.
Kerstmis 1944. Na ruim vier jaar oorlog leek
de bevrijding verder weg dan ooit voor de
30.000 krijgsgevangenen: 13.000 Russen,
10.000 Engelsen en Amerikanen, 2000 Fran
sen, evenveel Polen en voorts talloze andere
nationaliteiten. Tussen 1943 en 1945 varieer
de het aantal Nederlanders tussen 800 en
1300.
Cor van Weele maakte vanaf het begin deel
uit van de Haarlemse afdeling van de ver
zetsgroep 'Vrij Nederland'. Geboren in Doe-
tinchem, kwam hij rond het uitbreken van de
oorlog in Haarlem terecht, waar hij als foto
graaf werkte bij Nell Herbert. Nadat de afde
ling werd opgerold verdween hij voor vijftig
dagen in de gevangenis van Scheveningen.
Daarna verhuisde Van Weele naar Kampen.
Hij dook onder toen alle ex-militairen zich
moesten melden om als krijgsgevangenen
naar Duitsland te gaan. Militairen werden
daar in de Arbeitsinsatz tewerkgesteld. Op 23
april 1945 werd Cor van Weele met zijn 30.000
lotgenoten door de Russen bevrijd. Zes weken
later was hij terug in Nederland; hij ging in
Amsterdam wonen.
In 1947 vestigde Van Weele zich als zelfstan
dig portretfotograaf, en gaf lessen voor het
vakdiploma Fotografie. Later zou hij dat ook
doen aan de Filmacademie en de Rietvelda-
kademie in Amsterdam.
Bekend werd Van Weele door zijn reportages
in opdracht van de Doopsgezinde Gemeente
te Amsterdam over vluchtelingenkampen in
Duitsland tussen 1948 en 1958. Voorts specia
liseerde hij zich in architectuuropdrachten en
reportages en beeldverhalen voor bedrijven.
In 1962 ontwierp hij een serie van vijf zomer-
postzegels.
LOUIS BURGERS
fgistratie'. (Op de onderste rij, tweede van rechts, Corfnelis) van Weele).
'Russische krijgsgevangenen'