Van dominee naar dominicaan
Kerk Samenleving
ZATERDAG 24 DECEMBER 1994
HET WEER
HANS VAf|
HEINZ
Winterweer snel verjaagd
Het Kerstweekeinde van 1994'zal
i eerste aanleg grijs en koud verlo
pen; misten laaghangende bewol
king vormen het hoofdmenu. Het
stille winterweer wordt na zondag
echter verjaagd, als zachtere lucht-
isa's van de oceaan weer bezit
len van West-Europa. Wind, re
gen en zachte lucht zijn dan weer
terug van even weggeweest.
Gisteren werd er nog volop aan
een winters beeld gewekt. Ons land
lag onder de as van
te hogedrukgordel, v
luchtbeweging maar gering was.
Misten laaghangende bewolking
hielden het kwik op veel plaatsen
n onder het vriespunt. Met een
gemiddelde temperatuur van min 1
iin 2 graden werden de eerste
punten voor het wintergetal ge
haald. Door alle negatieve dagge-
niddelden, die zich voordoen in de
periode van november tot april bij
elkaar op te tellen, krijg jé aan het
ïind v
i hets
waaruit af te leiden valt, hoe streng
of hoe zacht de winter geweest is.
Zachte winters leveren doorgaans
meer dan enkele tientallen
punten; de koudste winter van de-
e eeuw -1963 - kreeg een winter-
;etal van 346.
Ook vandaag en morgen kunnen
:r punten worden verdiend; de
temperatuur ligt vaak onder het
vriespunt. We hebben te maken
met stralingsvorst; bij opklaring
in de nacht kan het kwik onderu
gaan naar zo'n min 5 graden
plaatselijk nog wat lager; matigi
vorst dus. Ook in de middag blij j
het meest licht vriezen. Mogelij
er even wat zon, maar laaghangf
de bewolking of aanvriezende m
kunnen plotseling opduiken.
Op 2e Kerstdag wandelt het h
gedrukgebied verder door en koi
de weg vrij voor een zuidwesteli
stroming, waarin een front meel
rekt met tijdelijk regen. Landin
waarts mogelijk natte sneeuw. I
geeft kans op tijdelijk gladheid
plaatsen waar de neerslag op ee
bevroren oppervlak valt. De tem
ratuur loopt geleidelijk wat op n
5 graden.
Op dinsdag krijgen we te mak
met een volgende, actievere oceL
aanstoring met wellicht veel win
en regen. Bij een aanvoer uit he*
zuidwesten wordt het nog wat wl.
mer bij ca. 8 graden. De winter r-.
wordt dus vrij simpel van de kaaflL)
geveegd, althans bij ons. Verder
het continent op, botst de oceaa
lucht tegen de koude luchten di
geeft in de wintersportgebieden
HET WEER IN EUROPA
Gereformeerd predikant wordt katholiek om volwaardig op te gaan in kloosterleven
DE RECHTER
min 3 in dé buurt van Os-
Zweden:
Veel bewolking maar op de
meeste plaatsen droog.
Middagtemperatuur onge
veer -5 graden, langs de
zuiden enkele graden bo-
Denemarken:
Veel bewolking en af en
toe wat regen of motregen.
Middagtemperatuur oplo
pend tot i
nog li
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
In Ierland en Schotli
in Wales vrij veel bewolking en
tot tijd regen. In Engeland na het op
trekken van eventuele mist, af en toe
zon. Maxima van 6 graden hier en daar
in Engeland tot rond 10 in Ierland.
België en Luxemburg:
In de nacht en ochtend mist of laaghan
gende bewolking, in de middag hier en
daar pok w^t zpn, .Mjddpgtempestuur
van 4 graden, langs de kust tot rond het
vriespunt rn de Ardenntien."
Portugal: 1
Droog en op veel plaatsen flinke perio
den met zon. Middagtemperatuur langs
de kusten rond 13 graden, meer landin
waarts kouder.
Madeira:
Wolkenvelden en op beide dagen kans
op een bui. Middagtemperatuur circa
19 graden.
Spanje:
Perioden met zon, hier en daar ook wol
kenvelden. Bijna overal droog. Langs de
oostelijke Costa's hier en daar tamelijk
veel wind. Middagtemperatuur langs de
kusten tussen 10-en 15 graden,- in het
Canarische Eilanden:
Perioden meizon, maar ook enkele wol
kenvelden en zondag een kleine kans op
een bui. Middagtemperatuur ongeveer
21 graden.
Marokko:
Westkust: perioden met zon maar in het
noorden ook wolkenvelden. Droog. Mid.-
dagtemperatuur tussen 17 en 21 gra-
Tunesië:
In het noorden enkele flinke regen- of
onweersbuien. Naar het zuiden toe meer
zon en droger. Middagtemperatuur van
14 graden in het noorden tot 17 in het
Zuid-Frankrijk:
Naast wolkenvelden hier en daar ook
flink wat zon. Droog. Aanhoudende
Mistral. Middagtemperatuur van 3 tot 7
graden, langs de Middellandse Zeekust
plaatselijk iets boven 10 graden. Tem
peratuur op 2000 meter in de Franse Al
pen enkele graden onder nul.
Italië:
Aanhoudend wisselvallig weer met veel
wolkenvelden en van tijd tot tijd buiige
regen, soms met onweer. Plaatselijk kan
vallen. In het noorden valt het met de
neerslag waarschijnlijk mee. Middag
temperatuur van 5 graden in het noor
den en plaatselijk langs de Adriatische
kust tot rond -15 op Sicilië. Temperatuur
in de Alpen en Dolomieten op 2000 me
ter ongeveer -3 graden.
Duitsland:
Flink wat wolkenvelden en vooral in de
nacht en ochtend mist. In de middag
uren ook hier en daar zon. Vrijwel overal
droog. Middagtemperatuur op veel
plaatsen rond het vriespunt. Tempera
tuur op 1000 meter in de middelgeberg
ten ongeveer +3 graden, op 2000 meter
hoogte in de Beierse Alpen circa -3.
Zwitserland:
In de bergen flink wat zon, in de lager
gelegen gebieden ook kans op mist of
laaghangende bewolking. Droog. Tem
peratuur op 2000 meter enkele graden
onder nul, maxima in de dalen variërend
van -2 tot +5 graden.
Oostenrijk:
Vooral in de bergen aan de noordflank
van het Alpenmassief flink wat zon. In
de lager gelegen gebieden ook kans op
mist of laaghangende bewolking. Vrijwel
overal droog. Temperatuur op 2000 me
ter ongeveer -3 graden. Ook in de dalen
's middags lichte vorst.
WEERRAPPOKItN
ZONDAG 25 DECEMBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 08.47 Zon onder 16
Maan op 00.00 Maan onder 11
Waterstanden Katwijk
Hoogwater07.49 20.04
Laag water 03.15 16.02
MAANDAG 26 DECEMBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 08.47 Zoncnder 16
Maan op 01.09 Maan onder 12
Waterstanden Katwijk
Hoog water 08.44 21.19
Laag water 04.11 16.57
DINSDAG 27 DECEMBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 08.47 Zon onder 16
Maan op 02.26 Maan onder 12
Waterstanden Katwijk
Hoog water 09.59 22.28
Laag water 05.16 17.56
Weerrapporten 23 december 19 u
Boedapest
Bordeaux
Brussel
ominee kan Jan
W Verheul zich niet
meer noemen.
En priester is hij nog niet.
Toch voelt hij zich binnen
de muren van het domini
canenklooster in Huissen
geen ambteloos burger.
„Binnen deze communiteit
zien wij de dominee en de
priester als gelijkwaardig.
Hoewel ik dus momenteel
formeel het ambt niet mag
vervullen, loopt het naar
mijn beleving wel gewoon
door."
HUISSEN/ALPHEN AAN DEN RUN
DICK VAN DER PLAS
Verheul voelt zich thuis bij wat
ook wel de Orde der Predik-
broeders wordt genoemd. Toen
hij in de jaren tachtig met een
studiekring uit Alphen aan den
Rijn voor het eerst een weekein
de in het klooster doorbracht,
werd hij al gegrepen door de
sfeer van het gebouw en de uit
straling van haar bewoners.
„Dit wordt ook wel het huis van
de werkende stilte genoemd.
Het is een stilte die wat met je
doet. In de woonvertrekken, de
werkkamers, het gastenverblijf,
maar ook tijdens de vieringen in
de kapel. Hier is iets." Na de
eerste kennismaking kwam Ver
heul geregeld terug naar Huis
sen; om er te studeren, een cur
sus te volgen of gewoon om tot
rust te komen.
Toen hij in 1989 om gezond
heidsredenen moest stoppen
met het werk in Alphen, vroeg
hij aan de prior of hij niet per
manent in het klooster mocht
wonen en werken. Tot zijn ver
bazing was dat meteen goed.
,,Een dominee in een klooster,
dat ligt natuurlijk niet zo voor
de hand. Maar ik was zeer wel
kom. Mijn komst sloot ook aan
bij de geschiedenis van dit huis.
Al sinds de jaren zestig is aan
het klooster een vormingscen
trum verbonden, dat zowel
waar het de leiding als de cui-
sisten betreft altijd interkerkelijk
is geweest. Een heel open en
oecumenisch gebeuren
Als theoloog werd Verheul be
trokken bij het programma van
bijbelcursussen en leerhuizen.
„Heel leuk is dat hier ook veel
protestanten komen, bijvoor
beeld leden van kerkeraden die
zich willen verdiepen in een be
paald onderwerp. Die krijgen
dan een dominee als gastheer.
In die zin vervul ik een hele dui
delijke brugfunctie en houd ik
ook een lijntje naar de protes
tantse wereld. Dat wil ik ook
graag zo houden."
Niet dat er tussen de domini
canen en protestanten anders
geen verbindingslijnen zouden
zijn. „Toen ik hier introk zei de
prior tegen mij: we hebben één
ding gemeen. Wij zijn bijbelgek.
Bij de dominicanen merk je dat
aan de nadruk die ligt op de
prediking, maar ook aan het be
lang dat wordt gehecht aan de
bijbelkringen en de cursussen.
Dat klikte direct. In de domini
caanse spiritualiteit zit ook heel
wat calvinisme, dus ook in dat
opzicht is de overgang voor mij
niet zo groot." De dominicanen
stellen zich verder binnen de
Rooms-Katholieke Kerk van
oudsher altijd uiterst kritisch
op. Verheul: „Ze zeiden tegen
mij: de bezwaren die jij bijvoor
beeld hebt tegen het functione
ren van de kerkelijke hiërarchie,
leven bij ons ook."
Mr. Jesse van Muyfwijck
COLOFON
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Tel. 071 -128030 bij vooruitbet. (incl. BTW)
per acc giro autom bet
per maand ƒ31,05 ƒ30,05
per kwartaal ƒ87,70 86,70
per jaar ƒ337,55 ƒ336,55
VERZENDING PER POST
Nederland, per kwartaal 134,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
ma t/m vrij: 18.00-19.30 uur,
zat 10 00-12 00 uur Tel 071-128030
Noviciaat
Het zou voor hem het toppunt van oecumene zijn geweest: als gereformeerde dominee
intreden in de Orde der Dominicanen. Maar wat de communiteit van het klooster in Huissen -
waar hij al vijf jaar woont en werkt - als een logische stap zag, bleek onmogelijk binnen het
bestaande rooms-katholieke kerkrecht. Noodgedwongen deed Jan Verheul (55) daarom een
stapje terug. De afgelopen maanden liet hij zich door de gereformeerde classis van Alphen aan
den Rijn ontheffen uit het ambt. Op 4 december trad hij, door het ontvangen van het vormsel,
toe tot de Rooms-Katholieke Kerk. De procedure om, uiteindelijk, dominicaans priester te
worden, is inmiddels in gang gezet. Zijn voormalige gemeenteleden in Alphen aan den Rijn
stelde Verheul van zijn besluit op de hoogte tijdens de viering van zijn 25-jarig jubileum als
predikant. En hij was verrast door de louter positieve reacties die hij kreeg. Het sterkte hem in
elk geval in het genomen besluit. „Sinds ik de knoop heb doorgehakt, heb ik geen moment
meer getwijfeld. Dit is de weg die ik moet gaan."
les op je laat inwerken, zie je dat
er al lijnen lopen naar 20 tot 25
jaar geleden. Vrienden en ken
nissen die ik van mijn besluit
vertelde, geven dat ook aan.
Toen ik in oktober in Alphen
was om mijn 25-jarig jubileum
te vieren, heb ik de gemeente
van mijn beslissing op de hoog
te gesteld. Toen ik klaar was
met mijn verhaal, klonk in de
kerk een luid applaus op. Na af
loop feliciteerde de mensen me
niet alleen met mijn jubileum,
maar ook met mijn overgang
naar de katholieke kerk. Dat
was heel ontroerend."
Soortgelijke reacties kreeg hij
ook uit zijn eerste gemeente
Wijhe. „Terugkijkend kan ik al
leen maar zeggen dat ik hele
maal geen negatieve geluiden
heb gehoord, zelfs niet van
mensen die ik toch als zeer tra
ditioneel gereformeerd be
schouwde. Als ik me dan reali
seer h©e anti-rooms ikzelf nog
ben opgevoed, dan was het voor
mij verrassend om te ontdekken
dat er aan de basis van de kerk
kennelijk toch veel veranderd
Verheul ging persoonlijk naar
het bisdom om eerst aan vica
ris-generaal Rentinck en later
aan Simonis zelf zijn besluit
mee te delen. „Ik vond het pret
tig om dat gesprek te hebben.
Moést het ook uitleggen. Toen
het conflict over het voorgaan
in de eucharistie opspeelde, had
de kardinaal al tegen mij ge
zegd: waarom wordt u niet ka
tholiek? Toen heb ik nog gerea
geerd met: dan heeft u een
priester erbij, maar in oecume
nisch opzicht verandert er hele
maal niets. Mijn besluit was
voor hem in zekere zin ook een
opluchting: hij was er blij mee.
Ik was niet ontevreden over dat
gesprek."
Jan Verheul: „Het ambt loopt naar mijn beleving gewoon door."
Eucharistie
Van eerdere predikanten die de
stap van het protestantisme
naar het katholicisme maakten,
is bekénd dat ze zich voOral
aangetrokken voelden tot het
'gewijde' ambt van priester. Bij
Verheul ligt dat anders. Het is
de liturgie en de centrale plaats
van de eucharistie daarin, die
hem vanaf het eerste moment
heeft geraakt. „Bij 'ons' pro
testanten - zeg ik nog maar -
wordt het avondmaal vier tot
zes keer per jaar gevierd. Dat
heb ik altijd veel te weinig ge
vonden. Zeker als je eenmaal
gewend bent om bij elke viering
het brood en de' wijn te delen,
wordt het een belangrijk onder
deel van je liturgisch leven. En
dan ervaar je het als een gemis
als dit sacrament in een dienst
ontbreekt. Als ik hier in de
buurt preekte en het thema van
de dienst nodigde uit tot het
vieren van de maaltijd, dan zei
ik het ook altijd tot de gemeen
te: jammer dat we het nu niet
doen." Door zijn verblijf in het
dominicanenklooster deed dat
gemis zich steeds sterker voe
len. „Maar het is zeker niet iets
van de laatste jaren alleen. Op
vakanties betrapte ik mezelf er
ook altijd op dat ik op zondag
bij voorkeur naar een katholieke
viering ging."
Bij zijn besluit om katholiek
te worden speelde echter ook
andere overwegingen een rol.
„Toen ik hier kwam werken en
wonen ben ik in de kapel van
het klooster al vrij snel voorge
gaan in de eucharistie. De men
sen hier zeiden: je bent welkom,
maar we realiseren ons dat je
een ambt meebrengt en daar
willen wij wat mee. Dat ambt
erkennen wij ook. Dat leidde er
toe dat ik hier in mei 1990 voor
het eerst ben voorgegaan in de
vieringen. Eerst door de week,
om zelf een beetje te wennen en
ook om te kijken hoe de toe
hoorders zouden reageren.
Toen dat prima verliep, werd er
gezegd: nu moet je ook de stap
naar de zondag maken."
Het wachten was toen op het
conflict met Simonis. Verheul:
„We wisten dat er in strijd met
de regels werd gehandeld en we
kenden Simonis." Er ontstond
een onverkwikkelijke briefwis
seling, gevolgd door landelijke
publiciteit over de kwestie. La
ter volgde een gesprek met het
aartsbisdom, waarbij de genera
le overste van de orde uit Rome
als bemiddelaar optrad. Het be
reikte compromis hield in dat,
zolang het conflict voortduurde,
Verheul niet meer zou voorgaan
in de eucharistie. Ondertussen
zou een commissie van goede
diensten, met twee vertegen
woordigers van het bisdom en
twee van de orde, zich over de
inhoudelijke kant van het pro
bleem buigen. „Dit is natuurlijk
niet alleen een probleem van de
communiteit in Huissen. Ook
elders in het land zijn proble
men met gezamenlijke vierin
gen van protestanten en katho
lieken, vooral als het gaat om
het gezamenlijke avondmaal of
eucharistie." Verheul heeft ver
trouwen in een goede oplos
sing. „Deze commissie werkt op
een voortreffelijke manier."
De beslissing om met de eu
charistievieringen te stoppen,
viel Verheul niettemin zwaar.
„Ik kon natuurlijk nog wel pre
ken, maar zodra we de maaltijd
gingen gebruikeiv moest ik het
aan een mede-broeder overla
ten. Je voelt je dan toch twee
derangs."
Overtuiging
Een tweede teleurstelling was
de manier waarop in Rome
werd gereageerd op zijn verzoek
om als dominee toe te treden
tot de Orde der Dominicanen.
„De communiteit had zich ach
ter dat verzoek gesteld. Werken
aan het oecumeniseren van de
orde, noemden wij dat. Het ver
zoek werd vervolgens bespro
ken in het kapittel van de Ne
derlandse dominicanen - een
beetje te vergelijken met een sy
node - waar eveneens 48 van de
50 leden akkoord gingen. Maar
ja, je bent een wereldorde, dus
het verzoek moest óok naar Ro
me. En daar werd negatief gere
ageerd." Voor zijn gevoel zat
Verheul klem. Hij kon als gere
formeerd predikant niet langer
voorgaan in de eucharistie en
hij mocht, gebonden door dat
zelfde ambt en zijn geloofsover
tuiging, niet toetreden tot de or
de.
En vóór alles wilde hij niet uit
Huissen weg. „Ik had hier in het
klooster mijn plek gevonden. Ik
had geproefd aan het domini
caanse leven. Eén ding stond
voor mij vast: ik blijf hier. Maar
daar kwam wel een gevoel bij: ik
wilde als een volwaardig lid van
de communiteit opereren."
Langzamerhand begon bij
hem de overtuiging post te vat
ten dat hij katholiek moest wor
den. Tijdens zijn vakantie van
afgelopen zomer begon het
denkproces. Maar het laatste
zetje kreeg hij, gek genoeg, van
het moderamen van de Gerefor
meerde Kerk van Alphen Noord.
Als emeritus-predikant was hij
nog steeds aan deze wijkge-
meente verbonden en er was,
ook in zijn Huissense tijd, nog
steeds regelmatig contact. „Tij
dens een gesprek waarin ik ze
van de laatste ontwikkelingen
en mijn gevoelens daarover op
de hoogte stelde, kreeg ik de
vraag voorgelegd: waaropi wil je
eigenlijk nog langer dominee
blijven in de Gereformeerde
Kerk? En dat was nou precies de
vraag die mij de afgelopen pe
riode ook steeds heeft bezigge
houden. Mijn werk deed ik vol
ledig in dominicaans, dus ook
in katholiek, verband. Zonder
dat ik daar vanuit de Gerefor
meerde Kerk opdracht toe had."
Een Alphense collega reageer
de op zijn verhaal door vast te
stellen: „Als ik jou zo hoor heb
je die beslissing allang geno
men. Je moet het gewoon doen.
Het past bij jou. We kennen je
oecumenische instelling en be
trokkenheid. We weten dat je
nauw betrokken bent bij de do
minicanen. Wij ervaren dat niet
als een breuk met de Gerefor
meerde Kerk en een verlooche
ning van je verleden, maar als
een continuïteit." Verheul was
daardoor blij verrast. „Ik had
het niet zo royaal verwacht."
Applaus
In de maanden dat hij zijn be
slissing op zich in liet werken,
ontdekte Verheul dat de per
soonlijke ontwikkeling die hij
doormaakte, er niet één van
vandaag of gisteren is. „Als je al-
Katholiek worden is, zelfs voor
een gereformeerde dominee,
heel simpel. „Begin september
heb ik een brief gestuurd naar
de gereformeerde classis, met
het verzoek om mij per 1 de-
ceijnber te pptheffen uit het
ambt. Met drie collega's van de
particpljere synode, heb i ik hier
in het klooster over dat verzoek
een uiterst plezierig en open ge
sprek gehad. Daarna heb ik me
laten overschrijven als lid van
de protestantse gemeenschap
in Huissen naar de katholieke
kerk. Op zondag 4 december
heb ik het sacrament van het
vormsel ontvangen.
Nu is het wachten op de toe
stemming om toe te treden tot
de Orde der Dominicanen. De
normale weg die een broeder
gaat is een jaar noviciaat, waar
na drie jaar kleine professie
volgt. Daarna de eeuwige pro
fessie. Het verzoek om dat no
viciaat over te slaan ('ik wroon
hier tenslotte al ruim vijf jaar')
ligt momenteel bij de Vaticaan
se Congregatie voor de Reli
gieuzen. Als het goed gaat, val
len bij Verheul het krijgen van
het habijt en de kleine professie
samen. De volgende stap is dan
de wijding. Ook daar zitten
kerkrechtelijk nogal wat haken
en ogen aan. Volgens de consti
tuties van de orde kan iemand
in het noviciaat of de kleine
professie geen enkele wijding
ontvangen. Formeel zou Ver
heul dus nog vier jaar moeten
wachten. Maar ook daarvoor is
dispensatie te krijgen. Hoe lang
dat duurt is echter nog ongewis.
„Aan de ene kant wil ik niets
overhaasten, maar aan de ande
re kant wil ik ook niet dat het te
lang gaat duren. Ik heb het ver
langen om weer zo snel moge
lijk voor te gaan in de eucharis
tievieringen."
