'Geen reden voor opzeggen
vertrouwen in Wereldraad'
Kosovo: het laatst bezette land in Europa
>1
Kerk Samenleving
DONDERDAG 22 DECEMBER 1994
jder
REDACTIE DICK V
UIT DE KERKBLADEN
Kerstmis
'Wat vier jij met kerst?' Die
vraag stelde dominee P.J.
van Midden van de Gere
formeerde Kerk in Lisse de
afgelopen weken aan aller
lei mensen (met en zonder
kerkelijke achtergrond) in
zijn omgeving. „De ant
woorden verschilden niet
bijzonder", stelde hij vast in
het blad 'De Kruisvaan'.
„De grote gemeenschappe
lijke noemer waaronder
kerst wordt gerangschikt is
'gezelligheid'. Het moet
sfeervol zijn, voorwaarde
nummer één. Daarna komt
ook bij kerkelijke mensen
de christelijke invulling pas.
Als die al komt. Want ais je
doorvraagt bij het ant
woord: 'de geboorte van Je
zus Christus', komt er ook
niet zoveel inhoudelijks
uit."
Niet zeuren
Het woordt 'kerst' komt wel
van 'Christus', maar kenne
lijk heb je daarmee voor ve
len ook het christelijke wel
gehad, schrijft Van Midden.
„Kerst is van iedereen, is
sfeer, is gezelligheid. En de
kerk moet niet zeuren, vin
den veel mensen. Het Over-
vecht-tuincentrum vol hei
dendom is net zoveel kerst
als de zondagmorgendienst
van 25 december. Ieder het
zijne, nietwaar?"
Wortels
Een paar weken terug ont
moette Van Midden op een
studie iemand die zijn wor
tels op de Veluwe heeft.
„Hij zei: 'de Veluwe is pas
vanaf de 8e eeuw christelijk.
Mijn voorouders hebben
het altijd zonder christelijk
geloof gedaan. Dat ging
kennelijk ook prima'. Dat is
precies de kern waar het
om draait. Het christelijk
geloof kunnen velen mis
sen, de gezelligheid niet
We zijn - dat is de bood
schap van de Bijbel - ten
diepste heidenen gebleven,
met een fondantlaagje ge
loof eroverheen."
Geheim
Tot zover een niet zo gezel
lige kerstmeditatie. Dat
vindt Van Midden zelf ook.
„Maar dat is niet alles. Juist
omdat we ten diepste hei
denen zijn vieren we kerst.
Dat is immers het feest
waarop God in Christus
komt. Niet een mens met
een laagje goddelijkheid.
Ook niet een goddelijk we
zen met een menselijke jas
aan. Maar een mens van
vlees en bloed, geboren uit
een mens, gestorven als een
mens. Waarin God, zoals
Paulus dat uitdrukt, 'wo
ning maakt'. In zijn ogen
kijkt God ons aan. Dat is
zijn Geheim. Hij kiest niet
voor de Boze, zoals wij,
maar voor God."
Voorvaderen
Vanuit onszelf komen we
niet zover, meent de Lissese
predikant. „Vanuit onszelf
komen we niet zover. Niet
verder dan onze voorvade
ren, die de geesten be-
zweerden met vuren en la
waai, en een altijd groen-
blijvende boom als heilig
vereerden. Het ziet er nu al
leen wat beschaafder uit.
Wij halen de hemel nooit.
Maar Goddank komt de he
mel op aarde in het Kind
van Bethlehem. God mag je
kennelijk vlakbij zoeken, in
je eigen werkelijkheid."
Van Midden besluit met:
„Heel goede en gezellige
dagen gewenst. Want zon
der gezelligheid wordt het
natuurlijk nooit een feest."
Secretaris Nederlandse Raad van Kerken blijft waakzaam
Arabische moslims
mogen bidden in
Jeruzalem
De Raad van Kerken 'blijft waakzaam' ten aanzien van de
houding van de oecumenische organen in Genève inzake
de burgeroorlog in het voormalige Joegoslavië. Weliswaar
zijn de Wereldraad en de Konferentie van Europese Ker
ken 'niet helemaal ingegaan' op een kritische brief uit
Nederland, maar 'er is geen enkele reden' het vertrouwen
in beide organisaties op te zeggen, zegt ds. W. van der
Zee, secretaris van de Raad van Kerken in Nederland.
AMERSFOORT
In de brief had de Raad de oe
cumenische organisaties om
toelichting gevraagd over een
gezamenlijke verklaring naar
aanleiding van de situatie rond
de door Serviërs belegerde mos-
limstad Bihac. De verklaring be
vatte onder meer een beroep op
de Verenigde Naties 'niet toe te
geven aan de verleiding geweld
met geweld te beantwoorden'.
De Raad wees erop dat de si
tuatie in Bosnië verergert door
dat één partij (de Serviërs) sys
tematisch weigert enige rege
ling te aanvaarden. Daar had
den Wereldraad en KEK in hun
verklaring niets over gezegd.
Verder waren ze voorbijgegaan
aan het 'wezenlijke' verschil
tussen geweld dat mensen pro
beert te beschermen, en geweld
van agressieve machten. Ten
slotte stelde de Raad een vraag
over pro-nationalistische uitla
tingen van servisch-orthodoxe
kerkleiders.
Wereldraad en KEK wezen in
hun antwoord aan de Neder
landse Raad op de complexiteit
van het conflict. „Alle partijen
hebben overeenkomsten ge
blokkeerd." Verder uilden de
oecumenische organen de be
trokken partijen eraan herinne
ren dat de logica van de oorlog
steeds opnieuw mensen tot
zelfvernietiging heeft geleid. Op
de vraag van geweld en tegen
geweld gingen de twee organen
niet in.
Het meningsverschil tussen
de Nederlandse kerken en Ge
nève draait om de schuldvraag,
zegt Van der Zee. Velen, waar
onder Wereldraad en KEK, me
nen dat de zaak te gecompli
ceerd is om één schuldige aan
te wijzen. Anderen zijn ervan
overtuigd dat de Serviërs de
agressorenzijn.
Het is voor Wereldraad en
KEK geen geringe opgave de
kerken bij elkaar te houden,
vindt Van der Zee. Vooral de
positie van de orthodoxe kerken
speelt hier een rol.
Arabische moslims mogen naar
Jeruzalem reizen om in de al-
Aqsa moskee te bidden. Dit
heeft sjeik Abdul-Aziz Bin Baz,
de hoogste religieuze leider in
Saudi-Arabië, gezegd. Oost-Je-
ruzalem, waar de moskee is ge
legen, wordt door Israël bezet
gehouden.
„Alle moslims hebben vol
gens de profeet Mohammed de
plicht in de al-Aqsa moskee te
bidden als dat mogelijk is", al
dus de oppermoefti van Saudi-
Arabië. Daarbij verwees hij naar
de uitspraak van de profeet dat
moslims de drie belangrijkste
moskeeën behoren te bezoe
ken, die in Mekka, Medina en
Jeruzalem.
Sinds Israël in 1967 Oost-Je-
ruzalem innam, hebben alleen
moslims uit de bezette gebie
den in de al Aqsa-moskee kun
nen bidden.
Pax Christi-delegatie signaleert toename van de onderdrukking
Drie dingen zijn Jan ter Laak,
secretaris van Pax Christi Ne
derland, tijdens zijn recente reis
naar Kosovo opgevallen. De on
derdrukking van de Albanese
bevolking, die er de meerder
heid vormt, is toegenomen. De
politiecontroles hebben absur
de vormen aangenomen ('om
de twintig kilometer word je er
wel mee geconfronteerd') en de
Albanese bevolking heeft bin
nen de repressieve situatie in
Kosovo een zogeheten parallel
maatschappij opgebouwd. Dat
wil zeggen, dat ze onder het
Servische schrikbewind toch
proberen een eigen koers te va
ren, hoe moeilijk ook, waarbij
de onfhankelijkheid van Kosovo
het uiteindelijke doel blijft.
Dat je ook geen materiaal
mee moet nemen, dat de Servi
sche politie danig in verwarring
kan brengen, ondervond de Pax
Christi-delegatie aan de grens
tussen Servië en Kosovo. De de
legatie, die verder bestond uit
bisschop Diego Bona, voorzitter
van Pax Christi Italië, Bauke
Bijlsma, medewerker van Pax
Christi Nederland, en Franklin
de Vrieze van de katholieke vre
desbeweging Vlaanderen, had
vanaf Belgrado de bus genomen
naar Pristina, de hoofdstad van
Kosovo. De politie was inge
seind dat er buitenlanders in de
bus zaten.
„We moesten de bus verlaten,
waarna al onze bagage werd ge
controleerd. We hadden nogal
wat papieren bij ons, wat on
middellijk als propaganda tegen
de Serviërs werd gezien", aldus
Ter Laak. „We hadden ook geld
bij ons voor een aantal mensen
in Kosovo. De politiemensen
werden steeds bozer, waarna de
chefs er werden bijgehaald. De
bus ging zonder ons verder, ter
wijl wij aan de grens een hele
poos moesten wachten. We
werden vervolgens overge
bracht naar een politiebureau
in een naburig dorpje, waar we
opnieuw lang moesten wach
ten. Er werd weer gebeld met de
autoriteiten, waarna we in poli-
tiebusjes naar Pristina werden
vervoerd."
Toestemming
's Avonds kregen de Pax Christi-
reizigers toestemming om naar
de katholieke parochie in de
stad te gaan, maar wel met de
mededeling dat ze zich de vol
gende morgen opnieuw bij het
politiebureau moesten melden.
„Met één agent konden we in
telingenstroom van jonge men
sen uit Kosovo naar Nederland
is een teken aan de wand. Hon
derden Albanezen die een over
heidsfunctie hadden, zijn hun
baan kwijtgeraakt. Onlangs nog
zijn ongeveer honderd Albanese
politiemensen, die al hun ont
slag hadden gekregen, opge
pakt. „Dat zijn allemaal mensen
die de parallelle samenleving
zouden kunnen uitbouwen. De
Serviërs zijn natuurlijk bang,
dat zulke agenten binnen de Al
banese samenleving een soort
ministerie van binnenlandse za
ken dan wel justitie willen'op
richten." Ter Laak is uiterst
somber over de toekomst van
het land, „want op korte termijn
zal er niets verbeteren."
Mogelijk is er één lichtpuntje.
Als het handelsembargo tegen
Servië wordt opgeheven en
klein-Joegoslavië (Servië en
Montenegro) zou terugkeren in
de OSVE, de Organisatie van Sa
menwerking en Veiligheid in
Europa, zou onder druk van de
internationale gemeenschap
Kosovo een 'hoge mate van au
tonomie moeten krijgen'. „Er
zouden verder blauwhelmen
moeten worden gestationeerd
en er zou een grote internatio
nale presentie moeten zijn, tot
in de politiebureaus en rechts
zaken toe, zodat er op kan wor
den toegezien dat het er in elk
geval enigszins rechtvaardig
Jan ter Laak: „Het accent wordt eerder gelegd op de Albanese identiteit dan op de islam."
het Engels communiceren. Dat
was een redelijke vent. Toen we
's morgens op dat bureau weer
uren werden opgehouden,
kwam een stel hogere politieof
ficieren binnenstormen, die ons
mentale terroristen noemden.
Ze zeiden ook, dat we gestuurd
waren door de spionagedienst
van het Vaticaan." Ook de paus
bleef niet buiten schot. De paus
heeft de hele Sovjet-Unie on
dermijnd en is nu op dezelfde
wijze bezig in Joegoslavië, zei
den die officieren."
Een wat primitieve voorstel
van zaken, meent Ter Laak, die
nadat er hoogstwaarschijnlijk
een telefoontje uit Belgrado was
gekomen, met de drie andere
delegatieleden uiteindelijk het
politiebureau mocht verlaten.
Het enige wat in beslag werd
genomen, was een rapport van
Amnesty International over de
toestand in Kosovo. „Dat was
toch een steen des aanstoots."
De Serviërs hebben volgens
Van der Laak last van 'het om
singelingssyndroom dat de hele
wereld tegen hen is'. „Met na
me het heilige land Kosovo,
waar de wieg van hun natie
staat, streeft naar onafhankelijk
heid. Dat is hun grote angst."
Kosovo is nog belangrijker voor
de Serviërs dan Bosnië, aange
zien ruim zes eeuwen geleden
de Turken het Servische leger
bij Kosovo Polje (Merelveld)
hebben verslagen, een neder
laag die de Serviërs tot op de
dag van vandaag blijkbaar nog
steeds niet hebben verwerkt.
Kan de Albanese meerderheid
in Kosovo in de toekomst niet
in opstand komen? Van der
Laak: „Dat is nu onmogelijk,
want de mensen bezitten niks.
Je zou de situatie dan moeten
vergelijken met de Palestijnen.
Dat zou betekenen, dat er een
Intifada-achtige vorm kan ont
staan. Maar dan krijg je ook on
middellijk het conflict met Ma
cedonië en met Albanië. Want
de grote Albanese gedachte, hoe
ver weg ook als realiteit op dit
moment, voel je toch wel in Ko
sovo met gesprekspartners van
Albanese huize."
Milosevic
Ter Laak meent dat de onder
drukking in Kosovo is toegeno
men omdat de internationale
gemeenschap de Servische lei
der Milosevic aan 'het paaien'
is. „Dat gebeurt om de Bosni
sche Serviërs te bewegen het
vredesplan van de internationa
le Contactgroep te accepteren.
Vandaar dat Milosevic erg wei
nig in de weg wordt gelegd wat
Kosovo betreft. Bovendien is er
een Servische weerstandsbewe
ging in Kosovo, die vindt dat
Milosevic, strenger moet optre
den in dit gebied. Ook dat is
nog eens een extra prikkel voor
de Servische leider om een har
dere etnische koers te volgen.
Een toenemende repressie ligt
dan ook duidelijk voor de hand,
met alle negatieve gevolgen
voor de Albanese bevolking in
dit gebied."
De martelingen in de cellen
van de politiebureaus zijn een
publiek geheim. Ook de vluch-
Religie
Ook al zijn de Albanezen in Ko
sovo moslim, van enig moslim
fundamentalisme is absoluut
niets te merken, meent Ter
Laak. Uit gesprekken met de lei
der van de moslimgemeen
schap - die verbitterd is over de
nationalistische houding van de
Servisch-Orthodoxe Kerk, maar
positief is over de dialoog met
de rooms-katholieken - is geble
ken dat de Albanese moslims
zeer terughoudend zijn met het
inbrengen van religie in de
strijd met de Serviërs.
„Het accent wordt eerder ge
legd op de Albanese identiteit
dan op de islam. Dat betekent
katholiek en moslim naast el
kaar. In Sarajevo bijvoorbeeld
wordt daarentegen nu meer de
moslim-identiteit geaccentu
eerd."
De situatie in Kosovo tekent
een levenssfeer die men eigen
lijk niet meer voor mogelijk
houdt in het moderne Europa.
Ter Laak bevestigt dit. „De Al
banezen zeggen dan ook: Koso
vo is het laatst bezette land in
Europa. En dat klopt ook."
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck
COLOFON
I Kiel Udil.
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majoor, Fr<
Nypels, Henk van der Post (ad|)
OMBUDSMAN: R.D. Paauw, tel. dag. 9.3
.30 uur 071-356215, of per post
zat. 10.00-12 00
HET WEER
Vorst Iaat op zich wachten
Het afgelopen etmaal begon de
winter steeds grotere delen van Eu
ropa te veroveren. Tot dusverre be
perkte de grootste kou zich tot
Rusland; in Moskou schommelt
het kwik al enkele dagen tussen -
15 en-25 graden. Boven Centraal-
Europa ligt inmiddels een laag
sneeuw, terwijl het kwik daar ook
overdag niet meer boven nul komt.
In de landen rond de Noordzee - en
met name in de kustgebieden -
wordt de winter wat vertraagd. De
zeewatertemperatuur is door de re
cente warmteperiode behoorlijk op
peil gebleven, zodat het in de kust
strook zelfs in de nacht nauwelijks
vroor. De zeer heldere, polaire
luchtmassa leverde wel mooie wol
kenplaatjes op. Boven zee onston
den een paar winterse buien, die in
het zonlicht een markante verschij
ning vormden met hun felwitte,
grotendeels verijsde vorm. Zo had
den de kustprovincies duidelijk an
der weer dan in het zuiden en oos
ten, waar mist en gladheid voor een
winters ongemak zorgden.
Een versterkend hogedrukgebied
heeft inmiddels bezit genomen van
het koude Europese continent. De
aanvoer van de Noordzee wordtfl
gesneden, zodat ook de kuststrf
onder een continentaal regime
komt met lichte vorst in de nac
en ochtend. De temperatuur ovj"»^
dag is de komende dagen afhan I I
lijk van eventuele hardnekkige M.1
mist, die in de koude nachten
wordt gevormd. Als de zon erbiji
komt, loopt het kwik in de midd,
uren nog op tot enkele graden tfKey1
ven nul. (sen
De 'harde kern' van het wintervye|^e
is de komende dagen voorbesteO'Pe
voor Midden- en Oost-Europa; %tra<
echte vorstperiode met schaatsfj
laat in nn7P streken nnp nn 7irh^UI1
bij. Neerslag wordt nog niet of q
welijks verwacht, maar de wind
steekt vanaf zaterdag wat op uiErdor
zuid of zuidwest, zodat het heef
leidel ijk weer iets zachter wordtjWv
de landen rond de MiddellandsLenc
2r twe<
Zee heerst puur depressie-v
met veel koude buien; een I
drukkern boven Italië geeft n
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
Noorwegen:
Half t
i tijd tot
tijd regen, in het binnen
land sneeuw. Tijdelijk veel
wind. Lichte stijging van
temperatuur; morgen
maxima van +5 graden
aan de kust tot plaatselijk
-3 langs de oostgrens.
het westen uit meer be
wolking en in het noorden
mogelijk wat sneeuw. Ge
leidelijk iets warmer met
morgen maxima tussen +3
rJ opku™,,»
i het noorden.
diking. Op
plaatsen droog. Middagtem-
peratuur rond het vriespunt.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Wolkenvelden, ook af en toe zon en op
de meeste plaatsen droog, 's Nachts
kans op mist. In Schotland bewolkt en
regenachtig. Maxima ongeveer 5 gra
den, in Ierland rond 8 graden. Morgen
België en Luxemburg:
Perioden met zon en droog. In de nacht
en ochtend hoge mistkansen. Middag-
temperatuur van 4 graden langs de kust
tot rond het vriespunt in de Ardennnen.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Geleidelijk afnemende neerslagkansen
en wat meer zon. In de nacht en och
tend kans op mist en gladheid. Middag-
temperatuur van 6 graden in Bretagne
tot rond het vriespunt in het binnenland.
Temperatuur op 1000 meter in de Voge
zen en de Jura ongeveer -5 graden.
Wolkenvelden en in het noorden en
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
30 40 10
20 10 10
n3 z3 zw3
VRIJDAG 23 DECEMBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 08.46 Zon one
Maan op 22.42 .MaarLO:
Waterstanden Katwijk
Weerrapporten 21 december 19 u
nenland kans op sneeuw. Aan de Costa
in het oosten misschien ook onweer. In
het zuiden vooral vandaag nog zonnige
perioden, vandaag maxima tussen 9 gra
den in het noorden en 18 in het zuiden.
Daarna flinke daling van temperatuur tot
3 graden in noorden en 15 in het uiter-
Canarische Eilanden:
Perioden met zon, maar ook enkele wol
kenvelden. Droog. Middagtemperatuur
ongeveer 21 graden,
Zuid-Frankrijk:
Veel bewolking en in het westen wat re
gen of motregen. In het oosten een en
kele bui en in de bergen kans op sneeuw
tot in de dalen. Aan de Middellandse-
Zeekust ook van tijd tot tijd zon en een
stevige Mistral. Naar het noorden toe la
gere neerslagkansen. Morgen op de
meeste plaatsen droog. Middagtempera
tuur m het laagland ongeveer 4 graden,
aan de zuid- en westkusten ongeveer 7
graden. In de Alpen veel wind en tempe
ratuur op 2000 meter hoogte ongeveer -
12 graden, in de Pyreneeën rond -8 gra-
Italië:
Half tot zwaar bewolkt en enkele re'gen-
of onweersbuien, in de bergen boven
1000 meter sneeuw, in de Alpen en Do
lomieten sneeuwgrens rond 00 meter.
In de bergen soms veel wind. In de loop
van morgen in het noorden afnemende
neerslagkansen. Koud met maxima van
5 graden in het noordelijke laagland en
ongeveer 14 in het zuiden. Temperatuur
in de Alpen en Dolomieten op 2000 me
ter ongeveer -11 graden.
Duitsland:
Droog en in de middag perioden met
zon. In de nacht en ochtend plaatselijk
mist en lichte tot matige vorst. Middag-
temperatuur in het laagland op de
meeste plaatsen iets boven nul. Tempe
ratuur op 1000 meter in de middelge
bergten ongeveer -6 graden. Op 1500
meter hoogte in de Duitse Alpen rond -9
graden.
Zwitserland:
Eerst nog veel bewolking en kans op wat
lichte sneeuw. Morgen droog en geleide
lijk meer zon. In de bergen veel wind.
Koud met een temperatuur op 2000
meter hoogte van ongeveer -12 graden.
Oostenrijk:
Vandaag veel bewolking en nu en dan
wat sneeuw. Morgen geleidelijk droog en
kans op zon. Temperatuur op 2000 me
ter ongeveer -12 graden.
Tsjechië en Slowakije:
Vandaag wolkenvelden en vooral in Tsje
chië nog af en toe sneeuw. Morgen op
de meeste plaatsen droog en in de och
tend kans op mist, 's middags mogelijk
wat zon. Overdag lichte vorst. Tempera
tuur op 1000 meter ongeveer -6 graden.
Mallorca half be
HEINZ
foe. Hes A MEewaoop CHOSTMAS
foR He's A Meggy tXOD CHRISTMAS
POR HE'S A MEggYSaOP j,
CHglHISTMAS
BOES
