Lankmoedige Ritzen treft
vooral de belastingbetaler
Europol moet voldoen aan eisen rechtsstaat
Feiten Meningen
Programma van
dijkverzwaring
op drijfzand
Halve
eeuw
Volksleger
Egypte zoekt nieuw
rol in Noord- Afrik;
WOENSDAG 21 DECEMBER 1994
Verwijten van studenten doen nogal vreemd aan
Hel maakt in dit land nogal wat uit wie iets
zegt. Sterker nog, er wordt eerder naar de
positie van de spreker gekeken dan naar
hetgeen hij heeft te melden. De minister
van economische zaken, Wijers, heeft het
afgelopen weekeinde voor werk aan de win
kel gezorgd van menige politicus. Liever ge
zegd werk gedurende de sluitingstijd van
winkels. Voor politici is de Winkelsluitings
wet al lang voltooid verleden tijd.
Wijers pakte min of meer langs zijn neus
weg het idee van de negatieve inkomsten
belasting weer eens op. Dat komt erop.neer
dat eenieder zonder inkomen, maar ouder
dan 18 en jonger dan 65 jaar maandelijks
een bepaald bedrag van de belastingsdienst
krijgt om in zijn minimale levensbehoeften
te voorzien. Daarnaast mag men tot een be
paald bedrag bijverdienen en wel netto
voor de betrokkenen alswel voor de op
drachtgever. Althans, zo heb ik dit idee uit
gewerkt in mijn boek 'De overheid als on
dernemer'. Wijers is daar heel wat minder
duidelijk over. Hij vindt het een interessan
te gedachte en denkt dat de invoering daar
van een kans moet krijgen, maar wel ge
spreid over een flink aantal jaren.
De charme van dit idee is de eenvoud.
Het welslagen ervan is echter afhankelijk
van een snelle, maar ook radicale invoering.
Radicaal omdat het alleen werkt indien alle
mensen die nu in de bijstand zitten en min
of meer gezond zijn in beginsel het recht op
bijstand verliezen. Zij moeten zich vanaf
dan redden met de negatieve inkomstenbe
lasting en met hetgeen zij bij weten te ver
dienen. Laat je de bij
stand intact dan gaat
daar weinig prikke
ling van uit om te
zorgen dat je bijver
dient tot tenminste
het sociale mini
mum.
Tegenover het af-
schaffen van de bij
stand voor de gezon
de mensen staat hun
recht om met werken
hun inkomen te kun-
PIM FORTUYN
medewerker
nen aanvullen tot het
sociale minimum.
Dat betekent dat in
dien zij daar zelf niet in slagen de overheid
hen werk tot dat bedrag moet verstrekken.
Het is echter de verwachting dat de meeste
mensen op eigen kracht of met behulp van
particuliere bemiddelaars werk weten te
vinden. De kosten van deze arbeid zijn im
mers zeer laag. Het komt neer op ongeveer
zevenhonderd gulden per maand netto
voor diegene die het werk verschaft.
Door het zo aan te pakken en door het
vooral te individualiseren kan een heel net
werk van uitkerings- en controle-instanties
worden opgedoekt. Grote delen van de so
ciale diensten kunnen verdwijnen, de
dienst studiefinanciering kan weg en ook de
arbeidsbemiddeling kan met minder men
sen toe. Op die manier komt een flink deel
van de twee miljoen mensen die nu aan de
kant staan en in beginsel in staat zijn in de
eigen kosten van het levensonderhoud te
voorzien weer aan de slag.
Wijers is over dit alles echter zeer ondui
delijk. Hij praat niet over de afschaffing van
de bijstand en nog minder over een snelle
en radicale uitvoering. Wordt het geheel in
gevoerd onder handhaving van het be
staande bestel dan is het alleen interessant
voor zwartwerkers. Die gaan er per maand
dan wel zo'n zevenhonderd gulden op ach
teruit, maar daar staat tegenover dat ze
vanaf dan legaal bezig zijn en dat kan aan
trekkelijk zijn. Voor de echte bijstandstrek
ker die er weinig of niets bij doet, is het
nauwelijks aantrekkelijk om de bijstand te
verlaten. Zo uitgevoerd is het idee al dood
voordat er een begin mee kan worden ge
maakt.
Maar zelfs deze vage uitwerking van het
plan door Wijers vermocht vele politici al in
de gordijnen te jagen. De Korte van de WD
zag er niets in omdat het allemaal veel te
duur zou zijn. Die kort liever op de uitkerin
gen zonder dat daar substantiële groei van
werkgelegenheid tegenover staat. Vreeman
van de PvdA is tegen, omdat het de koop
kracht van de minima zou aantasten en
premier Kok sluit zich daarbij aan.
Het werkelijke probleem bij dit idee zit
hem echter in een heel andere hoek. Een
hoek waarover niemand rept en waarover
angstvallig wordt gezwegen. Als het bestel
van negatieve inkomstenbelasting zou wor
den ingevoerd en aan de onderkant van de
arbeidsmarkt arbeid voorhanden is tegen
een netto bedrag van zevenhonderd gulden
in de maand, dan stort op termijn hel hele
loon- en salarisgebouw van de gevestigden
binnen ons arbeidsbestel in. Ondernemers
gaan immers heftig sleutelen aan dat ge
bouw om de arbeid zo goedkoop mogelijk
te maken.
In mijn boek zeg ik dat dit nu precies ook
de bedoeling is en ik vul opgemelde voor
stellen aan met het idee om alle arbeids
contracten van onbepaalde duur in de par
ticuliere en collectieve sector te vervangen
door contracten van beperkte duur, bij
voorbeeld vijf jaar, en meer dan thans
schaarste en overvloed op de internationale
arbeidsmarkt te laten meewegen in de
loonshoogte. Dat maakt Nederland weer
echt concurrerend op de wereldmarkt en
zorgt binnen de kortste keren voor een situ
atie van volledige werkgelegenheid, waarbij
eenieder dus weer aan de slag is.
De gevestigden, zoals de vakbeweging, de
werkgeversorganisaties, de PvdA en het
CDA alsmede delen van de WD zien daar
niets in. Die gaan liever door met het pro
gramma van dijkverzwaring op drijfzand.
De afloop staat ondertussen vast. Die dijk
dondert op enigerlei moment met veel ge
raas onder druk van de internationale con
currentie in elkaar. Het bij elkaar vegen van
de brokstukken kost ons dan in elk geval
heel veel meer.
Jo Ritzen heeft zichzelf flink in de nesten gewerkt. Vandaag draaft de minister in de Tweede Ka
mer op voor een nieuw debat over zijn plannen om de vijfhonderd miljoen bezuinigingen op het
hoger onderwijs op te schorten en in ruil daarvoor onder meer de collegegelden met duizend gul
den te verhogen. Al bijna twee weken lang worden dag in dag uit universiteiten en hogescholen
bezet door boze studenten, die zich door Ritzen verraden voelen. Niet de studenten zijn echter
het slachtoffer van Ritzens maatregelen, maar de belastingbetalers.
Voor een deel hebben de protesterende studenten na
tuurlijk gelijk. De man die in juli nog zei dat hij niet ver
der meer wilde bezuinigen op de studiefinanciering,
zette vervolgens zijn handtekening onder een regeerak
koord dat de studiebeurzen met nog eens een miljard
kort. En vervolgens zwichtte Ritzen voor de weigering
van de onderwijsbonzen om de eveneens in het paarse
akkoord overeengekomen vijfhonderd miljoen op het
hoger onderwijs te bezuinigen en sloeg hij daarvoor de
studenten nog eens extra aan via een collegegeldverho
ging-
Tegelijkertijd doen de verwijten van de studenten
vreemd aan. Zo schreeuwen ze van de daken dat Ritzen
de toch al met zoveel hobbels bezaaide weg voor
'arbeiderskinderen' naar het hoger onderwijs nog on
begaanbaarder maakt. Maar dat is nu net niet waar.
Volgens de plannen krijgen studenten van ouders met
een inkomen tot 64.500 gulden de collegegeldverhoging
geheel gecompenseerd en wordt die vergoeding vervol
gens afgebouwd tot hij bij 68.000 gulden ophoudt. Stu
denten met beter gesitueerde ouders moeten maar bij
hen aankloppen. En willen de ouders niet bijspringen,
dan kan de student meer lenen.
Ook over de studieleningen doen de studenten onnodig
dramatisch. Het is absoluut waar dat veel studenten na
hun studie bij 'Groningen' fors in het krijt staan, maar
de afbetalingsregeling is uiterst coulant. Ten eerste is
de terugbetaling afhankelijk van het inkomen. Wie na
zijn studie een goedbetaalde baan vindt - veelal dankzij
die studie - moet de schuld grotendeels terugbetalen.
Wie zijn studie niet in klinkende munt weet om te zet
ten, betaalt ook veel minder terug. En ten tweede ver
valt na vijftien jaar de dan nog openstaande studie
schuld.
Het enige dat Ritzen écht valt te verwijten, is dat hij zo
gemakkelijk is gezwicht voor de druk van de onderwijs-
bobo's. De universiteitsbestuurders schreeuwen al ja
ren moord en brand, maar vanuit diezelfde universitai
re wereld valt ook regelmatig te horen dat daar nog heel
wat dor hout valt te kappen. Gelukkig hebben de rege
ringpartijen besloten Ritzen nu ook die kant op te stu
ren met de eis dat ze voor eind januari een concreet be
zuinigingsplan van het hoger onderwijs op tafel willen
hebben.
Duizenden stud
ten legden uit p
test tegen de pl.
nen van ministe
zen het treinverl
rond Utrecht plé
FOTO GPD At\
Bij alle bezettingen mag niet worden vergeten dat niet
de student, maar de belastingbetaler uiteindelijk het
gelag betaalt. Een hoge opleiding is tegenwoordig
steeds minder een garantie voor een dikbetaalde baan,
zodat het in de lijn der verwachting ligt dat de hogere
studieschulden steeds vaker na vijftien jaar niet zijn af
betaald. Die worden dan kwijtgescholden, op kosten
van de belastingbetaler. In feite betaalt die op termijn
de huidige lankmoedige houding van Ritzen tegenover
de onderwijsbestuurders. Als iemand het recht heeft
om de barricade op te gaan, is het dan ook niet de
dent, maar de belastingbetaler.
HAARLEM SJAAK SMAKMAN
Hanoi De ene na de andere
schoolklas bezoekt dezer da
gen in Hanoi het legermuse
um. Het is er extra druk om
dat het morgen vijftig jaar' ge
leden is dat het Vietnamese
Volksleger werd opgericht.
FOTO EPA HOANG DINH
Door alle nationale opschudding rond
politie en justitie heeft het maar wei
nig opzien gebaard dat vorige week
internationaal een nieuwe stap is ge
zet in de bestrijding van de georgani
seerde criminaliteit. Europol, de poli-
tie-samenwerking tussen de landen
van de Europese Unie, wordt uitge
bouwd tot een zelfstandige politie
dienst met eigen opsporingsbevoegd
heden om internationale drughandel
en atoomsmokkel te kunnen aanpak
ken.
Terwijl in de Tweede Kamer werd ge
twist over de waag of de Nederlandse
politie er al dan niet bevoegdheden
bij moet krijgen, waren de bevoegd
heden voor Europol aan de orde op
de topconferentie van de Europese
Unie in Essen. Daar kwam het tot een
doorbraak: de in Den Haag gevestigde
drug-unit van Europol, die de kiem
zou moeten vormen van een Europe
se politiedienst in de trant van de
Amerikaanse FBI, krijgt er taken bij
op het gebied van de strijd tegen de
smokkel van nucleair materiaal, men
senhandel en uitwaspraktijken.
Tot dusver is de drug-unit, die onder
leiding staat van de Duitse politieman
J. Storbeck weinig meer dan een soort
Europese databank, een centrale
computer, ten dienste van de politie
van de EU-landen. Er worden daar
wel inlichtingen verzameld en uitge
wisseld, maar Europol mag niet zelf
onderzoeken instellen.
Deze situatie was vooral de Duitse
bondskanselier Kohl een doorn in het
oog. Hij pleitte eerder dit jaar al voor
een tot de tanden bewapende Eu
ropese FBI om, zoals hij het uitdrukte,
de oorlog te verklaren aan de interna
tionale misdaad. Op de top in Essen
beklaagde Kohl zich er als voorzitter
van de EU over dat er nog altijd niets
terecht was gekomen van het voorne
men de taken van Europol uit te brei
den. „Dit is een van de belangrijkste
opgaven van de Gemeenschap, want
de burgers van Europa verwachten
van de EU grotere veiligheid."
Andere landen koesteren echter nog
hun bedenkingen tegen een centraal
Europees politie-apparaat. Ook Ne
derland had bezwaren die vooral de
rechtsbescherming van de burgers
betreffen. De democratische controle
op een Europese politiedienst is een
punt van zorg. In eigen land zijn de
opsporingsbevoegdheden van de po
litie gebaseerd op het Wetboek van
Strafvordering waarin ook de rechten
van verdachten zijn geregeld. Er be
staat echter niet zoiets als een Euro
pees procesrecht.
Daarom stelde Nederland voorheen
de eis dat er eerst een verdrag moet
komen waarin zaken als rechtsbe
scherming en privacy worden gere
geld. In november heeft minister
Sorgdrager nog aan de Tweede Kamer
toegezegd dat Nederland zonder een
dergelijk verdrag niet zou instemmen
met nieuwe taken voor Europol.
Tijd ?ns de Eurotoo in Essen is de Ne-
GIJS
SCHREUDERS
juridisch
medewerker
derlandse regering echter gezwicht
voor de aandrang van Kohl. Duitsland
had ook bondspresident Roman Her
zog in stelling gebracht. Deze zei tij
dens een tafelrede tot de verzamelde
regeringsleiders, dat er eindelijk een
Europees antwoord moest komen op
de toenemende drughandel, witwas
praktijken en smokkel van nucleair
materiaal. Op deze terreinen mag Eu
ropol, zo is nu besloten, voortaan act-
viteiten gaan ontwikkelen.
Wat het door Nederland gewenste
verdrag betreft, dat een juridische ba
sis voor de nieuwe politiedienst moet
gaan vormen, is beloofd dat onder het
komende Franse voorzitterschap van
de Europese Unie een ontwerp zal
worden ingediend. Hoe hard deze
toezegging is, zal echter nog moeten
blijken, omdat juist Frankrijk weinig
moet hebben van Europese samen
werking op politie- en justitiegebied.
Zoals het er nu voorstaat, is de rp bts-
grond voor politie-activiteit van Euro
pol hoogst twijfelachtig. Niemand
spreekt tegen dat de bestrijding van
de georganiseerde criminaliteit een
internationale dimensie heeft en dus
ook grensoverschrijdende actie ver
eist. Maar niet ten koste van de
rechtsbescherming van de burgers.
Er valt een opmerkelijke tegenstelling
te signaleren. Aan de ene kant is er
grote trammelant over de bevoegdhe
den van de Nederlandse politie, maar
aan de andere kant krijgt Europol be
voegdheden zonder dat iemand zich
nog langer zorgen lijkt te maken over
de gevolgen daarvan voor de rechts
staat. In Nederland kondigt minister
Sorgdrager maatregelen aan om het
openbaar ministerie meer greep op
de politie te laten krijgen. Maar een
internationale politiedienst krijgt be
voegdheden waarvan de uitoefening
helemaal niet door het openbaar mi
nisterie kan worden gecontroleerd.
Het zou voor de hand liggen als de re
gering haar zorg over de rechtsstaat
ook blijft uitstrekken tot Europa. Te
genover bevoegdheden van de politie
horen rechten van de individuele bur
gers te staan. Ook Europol moet recht
doen aan het belang van een eerlijke
rechtsgang en bescherming van de
privacy. Hoe nodig een internationale
aanpak van de criminaliteit ook is, het
middel van een ongecontroleerde su
perpolitie zou op den duur wel eens
erger kunnen zijn~dan~de kwaal.
Sinds Anwar Sadat vrede sloot
met Israël heeft Egypte zich ge
koesterd in de internationale
aandacht die deze rol van vre
destichter het land opleverde.
Maar nu de andere Arabische
landen aan eigen vredesover
eenkomsten werken, wezen de
Egyptenaren dat er een einde
komt aan de miljardenhulp
waarop hun land de afgelopen
jaren kon rekenen.
Op zoek naar èen nieuwe lei
dersrol heeft president Mubarak
het oog naar het westen gericht
om te zien of zijn land wellicht
aansluiting kan krijgen bij het
Noordafrikaanse samenwer
kingsverband dat bekend staat
als de Maghreb-unie. Daartoe
behoren Algerije, Marokko, Li
bië, Mauritanië en Tunesië.
„De Egyptische politieke en be
stuurlijke elite raakt er steeds
meer van overtuigd dat Egypte
niet zal worden geroepen tot
een belangrijke rol in het nieu
we Midden-Oosten", zegt Nabil
Abdul Fatah van het Centrum
voor Politiek en Strategisch On
derzoek in Cairo. Dat is geen
vrolijk vooruitzicht voor het
dichtstbevolkte land in de regio,
dat zichzelf graag beschouwt als
de natuurlijke leider van de Ara
bieren.
De bekendmaking dat Egypte
aansluiting zoekt bij de Mah-
greb wekt bij veel Egyptenaren
twijfel en bij de andere Noord
afrikanen wantrouwen omtrent
Mubaraks bedoelingen. Tijdens
een recente Maghreb-conferen-
tie liet de Tunesische minister
van buitenlandse zaken, Habib
ben-Yahya, doorschemeren dat
er voor Egypte geen plaats is in
het blok. Doelend op culturele
verschillen tussen Egypte en de
andere Noordafrikaanse landen
zei hij: „Waarom willen de
Egyptenaren zich bij deze unie
aansluiten? Die is alleen voor de
mensen die couscous eten".
In de jaren vijftig en zestig voer
de Egypte onder leiding van
Gamal Abdel Nasser de Arabi
sche landen aan in oorlogen te
gen Israël en in het verzet tegen
de koloniale machten Groot-
Brittannië en Frankrijk. Het vre
desverdrag dat Sadat met Israël
sloot, leidde ertoe dat Egypte
voor jaren uit de Arabische ge
meenschap werd gestoten. Het
kostte de Egyptische president
ook zijn leven: twee jaar na de
ondertekening van het verdrag
werd hij door radicale moslims
vermoord.
van de VS wedesonderhant
lingen in het Midden-Oostt
begonnen, kreeg Egypte eei
centrale positie terug. Cairc
werd een onmisbare tussen
voor leiders van aartsvijand
als Israël en Syrië en gezant
van grootmachten die tusst
raël en de Arabische lander
den bemiddelen. Maar die i
begint al weer te vervagen r
Jordanië als tweede land ee
wedesakkoord met Israël hi
gesloten. Marokko en Tune
volgen eenzelfde lijn en het
op laag niveau al diplomatii
contacten met Israël aange
knoopt; en ook de PLO heel
met Israël een overeenkom:
gesloten. „Als Syrië ook nog
wedesverdrag met Israel tel
zal Egypte zich nog veel ver
afgeschoven voelen", zegt/
dul Fatah.
Labib Kamhawi, politicoloo
van de universiteit van Jord;
voorspelt dat Egypte ook na
de zijlijn kan worden geschi
door een uiteindelijke alliar
van Jordanië, Israël en de Pi
tijnen, die zich als 'de super
macht van de regio' kan oni
poppen. „Op het politieke v
is het behoorlijk gevaarlijk v
Egypte", zegt hij. „De meesi
haalbare keuze lijkt een allit
met de Mahreb-landen."
Daar denkt de Egyptische c<
lumnist Flelmi Nammar, vo<
malig voorzitter van de Unit
voor Arabische Samenwerki
anders over. De Unie werd i
1989 met Irak, Jordanië en J
men opgericht om tegenwic
te bieden aan de rijke olielai
den aan de Perzische Golf, r
viel uiteen tijdens de Golfcri
van 1990-'91. Nammar merl
op dat de Maghreb-landen
den geplaagd door economi
sche stagnatie en dat politie
geweld hun stabiliteit bedre
„Wat is de zin van aansluit»
bij een unie onder dergelijke
omstandigheden?"
Ondanks Mubaraks bezweri
dat hij 'geen ambities' heeft
binnen de Maghreb-unie, zi
veel Noordafrikanen toch b<
dat Egypte uit is op een leide
rol. De Tunesische politicolc
Hatim Salem ze^t dat Egypti
welkom is als het genoegen
neemt met een rol ven gelijk
„Maar als er andere bereken
gen achter zitten dan zullen
het verzoek om toelating no>
honoreren."
CAIRO SALAH NASRAWI
