'Serviërs willen bestand
en praten over vrede'
Buitenland
MOGEN ZE'M NU UITDELEN
Moskouse bevolking ziet Tsjetsjeense stadsgenoten als beesten
linton snijdt
uitgaven
an overheid
ZE HIER ALTIJD TEGENAAN KIJKEN,
Berlusconi roept op
tot strijd tegen Bossi
OP UW BEZ0RG(ST)ER KUNT U REKENEN.
EU bezorgd over kille
relaties met Moskou
Mbeki gedoodverfde
opvolger van Mandela
Mexicaanse opstandelingen
bezetten delen van Chiapas
jsdag 20 december 1994
5
ANP Algemeen Nederlands Persbureau
se Agentur GPD Geassocieerde Pers Dienst
Inter Press Service RTR Reuter UPI
ïll-
.mhtenaren leggen Turkije plat
anbul Werken is vandaag onmogelijk in Turkije. De ambte-
tren en semi-ambtenaren eisen dat ze zich mogen organiseren
°*volwaardige vakbonden en hebben daarom het werk neerge-
gd. De internationale telefoonlijnen zijn afgesneden, er is geen
)0 pjst, geen openbaar vervoer, geen school. Havens liggen plat,
)0 pchters doen geen uitspraak, in de ziekenhuizen worden alleen
iO p> patiënten verpleegd die in levensgevaar verkeren.
SO p
jj jjlelikopter VS was ver uit koers
>0 dashington De Amerikaanse helikopter die zaterdag neerkwam
iO p, Noord-Korea was ver uit koers. Het toestel bevond zich vol-
iO p;ns zijn laatste radiomelding zeventien kilometer ten noorden
iO p)n 'controlepunt 84' en daarmee boven Noordkoreaans gebied.
iO pit is vandaag vernomen van een woordvoerder van het minis-
I0 n r'e van defensie in Washington. De Noordkoreanen hebben de
eli neergehaald, waarbij een piloot de dood vond. De andere
^loot is nog in leven.
d pjoegoslavië-tribunaal begint in maart
^•[nhaag» Het VN-tribunaal ter berechting van oorlogsmisdadi-
P'?rs uit ex-Joegoslavië hoopt in maart in Den Haag te kunnen
P-bginnen met de eerste processen. Er zijn op dit moment veer-
P-en zaken in onderzoek, maar het is nog niet duidelijk hoeveel
P-barvan volgend jaar tot een rechtszaak leiden. Dat zegt Theo
15m Boven, de griffier die op 1 januari het tribunaal verlaat om
oogleraar te worden aan de universiteit in Maastricht.
JSP krijgt absolute meerderheid
pFiADe Bulgaarse partij BSP (ex-communisten) heeft bij de
erkiezingen van zondag een absolute meerderheid gehaald in
3g&t parlement. Dat hebben functionarissen van de verkiezings-
•••pmmissie na telling van 92 procent van de stemmen gezegd.
teen brood in hoofdstad Albanië
"•njrana Albanië kampt met een energiecrisis. Door gebrek aan
cgen staat te weinig water in de stuwmeren en draaien nog
naar weinig elektriciteitscentrales. De industrie blijft daardoor
Ijdelijk verstoken van stroom. Er was gisteren in de hoofdstad
^/irana vrijwel geen brood te koop, omdat de bakkers bij gebrek
Jan stroom hun ovens niet konden gebruiken.
teven mensen vriezen dood
ÉIn het weekeinde zijn in Moskou zeven mensen op
odgevroren. Dat heeft een functionaris van de gezond-
nst maandag gezegd. Alle slachtoffers waren alcoholis-
ndagochtend zakte het kwik in de Russische hoofdstad
bt min 25,5 graden, de koudste meting op die datum in hon-
;|jj||erd jaar, zo meldde Alexei Jakovlev, een woordvoerder van de
y Jussische weerdienst.
i ei
n feitsin uit ziekenhuis ontslagen
aoskou» De Russische president Jeltsin is gisteren ontslagen uit
Dje privékliniek waar hij een neusoperatie heeft ondergaan. Hij
rieeft zich teruggetrokken in een woning in een buitenwijk van
tloskou, waar hij enige tijd blijft om te'herstellen. Dit zal hem
ïiet verhinderen „zijn taken te vervullen", aldus een woordvoer-
""Hotelbrand: 17 mensen gewond
iirmingham Bij een brand in een hotel in het Engelse Birming
ham zijn vanochtend 17 mensen gewond geraakt, aldus de
i^jrandweer. Een jong meisje raakte levensgevaarlijk gewond toen
uit een raam op de tweede verdieping van het King's Hotel
iprong. De overige gewonden waren er minder ernstig aan toe.
be oorzaak van de brand is nog niet bekend.
FOTO AP MICHEL EULER
De Bosnisch-Servische leider Radovan Karadzic overlegt met ex-president van de Verenigde Staten Jimmy Carter.
NAVO wil troepen in Bosnië zwaarder bewapenen
De Bosnische Serviërs zijn bereid een onmiddellijk
staakt-het-vuren aan te gaan met de Bosnische moslims.
Bovendien willen ze praten over het vredesplan van de
contactgroep voor Bosnië (Verenigde Staten, Rusland,
Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië). Dit zei de
Amerikaanse oud-president Jimmy Carter die op per
soonlijke titel bemiddelt in het conflict gisteren na be
sprekingen met de Servische leider Radovan Karadzic in
diens bolwerk Pale bij Sarajevo.
sche regering.
Volgens het vredesplan van
de contactgroep moeten de Ser
viërs, die nu 70 procent van het
grondgebied van Bosnië be
heersen, terug naar 49 procent.
Kort geleden deed de groep een
concessie aan de Bosnische Ser
viërs door hen de mogelijkheid
te bieden een confederatie met
Servië te vormen.
Het Witte Huis liet zich eerder
maandag kritisch uit over op
merkingen van Carter dat de
PALE-DEN HAAG «Rtf-DPA-ANP-GPD
Carter zei dat het staakt-het-vu
ren volgens de Serviërs vanaf nu
moet gelden voor vier maanden
en eventueel langer. Zij bieden
ook onderhandelingen aan over
een algehele vredesregeling op
basis van het plan van de con
tactgroep. Dit moet op een we
derzijds overeen te komen
plaats en onder auspiciën van
de groep. Carter legt het voor
stel vandaag voor aan de Bosni-
Bosnische Serviërs vrede willen
en dat het Amerikaanse volk tot
nu toe 'voornamelijk één kant
van het verhaal' heeft gehoord.
Ook de Bosnische regering van
president Izetbegovic reageerde
geïrriteerd op Carters uitlatin
gen. „Hij schijnt niet goed inge
licht te zijn en hij volgt een weg
die zijn criteria voor mensen
rechten, waar hij befaamd om
is, in gevaar kan brengen."
De troepen van Unprofor in
Bosnië moeten met zwaardere
wapens worden uitgerust om
een 'geloofwaardiger' optreden
van de Verenigde Naties en
NAVO mogelijk te maken. De
militaire chefs van staven van
de NAVO-lidstaten die troepen
leveren aan Bosnië zijn gisteren
tijdens een conferentie in Den
Haag tot deze conclusie geko
men. De chefs sluiten hun bij
eenkomst vandaag af.
Met name de Fransen willen
lASHINGTON GPD
Ie Amerikaanse president Clin-
>n heeft gisteren een bezuini-
(ngsplan aangekondigd van 24
jiljard dollar (42 miljard gul-
en). Het plan is een logisch ge-
blg van de meer dan zestig
biljard dollar (105 miljard gul-
en) belastingverlagingen die
ij donderdag aankondigde,
liet de bezuinigingen die
Cerkomen op fors snijden in
overheidsuitgaven moe-
in die verlagingen worden be-
lald.
De Republikeinse oppositie
eft het vanaf 1 januari op be-
otingsgebied voor het zeggen
dat zij op 8 november de
mgresverkiezingen won. De
publikeinen beloofden toen
belastingen te verlagen en de
'erheidsuitgaven te verminde-
n, maar hebben nog geen en-
1 concreet voorstel op tafel
'egd. Clinton is hen nu voor
hoopt zo zijn gezicht te red-
len. De president liet weten dat
lorstellen voor nog eens vijftig
iljard dollar (87,5 miljard gul-
n) zullen volgen.
OMDAT
Scheuren in gelederen Lega Nord
Uw bezorg(st)er heeft het hele jaar
door maar één doel: zorgen dat
hij/zij üw brievenbus niet mist.
Binnenkort zal uw eigen bezorg-
(st)er aanbellen en een wens-
kaartje afgeven.
Op dat kaartje staat een brievenbus
afgebeeld. Daaraan herkent u dus
uw eigen, vertrouwde bezorg(st)er.
Andere kaartjes worden door de
bezorg(st)er van deze krant niet
uitgedeeld!
ROME EELCO VAN DER UNPEN
CORRESPONDENT
De Italiaanse premier, Berlusco
ni, heeft gisteren een voorschot
genomen op het kamerdebat
over de vertrouwenskwestie en
de moties van wantrouwen die
tegen zijn regering zijn inge
diend. In een TV-boodschap
verketterde de premier zijn coa
litiepartner Bossi en riep hij de
'Italianen met gezond verstand'
op te demonstreren tegen het
verraad van Bossi. Volgens de
premier pleegt de leider van de
Lega Nord met het verlaten van
de regeringscoalitie en het slui
ten van een akkoord met de op
positie een aanslag op de de
mocratie.
Berlusconi was gisteravond
ook bij een grote manifestatie in
Milaan die zijn partij Forza Ita
lia had georganiseerd om steun
te betuigen aan de in het nauw
gedreven premier. Na de ova
ties in ontvangst te hebben ge
nomen, herhaalde Berlusconi
de tekst van zijn TV-boodschap.
Met soms overslaande stem zei
BRUSSEL PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
De Europese Unie maakt zich
grote zorgen over de „duidelijke
verwijdering" die de afgelopen
maanden tussen Rusland en het
Westen is ontstaan. Vooral de
discussie over een snelle uit
breiding van de NAVO heeft de
relaties met Moskou „onnodig"
geschaad. Minister Van Mierlo
zei dat gisteren na afloop van
een vergadering van de minis
ters van buitenlandse zaken van
de Europese Unie in Brussel.
Op een speciale informele bij
eenkomst van de EU-ministers
van buitenlandse zaken in
maart in Frankrijk zal het beleid
ten aanzien van Rusland
„uitvoerig geanalyseerd en be
sproken" worden, kondigde
Van Mierlo aan. Daarbij moet
niet alleen de toetreding van
Oosteuropese landen tot de
NAVO en de EU aan de orde ko
men, maar ook het Russische
optreden in voormalige Sovjet
republieken.
Het huidige wapengekletter
van Moskou in Tsjetsjenië be
schouwt de EU vooralsnog als
een interne Russische aangele
genheid. „Maar dat blijft het al
leen, zolang ook de reactie van
Moskou binnen proporties
blijft. Overkill maakt van de si
tuatie op de Kaukasus iets waar
de hele wereld zich mee gaat
bemoeien", aldus Van Mierlo.
West-Europa schrok vorige
maand al van de duidelijke ver
killing in de betrekkingen met
Moskou, nadat president Jeltsin
in Boedapest een onverzoenlijk
'njet' had laten horen tegen uit
breiding van de NAVO. Rusland
vreest opnieuw te worden geï
soleerd door het westers militai
re bondgenootschap nu dat stu
deert op de voorwaarden waar
onder de voormalige Warschau-
pact-landen lid kunnen worden.
Die studie werd op aandrang
van de Amerikanen gestart; de
meeste Europese landen voel
den er al snel iets minder voor.
Van Mierlo zei „geen spijt" te
hebben van dat besluit, maar
erkende dat het „niet zo wijs is
geweest te suggereren" dat de
NAVO nu ook daadwerkelijk
snel landen als Polen, Hongarije
en Tsjechië zal opnemen. „Het
tijdstip van aankondiging was
provocerend voor Moskou.
Maar dat is al weer gekalmeerd
en we moeten natuurlijk niet
vergeten dat Jeltsin dit ook alle
maal voor zijn eigen doeleinden
gebruikt."
snel een einde maken aan de
aanhoudende vernederingen en
sabotage van de NAVO-opera-
ties in voormalig Joegoslavië.
Gijzelingen van blauwhelmen,
het 'aanstralen' van vliegtuigen
via luchtafweergeschut, bero
vingen en chantage zijn er aan
de orde van de dag. Grote zor
gen maken de militaire beleids
makers zich ook over de wijze
waarop blauwhelmen eventueel
uit het oorlogsgebied geëvacu
eerd kunnen worden.
De Franse minister Léotard
(defensie) heeft voorgesteld een
vrije route voor hulpkonvooien
van de kustplaats Split naar Sa
rajevo te forceren, de voedsel
konvooien elders in Bosnië be
ter te beschermen en de NAVO-
soldaten op de grond te her
groeperen en zwaarder te bewa
penen.
BLOEMFONTEIN RUNA HELLINGA
CORRESPONDENT
De nieuwe grote man van het
Afrikaans Nationaal Congres
(ANC) wordt Thabo Mbeki, de
als gematigd bekend staande
huidige ANC-voorzitter en
Zuidafrikaanse vice-president.
Het ANC-congres koos Mbeki
gisteravond tot vice-voorzitter
van de organisatie en daarmee
is hij de gedoodverfde opvolger
van Nelson Mandela. Mandela
werd gisteren herkozen als
voorzitter.
Daarmee is een definitief ein
de gekomen aan wat even een
ernstige machtsstrijd in het
ANC dreigde te worden. Enkele
maanden geleden ging de strijd
om Mandeia's opvolging tussen
Mbeki en de voormalige vak
bondsman Cyril Ramaphosa.
De 40-jarige Ramaphosa, voor
malig toponderhandelaar van
de mijnwerkersvakbond Num-
sa, geldt als vertegenwoordiger
van de radicalere binnenlandse
ANC-vleugel. Hij werd met na
me gesteund door een groep
linkse ANC-parlementariërs, die
Mbeki, die jaren in het buiten
land heeft gewoond, te conser
vatief vinden. Maar de ANC-lei-
ding had het dreigende dispuut
de afgelopen weken al gladge
streken en Mbeki werd gisteren
uiteindelijk zonder een enkele
tegenstem gekozen.
De 52-jarige Mbeki studeerde
economie aan de universiteit
van Sussex in Groot-Brittannië.
Hij verdiende zijn sporen vooral
als ANC-onderhandelaar. Mbeki
was in het verleden directeur
informatie van de organisatie
en een van de naaste adviseurs
van ANC-voorzitter Oliver Tam-
bo. In de jaren '80 leidde hij
ANC-delegaties die in Groot-
Brittannië twaalf geheime ont
moetingen hadden met zaken
lieden, politici en wetenschap
pers uit alle geledingen van de
blanke Zuidafrikaanse samenle
ving.'
Met zijn humor en zijn ele
gante optreden wist hij over het
algemeen het ijs te breken bij
zelfs de meest overtuigde aan
hangers van het apartheidsregi
me. Dat bleek vooral, toen hij
begin 1990 een ANC-delegatie
aanvoerde die in het Zwitserse
Locarno in het geheim onder
handelde met de Zuidafrikaan
se geheime dienst en zo de eer
ste officiële contacten met het
apartheidsbewind tot stand
bracht.
de premier dat degenen die in
maart van dit jaar hun stem
hebben gegeven aan de 'pool
van de vrijheid' worden verra
den en nieuwe verkiezingen het
enige alternatief zijn voor de
huidige crisis.
De kans dat het kabinet-Ber-
lusconi deze week valt, is zeer
groot. Gisteren werden door de
oppositiepartijen en de Lega
Nord drie moties van wantrou
wen ingediend. Lega-leider Bos
si zei dat 'het moment aange
broken is om te proosten'. Zijn
optimisme is gebaseerd op het
feit dat al 70 van de 103 Lega-le-
den van de Kamer van Afge
vaardigden de motie hebben
ondertekend en dat vijf Lega-
ministers hebben verklaard
klaar te zijn om hun ontslag in
te dienen.
Bossi riskeert alles en neemt
voor lief dat een minderheid uit
de partij zal stappen en zal
overgaan naar het kamp van
Berlusconi en diens 'post-fas-
cistische' partner Fini.
MEXICO Rtr-AFP
'Er is een indiaanse opstand aan de gang
vestigden dat.
De indiaanse beweging kwam
in opstand tegen het centrale
gezag. Daarbij vielen zeker 145
doden. Regeringstroepen leg
den na elf dagen vechten
een kordon rond de stellingen
van de opstandelingen en de
strijd werd noodgedwongen ge
staakt.
De rebellen eisen net als
begin dit jaar meer democra
tie, landhervorming, meer rech
ten voor aparte volken binnen
Mexico en ontmanteling van de
PRI, de Institutionele Revolutio
naire Partij, die het land al zo'n
65 jaar regeert. Een poging van
president Zedillo om te onder
handelen met de strijders, we
zen zij af.
Indiaanse opstandelingen in de
Zuidmexicaanse staat Chiapas
hebben 38 plaatsen in het ge
bied bezet. De rebellen van het
Nationale Zapatista Bevrijdings
leger (EZLN) lieten in een offi
ciële verklaring weten dat zij de
strijd hebben hervat en 'dat in
het zuiden van het land een in
diaanse opstand aan de gang
is'. De Zapatista's zijn door het
kordon gedrongen dat het rege
ringsleger om hun bolwerken in
de jungle had gelegd. De strij
ders die op 1 januari van dit
jaar in opstand kwamen kon
digden gisteren aan dat hun
troepen aan het oprukken zijn.
Functionarissen in Chiapas be-
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Kleine Fatima kwam maandag hui
lend thuis. „Teef, rot op naar
Tsjetsjenië, ga daar maar vechten",
hadden klasgenootjes tegen haar
geroepen. En toen ze zich ging be
klagen bij de onderwijzeres, rea
geerde die nauwelijks.
Moeder Fatima en vader joeni,
beiden net veertig, zitten achter de
ijzeren toegangsdeur van hun Mos
kouse flat te dubben over wat ze
moeten doen aan het leed van hun
tienjarige dochter. Sinds 1976 wo
nen ze in Moskou en tegen een ra
cistisch grapje zijn ze best bestand,
maar ja, die kinderen zijn nog zo
weerloos.
Hoewel, de achtjarige Hassan is
vastbesloten wraak te nemen. Wijs
me die gosers maar eens aan, had
hij tegen zijn zusje gezegd. „Een
Tsjetsjeense man hè, voor niks
bang", grinnikt vader Joeni trots.
„Altijd bereid om zijn familie te be
schermen."
Maar om de Russisch-Tsjetsjeen-
se oorlog nu ook op school te gaan
voeren, nee, daar voelt de moeder
niets voor. „Ik ben later met de on
derwijzeres gaan praten. Ze had
van m'n dochtertje niet begrepen
dat het om een racistische scheld
partij ging. Ze beloofde dat ze er
alsnog in de klas over zou praten.
Ik denk dat ik het daar maar bij
laat", verzucht ze.
Het probleem wordt er echter
niet minder door. De Tsjetsjeense
gemeenschap in Moskou naar
schatting 50.000 mensen voelt
zich opgejaagd. „Ze bekijken ons
als beesten", zegt zakenman Joeni.
„Jij bent vorige week nog in Tsjets
jenië geweest, zeg nou zelf, zijn wij
van die wilde dieren?", vraagt Fati
ma, terwijl ze nog een kippepoot
naast de koolsla op m'n bord
schuift.
De beroemde (en tijdrovende)
Kaukasische gastvrijheid heeft de
Russen nooit verleid tot enthou
siaste liefdesbetuigingen voor de
bergvolkeren. De Kaukasiërs, van
nature handige zakenlui, werden
met jaloezie bekeken. Jaloezie is dé
voedingsbodem voor haat.
Het was al heel gewoon om elke
Kaukasiër voor 'zwarte' uit te
schelden. En dat de Tsjetsjenen
niet willen deugen, geboren gang
sters zijn, dat weet elke Rus abso
luut zeker. Maar sinds Jeltsin z'n
troepen naar het rebelse republiek-
je stuurde, is het ook officieel be
leid.
Pantserwagens en militaire pa
trouilles bewaken de toegangswe
gen naar Moskou. Bij bedrijven en
'strategische gebouwen' staan
eveneens geüniformeerde mannen
met de Kalasjnikovs in de aanslag.
Het ministerie van binnenlandse
zaken en de geheime dienst FSK
komen iedere dag met waarschu
wingen voor 'terroristische aansla
gen' van wraakbeluste Tsjetsjenen.
Joeni: „Vorig jaar oktober ging
het ook zo. Toen had de Tsjetsjeen
Chasboelatov ruzie met Jeltsin en
kwamen er ook gewapende pa
trouilles op straat. Het gaat nu net
zo. Je wordt aangehouden als je
met je auto door de stad rijdt.
Naast de auto, benen uit elkaar,
fouilleren. Auto doorzoeken. En als
ze niks vinden, ben je verdacht. „Je
bent Tsjetsjeen, en rijk, waarom
heb je niks bij je", roepen ze dan.
Ik trek dan de portemonnee om
van alles af te zijn. Maar nu is het
me ook al een paar keer overko
men met vrouw en kinderen in de
auto. Dat is niet leuk, nee."
Uiterlijk heeft Joeni weinig van
het stereotiepe beeld van de
'Tsjetsjeense mafioso'. Geen trai
ningspak, geen gouden kettingen,
geen gouden tanden, maar een
doorsnee-man met stekelig zwart
haar in een T-shirtje en vrije-tijds-
broek. Maar voor de rest voldoet
Joeni wel degelijk aan het image:
hij rijdt Volvo, zit in de im- en ex
port, verdient goed.
Hij trekt z'n visitekaartje. Is nog
uit de Sovjet-tijd, toen hij namens
het ministerie van buitenlandse
handel in staatszaken zat. „Toen
was ik een gerespecteerd man, nu
word ik als een misdadiger be
schouwd."
Maar weggaan uit Moskou, terug
naar Tsjetsjenië, als het allemaal
nog erger wordt? Fatima: „Waar
moeten we heen? In Tsjetsjenië is
geen werk, krijgen we geen huis,
we moeten hier wel blijven". Joeni:
„Ik ben pas in Nederland geweest.
Zakenreis. Nederland, dat lijkt me
wel wat. Maar ja, daar zitten ze na
tuurlijk ook niet op me te wach
ten".
Het echtpaar volgt de ontwikke
lingen in het moederland op de
voet. En is blij dat het nog maar
een jaartje in de flat woont. „De
meeste buren kennen we niet En
zij ons niet. Dat komt nu goed uit",
zegt Fatima. En dan, met die angst
die nog voortkomt uit de Sovjet-
tijd: Noem onze achternaam alsje
blieft niet. Straks worden we her
kend en krijgen we last.
Joeni bemoeit zich absoluut niet
met politiek. Doedajev of Jeltsin,
hij vindt ze allebei niks. En als ze
ruzie hebben, is dat alleen maar
slecht voor de zaken.
Drie bestuursleden van Dajmogk
(Vaderland), de 'Moskouse vereni
ging voor Tsjetsjeens-Ingoesjeti-
sche cultuur* bevestigen dat er veel
Joeni's rondlopen in Moskou.
Voorzitter professor Moechadi Is-
raëlov: „We hebben hier een infor
matiecentrum en worden het
meest gebeld door mensen die wil
len weten hoe het in hun geboorte
dorp gaat. Of we iets over familiele
den hebben gehoord. Wraakacties?
Nee, zeker niet".
Bestuurslid Magomet Dzjigircha-
nov ergert zich wild aan het beeld
dat de media, in navolging van de
staatspropaganda geven. „We zijn
niet alleen misdadigers en poten
tiële terroristen, maar ook islami
tische fundamentalisten. En ook
dat beeld klopt niet. Net als in Rus
land heb je ook bij ons na de val
van het communisme een opleving
van de religie gehad. Maar fanatie
ke moslims, nee, dat zijn de Tsjets
jenen zeker niet".
De vereniging, die via een relatie
een kamertje heeft in het gebouw
van staatsoliemaatschappij Rosneft
is absoluut niet pro-Doedajev. Is-
raëlov: „Wij zijn voor Tsjetsjeense
onafhankelijkheid, en tegen over
heersing. Dat geldt voor vrijwel alle
Tsjetsjenen". Die onafhankelijk
heid kan, zegt Dzjigirchanov, ook
binnen de Russische Federatie
worden beleefd. „Tsjetsjenië ligt nu
eenmaal niet op de maan, je moet
realistisch zijn", zegt hij. Maar de
haat tegen de Tsjetsjenen moet
verdwijnen.
