'Een avondje uit moet goed zijn'
Haags Omniversum tien j'aar jong
Toekomstige jeugd niet naar theater, ouderen wèl
Kabul en Katwijk
op tentoonstelling
Cultuur Kunst
Jazzmusici boos over
verdeling subsidie
Klucht TIG traag op gang
Stoel Harpenau in de lucht
23
chef annemiek ruygrok, 071-356471plv -chef jan rijsdam, 071-356472
WOENSDAG 14 DECEMBER 1994
- Bronkhorst ijvert voor toneel in Noordwijkse Huis Ter Duin
Een zaal in het prestigieuze hotel Huis Ter Duin in
Noordwijk, die in een mum van tijd tot een theater is om
te bouwen. Op deze manier moet de badplaats weer een
bruisend theaterleven krijgen. Althans, als het aan W.
Bronkhorst, voorzitter van de Sociaal Culturele Raad
Noordwijk, ligt. „Als mensen een avondje uitgaan, willen
ze dat meteen goed doen. Een prima ontvangst en ruime
parkeergelegenheid. Dat kan allemaal bij dit hotel."
Het theater moet terug in Noordwijk. „En we denken ook aan filmfestivals", aldus culturele raad-voorzitter Bronkhorst. foto holvast/mark lamers
noordwuk marco van pelt
Na het ter ziele gaan van K&O
e Noordwijk, vorig jaar, probeert
Bronkhorst de ingesukkelde
theateractiviteiten nieuw leven
in te blazen. Samen met een
aantal leden van de vroegere
Stichting Kulturele Activiteiten
Noordwijk (SKAN) heeft hij een
werkgroep opgericht die de mo-
)r gelijkheden onderzoekt. Mu-
ziek, toneel, dans en cabaret; dit
alles moet volgend seizoen weer
Je op de Noordwijkse planken te
zien zijn. „Misschien zelfs wel
film", aldus Bronkhorst. „Maar
dan meer in de vorm van festi
vals."
De werkgroep heeft zich de
les van K&O Noordwijk goed in
de oren geknoopt. Na een ja
renlang tekort op de begroting,
besloot de gemeente de subsi
die voor deze stichting stop te
zetten. Het geld is echter wel in
de pot blijven zitten. Dat bete
kent dat er, met een jaarlijkse
n subsidie van een halve ton, nog
100.000 gulden gereserveerd is
voor podiumkunsten. Een be
drag dat Bronkhorst wil gebrui
ken om het theaterleven weer
i op te starten.
Budgetbewaking is volgens
Bronkhorst de sleutel voor een
sluitende begroting. „Die was
bij K&O niet altijd even opti
maal", aldus Bronkhorst. Vol
gens hem is het nodig per voor
stelling te bekijken of 'zij bin
nen het budget valt'. Zo niet,
dan zijn er maatregelen nodig.
„Zoals een stroppenpotop
pert Bronkhorst. „Dan heb je
een reserve om je tegen een
slecht lopende voorstelling in te
dekken."
De voorzitter van de Sociaal
Culturele Raad heeft de begro
ting van K&O nauwkeurig onder
de loep genomen. Eén van zijn
conclusies was dat een halve
ton subsidie niet genoeg is om
goed te kunnen functioneren.
Bronkhorst heeft een schatting
van 100.000 gulden gemaakt.
Hij stelt één ding duidelijk. „Het
is niet zo dat we per se dat be
drag nodig hebben. We zijn ons
er wel van bewust dat een sub
sidie van 50.000 gulden te wei
nig is. Je hebt aanmerkelijk
meer nodig. Dat kan hoger uit
pakken dan een ton, maar net
zo goed lager."
Weinig
Bronkhorst wil ook iets aan het
aantal voorstellingen per sei
zoen doen. K&O organiseerde
er negentien. „Te weinig", vindt
de voorzitter van de Raad. „Ze
ker voor enige continuïteit en
herkenning bij het publiek."
Bronkhorst denkt aan dertig
voorstellingen. Hij gaat daarbij
uit van 4000 bezoekers per keer.
Met een subsidie van een ton
betekent dit een gemeentelijke
bijdrage van 25 gulden. „Dat is
echt niet veel", oordeelt Bronk
horst, „zeker niet als je eens om
je heen kijkt."
Wat er volgens Bronkhorst
dan nog ontbreekt is een ge
schikte lokatie voor de podium
kunsten. Dat is nu net het pro
bleem van Noordwijk. De zalen
die K&O gebruikte, de Rank en
de Kuip, staan bekend als ruim*
ten met een slechte ambiance.
Door zalen in hotels te gebrui
ken, wil Bronkhorst daar veran
dering in brengen. De huurkos
ten pakken dan wel hoger uit.
„Een zaal in Huis Ter Duin kost
zo'n 5500 gulden per dag. Maar
dan heb je wel een zaal met
sfeer." Bronkhorst denkt ook
aan hotel Oranje. „Maar Huis
Ter Duin heeft al een regieka
mer. In Oranje moet je meer
opbouwen." De voorzitter ver
wacht dat de hotels wel willen
sponsoren om de kosten te dek
ken. „Ze staan daar niet afwij
zend tegenover."
De werkgroep buigt zich nu
over de plannen van Bronkhorst
en maakt een plan van aanpak.
Voorlopig valt er voor de leden
niet veel meer te doen dan
wachten op de politiek in
Noordwijk. Die vergadert deze
maand over de voorstellen.
Bronkhorst: „Ik hoop dat de
partijen positief zijn over de
subsidie, die dus aanmerkelijk
meer moet zijn dan een halve
ton. Eigenlijk gok ik op sponsors
vanuit Noordwijk. Met de steun
van alleen de gemeente lukt het
niet."
katwuk
Beelden van de Afghaanse
hoofdstad Kabul en van Kat
wijk en omgeving zijn te zien
op een tentoonstelling in het
Katwijkse Huize Callao. Wet
houder Van Mierlo opent
morgenmiddag de expositie
van de Afghaanse beeldend
kunstenaar Abdul Samay
Masoud, die voor het publiek
van 16 tot en met 23 decem
ber is te zien.
De 34-jarige Masoud
vluchtte in 1992 met zijn ge
zin uit het door oorlog geteis
terde Afghanistan en woont
nu in Katwijk, een plaats die
tal van schilders heeft geïn
spireerd. Behalve zijn herin
neringen aan Kabul, waar hij
woonde, legde Masoud ty
pisch Katwijks taferelen vast.
amsterdam anp
Ontevreden jazzmusici zijn gis
teravond een bestuursvergade
ring van de Stichting Jazz en
Geïmproviseerde Muziek (SJIN)
in Nederland binnengedrongen
om hun ongenoegen te uiten
over het beleid van de SJIN.
De muzikanten, verenigd in
de groep De Verontruste Musi
ci, verwijten de SJIN vooral een
bureaucratische organisatie te
zijii, die geen duidelijk beleid
heeft en die de inbreng die jazz
musici kunnen hebben, volledig
negeert.
De SJIN heeft aangekondigd
haar beleid te willen herzien. De
Verontruste Musici hebben daar
geen hoge pet van op, omdat
het de stichting volgens de gele-
Zo is er op de expositie een
panorama van Cleyn Duin
naast een Afghaanse kame-
lenmarkt te zien en hangen
gesluierde vrouwen naast een
klompenmaker.
Masoud, die eigenlijk
beeldhouwer is en enige jaren
aan de kunstfaculteit van de
universiteit van Kabul was
verbonden, hoopt ooit een ei
gen atelierruimte tot zijn be
schikking te krijgen om zich
weer op de beeldhouwkunst
te kunnen toeleggen.
De expositie, georganiseerd
door de Stichting Vluchtelin
genwerk Katwijk, is op werk
dagen van negen tot vijf uur
geopend. In de maand janua
ri is de tentoonstelling in de
openbare bibliotheek van
Katwijk tijdens openingsuren
te bezichtigen.
genheidsgroep aan een samen
hangende visie voor een toe
komstig beleid ontbreekt. Ook
zijn de jazzmusici kwaad dat zij
nog steeds niet weten hoe het
nieuwe subsidiesysteem, dat op
1 januari ingaat, er precies uit
ziet.
De verhouding tussen de SJIN
en de muzikanten is al jaren
moeizaam. De stichting wordt
verweten niet actief te werken
aan een betere positie van de
jazz in Nederland.
De SJIN zou zich moeten in
zetten voor een verbetering van
de podia in het land, waar de
outillage vaak beneden peil is.
Ook zou de stichting bijvoor
beeld actiever met gemeenten
moeten proberen jazzconcerten
tot stand te brengen.
Geert Geertsma solliciteerde elf jaar geleden
naar de functie van bedrijfsleider van het te
openen Omniversum. Na een halfjaar werd
hij verplicht directeur te worden van dit di
gitale planetarium en ruimtetheater in Den
Haag. Tien jaar na de opening loopt Geerts
ma er nog even enthousiast rond als des
tijds, ook al slokt de verdrievoudiging van
de toiletten zijn eigen kantoorruimte totaal
op en moet hijzelf verkassen.
'Leerzaam kan ook leuk zijn', is het motto
van het Omniversum. Het doel is de weten
schap populariseren. Geertsma: „Het gaat
om de effecten en de boodschap samen.
Wij willen de mensen serieus meenemen in
deze wereld en in andere werelden. De be
zoekers zitten ook in vaste, comfortabele
stoelen. Maar soms lijkt het wel eens alsof
de zaal of de stoel beweegt. Daar heb je
geen goedkope effecten voor nodig door de
mensen te laten staan, waardoor ze kunnen
omvallen." De historie van dit Omniversum
begint eigenlijk in januari 1976. Toen
brandde het Zeiss-planetarium (uit 1934),
in de koepel van het oude pand van de
Haagsche Courant, af. De uitgeversfamilie
Sijthoff, uitgeverij Sijthoff Pers en de ge
meente Den Haag namen toen het initiatief
tot een nieuw planetarium plus ruimtethea
ter.
Het was een gewaagd experiment, want
niemand wist of een dergelijk theater het
een jaar, vijf jaar of nog langer zou volhou
den. Het Omniversum in Dep Haag was im
mers pas het eerste in Europa. Nu zijn er in
dit continent twaalf en wereldwijd 120.
„Met zo'n 450.000 bezoekers per jaar, uit
binnen- en buitenland, is dit een echte at
tractie geworden."
Het Omniversum is een waar continube
drijf met zes tot twaalf shows per dag (van
10 tot 22 uur), zeven dagen per week. De al
lereerste show was 'Het Grote Barrière Rif.
Nu kan gekozen worden uit programma's
als 'Antarctica', 'The Secret of Life', 'Flight
of the Aquanaut' en 'Is daar iemand?' Alleen
in niet-drukke perioden is er een rustdag
(op maandag). Op zo'n vrije maandag en 's
nachts wordt alle apparatuur nagekeken en
schoongemaakt. Zonodig worden er nieuwe
apparaten ontwikkeld.
Geertsma: „Wij brengen nu 'Destiny in
Space'. Van die film verwachten we erg
veel. Daar word je een echte ruimtevaarder
van. Op kosten van de Nasa 60 miljoen
dollar zijn camera's mee de ruimte inge
gaan die de spaceshuttle ook van buitenaf
in beeld brengen, met op de achtergrond de
aarde. Eind volgend jaar is onze tweede
grote eigen co-produktie klaar, getiteld
'Stormchaser'."
Het Omniversum zoekt ook zelf nog
ruimte, omdat het planetariumprogramma
nu nog gekoppeld is aan de hoofdshow in
de reuzekoepel. „Een aparte zaal voor het
planetarium, dat is een grote wens van ons.
Dan kun je de bezoekers meteen na aan
komst onderdompelen in beeld en geluid
en haal je de wachttijden weg". Geertsema
raadt mensen dan ook aan niet op een re
genachtige dag het Omniversum te bezoe
ken.
Het Zuidelijk Toneel haalt Bel
gische toeschouwers op 20 de
cember per bus naar Roosen
daal om daar een voorstelling
bij te wonen van Splendid's. Vo
rige week verbood de Belgische
overheid het stuk vanwege het
wapengebruik. Daardoor zijn
vier voorstellingen niet doorge
gaan. Het verbod kwam overi
gens pas nadat het Nederlandse
gezelschap het stuk al zeven
keer in België had gespeeld.
In Splendid's van Jean Genet
wordt veelvuldig gebruik ge
maakt van pistoolmitrailleurs.
Er worden losse flodders mee
afgevuurd. Splendid's verhaalt
hoe enkele gangsters en een
overgelopen politieman een
meisje gijzelen. In de uitvoering
komen nogal wat gewelddadige
en seksuele scènes voor.
Famke Jansen nieuwe James Bond-girl
rotterdam De Nederlandse Famke Janssen is uitverkoren als
blikvangende tegenspeelster van James Bond in het nieuwe bio-
scoopavontuur 'Goldeneye'. In de zeventiende Bond-film speelt
de 24-jarige Famke Janssen de rol van de Russische Natalya die
de Engelse meesterspion (voor het eerst vertolkt door de Ierse
acteur Fierce Brosnan) moet verleiden om hem vervolgens te
kunnen doden. Deze week begonnen in Londen de voorberei
dingen van 'Goldeneye', die zich voor een belangrijk deel in de
voormalige Sovjetunie afspeelt en waarvan de première voor
eind volgend jaar staat geprogrammeerd. Het centrale thema is
de Russische mafia, die Natalya als geheim wapen hanteert.
Noordwijker als Mondriaan
amsterdam Doorgaans is hij butler van beroep, maar morgen
verschijnt de Noordwijker Eisbrand Holtjer als Mondriaan bij de
opening van de tentoonstelling over het atelier van de schilder
in de Amsterdamse Beurs van Berlage. „De gelijkenis met Mon
driaan was zo groot dat een castingbureau mij voor deze rol
vroeg", aldus Holtjer die het weer eens wat anders vindt dan het
serveren van een thé complet.
Toezicht d'Ancona op Volkenkunde
leiden» Voormalig wvc-minister en nu Europees parlementslid
Hedy d'Ancona is benoemd tot voorzitter van de Raad van Toe
zicht van het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden. Het
museum wordt op 1 januari 1995 zelfstandig en de Raad van
Toezicht krijgt dan een belangrijke taak als controlerend advies
orgaan.
Barry White in Ahoy'
rotterdam Barry White komt met zijn Unlimited Orchestra op
zondag 26 maart voor een eenmalig concert naar Nederland. De
reusachtige zanger is gespecialiseerd in sensuele ballades. We
reldberoemd werd White met nummers als 'Walking in the rain
with the one I love', 'let the music play' en 'You're the first, the
last, my everything'. Kaarten zijn vanaf zaterdag te koop op de
bekende voorverkoopadressen.
Water en culinaire kunst
regio Het water van het Groene Hart is het thema van Rob
Schoenmakers' schilderijen die tot 1 januari te zien is in de bi
bliotheek aan het Thorbeckeplein in Alphen. Water speelt ook
een hoofdrol bij de Teken- en schilderclub Jacobswoude. De le
den exposeren hun visie op het riviertje de Drecht in restaurant
Jacobswoude in Leimuiden. Zeer divers werk is te zien in het ge
meentehuis Leiderdorp waar vijf leden van de plaatselijke
Kunstkring tot 27 januari hun werk tonen. In de foyer van het Ai-
phense Parktheater zijn culinaire pastels te zien van Jeanne
Johns. De van origine Amerikaanse kunstenares is een enthou
siaste kok en maakte tekeningen bij de recepten die ze kreeg van
vrienden en kennissen.
Belgen na verbod
toneelstuk
naar Nederland
Amsterdam Zo'n dikke twee meter boven het plaveisel zweeft deze stoel van Patty Harpenau aan het
Amsterdamse Rokin. Het is één van de veertien kunstwerken die deel uitmaken van De Kerstbomenpara
de in de hoofdstad. De expositie in de buitenlucht is tot 4 januari te bewonderen.
FOTO MARCEL ANTONISSE/ANP
Over tien jaar zitten er minder jongeren in de the
aters in Amsterdam. Dat komt omdat er in het
jaar 2005 minder jongeren zijn, èn omdat de
groep 18- tot 30-jarigen meer allochtonen bevat.
Die zijn over het algemeen lager opgeleid en gaan
daardoor minder naar het theater dan hun hoger
opgeleide leeftijdsgenoten.
Dat blijkt uit een onderzoek van het Amster
damse Bureau voor Onderzoek en Statistiek dat
maandag in het Soeterijntheater in Amsterdam
werd gepresenteerd. Opdrachtgevers voor het
rapport waren de gemeente Amsterdam, het mi
nisterie van ondertvijs, cultuur en wetenschap
pen, de Stichting Ondersteuning Allochtonen
werk Amsterdam, het Soeterijntheater en het Am
sterdamse Uitburo.
De daling van de bezoekers is niet voor alle po
dia gelijk. Voor Carré, de Stadsschouwburg en het
Muziektheater varieert de afname van 10 tot 12
procent. De Melkweg laat een verlies van 2 pro
cent zien. De cijfers zijn voor de theaterdirecteu
ren overigens niet zorgwekkend, omdat de groep
van 51- tot 64-jarigen, enorm stijgt. Dat zijn over
het algemeen hoogopgeleide, welgestelde men
sen, die veelvuldig op theaterbezoek gaan.
Onderzoekster Zosja Berdowski kreeg bij de
presentatie kritiek van onder meer het CDA-
raadslid Spit. De conclusie dat de allochtonen in
het jaar 2005 nog steeds een onderwijsachter
stand hebben, trok hij in twijfel. Als het al zo is,
moet je dan niet meer in het onderwijs investe
ren?. Berdowski vond van niet. De afgelopen tien
jaar is volgens jaar voor miljarden guldens be
steed aan onderwijs. „Dat is weggegooid geld,
want het opleidingsniveau van allochtonen is niet
gestegen."
Norman de Palm van de allochtone theater
groep Cosmic Illusion noemde het rapport „ver
ontrustend" voor iedereen die zich met onderwijs
bezighoudt. „Het moet het onderwijssysteem in
rep en roer brengen. Het is schokkend, een po
tentiëletijdbom."
toneel
recensie'susanne lammers
Voorstelling Drie meisjes gevraagd door
Toneelvereniging Tot Ieders Genoegen
Gezien: 12/12, Leidse Schouwburg, Lei-
Als je vijfenzestig wordt, kun je
helemakl niet breken met de
traditie. Toneelvereniging Tot
Ieders Genoegen, opgericht in
1930, speelde dan ook weer de
december-klucht Drie meisjes
gevraagd.
Het draaide allemaal om een
wat elitaire moeder (Alie Zeil-
stra) van drie wereldvreemde
zonen, die haar gezeglijke
schatjes wel eens aan de vrouw
zal brengen. Ze hebben er ten
slotte de leeftijd voor. De oudste
is al vijfendertig, en wat erger is,
sterrenkundige. Ton Barnhoorn
zette een vertederende Emanu
el neer, een effectieve kruising
tussen professor Zonnebloem
en geheim agent Jansen. De
middelste zoon Adriaan, ge
speeld door Jean-Paul Bonnet,
is een epigoon van Raoul Hync-
kes en schildert zoals deze
dooie muizen en schedels. Ben
jamin Julius (door de expressie
ve Nico Jacobs hilarisch gety
peerd) is een bioloog met als
enige interesse en specialisatie
spinnen. Het wordt dus tijd om
in te grijpen: ma bestelt een ge
zelschapsdame om die aan de
oudste te koppelen. De rest zal
dan vanzelf wel volgen.
Maar moeders kunnen nu
eenmaal niet ingrijpen in de
keuze van hun kroost, zeker niet
als de zaken nog ingewikkelder
gemaakt worden door dames
die incognito door het huis hol
len als dienstmeisje of tuin
vrouw. Of door een lastige
dochter van een oude vriendin,
die eens ernstig en vermanend
moet worden toegesproken en
te werk worden gesteld in de
stoffenhandel van de heer des
huizes.
Mama vindt haar personeel
duidelijk te min voor haar ge
niale nakomelingen, maar papa
(John Donkers) denkt heel an
ders over deze frisse meiskes.
Ze zijn aardig, zien er leuk uit
en weten bovendien die stijve
harken te ontdooien. En dat In-
grid uiteindelijk verliefd raakt
op de 'verkeerde zoon' zal hem
ook worst wezen. En natuurlijk
krijgt hij uiteindelijk gelijk: aan
het slot zijn er alleen maar ge
lukkige stelletjes.
Het was jammer dat het stuk
zo traag op gang kwam, het
duurde ook wel even voordat ie
dereen er werkelijk 'in' was. Pas
in het laatste bedrijf kreeg het
vaart, maar dat is eigenlijk te
laat.
Romer vervangt
geblesseerde
Rijk de Gooyer
amsterdam gpd
De acteur Piet Römer is aange
trokken als vervanger van Rijk
de Gooyer in de voorstelling
'Relapsus' van Orkater, het
nieuwe stuk van Wim T. Schip
pers. De Gooyer raakte eerder
dit jaar ernstig geblesseerd bij
een val van een dak. Volgens
een woordvoerder van Orkater
is zijn heup inmiddels genezen,
maar verloopt het herstel van
zijn armblessure een stuk tra
ger.
„Hij heeft nog steeds pennen
in zijn armen en kon niet op tijd
klaar zijn voor de repetities", al
dus de woordvoerder. „Het was
wel even paniek in de tent,
maar gelukkig hebben we Piet
Römer bereid gevonden hem te
vervangen."
De première is op 26 januari
in' de Toneelschuur in Haarlem
en daarna volgt een tournee.
'Relapsus' is op 9 en 10 maart in
de Leidse schouwburg te zien.
Het stuk gaat over drie genera
ties. De vader wordt nu ge
speeld door Piet Römer en Wim
T. Schippers zelf neemt de rol
van de zoon voor zijn rekening.
Olga Zuiderhoek heeft in het
stuk een relatie met de vader.
