Ondernemer vaak door over vrijhandelszone
eigen schuld failliet
Economie Beurs
DINSDAG 13 DECEMBER 1994
6)ll
ECONOMISCH KORT
SEAT, de Spaanse dochteron
derneming van Volkswagen,
halveert dit jaar het verlies van
1,8 miljard mark uit 1993. Vol
gens Seat-topman Llorens moet
er zeker nog twee jaar bij zijn
onderneming worden gesa
neerd. De kosten zijn tot nu toe
verlaagd met 20 procent. Alleen
al op de loonkosten is 19 pro
cent bezuinigd. Voor het ko
mende jaar moet de produktie
bij Seat worden uitgebreid met
40.000 tot 355.000 auto's.
NEDERVEEN PREFAB, een
bouwbedrijf met in totaal 120
medewerkers is failliet. De on
derneming is in financiële pro
blemen geraakt door een schuld
van ruim zeven miljoen gulden
bij de belastingdienst en het So
ciaal Fonds Bouwnijverheid.
Curator Van der Hel praat met
een aantal bedrijven over de
mogelijke overname van Neder-
veen Prefab. Het is nog onbe
kend voor hoeveel werknemers
een baan beschikbaar blijft. De
firma heeft volgens de curator
een orderportefeuille van vijf
tien tot twintig miljoen gulden.
De vakbonden wijten de onder
gang van Nederveen Prefab aan
een falende leiding.
ZUID-KOREA heeft voor de
eerste keer sinds 1992 weer in
gestemd met zakenreizen van
bestuursleden naar Noord-Ko
rea. Seoul gaf zaterdag zes on
dernemingen, waaronder Sams
ung en Hyundai, toestemming
de communistische noorderbu
ren te bezoeken. Naar verluidt
bekijken de bedrijven daar het
huidige investeringsklimaat en
de mogelijkheden voor het ope
nen van een eigen vestiging.
DE CENTRALE BANK van Oek
raïne heeft een nieuw bankbiljet
in omloop gebracht. Het papier
vertegenwoordigt een waarde
van 500.000 karbovanets, wat
momenteel ongeveer 8,15 gul
den is.-De invoering werd nood
zakelijk door de fikse inflatie.
Eerder dit jaar introduceerde de
bank biljetten van 100.000 en
200.000 karbovanets.
Klein bedrijf controleert kredietwaardigheid klant niet Amerika begillt OVerleg
Ondernemers, vooral de kleine, zijn doorgaans zelf in ho
ge mate schuldig aan een faillissement van hun bedrijf.
Het handelsinformatiebureau Graydon constateert dit na
een onderzoek naar de oorzaken van een groot aantal
faillissementen. Het bureau stelt tegelijkertijd vast dat
het jaar 1994 zal worden afgesloten met een totaal van
rond de 6600 faillissementen, even veel als in 1993.
te lang afwachten of het mis
schien weer beter zal gaan, zo
meent de faillissementsonder
zoeker Blom van Graydon. „De
markt verandert snel, maar on
dernemers blijken daar niet of
nauwelijks op te reageren."
Graydon verwacht voor 1995
een daling van het aantal win
kels dat het loodje moet leggen.
De herstellende economie leidt
den haag gpd
Volgens Graydon controleren
kleinere ondernemers hun klan
ten vaak niet of nauwelijks op
kredietwaardigheid te controle
ren. Hierdoor ontstaat bij een
aantal bedrijven een crisis die
vaak tot faillissement leidt.
Zelfs als zich een bedrijfscrisis
voordoet, blijven ondernemers
tot hogere bestedingen door de
consument. De kans dat een
winkel failliet gaat, wordt daar
door kleiner. Door de daling van
het aantal winkelfaillissementen
zal ook het totale aantal geval
len waarin een onderneming
bankroet wordt verklaard, klei
ner worden. Graydon verwacht
dat het van de 6600 in 1994 zal
teruglopen naar 6000 in 1995.
Het bureau laat zich bezorgd
uit over de jaren daarna. Vanaf
1996 komen de branche-eisen
voor zo'n 80 branches te verval
len. Velen zonder vakkennis
zullen dan het zelfstandig on
dernemerschap opzoeken en
het aantal faillissementen zal
toenemen.
In 2005 moet in geheel Amerika
een vrijhandelszone gelden. De
gesprekken hiervoor beginnen
in januari. Dat zijn de 34 rege
ringsleiders en staatshoofden
uit Noord-, Midden- en Zuid-
Amerika tijdens hun driedaagse
topontmoeting In Miami over
eengekomen.
In het handelsverdag willen
de landen afspraken maken
over verlaging van invoerrech
ten, over een groei van de han
del in goederen, dienstverlening
en landbouwprodukten. over
bescherming van het intellectu
eel eigendom en ook over de
rechten van werknemers.
„De vrijhandelszone moet de
850 miljoen inwoners vooral
meer banen, inkomsten en een
betere levenstandaard bren
gen", beloofde gastheer Clin-
Theezakjes Lipton voor de rechter ])S{Y] maakt SUperlichte ailtO-neUS Van plastic
new york Rtr-anpheeft gekopieerd. De ronde Jc
Theepakker Thomas Lipton,
onderdeel van het Unilever-
concern, staat in de Verenigde
Staten een rechtszaak te wach
ten. Concurrent Tetley, eigen
dom van de Britse onderne
ming Lyons, is naar de rechter
gestapt omdat Lipton zijn han
delsmerk voor ronde theezakjes
zou hebben geschonden.
Tetley is uit op een schade
vergoeding van ruim tien mil
joen dollar. Of die wordt toege
kend, is een zaak van de rechter
in New York. Tetley zegt dat
Lipton het ontwerp illegaal
heeft gekopieerd. De ronde
vorm van de theebuiltjes is niet
functioneel, maar is een wille
keurige, ongewone manier van
herkenbaarheid, aldus de Britse
theeproducent.
In de aanklacht staat verder
dat Tetley miljoenen dollars
heeft gespendeerd aan adver
tenties om zijn thee boven die
van de concurrentie uit te laten
springen. Lipton heeft eerder de
betreffende thee als inferieur af
geschilderd, maar maakte vol
gens de Britse theepakker in
1993 een draai van 180 graden
en begon toen zelf met de ver
koop van ronde theezakjes.
DSM heeft een kunststof neus voor een in
serie te produceren personenauto ontwik
keld, die 30 procent lichter is dan het front-
chassis van een gewone auto. Dat werd gis
teren bekendgemaakt in Parijs. Daar pre
senteerde een aantal Europese fabrikanten
de resultaten van het gezamenlijke onder
zoeksproject Mosaic.
Het Mosaic-project werd geleid door
Renault. De Franse autofabrikant wilde we
ten of de dragende constructie van een auto
(het chassis) in de toekomst beter uit kunst
stof, staal of aluminium vervaardigd kan
worden. Het met glasvezel versterkte po
lyester van DSM won met straatlengte voor
sprong van aluminium en staal. Het chassis
heeft geen last van roest en is veiliger bij
botsingen. Hoewel Renault problemen
heeft om snel over te schakelen op de radi
caal andere produktie-techniek, liet Ren-
ault-woordvoerder Matholion wel door
schemeren dat volgend jaar op de Autosa
lon van Geneve de eerste resultaten al te
zien zullen zijn.
Voor DSM is de proef met Renault geen
reden zich tot samenwerking met de Franse
fabrikant te beperken. De Limburgse che-
miefabrikant heeft al contacten met diverse
andere Europese automakers die de tech
niek zouden willen toepassen. Volgens
DSM kan niet alleen het front, maar het he
le auto-chassis het beste uit glasvezelver-
sterkt-polyester gemaakt worden.
DSM-projectleider Adriaens zou het liefst
samen met DAF Special Products een puur
Nederlandse kunststof-bestelauto maken.
Technisch is het volgens hem geen pro
bleem. De bestelauto-fabriek zou een (rela
tief lage) investering vergen van 500 tot 600
miljoen gulden en er zouden wellicht tien
duizend banen mee geschapen kunnen
worden. Volgens Adriaens is zijn idee in
Den Haag gunstig ontvangen. Polyester is
volgens hem prima spul: „Kijk maar naar de
Trabants: die rijden na dertig jaar nog
rond".
ton. De president van de Vere
nigde Staten verwacht dat de
vrijhandelszone voor zijn land
een verdubbeling van de export
naar Zuid-Amerika betekent,
wat een miljoen nieuwe banen
oplevert.
Het samenwerkingsverband
moet ook dienen om de demo
cratieën op het continent te ver
sterken en om vraagstukken als
terrorisme, corruptie, het
milieu, het drugverkeer en het
witwassen van zwart geld aan te
pakken. De landen kwamen on
der meer overeen dat loodhou
dende benzine in het jaar 2000
op het hele continent is verbo
den. Deze brandstof is nu al in
de VS niet toegestaan.
Zolang de vrijhandelszone
van Alaska tot Vuurland nog
niet in werking is getreden,
breiden de landen de reeds be
staande handelsverdragen uit.
Begin dit jaar trad het Noor-
damerikaanse handelsblok,
Nafta, van Canada, de VS en
Mexico in werking terwijl in
Zuid-Amerika een aantal lan
den is verenigd in Mercosur. De
Nafta-landen nodigden zondag
Chili uit lid te worden.
Het enige Amerikaanse land
dat niet aan de topontmoeting
deelnam was Cuba. Dat is geen
democratie, zo oordeelden de
VS. Clinton sprak evenwel de
hoop uit dat bij de volgende bij
eenkomst van Amerikaanse lan
den, in 1996 in Bolivia, een 'vrij
en democratisch Cuba van de
partij is'.
IRIS ziet lagere
rente dan RABO
De rente zal in 1995 wat dalen,
waardoor aandelen- en obliga-
tiekoersen weer de weg om
hoog zullen inslaan. Dat voor
spelt het Institute for Research
and Investment Services (Iris),
een onderzoeksinstituut van
de RABObank Nederland en
de Robeco Groep in zijn jong
ste prognoses voor 1995.
De lange rente zal komend
jaar volgens Iris dalen van 7,5
procent nu tot 6,75 procent en
daarna weer aantrekken tot
circa 7,5 procent. De korte
rente (tot drie maanden) staat
eind 1995 op 5,5 procent tegen
5,35 procent momenteel.
Daarmee zitten de Rotter
damse onderzoekers opmer
kelijk genoeg ruim onder de
ramingen van hun collega's in
het RABObank-hoofdkwartier
in Utrecht. Ook hebben ze een
optimistischer beeld van de
aandelen- en obligatiemarkt in
1995. RABObank-topman
Wijffels sprak woensdag in zijn
'Visie op 1995' over een licht
oplopende lange rente van nu
7,5 procent 'tot boven 8 pro
cent aan het einde van 1995'
en een geldmarktrente van
5,35 procent momenteel tot 6
procent ultimo 1995.
De glazen bol van Iris leidt
ongeveer tot dezelfde conclu
sies als die van De Nederland-
sche Bank (DNB). Centrale-
bankpresident Duisenberg
oordeelde woensdag de voor
ziene rentepercentages van de
RABObank 'iets aan de hoge
kaat'.
BINNENLANDSEAANDELEN
7020.00 7060,00
BUITENLANDSEAANDELEN
MEEST ACTIEVE FONDSEN
03/01/94 54.00
12/12/94 90.20
06/12/94 42,30
26/04/94 179.10
05/01/94 32,50
07/01/94 62,60
13/05/94 173,70
14/09/94 104,00
01/02/94 14,50
26/01/94 13,90
20/12/93 65,50
25/01/94 41,40
07/12/94 202,50
29/08/94 43,60
07/03/94 68,50
05/01/94 72,10
04/08/94 40,00
52,60 29/09/94 41,20
215,40 11/02/94 184,60
56,00 16/11/94 47,6C
83,00
93,50
94,70
06/10/94 60,50
27/06/94 110,80
15/12/93 53,10
15/12/93 191,00
05/10/94 34,30
20/06/94 65,50
05/04/94 195,40
21/12/93 130,40
27/06/94 17,20
16/03/94 14,50
07/10/94 73,50
07/10/94 45,80
15/12/93 253,00
15/12/93 72,90
02/06/94 77,00
15/12/93 48,20 48,50
85,30
89,50
57,20
13/05/94 47.70
27/06/94- 46.10
29/08/94 38,10
09/02/94 70,80
22/04/94 38,50 15/12/93 42.50 42,
08/02/94 178,40
29/04/94 42,00
02/09/94 151.1
27/06/94 194.00
13/12/93
13/12/93 171,00
133,50 02/02/94 101,20 21/06/94 122.30
73,10
76,40
81,20
73,20
45,60
254,30
73,40
76,40
81,50
76,00
46,70
51,30
194,00 194,10
Noteringen bijgewerkt tot 1100 uur
VERKLARING DER AFKORTINGEN
op openingskoers
hj hoogste koers in 12 mnd.
Ij laagste koers in 12 mnd.
vk vorige koers (slotkoers)
Ik laatste koers
c exclaim
d ex dividend
e gedaan en bieden
f gedaan en laten
g bieden en ex dividend
h laten en ex dividend
k gedaan en laten ex dividend
I gedaan en bieden ex dividend
ho hoogste koers
la laagste koers
stopkoers
OVERIGE OBLIGATIES
32,20 32,40 aab61/494
7,66 107,90 108,30
8.07 101.60 - 101,30
- 100,85 100,90
7.29 99,90 99,50
7.30 104,80 104,80
6,82 103.70 103.40
6.76 100,80 100,60
95,50 - 95,30
7,45 100,30 100,30
98,30 97,90
95,60 inb bb 5 93-91
7.04 98.20 98,20 meesp693
103.35 102,80
STAATSLENINGEN
106,04 105,85
100,90 100,75
99,97 99,80
99,10 98,95
100,70 nl 61/4 871-9:
98,95 nl grb 3 l/2h
99,00 98,80 nl grb 3 l/2v
107,60 107,30 nl63/4 78-98
100.59 100,55 nl 63/4 85-95
104,20 103.90 nl 61/2 89-99
(1181/492-071-11 103,85 103,40
nl 81/4 92-071-11 103.85 103,40
101,60 101.40
101,60 nl 61/4 86-95
100,35 100.25
99,90 99,80 nl grb 21/2(1
95,70 95,60
99,65 99,50 ?ng7X3'X,
97,22 96,90 bnB7 9303
l(X)!o6 lOoioi W 93-08
99,60 99,40 bng 65/8 93-01
88,37 88,18 bng61/4 93-00
99Ï50 99Ï50 dsm992;9-
6,91 103,70 103,50
- 102,90 102.45
7,11 100,30 100.00 -
6,99 93,60 93,40
4,22 104,10 - 104,20
101,30 101,00
7,36 103,40 102.90
6,85 102,90 102,85
- 98,90 98,85
6,94 103,50 103,10
99,30 98,60
89,80 rabo 67/8 94-9!
6,80 99,60 99,45
7,69 108,65 108,50
6,79 98,30 98,30
96.90 96.70
7,75 101.70 100.80
99,30 shv 93-8 90-1II
5,88 103,85 103,65
6.87 104,10 103,95
6,54 101,70 101,65
6,73 101,60 101,80
7,74 94,30 93,90
7,04 98,00 98,00
- 99,85 99,95
7.63 107,00 107,50
7.95 100,30 100,30
sns gr 7 93-03
strflam87lions
swO i Dn «(.g. 73/4 92
7,56 107.40 106,90
i9,90 vsb gr 81/2 92-99
91,65 91,45
86.10 86,10
92,30 92,40
86.00 85,60
6,71 101,40 101,40
7,80 104,00 103,90
96.00 95,80
6.95 100,45 10015-
7,03 103,20 103,10
6,94 101,70 101,50 austro hung.f.
OPTIEBEURS
o99 60,00 12
i 52,50 10 1,60
50,00 25 3,7
5,00 20 2,10
r 35,00 10 2,20
dec 190,00 14 13.3i
dec 200,00 10 24,3'
5 9,70 a 9,50
:p 185.00 12
jl 125,00 26 13,0
n 145,00 10 15,5
145,00 10 16,0
5 2,20 a 2,00
i 98,00 55 0,7
o96 17,00 32
:c 400.00 22 6.0
ian 405,00 25 8.20
ian410.00 262 5.50
ian 430.00 53 0,90
096410.00 10 40,00 a
0,00 307 5,20
2,50 60 1,20
5,00 35 2,70
!b 4,75 10 0,24 a
:c 710,00 20 8,50
:c 730,00 28 0,80
in 770,00 20 1,70
in 800,00 275 0,70 a
:c 710,00 71 3,30
0,00 15 44,00 b
EDELMETALEN
21.130-21.730
21.100-21.700
23.330
23.300
CQNTANTVREEMDGELD Ke
nsetnark(lOO)
anse frank (100)
leksedr. (100)
angkongdlr.(lOO)
pon (100)
11.(100)
do(100)
19.25 23.25
15.62 16,12
BELEGGINGSFONDSEN
83,90 83,50
201,20 200,90
delta lloyd dlr
delta lloyd inv
delta lloyd mix
delta lloyd rent
56,30 56,30 hoogehuyshypf.
0 10,90
0 60,70
60,50 60,90
152,60 152,60
83,50 83,50
irgcnkglc: tu-;
ingbnkoblig.fds
ing bnk rentegr f
mg bnkspaard
mg bnk verre ooster
156.40 156,30 eng.holl.2epr.
5,00 5,00 eng.holi trust
43,90 43.50 envir growth f.
241,00 241.00
6.60 -
234,40 233,00
10.60 10,60 mtereff warrant
20,20 20,20 intereff.yen value
37,00 37,00
93,10 92.70 japan convertible f.
102,20 101.80 jap md alpha yen
104,30 104.10 jap.sect.rot yen
50,00
91,60 92,20
99,50 99,90
51,00 50,90
1226,00 1226,00
72,60 71,60
malaysiacap f
xa e&l gulden rente
xae&l kapit.markt
xa e&l portfolio 3
7,66 90,50 90,35
- 100.10 100,00
7.81 95,20 95,00 -
- 114,50 115.00
7,84 100,10 99,50
7,61 106.30 106,00
7.79 92,00 91,60
7.41 104,10 104,00
7.05 99,50 99,25
bi.dividend!
colon.growthsh
92,90 92,50 gaf am.obl.f.
93,20 92,90 gaftfr.liq.f, t
118,00 118.00 gafdmliq.f.i
119,20 118,90 gaf dm obl.f.
93,00 92,90 gafjap.liqf.ee
102.90 102.70 gaf jap oblf e<
21,50 21,50
93,20 93.20
31,40 31,40
55,70 55,70
122,50 122,50
103,95 rg nettorente f.
54,65 technology fund
15,30 tg petroleumhaven
115,50 tokyo pac.hold
128,90 tokyo seaboard
17,00 tolsteeg, beleggmij
55,30 vsb liq groei'
27,80 vsb rente fonds
105,80 105,80
61,40 61,20 f
132,00 131,20
110,40 110,20
88.50 88.50 g
83.30e 83.30 R
29,10 29,00
50,40 50,50
225,00 225,00
32,00 32,00 -
43,70 43,90
100,20 100,20
97.00 97.00
92.90 92,90
92,00 92,10
125,50 125.50 postbank aandelenf. 56,90 56,70
95,00 95,00 rentalent 170,00 169,70
86,00 86,00
45,50 45,50