'Dansen is de nieuwe wereldtaal'
'Onze naam wekte de lachlust op'
Cultuur&Kunst
Wandelende huizen bij Cellini
Pianoduo geeft zonnig recital
Sadee maakt beeld Lisse
Vervalste Jawlensky in
Boymans-Van Beuningen
DINSDAG 13 DECEMBER 1994
chef annemiek ruygrok. 071-356471, plv -chef jan rijsdam.071-356472
Exultate Deo tweemaal op tv
voorschoten Het christelijke oratoriumkoor Excultate Deo uit
Voorschoten is komende weken tweemaal op televisie te bewon
deren. De eerste uitzending is op zondag 18 december bij de
plaatselijke omroep tussen 17.00 uur en 18.00 uur en toont een
repetitie-avond. De EO zendt op 21 december 'Promise of
Christmas' uit waarin Exultate Deo met nog drie andere koren te
zien is.
Zwitserse kunstenaar Bill overleden
zurich» De Zwitserse schilder, beeldhouwer en architect Max
Bill is vrijdag overleden. Dat heeft zijn familie gisteren bekend
gemaakt. Bill, dié 22 december 86 zou zijn geworden, overleed
kort na onwel te zijn geworden op de Berlijnse luchthaven Tegel,
waar hij het vliegtuig naar zijn woonplaats Zuerich had zullen
nemen. Hij was een van de pioniers van de concrete kunst uit de
jaren dertig. Zijn schilder- en beeldhouwwerk was volledig ab
stract. Bill was ook actief in de politiek onder meer als parle-
ments- en gemeenteraadslid.
Schip en motor in Rotterdam
rotterdam In het Maritiem Buitenmuseum aan de Leuvehaven
in Rotterdam is de expositie Schip - Motor geopend. De ten
toonstelling gaat over de motorisering in de binnenvaart. Het
museum wil met deze presentatie een brug slaan tussen de his
torische schepen in de museumhaven en de machines en moto
ren in de loodsen.
Katharine Hepburn stopt met filmen
washington De 87-jarige actrice Katharine Hepburn stopt met
filmen. Dit meldde het Amerikaanse blad TV Guide gisteren.
Hepburn zei het tegen actrice Swoozie Kurtz, die haar nichtje
speelt in de film One Christmas. Gevraagd naar de achtergrond
van haar besluit zei de actrice: „Heb ik niet lang genoeg ge
werkt?" Hepbum trad tijdens haar in 1932 begonnen filmcarriè
re op in 44 films, waarvan de bekendste zijn Philadelphia Story,
The African Queen en On Golden Pond.
Miljoen bezoekers Phantom
den haag De miljoenste kaart voor de musical The Phantom of
the Opera is gisteren verkocht. De voorstelling wordt sinds au
gustus vorig jaar onafgebroken zeven keer per week gespeeld in
het Scheveningse Circustheater. Op 30 december is de 500e
voorstelling. De belangstelling voor de musical is zo groot dat er
nu al kaarten tot en met maart volgend jaar verkocht zijn. Henk
Poort (Phantom), Els Bongers (Christine) en Peter De Smet
(Raoul) spelen de hoofdrollen. Plaatsvervangers voor de figuren
van Phantom en Christine, respectievelijk Ben Cramer en Maai
ke Widdershoven, nemen enkele voorstellingen per week voor
hun rekening.
Pianist Van Renesse overleden
bussum In zijn woonplaats Bussum is zaterdag de pianist Geor
ge van Renesse overleden, zo heeft de familie bekend gemaakt.
De in het Zeeuwse Zaamslag geboren Van Renesse werd 85 jaar.
Tot de hoogtepunten in zijn loopbaan als (internationaal) con
certpianist hoorde een toernee met de beroemde violist Yehudi
Menuhin. In Nederland kreeg Van Renesse onder meer bekend
heid door zijn instructieve praatjes over muziek met vergelijkin
gen van verschillende uitvoeringen van een werk.
Janet Jackson eenmalig in Ahoy'
rotterdam De Amerikaanse zangeres Janet Jackson geeft dins
dag 21 maart een eenmalig concert in het Rotterdamse Ahoy'.
De zangeres, die naast songwriter en danseres sinds kort ook ac
trice is en debuteerde in de film Poetic Justice, brak in 1990 door
met haar Rhythm Nation Tour tijdens drie concerten in Ahoy'.
Haar meest recente album met de hit That's the way love goes
dateert van 1993. De kaartverkoop begint aanstaande zaterdag.
Kinderkunst bij Expressie 70
alphen aan den run In Expressie 70 in Alphen is tot zaterdag 24
december een tentoonstelling te zien van kinderen tussen de 6
en 12 jaar. De jeugdige exposanten volgden cursussen tekenen,
schilderen en pottenbakken bij het creativiteitscentrum. De re
sultaten zijn maandag tot zondag te zien tussen 10.00 en 12.00
uur en maandag tot donderdag van 14.00 uur tot 16.00 uur aan
de Cornelis Geellaan 2.
Nieuwe cursussen bij Ars
leiden Ars Aemula Naturae in Leiden begint in januari met de
cursussen aquarelleren en modeltekenen. Onder meer techniek,
kleur, vorm, grondbeginselen en anatomische verhoudingen ko
men aan de orde. De cursussen zijn voor zowel beginners als ge
vorderden. Voor informatie en aanmelding: Ars Aemula Natu
rae, Pieterskerkgracht 9, telefoon 140784.
Newyorkse housegroep Deee-Lite treedt op in Amsterdamse Marcanti
Housemuziek. Daar ga je lekker van uit je dak. Al dan
niet met de hulp van een pilletje. En met politiek heeft
het al helemaal niets te maken. Wie er zo over denkt,
heeft vast nog niet met Lady Kier van gedachten gewis
seld. Ze is de altijd stijlvol geklede zangeres van het Ne
wyorkse housetrio Deee-Lite. Vier jaar geleden had de
groep wereldwijd een monsterhit met 'Groove is in the
heart'. Nu heeft Deee-Lite een nieuwe cd en donderdag
staan ze op het podium van het Amsterdamse Marcanti.
amsterdam «jacob haagsma
'Dewdrops in the garden' is
wellicht minder expliciet poli
tiek dan voorganger Infinity
within' maar dat betekent niet
dat de groep lichtzinniger is ge
worden. „We schreven onze vo
rige plaat ten tijde van de Golf
oorlog", vertelt Lady Kier. „Het
was een grimmige tijd, de men
sen waren moe van twaalf jaar
Reagan en Bush. Bovendien
was er censuur. De enige ma
nier om onze meningen uit te
dragen was in de muziek. We
zijn altijd positief en opbeurend
geweest in onze teksten. In de
punktijd was alles grimmig en
pessimistisch, maar die hou
ding vond ik niet erg produktief.
Toen we in 1986 de groep be
gonnen, besloten we dat we het
op de tegenovergestelde manier
aan gingen pakken".
„Dansmuziek lijkt misschien
a-politiek maar het zit anders.
Op de dansvloer is een dialoog
aan de gang, die de intellectuele
retoriek voorbijgaat. Het is een
heel primair deel van je wezen:
je hartslag. Je geest wordt ge
koppeld aan je lichaam. Dat is
een statement op zichzelf. Om
dat goed te begrijpen moet je
dansen. Dansmuziek is een glo
bale taal aan het worden: in
vloeden van overal worden op
gezogen. Ook dat is politiek. Het
is heel anders dan bij traditio
nele rock, als je met zijn tien
duizenden in een stadion wat
naar vier mensen in de verte zit
te staren. Als je aan het dansen
bent, interesseert het je niet wie
die plaat gemaakt heeft. Je bent
interactief bezig, met al die
mensen. Het is zonder ego. En
het heeft de technologie van
ganser harte omarmt, eerder
dan welk ander genre dan ook.
Ook dat is deel van het globale
perspectief'.
Computers
Kier koestert een warm vertrou
wen in nieuwe technologieën
als computers en Internet, maar
er zijn grenzen. „Computers
worden vaak dp een hoop ge
gooid met, zeg, keukenmachi
nes. Maar het is niets anders
dan een tijdbesparende uitvin
ding, waarbij mensen vaak ver
geten hoe lang je moet werken
voor je zo'n ding kan kopen. Al
die tijd ben je weg uit de na
tuur. Terwijl computers je in
staat stellen om daar deel van
uit te blijven maken. Als je vijf
tien bent en ergens in de rim
boe woont en contact wilt met
gelijkgestemden, dan kan dat
met een laptop-computer en
Internet. Terwijl je vroeger weg
moest uit je omgeving om het
zelfde te bereiken. Dat is de toe
komst".
Kier begon Deee-Lite met DJ
Dimitry en DJ Towa. Deze Ja
panse component heeft bij de
opnames van de nieuwe plaat
lekker achterover geleund: „hij
was met andere dingen bezig
dan wij voor ogen hadden.
Deee-Lite met (v.l.n.r.) dj On-E, Lady Kier en super dj Dimitry.
Meer bossanova-house", luidt
Kiers verklaring. Zijn vervanger
is Ani, ofwel DJ On-E.
Zowel Dimitry als Ani zijn
deejays, en deejays zijn van on
schatbaar belang om de argelo
ze consument door het bijna
dichtgegroeide woud van de
dansmuziek te leiden. „Er komt
ongelooflijk veel uit. Het is aan
de deejay om de goede dingen
eruit te pikken. Ze maken er een
collage van, en dat is typerend
voor de hedendaagse samenle
ving. De meeste hedendaagse
dansplaten zijn ook collages:
dankzij de sampler kun je de
magie van oudere platen lenen.
En de manier waarop we infor
matie tot ons nemen heeft ook
alles van een collage, zoals we
met de afstandsbediening door
het televisie-aanbod zappen. Ie
dereen maakt collages, iedereen
is een popartiest".
Deee-Lite treedt donderdag
15 december op in Marcanti in
Amsterdam.
beeldende kunst
recensie esther gottschalk
Recent werk van Bob Kemper (schilderij
en) en René Vaandrager (beelden) in Ga
lerie Cellini, Hooigracht 50. Leiden T/m 3
januari, do t/m za 14.00-17.00 uur. Ook
open op zondag 1 januari. Voorjaar 1995
komt het tweede boek over Bob Kemper
uit. Intekening bij de galerie.
Echt een 'man van lijn en vlak',
zoals Bob Kemper (1936), dyna
mische stapelingen maakt van
met kleur ingevulde vlakken.
Het koloriet, de traditionele te
genhanger van de lijn in de
schilderkunst, is overwegend
verzadigd, alsof zijn kleurenpa
let in grijzen is gedrenkt.
Kemper is geinteresseerd in
architectuur als lineaire verde
ling in gevels en ramen, in
plaats van de meer essentiële
verdeling van ruimte. Niet de
gebouwen, huizenblokken,
bruggen vormen het onderwerp
van zijn werk, maar hun facade.
De schilderijen zijn volkomen
plat (figuurlijk dan, want de
houten panelen staan door
toedoen van de temperatuurs
wisseling tijdens het transport
zo krom als een hoepel).
Twee kleinere werken op pa
pier uit 1993 en een vroege 1994
hebben een meer gecompri
meerd tekenachtig karakter.
Kemper's kwaliteit komt hierin
eigenlijk beter tot uiting dan in
zijn'snellere, speciaal voor deze
expositie vervaardigde schilde
rijen. Daarin gaat zijn hand
schrift bijna verloren in grote
gebaren.
De kunstenaar schetst in gro
ve trefzekere streken de gevels
van een huizenrij en bouwt zijn
beeld, zeg maar 'romantisch
slordig' op. Hij dweept met de
industriële en stedelijke vorm
geving. Herhaalt de rauwheid
ervan en schept er een nieuwe
esthetiek mee, 'de esthetiek van
de vuilnisbelt'.
De stille verlaten gebouwen
van de stad zijn ontdaan van
mensen, de gevels verhullen als
lege maskers het leven dat zich
binnen de huizen afspeelt.
Het verhaal dat Kemper ver
telt met zijn serie 'De stad groeit
uit zijn voegen' lijkt in eerste in
stantie dat van de overwoeke
ring van de natuur door de ar
chitectuur. Maar als je goed
kijkt ligt Kemper daar niet echt
wakker van. Hem fascineert het
juist hoe de gebouwen de bo
men doen wijken. Het is een
mooi excuus om de huizenblok
ken een eigen leven te geven,
net als de poppen in de speelka
mer 's nachts tot leven komen,
zo breken Kemper's huizen uit
en gaan als lege hulzen zelfstan
dig en zonder ons aan de wan
del.
Samen met Kemper exposeert
de beeldhouwer René Vaandra
ger (1957). Voor wie verblind
door liefde voor de golfsport
naar Vaandrager's objecten
kijkt, zal de herkenning onmid
dellijk zijn: beeld na beeld
houwde hij de 'irons' van de
golfclub uit marmer en graniet.
RECENSIE MONICA SCHIKS
Concert door het pianoduo Wyneke Jordans en Leo van Doe
selaar met werken van Schubert, Schumann, Bizet en Franck.
Gehoord op 11/12 in de Stadsgehoorzaal. Leiden.
Een zonnig recital op een zonnige zondagmid
dag met zijn voordelen én nadelen. In een ont
spannen sfeer gaven van Doeselaar en Jordans
uitleg over het programma dat over het alge
meen erg licht van toon was gehouden. Dat was
voor de luisteraar meteen een goede reden om
soms wat weg te doezelen. Wèl een prettige toe
stand maar de muziek raakt zo op de achter
grond.
Behalve aan de programmering lag dat dan
misschien ook wel aan de vriendelijke, wat te
rughoudende uitvoering door het duo. Schu
berts ouverture in Italiaanse stijl had toch echt
niet dat pittige, opwekkende vaart van Rossini's
ouvertures die daarvoor model hadden gestaan.
De geraffineerde bewerking van dansvormen
door Schumann in 'Ball-Szenen' kwam heel
mooi en poëtisch uit de verf. Jammer dat het or
chestrate karakter van de muziek voor het oor
ontaardde in een ondoorzichtig, laag gebrom op
de vleugel.
In tegenstelling tot Duitse componisten
schrijven hun Franse collega's meestal in een
heldere en open stijl waar je de verschillende
stemmen goed kunt onderscheiden. Daarom
was het genieten geblazen bij de kinderspelen
(Jeux d'Enfants) van Bizet. Speels geschreven en
verrukkelijk beeldend en met geweldig veel ple
zier uitgevoerd.
Na de pauze was het gedaan met de luchthar
tigheid. Eindelijk een abstract en doorwrocht
stuk: de befaamde sonate voor viool en piano
van César Franck in een bewerking voor quatre
mains. Het publiek had ook zonder inleiding
wel kunnen horen dat Wyneke Jordans en Leo
van Doeselaar helemaal in deze muziek op gin
gen. Soms vroeg je je zelfs af waarom César
Franck een stem voor viool heeft uitgeschreven.
De pianopartij van de vioolsonate is op zichzelf
al de dragende kracht van het geheel en het is
eigenlijk maar een kleine stap naar een versie
voor louter pianoklanken. Als slot van dit recital
was het zeer overtuigend en indrukwekkend.
De Maastrichtse beeldhouw
ster Juul Sadee, gaat een
kunstwerk voor het dorps
plein het Vierkant in Lisse
maken. Dat vertelde wethou
der Frans Prins (PvdA) gister
avond tijdens de vergadering
van de commissie Welzijn.
„Het is de bedoeling dat de
kunstenares in een voorberei
dingsperiode zich eerst goed
op de hoogte gaat stelten van
wat er in Lisse met betrekking
tot het Vierkant leeft", aldus
Prins.
Daarmee doelt de wethou
der op Sadee's voorganger
Van Bennekum. Diens kunst
werk werd niet gepikt in Lisse
omdat het dorp zijn pirami-
de-achtig ontwerp niet op het
oude plein vond thuishoren.
Ook de gemeenteraad was te
gen het ontwerp omdat het
merendeel van de leden het
niet eens was met de gevolg
de procedure. Ais Sadee's idee
wel aanslaat, staat haar kunst
werk volgend jaar al op het
Vierkant.
Onder de titel 'Leids Goed'
brengt Stedelijk Museum
De Lakenhal de geschiede
nis van de Leidse textielnij
verheid in beeld. Deze
krant wijdt de komende
weken een reeks artikelen
aan de verschillende as
pecten van deze expositie.
Vandaag: de harmonieka
pel Werkmans Wilskracht,
in de volksmond WW. De
ze kapel werd ooit opge
richt door textielarbeiders.
„Dat was op 17 februari 1902."
H. de Zee, penningmeester van
WW, zit op één van de kunst
zinnige stoeltjes in de Lakenhal
en doet de geschiedenis van de
oprichting uit de doeken. Voor
hem ligt het materiaal dat hij in
de afgelopen jaren verzameld
heeft. Oude clubblaadjes, ver-
Het Museum Boymans- Van
Beuningen in Rotterdam neemt
aan dat het op de tentoonstel
ling over de Russische schilder
Alexej Jawlensky een valse
gouache heeft geëxposeerd. De
eigenaar heeft het werk, Frau
mit Stirnlocke uit 1913, terugge
kregen met de opmerking van
het museum dat het de echt
heid van de gouache sterk in
twijfel trekt, zo heeft een
woordvoerder bevestigd.
De overzichtstentoonstelling
over Jawlensky liep op 27 no
vember af. Een conservator van
een ander museum, die de ex
positie in het laatste weekeinde
bezocht, ging twijfelen aan de
echtheid van de gouache door
de grote overeenkomst met een
gelijknamig werk, dat met olie
verf op karton is geschilderd.
Hij bracht zijn twijfels over aan
collega's van Boymans.
Deze stelden vervolgens vast
dat het vermoedelijk om een
met transparante verf overge
schilderde foto van het schilde
rij gaat. Omdat de gouache van
de buitenlandse eigenaar niet
uit de lijst mocht worden ge
haald, kon dat echter niet on
omstotelijk worden vastgesteld.
Waarnemend directeur dr J. ter
Moten van Boymans heeft de
Jawlensky Stichting in Wiesba
den ingelicht. Deze stichting en
de eigenaar, die de gouache niet
lang geleden via de kunsthandel
heeft gekocht, willen het werk
gaan onderzoeken.
geelde foto's, jubileaprogram-
ma's, notulen van vervlogen tij
den, hij heeft het allemaal be
waard.
„Vier textielarbeiders hebben
de vereniging opgericht", vertelt
De Zee. De oude notulen vertel
len met 'dubbel e' en 'sch' over
de eerste stap richting WW. 'De
zaak zat zo: wij werkten op de
Leidsche Katoen Weverij en
toen kwam C. Robberst in begin
februari 1902, naar me toe en
vroeg of ik er wat voor voelde
om een muziekvereeniging op
te richten. Ik stemde er dadelijk
in toe' valt er te lezen.
De Zee vult het verhaal aan.
„Toen zij de zaak eenmaal op
poten hadden gezet, vroegen ze
directeur Driessen om repetitie
ruimte. Hij voelde daar wel wat
voor en stelde de witwasserij
beschikbaar als oefenzaal. De
fabriek schonk, of leende, dat is
niet zeker, een bedrag voor de
aanschaf van twintig instru
menten, zoveel leden telde de
vereniging in 1902."
Werkmans Wilskracht. Vol
gens de notulen lachten de le
den in het begin hartelijk om
die naam, maar ze kozen er uit
eindelijk toch voor. Het deed
heel wat mensen aan een socia
listisch clubje denken. „Ieder
een had het idee 'dat zijn arbei
ders, dus zijn ze zo rood als
wat'. Terwijl je kunt vragen 'wie
bij de SDAP zat, was die socia
list?'. Daar krijg je nu ook geen
antwoord meer op", aldus De
Zee.
In die tijd was het vereni
gingsleven een pure mannen-
aangelegenheid. De Zee: „Vrou
wen hoorden volgens de opvat
ting van die dagen thuis te blij
ven. Achter het aanrecht en
sokken stoppen. Zo was dat
toen." WW had wel een dames
comité. „Een heel actief clubje",
volgens de penningmeester.
„Zij schonken het vaandel uit
1907, ter gelegenheid van het
eerste lustrum." Dit vaandel
hangt in de kapel van de Laken
hal.
Wanneer precies de eerste
vrouwen lid werden van WW,
weet De Zee niet precies. „Ik
heb nog wel de contributielijs-
ten. Maar aan de naam kun je
niet aflezen of iemand een man
of een vrouw is. Maar als ik afga
op mijn eigen ervaring zal dat in
de na-oorlogse jaren geweest
zijn. Misschien ook wel net vóór
de oorlog. Die vrouwen kwa
men als meisje bij WW en wer
den daar volwassen."
Later speelden vrouwen een
grotere rol toen een majorette
korps de mascotte van veel mu
ziekverenigingen werd. „Dat
kwam in opkomst in de zestiger
jaren. En dat duurde ongeveer
25 jaar. Tegenwoordig is het
hebben van majoretten weer
'uit', het bestaat bijna niet
meer." Volgens De Zee is dit te
wijten aan de opkomst van het
damesvoetbal. „De meisjes wil
den toen niet meer voor aap lo
pen." Hij laat een recente foto
van WW zien. Zonder majoret
tes. „Dat bevalt eigenlijk prima"
aldus De Zee.
MARCO VAN PELT
Penningmeester De Zee bij het vaandel van Werkmans Wilskracht.
li IIOTIH IR KR HOIUMOSI STRO W I
(LEIDS GOED)
