ZATERDAGS
Het gevecht van
justitie met
spartelende
Octopus
BIJVOEGSEL
Zestig miljoen drugwinst en 14.300 telefoontjes uit de nor
Zieltogend krabbelen achter onthullingen
ZATERDAG 10 DECEMBER 1994
Hoofdverdachten van groot
scheepse drughandel gingen
vrijuit door fouten van de po
litie en het openbaar ministe
rie. Inkijkoperaties tijdens po-
litie-onderzoeken werden niet
aan de rechter gemeld. In Am
sterdam tracht "onderwijl
Neerlands grootste misdaad
organisatie 'Octopus' lucratie
ve bewijzen tegen de hoofdste
delijke politie te vinden.
Verliest justitie de strijd?
De term, afkomstig uit Koude
Oorlog-sferen, is al geïntrodu
ceerd: contraspionage. Een cri
minele bende gebruikt een groot gedeelte
van haar ruime logistieke mogelijkheden om
onwettige opsporingsmethoden van de poli
tie bloot te leggen. Afdelingen 'geweld en be
dreiging' ook de misdaad heeft een be
drijfsmatig karakter doen het hardere
werk. Zij duwen de Amsterdamse officier van
justitie Valente tijdens het trimmen in een
sloot. Er wordt met een auto op hem ingere
den, op de snelweg wordt hij afgesneden
door een criminele escorte. Valente wordt te
lefonisch en per fax met de dood bedreigd.
Op zijn semafoon verschijnen telefoonnum
mers van sekslijnen. Valentes kwelgeesten
drinken inmiddels een borrel op een krante-
bericht: De officier 'zware criminaliteit' ver
blijft geestelijk geknakt thuis.
De reeks gebeurtenissen van het afgelopen
jaar doet denken aan de omgekeerde wereld.
Criminelen tappen telefoons van recher
cheurs af met de hulp van (corrupte) PTT-ers
die schakelkasten saboteren. Er wordt inge
broken bij recherchechefs, de procureur-ge
neraal Van Randwijck en bij Valente* Naast
onschuldige - volgens diens vrouw - naaktfo
to's van Van Randwijck en de bankafschriften
en hondenadministratie van Valente, wordt
justitieel materiaal buitgemaakt. De media
publiceren delen daarvan. Bij het Amster
damse openbaar ministerie (OM) worden
doodleuk computer-diskettes met belangrij
ke gegevens gekopieerd. Telkenmale kondigt
justitie een diepgaand onderzoek aan. Waar
De Amsterdamse advocaat mr. Staehle
en politie het materiaal bij hem op te halen
De kamercommissie Justitie sprak dinsdag in een spoedoverleg met minister Sorgdrager (links) over de
door criminelen gestolen informatie. foto anp ed oudenaarden
van vervolgens niets meer wordt vernomen....
,,A1 kost het me honderd miljoen gulden, ik
zal je kapot maken," zou de Blaricumse
drugbaron Charles Z. tegen Valente hebben
gezegd. De intimidatie bracht de officier er
deze zomer al toe gewapend over straat te
gaan. De Amsterdamse recherchechef Woel
ders - wiens telefpon werd getapt - bespreekt
in een uitgelekte bandopname met een van
zijn rechercheurs Valentes hardnekkigheid:
„Hij speelt het niet fair." Valente zou te veel
druk op verdachten en getuigen uitoefenen,
wat hem volgens de keuvelende politieman
nen problemen met de criminelen kon ople-
Het was overigens Woelders zelf die de tap
op zijn telefoon ontdekte. Tegenover het Ge
rechtshof vertelde hij onlangs hoe. Daarbij
werd duidelijk dat de tapverslagen Z.'s advo
caat mr. P. Doedens snel bereikten. Woelders
ter zitting: „We maakten bij het horen van
een getuige gebruik van video. Daarvan wa
ren maar drie mensen, ikzelf en twee colle
ga's, op de hoogte. Toch wist de advocaat
Doedens al snel dat we de video gebruikten.
Toen heb ik opdracht gegeven de telefoonlij
nen na te gaan."
Voor de buitenwacht onstaat inmiddels de
indruk dat politie en justitie niet zijn opge
wassen tegen de georganiseerde misdaad.
Sinds de IRT-affaire, waarbij een pretentieus
rechercheteam aan Utrechts-Amsterdamse
twisten ten onder ging, is er onrust bij politie
en justitie. Wat advocaten jarenlang sugge
reerden maar niet konden bewijzen, namelijk
dat de politie zich bedient van (te) verregaan
de opsporingsmethoden, kwam toen voor
het eerst aan de oppervlakte. Pijnlijk genoeg
door een knullig persbericht van de Amster
damse hoofdcommissaris, hoofdofficier van
justitie en burgemeester. Voor een door het
IRT gebruikte opsporingsmethode wilde het
drietal geen verantwoordelijkheid dragen,
vermeldde het epistel. Later werd bekend dat
het een criminele informant betrof die vol
gens de Amsterdamse 'driehoek' al te vrijelijk
van het IRT in drugs mocht handelen.
Nederlaag
Het persbericht dateert van een jaar geleden.
Sindsdien richten advocaten van drugbendes
hun pijlen op het politie-onderzoek. Bij de
XTC-bende - ontmanteld door het IRT - had
dat eerder dit jaar nog geen succes, maar
aanhoudend ondervragen van politiefunctio
narissen leidde onlangs tot een nederlaag
voor het Utrechtse OM in de zaak tegen een
hasjkoning. Vlak voor het hoger beroep gaf
het OM toe wat rechercheurs tot dan onder
ede ontkenden: de Utrechtse recherche had
buiten medeweten van het OM vier keer in
loodsen van de hasjbende ingebroken. Onder
meer om er peilzenders onder voertuigen
aan te brengen. De advocatuur had een gat
in de dam geslagen.
De inkijkoperaties waren volgens het Hof
moedwillig aan de controlemogelijkheid van
de rechter onttrokken. Drie verdachten hoe
ven daardoor wegens kleinere akkefietjes
slechts enkele maanden te zitten, in plaats
van de vele jaren die hun drughandel hen
zou hebben gekost. Deze week nog bleek het
IRT ook in het drugonderzoek naar een
Utrechter inkijkoperaties te hebben verricht.
Ook daar dreigen de hoofdverdachten hun
straf te ontlopen. Afgelopen zaterdag werd
het Amsterdamse Gerechtshof geconfron
teerd met geheime recherchestukken uit Am
sterdam. Die zouden volgens de advocaat
Doedens wijzen op het gebruik van inkijko
peraties door de Amsterdamse politie in het
onderzoek tegen de drugbaas Charles Z.,
voormalig autocoureur.
Ondermijning
De voorzitter van het Hof, Willems, was het
zichtbaar beu. Voor de zoveelste keer frus
treerden plotseling opduikende geheime
stukken deze strafzaak. Opnieuw stond daar
een advocaat te citeren uit gestolen materi
aal, dit keer van de Amsterdamse recherche.
Ondermijning van de rechtsstaat, noemde
Willems het. Hij verzocht procureur-generaal
Manschot om duidelijkheid. De Amsterdam
se recherchechef Woelders moest maar eens
opschrijven welke opsporingsmethodes in
het onderzoek naar Z. zijn gebruikt. Mocht er
opnieuw heimelijk door de politie zijn inge
broken, dan zal ook Willems' Hof niets an
ders kunnen doen dan het OM 'niet ontvan
kelijk' te verklaren. In gewoon Nederlands:
de verdachten laten gaan.
Maar in Amsterdam maken ze zich geen
zorgen. Men heeft minister Sorgdrager van
justitie inmiddels mondeling verzekerd dat
van ongeoorloofde operaties in het onder
zoek tegen Z. geen sprake is geweest. Waar ze
zich wel zorgen over maken, zijn de advoca
ten en journalisten die gestolen gegevens uit
het onderzoek tegen Z. publiek maken. Een
deel van de journalistiek zou zich volgens
hoofdofficier Vrakking zelfs schuldig maken
aan stemmingmakerij tegen een officier
van justitie. Met weinig nobele bedoelin
gen helen zij gestolen informatie, vindt
Vrakking. De reactie van de advocatuur
bleef niet uit: Vrakking wordt gedag
vaard, hij maakt de beroepsgroep ten on
rechte verdacht.
Dat officier van justitie Valente tijdens
zijn vakantie informatie thuis bewaarde g
in de veronderstelling dat de aanwezig
heid van drie honden afdoende bewaking
vormde, leidde publiekelijk nimmer tot
een reprimande van Vrakking: officieren
moeten immers thuis kunnen werken.
Wel kondigden deze week de gezamenlij
ke procureurs-generaal maatregelen aan.
Justitiegebouwen krijgen kluizen voor ge
voelige informatie en voor de hard wer
kende officieren komen er richtlijnen over
wat wel en wat niet mee naar huis mag. De
aanvankelijke mededeling vanuit Amsterdam
dat het bij de inbraak bij Valente niet om vi
tale informatie ging, is inmiddels danig bijge
steld.
Zieltogend
Het vermogen van de Octopus-organisatie
om het werk van politie en justitie te ontrege
len en verdacht te maken, blijkt groot. Sinds
de zomer krabbelt justitie zieltogend achter
de ene na de andere 'onthulling' aan. Aan de
andere kant moet ook gezegd worden dat
justitie qua beveiliging geen al te acurate in
druk maakt. Het binnenlopen van parketten
bijvoorbeeld is zeer eenvoudig. Vrakking liet
dan ook doorschemeren dat het OM er nog
van uit ging dat zelfs het geboefte fatsoen
heeft. Alsof 'ie oprecht is geschrokken van
het feit dat een crimineel inbreekt. Wat de of
ficier daarbij niet aanstipte, was de rol van de
politie. De heimelijke operaties hebben het
imago van de opsporing geen goed gedaan
en evenzeer het OM te schande gemaakt.
De kans dat een rechercheteam heden ten
dage zonder medeweten van de officier van
justitie nog inkijkoperaties doet, is na de ont
wikkelingen van het laatste jaar nihil gewor
den. De politie is door de onthullingen over
ongeoorloofde technieken in de verdachten-
bank geplaatst. Die penibele positie wil zij zo
snel mogelijk verlaten. Het openbaar minis
terie zal de officieren van justitie die de grote
politie-onderzoeken leiden, inmiddels wel tot
waakzaamheid hebben gemaand.
Wat nu tumult veroorzaakt en mogelijk
nog enige tijd zal veroorzaken, zijn reeds
langlopende onderzoeken uit de jaren 1991,
1992 en 1993. Als het aan justitie en de poli
tiek ligt, de laatste jaren van het normloze
tijdperk. Zowel de Tweede Kamer met haar
parlementaire enquête, als het openbaar mi
nisterie met een nieuwe toetsingscommissie,
werken aan duidelijke regels en wetten voor
de opsporing.
ILLUSTRATIE TOM JANSSEN
ARNO RUITENBEEK
De 39-jarige Charles
Z. is toch beroemd
geworden. Niet met
de autoracerij, maar als leider
van een drugbende. Het Amster
damse gerechtshof is overspoeld
door de pers voor het proces in
hoger beroep tegen de eerder tot
vier jaar veroordeelde ex-cou
reur. Zo maakte het grote pu
bliek kennis met de failliete bloe
menhandelaar, die zestig miljoen
gulden verdiende met de import
van tonnen hasj en die de ver
meende opdrachtgever was van
inbraken bij en het afluisteren
van telefoongesprekken van poli
tie- en justitievertegenwoordi-
gers.
Charles is de op één na jongste
van vier broers Z., opgegroeid in
Oostzaan bij Amsterdam. Met
zijn jongste broer dreef hij een
internationale handel in bloe
men op de veiling in Aalsmeer,
maar begin jaren tachtig ging de
ze onderneming failliet. Het fias
co leidde tot een ommekeer in
zijn leven. „Ik zag hasjhandela
ren met pakken geld en dacht:
dat kan ik ook." Vanaf 1985
werkte hij zich omhoog in het
drugmilieu. Zijn organisatie telde
tientallen werknemers, de mees
ten afkomstig uit Noord-Holland.
Hoofdinspecteur W. Woelders,
leider van het politieteam Unit 1
dat de zaak-Z. onder handen
had, heeft de bende ingeschat op
im- en export van minstens
160.000 kilogram hasj. Die werd
in Marokko en Spanje ingeladen
in vrachtwagens met verborgen
ruimten of met een legale lading
als bloemen. Nederland was tus
senstation of eindbestemming.
T oor de export naar Engeland
had Charles een prachtig ka
naal: het transport van de wed
strijdauto's van het door hem in
1990 opgerichte Euro Racing
Team Holland. Charles zelf zat
achter het stuur van bolides, die
vaak op het circuit van Zand-
voort te gast waren.
Z. heeft zijn sporen verdiend in
de racerij. Hij reed met karts en
was veelvuldig kampioen in de
toerwagenklasse C. In 1986 werd
hij derde van Europa in klasse
Sportscar 2000. Ook buiten het
circuit hield Charles zich bezig
met snelle auto's. In 1990 stond
hij aan, de wieg van Investment
Cars BV, dat onder meer Lam-
borghini's, Porsches en Ferrari's
importeerde uit de Verenigde
Staten. Dit bedrijf moest volgens
justitie Z.'s drugwinsten witwas
sen. De peperdure auto's werden
met klein verlies verkocht.
De kelder van zijn villa in Bla-
ricum was het ontmoetingspunt
voor 'de baas' en zijn personeel.
Daar stonden naast het biljart en
de bar telmachines. Pakken en
pakken druggeld sleepten de he
ren binnen en nadat het was ge
teld gingen de tonnen in sport
tassen en plastic tassen naar de
NMB in Amsterdam om te wor
den gewit.
Zoals er speciale geldlopers en -
tellers waren, zo kende de
goed georganiseerde drugmulti-
national ook andere divisies. Ju
risten en accountants begeleid
den de zwarte boekhouding. De
sectie elektronica heeft jaren te
lefoongesprekken van politie- en
justitievertegenwoordigers afge
luisterd.
Hoofdinspecteur Woelders
heeft in april van dit jaar bezoek
had gehad van een man die de
speurder alle illegaal verkregen
informatie aanbood. In ruil daar
voor moesten de zaken tegen
Charles en een andere verdachte,
worden ingetrokken.' Charles en
zijn advocaat, mr. P. Doedens,
zouden dan niets meer onderne
men om politie en justitie in een
kwaad daglicht te stellen.
De hoofdinspecteur, die grote
privé-problemen te vrezen had
als hij niet op het aanbod inging,
wees de man die met dit aanbod
kwam volgens eigen zeggen de
deur. Wellicht dat dit heeft geleid
tot de recente hausse aan post
naar journalisten. Zij ontvangen
gestolen gegevens waaruit moet
blijken dat illegale opsporings
methoden zoals inkijkopera
ties en het afluisteren van mo
biele telefoongesprekken via
scanners zijn gebruikt.
De knokploeg ran Z. stond be
kend als Kwik, Kwek en Kwak
Twee van de drie mannen ach
ter die pseudoniemen moeten
donderdag 15 december voor het
Amsterdamse hof verschijnen
voor de mishandeling van een
transportondernemer. Zij wer
den daarvoor vorig jaar door de
rechtbank in Alkmaar tot negen
maanden cel veroordeeld.
De transportondernemer werd
tot twee keer toe ernstig gemo
lesteerd, omdat hij Charles' lijn
naar Marokko zou hebben ver
knald en omdat hij bij de politie
belastende verklaringen tegen
Charles had afgelegd. Ook werd
hem gedreigd dat hem hetzelfde
zou overkomen als 'Jaap', een
Alkmaarse hasjhandelaar die in
april vorig jaar werd vermoord
door middel van een tas vol ex
plosieven die aan de deur van
zijn grachtenpand was opgehan
gen.
Charles Z. heeft een- en ander
maal laten weten dat hij zich al
vóór 1988 heeft teruggetrokken
uit de hasjhandel. Politie en jus
titie menen echter voldoende be
wijzen te hebben dat Z. tot eind
1993 is doorgegaan. Hebben zij
gelijk, dan heeft hij de bende eni
ge lijd geleid vanuit de cel. Het
bewijs daarvoor zou te vinden
zijn in 14.300 afgeluisterde tele
foongesprekken, die Z. vanuit
huizen van bewaring in Arnhem
en Leeuwarden heeft gevoerd.
In juli 1993 legde de Alkmaarse
rechtbank Charles Z. vier jaar
celstraf op voor leidinggeven aan
een syndicaat dat van juli 1988
tot januari 1989 grootscheeps
hasj invoerde uit Spanje. In ho
ger beroep van de 'Alkmaarse'
zaak sprak het Amsterdamse hof
hem medio dit jaar vrij wegens
gebrek aan bewijs.
Het hof buigt zich sinds 24 ok
tober over de door Charles geor
ganiseerde hasjsmokkel uit
Spanje en Marokko tussen 1
maart 1989 en 14 december
1993. De Amsterdamse recht
bank heeft hem daarvoor vier
jaar opgelegd. Z. is in Alkmaar
eerder veroordeeld tot twee jaar
voor hasjhandel in 1985.
