Kerken benadrukken
belang van Jeruzalem
Zwitserse predikant schrijft misdaadromans
Kerk Samenleving
Cornelis Verhoeven: barmhartigheid kent geen motief
VRIJDAG 9 DECEMBER 1994
BUITENLAND KORT
Boeddhistenleidcr
Het hoofd van de Vietna
mese boeddhisten, Thich
Huyen Quang, wordt sinds
eind november scherp be
waakt door veiligheidstroe
pen. Bovendien wordt hem
medische behandeling ont
houden. Dit bericht van het
boeddhistisch informatie
centrum in Parijs is gisteren
ogenblikkelijk weersproken
door het Vietnamese minis
terie van buitenlandse za
ken. Quang lijdt aan hoge
bloeddruk, maar na behan
deling is zijn gezondheid
weer normaal, zei een
woordvoerder van het mi
nisterie in de hoofdstad
Hanoi.
School
Het centrum in Parijs had
gemeld dat sinds eind no
vember de pagode van
Quang door veiligheidstroe
pen wordt omringd. Mon
niken, zusters en andere
medewerkers moesten het
gebouw verlaten. Quang
mag niemand meer ont
vangen, ook zijn arts niet.
Het ministerie bevestigde
dat er onlusten waren ge
weest tijdens de opening
van een boeddhistische
school in Hue. Er zou nie
mand zijn gearresteerd. Wel
waren er mensen gewond
geraakt.
Autoriteiten
De Verenigde Boeddhisti
sche Kerk in Vietnam werd
indertijd opgericht met toe
stemming van de Zuidviet-
namese regering. Inmiddels
is deze boeddhistische or
ganisatie verboden. Van de
72 miljoen Vietnamezen is
ongeveer 60 procent boed
dhist. Godsdienstvrijheid is
in Vietnam aan ernstige be
perkingen onderhevig, zei
begin dit jaar de speciale
rapporteur van de Verenig
de Naties voor religieuze
vervolging, Abdelfattah
Amor. Vooral boeddhisten
zijn daarvan het slachtoffer.
Gelovigen, monniken en
priesters worden op afgele
gen plaatsen gemarteld en
in heropvoedingskampen
onder druk gezet. Kortgele
den zei een boeddhistische
delegatie uit Vietnam dat
de ruim 6000 brieven die
Nederlandse kerkleden
naar Quang hadden ge
stuurd, allemaal door de
Vietnamese autoriteiten in
beslag waren genomen. Hij
had er geen één ontvangen.
Joods bezit
De joodse gemeenschap in
Tsjechië beschuldigt de re
gering ervan de teruggave
van joods bezit op te hou
den. Het gaat om vroegere
synagoges, andere joodse
gebouwen en begraafplaat
sen, die door de nazi's en
door de communisten wa
ren geconfisqueerd. Ruim
een half jaar nadat het par
lement tot teruggave had
besloten, is er nog niets ge
beurd, zei Jiri Danicek,
voorzitter van de Federatie
van Joodse Gemeenten, op
een persconferentie in
Praag. „De joden moeten
telkens opnieuw verzoeken
indienen en eindeloze ge
sprekken voeren zonder dat
de kans op welslagen aan
wezig is." In Praag, waar de
staat achttien vroegere
joodse gebouwen beheert,
is slechts één ervan als
joods eigendom erkend.
Weliswaar heeft de regering
de collectie van het Joods
Museum kortgeleden terug
gegeven, maar het museum
moest een hoge ambtenaar
van het ministerie van cul
tuur als directeur accepte-
Voor barmhartigheid bestaat
volgens Cornelis Verhoeven
geen motief. Een eventueel
hoog en nobel motief is niet
meer waard dan een egoïstische
beweegreden. Het liefhebben
van God wordt in de bijbel ge
lijk gesteld met het liefhebben
van de naaste 'als u zelf en dus
geijkt aan de eigenliefde. Ver
hoeven, schrijver en emeritus
hoogleraar wijsbegeerte, zei dit
in Amsterdam tijdens een lezing
over de werken van barmhartig
heid. Deze lezing was georgani
seerd door de Stichting Socra
tes, een werkstichting van het
Humanistisch Verbond. Daarin
ontleedde hij het bijbelse ver
haal van de barmhartige Sama
ritaan. In tegenstelling tot een
priester en een leviet, ook een
religieus figuur, helpt de Sama
ritaan, 'zeg maar een heiden',
wel de man die het slachtoffer is
van een overval. Het is volgens
Verhoeven onjuist dit verhaal
religieus te noemen omdat het
toevallig in de bijbel staat. Het
is in zekere zin een puur hori
zontale parabel. Niet woorden,
maar daden zijn beslissend als
bepaald moet worden wie zich
als een medemens gedraagt.
Over een hoger motief wordt
niet gesproken. Bij de werken
van barmhartigheid lijkt zelfs
een zekere voorkeur voor ano
nimiteit te horen en afzien van
dank. De vraag naar het waar
om is niet te beantwoorden.
Niemand heeft recht op barm
hartigheid en niemand kan er
toe worden verplicht. Evenmin
als liefde kan barmhartigheid
worden afgedwongen. Hande
len zonder dwingend motief en
vanuit een zekere belangeloos
heid is niet iets bijzonders,
maar is de basishouding in een
menselijk bestaan, aldus Ver
hoeven. Het is verwaandheid te
denken dat mensen altijd uit ei
genbelang handelen en op
grond daarvan als egoïsten ont
maskerd kunnen worden. „Het
is bijna onmogelijk een conse
quente egoïst te zijn."
Jeruzalem is te kostbaar om beheerd te worden door één autoriteit.
Protestantse
stichting voor
seksualiteit
opgeheven
UTRECHT «ANP
De Protestantse stichting voor
vorming en voorlichting om
trent relaties en seksualiteit (PS-
VG) wordt aan het eind van het
jaar opgeheven. Het ministerie
van volksgezondheid, welzijn en
sport beëindigt de subsidie. Bo
vendien waren de protestantse
kerken niet bereid of in staat de
financiering over te nemen.
Begin 1992 dwong het toen
malige ministerie van WVC de
stichting tot forse bezuinigin
gen. Het algemene deel van het
werk, voorlichting aan instellin
gen in de gezondheid en aan
het onderwijs, werd vorig jaar
overgedragen aan de Rutgers
Stichting.
De PSVG zette de voorlichting
van het kerkelijk kader voort,
maar de overheid vond dat de
financiering hiervan een taak
van de kerken was. Weliswaar
spraken enkele hervormde en
gereformeerde organen daarop
uit dat dit zou moeten, maar de
vacaturestop verhinderde dit.
De PSVG was in 1957 door de
protestantse kerken opgericht
om de discussie over relaties en
seksualiteit op gang te brengen.
De stichting heeft meegewerkt
aan de oprichting van de lande
lijke werkgroep vrouwenpasto
raat en aan de totstandkoming
van het rapport De acceptatie
voorbij over kerken en homo
seksualiteit.
Een speciale verordening moet het universele belang van
de stad Jeruzalem voor de verschillende godsdiensten
vastleggen. De internationale gemeenschap moet de na
leving hiervan garanderen. Jeruzalem is te kostbaar om
beheerd te worden door één autoriteit.
bool en een belofte van de te
genwoordigheid van God, van
broederschap en van vrede voor
de mensheid, in het bijzonder
voor de kinderen van Abraham:
joden, christenen en moslims."
De kerkleiders vinden dat
geen enkele partij 'exclusieve'
aanspraken kan maken op Jeru
zalem. Zij roepen de partijen op
de religieuze en nationale aspi
raties van de anderen in over
weging te nemen 'om Jeruza
lem zijn ware universele karak
ter terug te geven en van de
stad een heilige plaats te maken
van verzoening voor de mens
heid'. De kerkleiders willen dat
er voor Jeruzalem een speciale
verordening komt, die ervoor
zorgt dat de stad niet lijdt onder
maatregelen als gevolg van 'vij-
Dit stellen de leiders yan de gro
te kerken in Jeruzalem in een
memorandum over 'het belang
van Jeruzalem voor christenen',
dat het Latijnse Patriarchaat
heeft verspreid. Het document
is ondertekend door onder
meer de Grieks-Orthodoxe, La
tijnse en Armeense patriarchen
en de aartsbisschoppen van de
Koptische, Oud-Syrische en
Ethiopische Kerken. Ook de An
glicaanse en Lutherse bisschop
pen hebben hun handtekening
gezet.
De kerken wijzen er overigens
op dat Jeruzalem niet alleen
voor christenen, maar ook voor
joden en moslims een heilige
stad is. „Jeruzalem is een sym-
andelijkheden of oorlogen'.
„Deze verordening, die door
plaatselijke politieke en reli
gieuze autoriteiten gezamenlijk
opgesteld moet worden, moet
ook door de internationale ge
meenschap worden gegaran
deerd."
De kerkleiders betreuren het
dat de lokale autoriteiten om
politieke of veiligheidsredenen
soms de toegang tot de heilige
plaatsen belemmeren. Kenne
lijk is dit een verwijzing naar de
afsluiting van Jeruzalem van de
westelijke Jordaanoever, waar
toe het Israëlische leger soms
overgaat na aanslagen.
De grote kerken in Jeruzalem
hebben het afgelopen jaar ge
zegd dat zij vinden dat Oost-Je-
ruzalem onder Palestijns be
stuur moet komen, maar heb
ben tegelijkertijd gevraagd om
internationale garanties voor de
rechten van de christenen. Tho
mas Stransky, rector van het oe
cumenische onderzoeksinsti
tuut Tantur in Jeruzalem, zei
dat christenen de kwestie-Jeru-
zalem te explosief vinden om
deze afhankelijk te laten zijn
van één autoriteit, of die nu Is
raëlisch of Palestijns is. „Deze
kwestie moet niet alleen aan het
lokale gezag overgelaten wor
den", aldus Stransky.
In het memorandum leggen
de kerkleiders de nadruk op het
belang van Jeruzalem voor
christenen. De rechten op het
gebied van bezittingen, bestuur
en vrije eredienst die de kerken
in de geschiedenis hebben ge
noten, moeten worden gehand
haafd. Ook moeten christenen
uit de hele wereld vrij zijn om
bedevaarten naar Jeruzalem te
ondernemen en voor langere
tijd in Jeruzalem te verblijven.
In een kennelijke verwijzing
naar een eventueel toekomstig
Palestijns bestuur wijzen de
kerkleiders er op dat de Pales
tijnse christenen dezelfde
'sociale, culturele, politieke en
nationale rechten' moeten heb
ben als de moslimburgers.
Meer kaarten
kerstdienst
Pieterskerk
De 1000 gratis toegangskaar
ten die zijn aangeboden voor
de kerstnachtdienst in de
Leidse Pieterskerk, zijn
kele dagen tijd 'i
gen'. Om chaos en onnodig
lange wachttijden in de late
kerstnacht te voorkomen,
'biedt de organiserende Com
missie voor Bijzonder Kerke-
werk variaf vandaag nu voor
alle (zit) plaatsen in de Pieter
skerk kaarten aan. Dat bete
kent dat er nog eens 1500
gratis toegangsbewijzen zijn
af te halen op de bekende
adressen (o.a. VW-kantoor
in Leiden).
Als het in het Zwitserse dorpje Sils Maria sneeuwt,
denkt de hervormde predikant Ulrich Knellwolf uit Zü-
rich aan moord en doodslag. Al enige jaren werkt hij
daar tijdens zijn wintersportvakantie aan een proef
schrift over de Zwitserse dichter Jeremias Gotthelf. Ter
afwisseling begon hij met het schrijven van misdaadro-
Zijn eerste werk heette Roma Termini. Het Vaticaan
en de Wereldraad van Kerken wilden samen de slacht
offers van een Zuidamerikaanse dictatuur helpen. Hun
instrument is een duister figuur, priester maar ook pre
dikant, wapenhandelaar en witwasser van zwart geld.
Maar temidden van machtsbeluste prelaten, een syno
devoorzitter, een dubieuze danseres en een vrome man
met mafia-contacten is hij eigenlijk ook weer netjes.
Wat er in Romeinse villa's, de pronkzalen van het Vati
caan en minder voorname etablissementen afspeelt,
heeft weinig met de Tien Geboden te doen.
Roma Termini is geen sleutelroman over het Vati
caan of de oecumenische organisaties in Genève, zegt
de 52-jarige Knellwolf in een vraaggesprek met het
Duitse persbureau EPD. Maar hij wilde daarin wel de
pretentie van de Kerken dat zij ook een machtsfactor in
de politiek zijn, relativeren. De predikant noemt zich
zelf een tegenstander van 'klerikale diplomatie'. Het is
volgens hem belangrijker dat politici goede christenen
zijn dan dat de kerk politiek bedrijft. Roma Termini
eindigt dan ook met een groot fiasco voor de kerkelijke
bemoeienissen.
Misdaadromans behandelen de fundamentele vra
gen van het leven: schuld en boete, gerechtigheid, leven
en dood. Daarom zijn z'n boeken ook theologisch te le
zen, vindt Knellwolf. Hij vindt het jammer dat collega
predikanten dat niet zien, maar hooghartig hun neus
ophalen voor z'n boeken. Hij verwijst naar de grootste
protestantse theoloog van deze eeuw, Karl Barth, die
een roman van Dorothy Sayers heeft vertaald.
De schrijvende predikant heeft volgens eigen zeggen
een gezond wantrouwen tegen macht en instituties en
een duidelijke voorkeur voor dwarsliggers. In Roma
Termini looft hij via een omweg een zestiende-eeuwse
dwarsligger. „Alle ellende begon met het protestantis
me", laat Knellwolf een corrupte monseigneur zeggen.
De Reformatie heeft de goedgeordende samenleving
helemaal door elkaar gehaald. „Daarvoor is slechts één
man verantwoordelijk: Maarten Luther. Hij was geen
Wittenbergse nachtegaal, maar een Saksische gier."
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
Zrt BÉDREiö&U Je, ze.
i/UTÏ/VtiDeRHM JSZE
ZELT^S &l3 JE: ÏAJ
ErAJ W/AT SiOe iS ALS
ze je" schr-iwew
ze De TITULATUUR, i
V
LEIDSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgeverij Damiate bv
DIRECTIE: B.M. Essenberg, G.P. Arnold (adj),
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Majoor.
Nypels, F
"MBUD.
.30 uur 071 -356215, of per post.
OMBUDSMAN: R D. Paauw, tel. dag. S
lefoon 071-356356.
van 08.30-17 00 uur:
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma -vnj. van 8.30-17.00 uur
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Tel. 071 -128030 bij vooruitbet. (incl BTW)
peracc giro autom.bet.
per maand ƒ31,05 ƒ30,05
per jaar ƒ337155 ƒ336155
VERZENDING PER POST
Nederland: per kwartaal 134,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
zat 10 00-12 00 uur. Tel 071-128030
HET WEER
HANS VAN ES
Oase van rust
Een kleine, felle depressie, die gis
teren in razende vaart de Noordzee
over zeilde, bracht de westelijke
kuststrook enkele uren storm; de
eerste van dit winterseizoen. Ver
der buitengaats en voor de Franse
westkust ging het nog harder te
keer. Sommige stations meldden
een 10-minutengemitidelde van
50 tot 60 knopen; overeenkomend
met windkracht 10 tot 11. Aan on
ze kust werd slechts even wind
kracht 9 aangetipt; in het binnen
land bleef het stormgeweld beperkt
tot een aantal felle windstoten. De
windrichting uit zuid tot zuidwest
zorgde er voor dat landinwaarts de
storm snel aan kracht inboette,
vanwege de lange weg die de lucht
stroom over land moest afleggen.
Een storm uit west of noordwest is
voor locaties in het binnenland ge
vaarlijker omdat de wind dan een
kort traject aflegt over ruw terrein
en dus minder wordt afgeremd. Na
de passage van een koufront in de
avond ging de wind snel liggen en
kon ruim 10 millimeter worden af
getapt; de waarnemer in Santpoort
noteerde zelfs een etmaalneerslag
van 20 millimeter.
)ns land in een oase
i rust temidden van het depres-
siegeweld. Er is wat koelere lucht
van gematigd polaire oorsprong
binnengestroomd. Toch zijn tem
peraturen van 9 graden nog altijd
drie graden te warm voor begin de
cember. De luchtaanvoer uit west
tot zuidwest zorgt voor aanvoer
over zeewater dat door het extreem
zachte weer van de laatste tijd on
geveer twee graden te warm is.
De invloed van dat warme water
wordt tijdens het weekeinde pas
goed merkbaar. Een hogedrukge-
bied bij Portugal pompt een lading
sutropische lucht uit zuidelijke
oceaangebieden in onze richting.
De voorste begrenzing - het warm-
tefront - brengt zaterdag enige tijd
regen. Een harde, mogelijk storm
achtige zuidwester drijft het kwik
omhoog naar 12 tot 14 graden.
Eerst is er veel bewolking met nog
wat motregen, maar vooral op zon
dag blijft het goeddeels droog en
klaart het mogelijk even op. Begin
volgende week blijft het winderig.
Koudere, Atlantische lucht gaat de
zeer milde luchtmassa te lijf en dat
levert gegarandeerd weer enige tijd
regen op.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Overwegend bewolkt en
langs de kusten enige tijd
regen. Middagtempera-
tuur in het binnenland
rond het vriespunt, langs
de kusten ongeveer +5
Vandaag nog vrij veel be
wolking en in het zuiden
regen, in het midden en
noorden perioden met
sneeuw. In de loop van de
Morgen op de meeste
plaatsen droog en perio-
+5 in het z
het n
Denemarken:
Af en toe zon en kans op
een bui, mogelijk met on
weer. Middagtemperatuur
Engeland, Schotland, Wales
Veel bewolking en van tijd 1
regen; vooral in Schotland
gel of onweer. Morgen opn
aantrekkende wind. In Engeland van
daag overwegend droog met af en toe
zon. Vandaag maxima rond 8 graden;
daarna een lichte stijging van tempera-
België en Luxemburg:
Bewolkt en vandaag geruime tijd regen,
vooral in de Ardennen. Morgen op de
meeste plaatsen droog. Middagtempera
tuur vandaag rond 9 graden; daarna iets
Noord- en Midden-Frankrijk:
Bewolkt en geruime tijd regen. Morgen
ook enkele opklaringen. Vooral vandaag
zacht met middagtemperatuur rond 13
Flinke zonnige perioden en droog maar
in het noorden eerst nog wolkenvelden.
Plaatselijk mist. Maximumtemperatuur
langs de kusten rond 18 graden.
Madeira:
Perioden met zon en droog. Middagtem
peratuur ongeveer 22 graden.
Spanje:
Langs de Golf van Biscaje wolkenvelden
steeds meer zon en droog. Maximum
temperatuur in het binnenland rond 15,
aan de noordelijke kusten rond 18 en
aan de Costa del Sol rond 21 graden.
Canarische Eilanden:
Droog en flink wat zon, aan de noordzij
de van de eilanden ook wolkenvelden.
Maximumtemperatuur ongeveer 24 gra-
Marokko:
Westkust: In de ochtenduren eerst
plaatselijk mist of laaghangende bewol
king. Verder flinke zonnige perioden en
droog. Middagtemperatuur vlak aan zee
iets boven de 20graden.
Vandaag eerst nog wolkenvelden en mo
gelijk een regen- of onweersbui. Later op
de dag, en ook morgen, meer zon en
droog. Middagtemperatuur vlak aan zee
omstreeks 20 graden.
Zuid-Frankrijk:
Wolkenvelden en vooral vandaag af en
toe regen, in de Franse Alpen boven de
1600 meter af en toe sneeuw. Aan de
Middellandse Zee-kust vrijwel overal
droog en af en toe zon. Vooral vandaag
zacht met maxima tussen 14 en 18 gra
den; bij Biaritz nog wat warmer. Daarna
iets minder zacht.
Italië:
Flinke perioden'met zon en droog. Al
leen in het noorden meer bewolking en
vandaag mogelijk wat regen. Middag
temperatuur in de Po-vlakte rond 11
graden, elders ongeveer 17 graden.
Turkije en Cyprus:
Perioden met zon en droog. Morgen
langs de zuidkust en op Cyprus toene
mende kans op buien, mogelijk met on
weer, Middagtemperatuur van 14 gra
den op de Dardanel len tot 17 op Cyprus.
Duitsland:
Overwegend bewolkt en perioden met
regen. Middagtemperatuur van 5 graden
in de noordelijke deelstaten tot 12 gra
den plaatselijk in het zuiden.
Zwitserland:
Veel bewolking en in het westen en
noorden van tijd tot tijd regen, vooral
vandaag. Boven de 1600 meter valt de
neerslag als sneeuw. In de bergen veel
wind. Middagtemperatuur ongeveer 12
Oostenrijk:
Overwegend bewolkt en vandaag vooral
aan de noordzijde van de Alpen regen,
boven de 1700 meter sneeuw. Maxi
mumtemperatuur ongeveer 8 graden
maar in het oosten plaatselijk wat kou-
VR
ZA
ZO
MA
20
10
10
20
Neerslagkans
3U
40
40
30
Minimumtemp.
b
9
9
Middagtemp.
9
10
12
11
Wind
zw4
zwb
zwb
WEERRAPPORTEN
ZATERDAG 10 DECEMBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 08.36 Zon'onder 16.24
Maan op 12.49 Maan onder00.33
Waterstanden Katwijk
Hoog water 08.38 21.12
Laag water 04.25 16.51
Weerrapporten 08 december 19 u
wlO 10 5 8.C
21 11
18 8
20 13
no 2 33 25 0.0
nno8 18 00
nw3 20 10 0.0
ono3/ 25 15 37.0
-3 -12 0.0
22 10 0.0
