NAVO maakt plan
voor terugtrekking
Moskou dreigt Tsjetsjenië weer
Buitenland
Delors boos over
voortvarendheid VS
Opslag plutonium in VS
gevaar voor bevolking
PDS krijgt
uitstel van
betaling
Di Pietro zet Italiaanse politiek nu al op stelten
'Québec met list en bedrog
naar onafhankelijkheid'
Stille getuigen wreedheid
I Rode Khmer vinden rust
DONDERDAG 8 DECEMBER 1994
7
Nieuw-Zeeland wil Maori's afkopen
wellington De regering van Nieuw-Zeeland wil 11 miljard gul-
den gulden uittrekken om de Maori's af te kopen, die het land
en de visgronden opeisen die hen de vorige eeuw door de Britse
kolonisten werden afgenomen. Onderdeel van het plan vormt
- ook een expliciete erkenning van het onrecht dat de Maori's is
aangedaan. De regering beoogt met het voorstel voor eens en al
tijd een einde te maken aan de landclaims en is van plan maat-
I regelen te treffen om ervoor te zorgen dat de regeling in de toe
komst niet kan worden aangevochten.
1 Vaccins oorzaak Golfoorlog-syndroom
n Washington Vaccins die Amerikaanse soldaten tijdens de Golf-
n oorlog moesten beschermen tegen de gevolgen van eventuele
■- chemische en biologische wapens zijn mogelijk de oorzaak van
a mysterieuze ziekteverschijnselen, gezamenlijk aangeduid als het
Golfoorlog-syndroom. Dat heeft het Senaatslid Jay Rockefeller
i- gisteren gezegd.
Gewonden bij staking Bangladesh
dhaka Ongeveer tweehonderd mensen zijn gewond geraakt bij
de algemene staking die gisteren en vanochtend is gehouden in
r Bangladesh. Tot de werkonderbreking was opgeroepen door de
oppositie, die het aftreden eist van premier lÓtaleda Zia. Verder
wil de oppositie dat nieuwe verkiezingen worden gehouden.
!J Dinsdag waren bij verschillende protestacties ook al honderden
gewonden gevallen.
Ratten knagen aan tenen patiënt
- Johannesburg Ratten hebben in een ziekenhuis van Johannes
burg aan de benen van een patiënt met een dwarslaesie ge
knaagd en hem ernstig verwond. Een verpleegkundige zag de
knaagdieren pas, nadat ze had geconstateerd dat de patiënt aan
- de tenen bloedde. De man heeft na een verkeersongeluk geen
gevoel meer in zijn benen.
li Doden bij gasexplosie Seoul
seoul Een explosie in een ondergrondse gastank in de Zuidko-
js reaanse hoofdstad Seoul heeft aan meerdere mensen het leven
e gekost. De autoriteiten spraken aanvankelijk over drie doden,
maar kranten melden vandaag negen slachtoffers. Ten minste
,j zestig personen raakten gewond. Over de oorzaak van het onge-
jt luk is nog niets bekend. De gastank bevond zich dicht bij een
)r bouwput voor de metro.
Verdachten schietpartij gearresteerd
VN-blauwhelmen eventueel weg uit Bosnië
Frankrijk heeft gisteren de Verenigde Naties en de NAVO
gevraagd gedetailleerde plannen te maken voor de terug
trekking van blauwhelmen uit Bosnië. De Britse minister
van buitenlandse zaken Douglas Hurd verklaarde giste
ren in het parlement dat Groot-Brittannië al voorberei
dingen treft voor de terugkomst van de VN-soldaten,
maar hij zei te hopen dat de blauwhelmen in Bosnië
kunnen blijven.
Het wordt voor de VN-blauwhelmen in Bosnië steeds moeilijker om hun werk te doen. Een aantal landen,
waaronder Frankrijk, overweegt zijn troepen maar terug te trekken. Het lijkt of deze Franse VN-militair alvast
afscheid neemt. foto anja niedrinchaus
PARUS-BRUSSEL Rtr-AFP-AP
Volgens zijn Franse ambtsge
noot Alain Juppé hebben alle
internationale pogingen om een
staakt-het-vuren of vrede in
Bosnië tot stand te brengen ge
faald en moet daarom de terug
trekking van de VN-vredes
macht ernstig worden overwo
gen. „We kunnen het niet lan
ger accepteren dat VN-soldaten
in gijzeling worden genomen en
worden vernederd ondanks dat
ze zich moedig gedragen."
Frankrijk, Groot-Brittannië,
maar ook Denemarken hebben
de afgelopen weken bij herha
ling gedreigd hun VN-troepen
naar huis te halen als de impas
se in de vredesbesprekingen
over Bosnië niet wordt doorbro
ken. Ook minister Van Mierlo
sluit een aftocht van de Neder
landse VN-militairen niet langer
uit. De VN maakten gisteren
melding van diverse zware Ser
vische aanvallen op posities van
blauwhelmen.
De Nederlandse oud-minister
Kooijmans (buitenlandse za
ken) vindt het onverantwoord
steeds opnieuw te dreigen met
de terugtrekking van de blauw
helmen uit Bosnië. „Het is on
verantwoord jegens de mensen
in het veld, je brengt ze in een
onzekere situatie", zo betoogde
Kooijmans gisteren in Tilburg.
De NAVO besloot gisteren lid
staten te vragen hoeveel troe
pen zij kunnen leveren om het
eventuele vertrek van de 23.000
manschappen onder vijandige
omstandigheden te begeleiden.
Voor zo'n operatie zouden vol
gens eerste schattingen 20.000
tot 25.000 NAVO-soldaten no
dig zijn. De plannen moeten
morgen op tafel liggen. De Ver
enigde Staten hebben reeds
toegezegd voor die troepen
macht manschappen te zullen
leveren. Bij de NAVO gaat men
er vooralsnog niet vanuit dat de
blauwhelmen op korte termijn
Bosnië verlaten, maar in het
licht van de verslechterde situa
tie in het land blijft men evacu
atieplannen opstellen.
De Servische leider Karadzic
verklaarde vanuit zijn hoofd
kwartier in Pale dat zijn man
schappen de blauwhelmen nor
maal laten vertrekken als 'zij
hun spullen pakken en hun wa
pens meenemen en ze niet voor
de moslims achterlaten'.
De Verenigde Naties begin
nen volgende week met de tij
delijke terugtrekking van 1.200
Bengaalse blauwhelmen uit de
moslim-enclave Bihac. De
maatregel hangt samen met lo
gistieke problemen. „Het gaat
niet om een permanente terug
trekking, maar om het verver
sen van troepen", zei een VN-
woordvoerder. Gisteren hebben
Serviërs een eerste konvooi uit
de enclave, waar weer zwaar
wordt gevochten, tegengehou
den.
moskou hans geleunse
correspondent
Het Kremlin heeft gisteren opnieuw geko
zen voor een harde lijn tegen de opstandige
republiek Tsjetsjenië. Na een spoedbijeen-
komst van Jeltsins Veiligheidsraad werd ge
steld dat Rusland zich het recht voorbe
houdt 'alle gewapende benden' in Tsjetsje
nië te ontwapenen. Vervolgens werd Tsjets
jenië door de Russische geheime dienst be
schuldigd van 'terroristische activiteiten'
Terwijl in Tsjetsjenië meteen voorberei
dingen op een Russische invasie werden ge
troffen, raakte Moskou in een politieke cri
sissfeer. In de beide kamers van het Russi
sche parlement Federatieraad en Doema
is er veel verzet tegen een gewapend op
treden in Tsjetsjenië. Nadat de ministers
van defensie en binnenlandse zaken en de
chef van de geheime dienst gisteravond
weigerden naar de Federatieraad te komen
voor tekst en uitleg, werd hun aftreden ge
ëist.
Volgens Sergej Joesjenkov, de radicaal-
democratische voorzitter van de Doema-
defensiecommissie, is het nu zonneklaar
dat alleen de 'haviken' in het Kremlin in
vloed op president Jeltsin uitoefenen. Joes
jenkov heeft steeds gepleit voor een vreed
zame oplossing van het conflict.
Het feit dat Jeltsin gisteren de minderhe-
denminister Jegorov tot vice-premier be
noemde, bewijst volgens Joesjenkov dat de
optie van verdere onderhandelingen met
het Tsjetsjeense bewind is verworpen. Hij
ziet Jegorov als een van de breinen achter
de heimelijke Russische militaire acties in
Tsjetsjenië.
Dinsdag nog leek een geweldloze oplos
sing van het Tsjetsjeense conflict mogelijk,
nadat president Doedajev en de Russische
defensieminister Gratsjov in een persoon
lijk gesprek overeenkwamen de vijandelijk
heden te staken. Gratsjov zei toen dat
Jeltsins Veiligheidsraad vandaag beslissin
gen zou nemen.
Maar die zitting werd onmiddellijk na
Jeltsins terugkeer van de CVSE-top in de
Hongaarse hoofdstad Boedapest vervroegd.
En de geest van de verklaring die gisteren
werd uitgegeven is dat er in een van Rus-
lands 'provincies' orde-problemen zijn die
zo snel mogelijk uit de wereld moeten wor
den geholpen. Er is zelfs geen sprake meer
van erkenning van de Tsjetsjeense opposi
tie, die met Russische steun en wapens
Doedajev aan de kant wil zetten.
Jacques Delors heeft gisteren
scherpe kritiek geuit op het
Amerikaanse plan de NAVO op
korte termijn in oostelijke rich
ting uit te breiden. „Ik denk dat
het een voorbarig initiatief was
op het verkeerde moment", zei
de Fransman op een persconfe
rentie ter voorbereiding op de
Europese top van morgen en
overmorgen in Essen.
.Als ik iets zou zeggen over
deze kwestie, dan is het dat ik
de VS niet zou hebben geadvi
seerd te pleiten voor uitbreiding
van Atlantische alliantie", aldus
Delors. De commissievoorzitter
zei dat het Amerikaanse initia
tief de Europeanen heeft ver
deeld en de Russen boos heeft
gemaakt en dat het de veilig
heid in Europa niet bevordert.
„Het maakt ons werk veel
moeilijker." Het voorstel van de
VS trekt volgens Delors een
zware wissel op de samenwer
king tussen de VS, de EU en
Rusland. Een meer geleidelijke
uitbreiding van de NAVO met
landen uit het voormalige Oost
blok noemde hij 'de juiste bena
dering'.
Volgens Delors is het echter
belangrijk dat de top in Essen
een signaal van solidariteit geeft
aan de Oosteuropese landen.
De leiders van Polen, Hongarije,
Roemenië, Bulgarije, de Tsje
chische Republiek en Slowakije
zijn uitgenodigd de EU-leiders
zaterdag aan het einde van de
conferentie te ontmoeten. „We
moeten het gevoel van veilig
heid in deze landen versterken,
zowel intern als extern." Vol
gens Delors kan dat laatste door
de economieën van de zes te
versterken en op gelijke voet te
brengen met de EU-landen.
De Europese top praat offi
cieel over de uitbreiding van de
unie met de zes Europese lan
den. Het is de bedoeling dat de
zes omstreeks het jaar 2000 tot
de EU toetreden.
washington hans de bruun
correspondent
Enkele duizenden vaten met le
vensgevaarlijk plutonium, over
blijfselen van het Amerikaanse
kernwapenprogramma, worden
in de VS bewaard onder om
standigheden die een bedrei
ging voor de bevolking kunnen
opleveren. Bij een onderzoek in
de Amerikaanse nucleaire in
stallaties werd plutonium aan
getroffen in lekkende vaten, in
oude plastic flessen, in vervallen
gebouwen en zelfs in ventilatie-
schachten en machines.
Het ministerie van energie,
dat verantwoordelijk is voor de
produktie van kernwapenmate
riaal, heeft maatregelen gelast
om aan deze gevaarlijke situatie
een einde te maken. Het gaat
totaal om 26.000 kilo plutonium
op dertien plaatsen in de VS. Op
enkele plaatsen hebben zich al
lekken voorgedaan, maar er zijn
nog geen ongelukken door ge
beurd.
De Amerikanen zaten met het
plutonium toen aan het einde
van de jaren tachtig de kernwa-
penproduktie kwam stil te lig
gen. „Er is een gevaar voor de
arbeiders in de installaties en
op sommige plaatsen ook voor
het publiek en het milieu", zo
staat in een rapport van het mi
nisterie van energie.
Volgens onderminister Tara
OToole is er absoluut geen ge
vaar voor de burgerbevolking.
Het ministerie verwacht dat het
tien tot twintig jaar zal duren
voor het plutonium veilig is
weggeborgen.
De VS produceren geen plu
tonium meer. De 26 ton zijn
een deel van de honderd ton die
is overgebleven na de kernwa-
penproduktie van de afgelopen
halve eeuw.
ACHTERGROND
ROME EELCO VAN DER LINDEN CORRESPONDENT
berlijn dpa-afp-ri
De PDS, de partij die de erfenis
overnam van de SED, de com
munistische partij in de voor
malige DDR, heeft gisteren een
belangrijke overwinning be
haald op de Berlijnse belasting
dienst. Een administratieve
rechtbank in Berlijn oordeelde
dat de PDS haar belasting
schuld voorlopig niet uit haar
huidige vermogen hoeft te beta
len.
De Berlijnse belastingdienst
trakteerde de PDS onlangs op
een belastingaanslag van 67,4
miljoen mark (ruim 74 miljoen
gulden) voor het overgenomen
SED -vermogen. De partij wei
gerde te betalen, waarop de be
lastingdienst alvast enkele mil
joenen marken in beslag nam.
Diverse partijleden, onder wie
partijleider Gysi, zijn al een
week in hongerstaking tegen de
aanslag.
Volgens de rechtbank kan de
belastingschuld voorlopig wor
den betaald uit in beslag geno
men fondsen van de PDS/SED
voordat de Duitse hereniging
tot stand kwam.
De lieveling van de Italiaanse natie is plotseling
verdwenen. Het afscheid van onderzoeksrechter Di
Pietro heeft de Italianen meer dan geschokt. Niemand
lijkt zich een toekomst te kunnen voorstellen zonder de
man die als geen ander 'het andere', eerlijke, Italië
symboliseerde. Maar is Di Pietro werkelijk weg?
Een dag nadat de magistraat de deur van zijn kantoor in
het Milanese paleis van justitie heeft dichtgetrokken, zijn
het vooral de politici die zich deze vraag stellen. De
afscheidsbrief wordt keer op keer geanalyseerd en
geïnterpreteerd en met het versuïjken der uren groeit bij
allen de overtuiging dat voor Di Pietro een politieke
carrière is weggelegd.
Dat de magistraat twee maanden met vakantie gaat om
te genieten van een welverdiende rust en, zoals gisteren
werd gefluisterd, van de gelegenheid gebruik maakt om
de vrouw te trouwen met wie hij al tien jaar samenleeft,
heeft maar op weinigen een geruststellend effect. Er zijn
eenvoudigweg te veel 'toevalligheden', die doen
vermoeden dat een scenario bestaat om Di Pietro in de
zo tumultueuze politieke ring te lanceren.
Het ontslag komt daags na de dagvaarding die premier
Berlusconi ontving (uit handen van Di Pietro) en de
nederlaag die de regeringspartijen leden bij de lokale
verkiezingen. Een breuk binnen de coalitie wordt, als
gevolg van de opstelling van de Lega Nord, voor zeer
waarschijnlijk gehouden. President Scalfaro wil absoluut
nieuwe verkiezingen voorkomen en zal in geval van
crisis voorstellen een 'institutionele regering' te vormen.
Dit zakenkabinet zal openstaan voor de
oppositiepartijen en als voornaamste taak krijgen de op
papier gebleven staatkundige hervormingen te
realiseren.
De onderzoekers van de operatie Mani Pulite (Schone
Handen) hebben gisteren opnieuw gezworen de strijd
tegen de corruptie voort te zetten, maar zij konden de
bezorgdheid bij veel Italianen over het plotselinge ver
trek van onderzoeksrechter Antonio Di Pietro niet
wegnemen. In Milaan en Rome werd opnieuw voor
het aanblijven van de rechter gedemonstreerd. Vol
gens een opiniepeiling in verscheidene dagbladen wil
85 procent van de Italianen dat Di Pietro aanblijft.
Alle oppositiepartijen en ook de Lega Nord zijn
voorstander van deze optie. De vraag is echter wie aan
deze regering leiding moet geven. Er is niet een
kandidaat voorhanden die genoeg charisma en
populariteit heeft om als neutraal alternatief te dienen
voor Silvio Berlusconi. Antonio Di Pietro werd door
velen geschikt geacht, maar hij was bezet en heeft altijd
gezegd dat hij magistratuur en politiek gescheiden wil
houden.
Daar is nu verandering in gekomen. Hij heeft zijn toga
afgeworpen en is dus, in theorie, beschikbaar. Di Pietro
zei dinsdag dat hij geen plannen heeft voor de toekomst,
maar voor veel politici, ongeacht hun kleur, staat het
licht op groen. Dat Di Pietro aanvoert dat hem het
werken onmogelijk wordt gemaakt, wordt maar ten dele
geloofd: hij staat bekend als een vechtersbaas en heeft
wel voor hetere vuren gestaan. De 'feeling' die er bestaat
tussen Scalfaro en Di Pietro de president belde de
magistraat dezer dagen verscheidene malen en loofde
hem in het openbaar heeft de geruchtenmachine
verder gevoed.
De hamvraag is natuurlijk of Di Pietro wel is
geïnteresseerd in de politiek. Hij heeft zelf altijd
volgehouden van niet. Hij sloeg het aanbod van
Berlusconi af om minister in diens kabinet te worden en
zei dinsdag nog dat zijn vertrek is veroorzaakt door het
misbruik dat de politici maken van zijn werk. Nu hij
geen magistraat meer is en de mogelijkheid van een
institutionele regering opdoemt, kan Di Pietro echter wel
degelijk een overstap naar de politiek overwegen.
Het is bovendien zo dat hij de afgelopen maanden wel
degelijk blijk heeft gegeven van politieke ambities. Zijn
voorstel voor een 'politieke oplossing' van het
corruptievraagstuk had veel weg van een wetsvoorstel en
hij zal ongetwijfeld gecharmeerd zijn van het idee om dit
project zelf, als echte politicus, te kunnen voorleggen
aan het parlement
Di Pietro heeft bovendien een boek geschreven waarin
hij de Grondwet becommentarieert en tal van adviezen
geeft aan de heren politici. De uitgave van het boek werd
destijds door ex-president Cossiga, die het voorwoord
schreef, omschreven als 'de geboorte van de politicus Di
Pietro'. Cossiga liet gisteren weten dat Italië in de
toekomst absoluut gebruik moet maken van een
persoon als Di Pietro. Een uitspraak die indruk heeft
gemaakt, ook omdat de ex-president nog veel invloed
heeft op het Italiaanse politieke circus.
De komende weken zal blijken of de opwinding die zich
meester heeft gemaakt van veel politici, gegrond is. Vast
staat dat het ontslag van Di Pietro gevolgen zal hebben.
De stugge boerenzoon uit het zuidelijke Molise zou
inderdaad wel eens een tijdbom kunnen zijn die tikt
onder het politieke bestel.
Stockholm De Zweedse politie heeft gisteren na een dagen du-
rende klopjacht twee personen gearresteerd, die ervan worden
verdacht afgelopen zondag voor een discotheek vier mensen te
hebben doodgeschoten. De twee, een 23-jarige Chileen en een
25-jarige Zweed, werden even buiten de hoofdstad Stockholm
aangehouden in een gestolen auto. Bij de schietpartij werden
een portier van de discotheek en drie bezoekers gedood.
Als 'leugen en bedrog' kwalifice
ren Canadese politici het plan
van de regering van Québec de
I Franstalige provincie onafhan-
I kelijk te verklaren van Canada.
Premier Parizeau kondigde de
ze week aan een wetsvoorstel in
te dienen waarin de provincie
ag met zeven miljoen inwoners tot
soevereine natie wordt ver
klaard.
Daarna wil hij aan de bevol
king van Québec in een referen
dum de vraag voorleggen: „Bent
u voor (of tegen) de wet die de
nationale vergadering (van
Québec) heeft aangenomen en
waarin de soevereiniteit van
Québec wordt uitgeroepen".
Er is nog geen datum vastge
legd voor de volksraadpleging.
- Volgens het draaiboek van de
Parti Québécois van Parizeau
wordt Québec een jaar na het
'P referendum zelfstandig, mits
het referendum een 'ja' ople-
8 vert.
0; De andere provincies van Ca-
5 nada staan op hun achterste be-
5 nen. Zij vinden dat de regering
o in Montreal pas aan wetgeving
9 mag gaan werken als de bevol-
5
king van Québec zich in meer
derheid heeft uitgesproken voor
onafhankelijkheid. Federale po
litici spreken van fraude en zeg
gen dat het ondemocratisch is
wetgeving over zo'n vitaal punt
in de steigers te zetten en pas
daarna de bevolking te raadple
gen.
„Zij proberen Québec met list
en bedrog uit Canada los te ma
ken. Wij zien liever een moedi
ge daad van een bevolking die
soeverein wil zijn", aldus pre
mier McKenna van New Bruns
wick.
Voor de plannen van Pari
zeau, die bij onlangs gehouden
verkiezingen bijna evenveel
stemmen kreeg als de Liberalen,
maar dankzij het districtenstel
sel toch een ruime meerderheid
in de nationale Assemblee
kreeg, bestaat in Québec geen
consensus. Een minderheid van
de Québécois is voor onafhan
kelijkheid, mits de economische
banden met Canada blijven ge
handhaafd. Parizeau wil de
vraagstelling in het referendum
vaag houden om meer mensen
achter zich te krijgen, zo luidt
de kritiek van de oppositie.
5!
Kinderen spelen in het Cambodjaanse oorlogsmuseum tussen de gru
welijke getuigen van de massamoorden van de Rode Khmer. De rege
ring wil de schedels en botten cremeren. foto ap
phnom penh apmuseum meer indruk maakt
dan duizend keer een boek le-
Zestien jaar lang zijn de sche- zen over deze gruwelijke perio-
dels van honderden Cambodja- de. „Maar het gaat tegen onze
nen tentoongesteld geweest als Cambodjaanse traditie in als ze
stille getuigen van het schrikbe- niet worden gecremeerd", aldus
wind dat de Rode Khmer van de directeur. De Cambodjanen
1975 tot 1978 in het land heeft geloven dat de geesten van
gevoerd. Nu wil de Cam- mensen die een gewelddadige
bodjaanse regering de schedels dood zijn gestorven alleen na
cremeren om de zielen van de crematie rust kunnen vinden in
slachtoffers rust te gunnen.
Koning Norodom Sihanouk
heeft er herhaaldelijk bij de re
gering op aangedrongen het
Tuol-museum, waar de sche
dels de contouren van Cam
bodja vormen, op te doeken.
Het museum is gevestigd in
het hiernamaals.
De schedels werden verza
meld door de vorige, commu
nistische regering die begin
1979 met hulp van Vietnam de
macht van de Rode Khmer
overnam. De Rode Khmer, die
op dit moment een guerrilla
een voormalige martelkamer oorlog voert met de regering i
de Rode Khmer. Volgens di
recteur Hou Tip hebben t
Phnom Penh, wordt verant
woordelijk gesteld voor hon-
dat het derdduizenden doden.
Zeven soldaten en drie kisten keerden gisteren terug uit Tsjetsjenië, pionnen in Ruslands onhandige geheime poging de Tsjetsjeense president
Doedajev ten val te brengen. De mannen, afkomstig van een elite-tankdivisie, werden gerecruteerd en betaald door de Federale Geheime Dienst
(FSK), die de meest ambitieuze operatie van zijn korte bestaan danig heeft verknoeid. De soldaten werd bij aankomst in Moskou gevraagd om ge
dode kameraden aan de hand van foto's te identificeren. foto reuter viktor korotajev
