'Als soliste bepaal je alles zélf'
Van Pietje Bell tot Willem Wilmink
Gevecht om behoud woonhuis Gorter ho°g|eraar
Cultuur Kunst
Nieuwe galerie in Alphen
als podium moderne kunst
Goliath geeft voorstelling
Italiaanse acteur en activist
Gian Maria Volonté overleden
WOENSDAG 7 DECEMBER 1994
chef annemiek ruygrok. 071 -356471plv.-chef jan rijsdam. 071 -356-1 72
Records voor Marco Borsato
Rotterdam Marco Borsato krijgt twee vermeldingen in de vol
gende uitgave het Guinness Book of Records. Met zijn monster
hit 'Dromen zijn bedrog' staat de Noordhollandse zanger inmid
dels twaalf weken op de eerste plaats van de Nederlandse hitpa
rade, ofwel een week langer dan Bryan Adams drie jaar geleden
met 'Everything I Do'. Van 'Dromen zijn bedrog' zijn al meer
dan 230.000 exemplaren verkocht, waarmee Marco Borsato er
tevens de best verkochte CD-single aller tijden in ons land mee
heeft gescoord.
Concert Corry Konings loopt goed
Rotterdam Er is zo veel belangstelling voor het concert dat Cor
ry Konings op 12 december geeft in Ahoy' in Rotterdam, dat de
organisatoren hebben besloten ook de tweede ring van het
sportpaleis open te stellen. De zesduizend plaatsen die in eerste
instantie beschikbaar waren, waren in korte tijd uitverkocht. Nu
is er plaats voor nog eens drieduizend mensen. Corry Konings
viert met het concert haar vijfentwintigjarig jubileum als artiest.
Als gasten ontvangt zij onder anderen De Rekels (haar vroegere
begeleidingsgroep), Pierre Kartner en Jorge Castro.
Officiële opening Purcell-jaar
den haag Op Tweede Kerstdag opent de Stichting Opera aan
het Haagse Spui in samenwerking met het Combattimento Con
sort Amsterdam het Purcell-jaar 1995. Dat gebeurt met de opera
Dido and Aenaes van Henry Purcell (1659-1695). In Den Haag
worden zeven voorstellingen in het AT&T Danstheater gegeven
(van 24 december t/m Nieuwjaarsdag). Daarna nog in Nijme
gen, Amersfoort, Rotterdam, Groningen, Zoetermeer en Amster
dam. De muzikale leiding is in handen van Jan Willem de
Vriend, artistiek leider van het Combattimento Consort Amster
dam. Voorts werkt mee een tiental solisten onder wie Maarten
Koningsberger en Xenia Meijer, Valerie Valentine, eerste soliste
bij Het Nationale Ballet en het Dido-koor, bestaande uit achttien
zangers en zangeressen.
Muziek voor Mondriaan
Amsterdam Muziek voor Mondriaan heet het programma dat
de Ebony Band en het Nederlands Kamerkoor op 17,18 en 20
december in de Beurs van Berlage in Amsterdam uitvoeren. Tij
dens deze drie dagen gaat een nieuw werk voor koor en orkest
van Gunther Schuller (1925) in première. Schuller gebruikt uit
spraken van Mondriaan als tekst in zijn compositie. De andere
composities zijn van Jacob van Domselaer, Daniël Ruyneman,
Josef Matthias Hauer en Wladimir Vogel, allen tijdgenoten van
Piet Mondriaan. Het geheel staat onder leiding van Gunther
Schuller.
den haag gpd
„Jeugdliteratuur is net zo be
langrijk als literatuur voor vol
wassenen. Daarom hebben we
dit Kinderboekenmuseum inge
richt", zegt Anton Korteweg, di
recteur van het Letterkundig
Museum in Den Haag. Morgen
is de opening van het Kinder
boekenmuseum, een depen
dance van het Letterkundig Mu
seum, dat dit jaar veertig jaar
bestaat. Het Kinderboekenmu
seum richt zich speciaal op de
kinderen van acht tot dertien
jaar.
Kinderboekenmuseum geopend in Den Haag
In het museum worden boe
ken tentoongesteld die tegen
woordig door kinderen worden
gelezen. ,,We gaan geen oude,
door de kinderen vergeten au
teurs onder het stof uithalen",
meent Aad Meinderts, project
leider van het Kinderboeken
museum.
Het nieuwe museum kent
vier thema's. 'Alleen is maar al
leen' gaat onder meer over ver
liefd zijn, maar hier worden ook
de nu nog populaire klassiekers
als Pietje Bell en Dik Trom aan
de jonge bezoekers getoond.
Belangrijke historische ontwik
kelingen als de slavenhandel en
de Tweede Wereldoorlog ko
men aan bod in 'Toen vroeger
nu was'. Bezoekers die op zoek
zijn naar spanning kunnen te
recht bij 'Hoe kan dat nou'. Het
milieu en de natuur staan cen
traal in 'Tussen hemel en aar
de'.
Een leeswand met gedichten
van onder anderen K. Schip
pers, Willem Wilmink en Pierre
Kemp en werken van bekende
illustrators verfraaien het interi
eur van het museum. Na afloop
van hun tocht door het muse
um kunnen de kinderen bijko
men in de leeshoek.
Het publiek kan vanaf vrijdag
9 december ook terecht op de
jubileumtentoonstelling '1954.
Een literaire doorsnee'. Daarin
aandacht voor romans, poëzie,
kort proza, kinderliteratuur en
detectives uit dat jaar.
De voorlichtingsfilm 'Letter
kundig Museum. Acht schrijvers
en een hondje vertellen' gaat
dan eveneens in première. In de
film praten de schrijvers Hella S.
Haasse, Charlotte Mutsaers,
Maarten 't Hart, Adriaan Mor-
riën en Joost Zwagerman over
hun werk, hun favoriete auteurs
en het Letterkundig Museum.
Het lachende onderblad van celliste Quirine Viersen
Haar pas twee jaar oude instrument noemt Quirine Vier
sen haar 'wenscello'. Want voordat cellobouwer Jaap Bo-
link voor haar aan de slag ging koos ze zelf het hout voor
boven- en onderblad uit en bepaalde ze de donkere kleur
die haar cello moest krijgen. Het onderblad heeft een bij
zonderheid waar de opdrachtgeefster ook bewust voor
koos: de nerf loopt aan beide zijden ietwat omhoog, rich
ting hals. „Een lachend onderblad", zegt Quirine Viersen.
alphen aan den rijn
In het Tauro zakencentrum aan
de Europalaan in Alphen aan
den Rijn wordt 17 december de
Galerie ICKXZ geopend. De
nieuwe galerie wil als podium
fungeren voor hedendaagse
kunstenaars op weg naar meer
bekendheid en waardering.
Aan de openingstentoonstel
ling werkt een groot aantal kun
stenaars mee die het komend
jaar uitgebreider in Galerie
ICKXZ zullen exposeren. De
tentoonstelling bestaat uit beel
den en andere ruimtelijke ob
jecten, (3D-)schilderijen, goua
ches, tekeningen, grafiek en
aquarellen. De meeste kunste
naars hebben hun werk al eens
in andere galeriën geëxposeerd.
Voor enkelen zal de expositie in
ICKXZ een debuut zijn. De ex
positie is te zien van 17 decem
ber tot en met 15 januari. Gale
rie ICKXZ is geopend van
woensdag tot en met vrijdag
van 11.00-18.00 uur en op zater
dagvan 11.00-17.00 uur.
den haag peter van eukelenburg
„Veel mensen begrijpen niet dat
ik een bijna nieuwe cello heb.
Ze denken dat een oude altijd
beter is. Maar deze Bolink heeft
al meer klankkleur dan mijn an
dere cello. Met dit instrument
kom ik nu volledig tot mijn
recht, vind ik."
Celliste Quirine Viersen krijgt
morgen in de Rotterdamse
Doelen uit handen van staatsse
cretaris Nuis de Nederlandse
Muziekprijs, een soort dikke
studiebeurs. De is bedoeld om
extra begaafde jonge musici een
steuntje in de rug te geven op
weg naar het internationale
concertpodium. Met het geld
van de prijs kan Viersen twee
jaar verder met haar studie bij
cellomeester Heinrich Schiff
aan het Mozarteum in Salzburg.
Leermeester
Het internationale podium
heeft voor Viersen overigens al
lang geen geheimen meer. Ze
speelt links en rechts in Europa
en afgelopen zomer kreeg ze
nog een prijs bij het Tsjaikovski-
concours in Moskou. Omdat
Heinrich Schiff ook een druk
concertleven heeft, reist Quirine
Viersen haar leermeester af en
toe gewoon achterna. „Dat be
tekent bijvoorbeeld dat ik een
Amsterdam Van 1650 tot 1862 behoorde de beeldengroep David, Goliath en zijn schilddrager (uit circa
1649) tot de attracties van het 'Oude Doolhof'. Het waren bewegende beelden, waarmee tussen 1650 en
1662 voorstellingen voor het publiek werden gegeven. Die worden nu op 10 en 17 december in het Am
sterdams Historisch Museum herhaald. Het programma, dat duurt van vijf tot acht uur is geschikt voor de
hele familie. Het Amsterdams Historisch Museum zit aan de Kalverstraat 92. foto pr
dagje naar Hamburg of naar
Keulen ga. Wel vermoeiend
maar het is volop de moeite
waard. Dan maakt Schiff tijd
voor me en krijg ik soms tot 's
avonds half acht les van hem,
tot vlak voor z'n optreden. Zo
maak ik heel andere aspecten
van hem mee dan z'n andere
studenten, want ik volg Schiff
nu midden in zijn concertle
ven."
Vroeger luisterde Quirine
naar niets anders dan cello.
Haar vader Yke Viersen bespeelt
het instrument in het Concert
gebouworkest, haar moeder is
cello-docent. „Ik wist al heel
vroeg dat ook ik muziek zou
willen maken en wel op de cel
lo. En dat ik een solo-carrière
zou willen. Nooit over getwij
feld. Als solist ben je vrijer in je
doen en laten. In een orkest ben
je afhankelijk van de dirigent,
van zijn interpretatie van het
stuk. Ik bepaal dat liever zelf."
Net 22 jaar maar vol van zelf
bewustzijn: „In een solostuk
voor cello en orkest heb ik heel
bepaalde ideeën over de inter
pretatie, dat is absoluut zo.
Maar als een dirigent een goed
idee heeft, zal ik naar hem luis
teren. Ik wil dus niet zeggen dat
een dirigent bij mij nul inspraak
heeft. Want de dirigent vormt
natuurlijk wel je link met het or
kest. Maar het leukst is als bij
voorbeeld de strijkers van het
orkest tussendoor aan mij ko
men vragen hoe ik die bepaalde
streek daar en daar precies
deed. Als ze merken dat de so
list voor dat soort dingen open
staat, komen ze wel naar je toe.
Quiriene Viersen: „Ik wist al heel vroeg dat ook ik muziek zou willen maken en wel op de cello. En dat ik een solo-carrière zou willen." foto gpd
Dan heb je er samen plezier in
en levert het ook de beste resul
taten op."
Hoe ver kan je gaan in je indi
viduele interpretatie? Hoe kom
je er achter hoe de componist het
bedoeld zal hebben? Hoezeer
mag je het notenschrift naar je
hand zetten?
„Ik vind het wel leuk om de
oertekst van de componist zelf
te achterhalen. Schiff gaat daar
heel ver in. Met Bach of Beetho
ven moet je je afvragen of je de
muziek niet teveel naar de ro
mantische kant toe trekt. Het
kan makkelijk te sentimenteel
worden."
„Ik vind nog steeds dat de
cello een van de mooiste gelui
den geeft. Maar pas het laatste
jaar heb ik mijn gezichtsveld
uitgebreid. Ik heb ongelooflijke
bewondering voor violisten en
voor pianisten gekregen. Beter
laat dan nooit, zeg ik maar. Ik
luister nu ook met plezier naar
Sting, Phil Collins en Bryan
Adams. En via een oom die
jazz-fanaat is krijg ik veel waar
dering voor Miles Davis, Louis
Armstrong, Billie Holiday, Ella
Fitzgerald. Als ik Billie 'Strange
Fruit' hoor zingen, ga ik door de
grond. Ik wist eerst van niks,
maar toen ik besefte waar de
tekst van dat lied over gaat gaf
me dat echt een schok van hier
totTokyo."
Zelf begint ze niet aan een
mix van klassiek en jazz. „Zeker
zoiets als Nigel Kennedy doet?"
lacht Quirine Viersen 'n beetje
vals. „De Vier Jaargetijden met
drums erachter en een video
filmpje, dat hoeft voor mij niet.
Die muziek is al goed genoeg
Amersfoort wil slopen, Jan Versteeg niet
van zichzelf. Maar cellist Yo Yo
Ma met zanger Bobby McFerrin
vind ik wel waanzinnig goed. Er
is een overeenkomst tussen jazz
en barokmuziek, namelijk het
improviseren. In barok moeten
cello en clavecimbel ook vaak
improviseren op akkoorden. In
die tijd werd voor die instru
menten gewoon niet alles opge
schreven. Anner Bijlsma en Jaap
ter Linden kunnen het, mijn do
cent Schiff natuurlijk ook. Maar
ik speel niet vaak barok. Ik vind
hel wel makkelijk als ik niet zelf
hoef te improviseren!"
Kees Fens weer
amersfoort gpd
Toen Jaap Versteeg een paar maanden gele
den in een biografie van Herman Gorter las
dat de beroemde Nederlandse dichter aan
de Korte Bergstraat in Amersfoort had ge
woond, sprong hij meteen in de auto om
het huis te gaan bekijken. Hij belde aan op
nummer 22.
Er werd niet opengedaan, maar na een
tijdje kwam de buurvrouw naar buiten.
„Weet u wel dat Herman Gorter hier ge
woond heeft?", vroeg Versteeg streng.
„Nee", antwoordde de buurvrouw. „Maar
weet wel dat dit huis gesloopt wordt?"
Toen begon Versteegs eenzame strijd.
Sinds deze zomer beijvert de Utrechtse le
raar kunstgeschiedenis zich voor behoud
van het pand Korte Bergstraat 22, waar Her
man Gorter (1864-1927) ruim drie jaar van
zijn leven doorbracht. Het huis staat, met
nog een aantal andere woningen in de di
recte omgeving, op de nominatie om ge
sloopt te worden.
De kans dat Versteeg zijn zin krijgt, is
heel klein. Dat er gesloopt wordt, staat vrij
wel vast. Versteeg betreurt dat. Hij zou
graag zien dat de gemeente het Gorterhuis
intact liet, en er een aan de Tachtigers ge
wijd Stijlhuis van zou maken. Inmiddels
heeft hij twee gemeenteraadsleden weten te
overtuigen van het belang van behoud van
het pand. Gedrieën bereiden ze een kleine
tentoonstelling over de Tachtigers voor.
„Met die tentoonstelling willen we de
aandacht vestigen op het feit dat Gorter
hier heeft gewoond, want dat blijkt nie
mand te weten. Zelfs voor de stadsarchiva
ris was het nieuw", zegt Versteeg. Elke vier
kante meter van zijn huis getuigt van zijn
enthousiaste liefde voor de Beweging van
Tachtig, de groep Nederlandse schrijvers,
schilders en componisten die zich vanaf
1880 deed gelden en waartoe ook Flerman
Gorter behoorde.
„De moderne kunst is begonnen bij de
Tachtigers. De kruisbestuiving die er toen
was tussen literatoren, musici en schilders
is tamelijk uniek. En: men telefoneerde niet,
men schreef. Daardoor is alles zo goed te
volgen."
Herman Gorter was vijfentwintig jaar oud
toen hij in januari 1890, als verse doctor in
de klassieke talen, met zijn moeder van
Amsterdam naar Amersfoort verhuisde om
daar les te gaan geven aan het Gymnasium.
Een jaar eerder had hij zijn klassiek gewor
den epische gedicht Mei ('een nieuwe lente
en een nieuw geluid') voltooid. Gorter had
ruim anderhalfjaar aan 'het ding', zoals hij
Mei betitelde, gewerkt en hij had behoefte
aan rust. Buurtbewoners zagen hem dage
lijks rond de Amersfoortse heuvel hardlo
pen.
De gemeenteraad van Amersfoort had
Gorter op 11 december 1889 benoemd tot
docent oude talen. Het verhaal gaat dat de
gemeenteraad hem verkozen had boven de
andere kandidaat, ene R. Jesse uit Leiden,
omdat Gorter in een vigilante, met hoge
hoed en glacé handschoenen langs de
raadsleden was gereden voor een persoon
lijke kennismaking. Jesse had gemeend de
bezoekjes met garen handschoenen te kun
nen afleggen.
nijmegen. anp
De criticus en schrijver Kees
Fens wordt met ingang van 1 ja
nuari hoogleraar twintigste-
eeuwse literaire kritiek, met na
me de Nederlandse. Aan de Ka
tholieke Universiteit Nijmegen
(KUN) gaat hij de bijzondere
leerstoel „Nederlandse kritiek
van de. twintigste eeuw" bekle
den. De Stichting Nijmeegs
Universiteitsfonds heeft die in
gesteld.
De benoeming van Fens
(1929) geldt voor drie jaar. Kort
geleden nam hij aan de Nij
meegse universiteit afscheid als
hoogleraar Nederlandse letter
kunde van de twintigste eeuw.
Volgens zijn leeropdracht mag
Fens bij zijn onderwijs en on
derzoek ook de essayistiek en
het wetenschappelijk onder
zoek betrekken.
rome rtr/anp
De Italiaanse acteur Gian Maria
Volonté is gisteren op 61-jarige
leeftijd overleden. Volonté
speelde in meer dan 40 films en
werd internationaal beroemd in
de reeks spaghetti-westerns van
Sergio Leone. In eigen land ver
scheen hij vaak in linkse politie
ke films.
De acteur werd dood gevon
den in een hotelkamer in de
Noordgriekse stad Fiorina, waar
hij bezig was met opnames voor
de film De Blik van Ulysses van
de Griekse regisseur Theodoros
Angelopoulos. Volgens berich
ten in de Italiaanse pers zou hij
een fatale hartaanval hebben
gehad.
„Niet alleen Italië, maar de
hele wereld heeft een grote ac
teur verloren", aldus regisseur
Francesco Rosi, die verscheide
ne films met Volonté opnam.
„Hij bezat een buitengewone
gevoeligheid, een groot talent
om de persoonlijkheid van een
personage met een simpel ge
baar te tonen, zonder maar een
woord te zeggen." Regisseur
Paolo Taviani noemde zijn
heengaan „even tragisch en
mysterieus als veel van de per
sonages die hij speelde".
Volonté werd in 1933 in Mi
laan geboren in een gezin van
de middenklasse. Hij volgde een
opleiding aan de Toneelacade
mie van Rome en vestigde zijn
reputatie ir. klassieke stukken
van Shakespeare en Racine, zo-
wel op het toneel als voor de te
levisie.
Vanaf 1960 was hij op het wit
te doek te zien, voornamelijk in
actiefilms. Internationaal brak
hij door in de spaghetti-wes
terns A fistful of Dollars (1964)
en For a few dollars More (1966)
van Sergio Leone. Ook was hij
te zien in de Nederlandse film
Het Gangstermeisje (1967) van
Frans Weisz.
Vanaf het eind van de jaren
zestig was Volonté actief in de
linkse beweging. Hij was her
haaldelijk terug te vinden in
studentenbetogingen en zat
enige tijd in het parlement voor
de Communistische Partij.
Zijn politieke voorkeur bleek
ook uit zijn optreden in films
over controversiële kwesties,
waarin hij zijn beste rollen
speelde: De Zaak Mattei (1972)
handelde over de onopgehel
derde dood van de directeur
van de nationale oliemaat
schappij, Christus is in Eboli
Gestopt (1979) over het fascis
tische bewind, en Sacco e Van-
zetti (1971), over de veroorde
ling van twee Italiaanse anar
chisten in de Verenigde Staten.
Voor De Moro-affaire, waarin
Gian Maria Volonté: was ook actief in de linkse beweging.
archieffoto gpd
hij de christendemocratische moord, kreeg hij in 1987 de Zil-
politicus Aldo Moro speelde die veren Beer op het filmfestival
door de Rode Brigades is ver- van Berlijn.