'Een agent is ook maar een mens'
De jaren vijftig
blijven bestaan
Het Gesprek van de Dag
Theo Bakker
Skiën in
Japan op
2 Unlimited
Eksekutif Kelas
ZATERDAG 3 DECEMBER 1994
Wie het verleden permanent in huis wil hebben, dient wel diep in de buidel te tasten. Maar voor een tijdje
huren kan natuurlijk ook. foto hielco kuipers
De muziek van de jaren negentig is de mu
ziek van de drukte: verstopte verkeerswe
gen, computers en chaos. Muziek uit de ja
ren vijftig is de muziek van één auto in de
straat, een TV bij de buurman en fatsoen
met een tikkeltje ondeugd. Rock Roll is
vooral gezellige muziek.
De hedendaagse jeugd kan zich te buiten
gaan aan het ene housefeest na het andere.
Maar hoe zit dat met de jongeren uit de ja
ren vijftig? Die moeten het toch vooral thuis
doen met hun pick-upje en oude platen.
Rock Roll blijft thans binnenshuis.
Toch hoeft dat niet. Eens in de zoveel tijd
wordt er nog wel een ouderwets fifties-ieest
gegeven. Dat kan ook zeker in Leiden en
omgeving. Amerika Leiden aan de Oude
Herengracht heeft daarvoor de spulletjes in
huis. Deze zaak heeft onder meer kleding,
koelkasten, Coca Cola-automaten, barretjes
en barkrukken, jukeboxen, posters, neonre
clames, kartonnen kratjes met echte, volle
colaflesjes en popcornautomaten uit de ja
ren vijftig in huis. Die kunnen voor een tijd
je worden gehuurd. Bijvoorbeeld om een
feest aan te kleden. Want bij vetkuiven en
strikken hoort het juiste decor. Het gebeurt
echter ook wel dat klanten de spullen voor
een tijdje meenemen om in de etalage van
hun winkel te zetten.
In elk geval staat Amerika vol met allerhan
de snuisterijtjes. En dat is nog niet alles.
Ook in het magazijn staan de spullen hoog
opgestapeld, zij het dat zich daar de zaken
bevinden die nog gerestaureerd dienen te
worden, zoals een paar oude botsautootjes
en flipperkasten.
Te koop zijn de spulletjes ook, zoals deze
oude jukebox, een echte Wurlitzer. Voor de
echte verzamelaar. Die daarvoor dan wel
diep in de buidel moet tasten, want Rock
Roll is vandaag de dag niet goedkoop meer.
Maar dan kan de eigenaar van de platenau-
tomaat ook een leven lang achterelkaar
dansen. Zo blijven de jaren vijftig voor altijd
bestaan.
herman joustra
Jakarta stinkt, zes miljoen au
to's. Jakarta is geluidsoverlast,
alle auto's tuteren gemiddeld
zes keer per minuut. Ik pro
beer uit te rekenen hoeveel
keer per etmaal dat is. Ver
geefs. Zoals ik ook het voeten
bankje van mijn treinstoel niet
meer uit de kinderstand krijg.
Geeft niet, het gemoed is op
gelucht want ik ga de gekte
van Jakarta ruilen voor de rust
van Bandung, vroeger ook al
een geliefd oord van ons Hol
landers.
Eksekutif Kelas reizen we te
genwoordig. De jaren, hé. Een
kraakhelder gesteven manne
tje brengt thee. Die is blijkbaar
inbegrepen bij de nietige prijs
van zestien gulden voor drie
uur treinen. Zul je net zien,
net bij de eerste slok zet de
trein zich in beweging. Lang
zaam, met een schril piepend
geluid, alsof een streng moet
worden gebroken, scheurt het
gevaarte zich los van Gambir
Station. Mij best. Rijstvelden
wil ik zien.
Waakslapend sla ik de groene
weelde gade die aan het raam
voorbij trekt. Weelde waar-
tusssen met regelmaat de rode
daken opduiken van een kam
pong. Prachtige nederzettin
gen die een evenwichtige
schoonheid uitstralen. Van alle
groen herken ik de bananen
bomen en palmen. Soms wor
den die afgewisseld met ruitjes
Korps Hollands Midden start Bedrijfs Opvang Team
Vroeger zocht je het als politie
man maar uit. Zes doden bij
een gecompliceerde botsing op
de rijksweg. Je was er als eerste
bij. Gruwelijke taferelen met
zwaar verminkte slachtoffers.
Tot diep in de nacht ben je be
zig geweest om de zaak af te
handelen en de weg weer ver
keersvrij te krijgen. Dan, bij het
krieken van de morgen en na
twaalf loodzware uren, 'mocht'
je nog nog even bij de betrok
ken familie langs met de nood
lottige tijding dat zoonlief nooit
meer thuis zou komen. Waarop
je pas tegen de middag in een
onrustige slaap geraakte. Over
een paar uur wachtte er weer
zo'n opwindende avonddienst.
Wat een mooi beroep toch, dat
van oom agent.
Maar daarmee was het leed na
tuurlijk nog niet geleden. Want
die beelden, die verschrikkelijke
beelden van die onthoofde lij
ken, bleven je maar achtervol
gen. Wat je daarmee deed, dat
was jouw zaak. Met een beetje
geluk kon je met je sores terecht
bij je chef, je collega's of bij je
wouw. Om er over te praten.
Wat dikwijls hielp om het te
kunnen verwerken. Had je zo'n
aanspreekpunt niet, of kwam je
zelf uit angst of schaamte niet
op de proppen met je pro
bleem, dan had je pech. Dan
zocht je het maar lekker zelf uit.
Je wilde toch zo graag bij de po
litie. Je moest je toch zo nodig
een stoer imago aanmeten. Een
echte vent zijn.
Onderzoek
Het is nog geen vier jaar gele
den dat op landelijk niveau is
begonnen om dit probleem van
die onverwerkte trauma's bij
politiemensen op grote schaal
te onderzoeken. Dat gebeurde
in het Academisch Medisch
Centrum (AMC) in Amsterdam.
Gedurende twee jaar volgden
de onderzoekers 275 agenten.
De cijfers die vervolgens uit de
bus rolden - bijeen gebracht in
het rapport 'Ingrijpende ge
beurtenissen in politiewerk' -
gaven een onthutsend beeld
van de werkelijkheid.
Ruim eenderde van alle agenten
kampt met verwerkingsproble
men en ruim 7 procent daarvan
houdt een zogenaamde post
traumatische stress-stoornis
aan hun werk over. Nachtmer
ries, agressief en depressief ge
drag en het vermijden van situ
aties behoren tot de 'uiterlijke'
kenmerken. Naast het psychi
sche leed bleek het ziektever
zuim onder die groep opvallend
hoog. Hetgeen kan worden ver
taald in 'schadeposten' van
honderden miljoenen guldens
per jaar.
Vrijwilligers
Niet alleen beloofden de ge
schrokken korpsen in actie te
Gewelddadige gebeurtenisssen kunnen heel wat emoties losmaken. Ook bij agenten, zoals in dit geval duidelijk van de gezichten van deze Leidse politii
komen; Hollands Midden, waar
deze gehele regio onder ressor
teert, presenteerde vorige week
ook daadwerkelijk zijn Bedrijfs
Opvang Team. „Vijftien vrijwil
ligers hebben een training van
een psycholoog gekregen en
gaan zich vanaf nu bezighou
den met collega's die zijn bloot
gesteld aan ervaringen van trau
matische aard. Zij vormen een
soort vangnet, de eerste opvang.
Gebleken is namelijk dat bin
nen 24 uur actie moet worden
ondernomen, anders is de ver
werking op wat voor wijze dan
ook-al begonnen", aldus Jaco
van Hoorn.
De oud-agent en psycholoog is
tegenwoordig hoofd perso
neelszaken van het korps Hol
lands Midden - dat 1400 werk
nemers telt, van wie 1000 uit
voerende politiemensen die dus
ook daadwerkelijk bij inciden
ten betrokken kunnen raken -
en heeft mede aan de basis ge
staan van het Bedrijfsteam.
„Onze slogan sinds de reorgani
satie luidt, dat we: 'Werken aan
kwaliteit'. Dat klinkt mooi naar
buiten toe, maar als je vervol
gens geen hand uitsteekt naar je
eigen mensen die in problemen
verkeren, schiet je als korps na
tuurlijk je doel voorbij. Zeker als
uit cijfers blijkt dat het beroep
van politieman eenzaam boven
aan de lijst staat als het gaat om
confrontatie met ingrijpende
gebeurtenissen."
Lijkvindingen
Zelfmoorden, lijkvindingen,
zware ongelukken en confron
taties met slachtoffers van in
cest en verkrachting vallen vol
gens Van Hoorn onder de cate
gorie deprimerende gebeurte
nissen die diep kunnen inwer
ken op de psyche van de dien
der. „In het onderzoek worden
42 verschillende typen ervarin
gen onderscheiden van zeer
trieste aard. Een andere catego
rie is de blootstelling aan ge
welddadige gebeurtenissen. Be
dreiging, beschieting, ME-werk,
dat soort zaken. Ook die kun
nen behoorlijke trauma's te
weeg brengen."
Fer van Dijk is bij Hollands
Midden werkzaam op de afde
ling jeugd- en zedenzaken en is
één van de vijftien vrijwilligers
die deel uitmaakt van het Be
drijfs Opvang Team. Hij heeft
nog geen praktijkvoorbeelden
bij de hand - daarvoor is het
Team nog te kort bezig - wél het
plan de campagne voor zich.
„We werken in drie groepen.
Zodat er 24 uur per dag iemand
van het Team aanwezig is. Zoals
al eerder gesteld, is het van het
grootste belang om direct actie
te ondernemen als een agent bij
een incident betrokken is ge
raakt. Daar kan je niet een paar
dagen overheen laten gaan."
Meldkamer
De meldkamer vervult hierbij
een belangrijke functie. „Die is
valt af te lezen.
ARCHIEFFOTO HENK BOUWMAN
op de hoogte van de
aard van de gebeurtenissen
waar agenten op af worden ge
stuurd. De meldkamer heeft
een incidentenlijst, zodat het
Team contact kan opnemen
met, ik geef een voorbeeld, ie
mand die die dag met een geval
van zelfdoding in aanraking is
gekomen en die daar mogelijk
problemen mee heeft of kan
krijgen. Met die collega wordt
dan een afspraak gemaakt. Als
hij of zij dat wil tenminste, want
alles geschiedt op vrijwillige ba
sis."
„Mocht de collega daar behoef
te aan hebben, dan wordt een
gesprek gearrangeerd met ie
mand van het Team. Die is na
tuurlijk geen therapeut, maar
Waar Nosawa Onsen pre
cies ligt in Japan, weten ze
niet. Maar over een maand
je zal dat voor Rob Beukers
en Gerard Smit anders zijn.
De twee docenten van Ski
piste Hoofddorp geven in
de wintersportplaats samen
met acht collega's een de
monstratie op het Interski
Congres. Beter bekend als
de Olympische Spelen voor
Skileraren.
Elk land vaardigt naar Ja
pan zijn beste skileraren af.
In Nederland behoren Rob
Beukers en Gerard Smit
daarbij. Het gezelschap van
acht mannen en twee vrou
wen is momenteel keihard
met elkaar aan het trainen.
Want afgaan is uiteraard
het laatste wat de Neder
landers willen op het presti
gieuze evenement in Japan.
Bij de demonstratie is het
de bedoeling dat het geheel
van skiërs een bepaald Fi
guur vormt. Zo'n motief
verandert, op aanwijzing
van de voorste skiër, ook
nog eens tijdens de afda
ling.
Elk land moet in Japan een
voorstelling geven die min
of meer karakteristiek is
voor het volk. Nederland
heeft zich de afgelopen
twee jaar onder meer be
kwaamd in het vormen van
een tulp. Het zal weinig ver
bazing wekken dat 'Tulpen
uit Amsterdam' als begelei
dende deun dienst doet.
Maar ook 2 Unlimited komt
in Japan langs als muzikale
ondersteuning.
Aan het Interski Congres
doen 25 landen mee. Niet
alleen typische 'berglanden'
als Oostenrijk en Zwitser
land, maar ook Israel, Tur
kije, Spanje, Chili en India.
Rob Beukers (41) doet voor
de tweede keer mee, Gerard
Smit (26) debuteert. Smit
hoopt in Japan met het
team zijn collega's uit an
dere landen te imponeren.
„Laten zien dat we in Ne
derland ook kunnen skiën.
Op wintersport staan lera
ren uit bij voorbeeld Oos
tenrijk en Zwitserland na
melijk altijd heel vreemd te
kijken dat ik les geef in Ne
derland. En dat ik heb leren
lesgeven op een kunststof-
baan."
Voor de wekelijkse trainin
gen zijn de Nederlanders
uiteraard ook aangewezen
op een 'nep-baan'. Hoog
stens eens per jaar kan de
sneeuw worden opgezocht.
Gerard: „Daarom moet je
bij de show in Japan ook je
meerdere erkennen in som
mige landen. Ik denk dat
we bij de middenmoot ho
ren." Rob: „Als wij in Ne
derland twee skiërs van een
bepaald niveau hebben,
hebben ze er in Oostenrijk
en Zwitserland een paar
duizend van."
arnold aarts
Fer van Dijk
FOTO HENK BOUWMAN
wel iemand met wie een goed
gesprek gevoerd kan worden.
Daarnaast heeft hij ook een
doorverwijsfunctie. In overleg
met betrokkene kan bijvoor
beeld de maatschappelijk wer
ker van het korps worden inge
schakeld, de bedrijfsarts of een
psycholoog. Belangrijk natuur
lijk is dat dit allemaal vertrou
welijk is. Ook absoluut geen
consequenties heeft voor het
functioneren van de man of
vrouw in kwestie."
Zet je de landelijke cijfers af te
gen de korpssterkte van Hol
lands Midden dan zou dat bete
kenen dat er hier ruim 300
agenten rondlopen met verwer
kingsproblemen van enigerlei
vorm. En 7 procent. Hoe komt
het dat de ernst van de zaak pas
de laatste jaren wordt onder
kend? Volgens Jaco van Hoorn
zijn daar een paar redenen
„Natuurlijk speelt deze proble
matiek al net zo lang als er poli
tie is. En werd er, op kleine
schaal, ook heus wel aandacht
aan besteed. Door een opmerk
zame chef, door collega's, door
de mensen thuis. Maar inder
daad, dat was zeker niet altijd
regel. Vaak moest een agent dat
maar zelf oplossen. Op gegeven
moment kwam aan het licht dat
deze problematiek van structu
rele aard bleek. Daar komt nog
eens bij dat in de loop der tijd
de druk op de politie steeds gro
ter is geworden. Maar daar te
genover moest er wel worden
bezuinigd en ook dat gaf weer
extra druk. Een complex van
problemen derhalve die het
werk van de politieman er niet
gemakkelijker op maakten."
Actiefilms
Dit nog los dan van de cultuur
omslag die langzaam plaats
vindt binnen en buiten het
korps en die zich nog het beste
laat vertalen in de stelling:.'een
agent is ook maar een mens'.
En niet die gewetenloze super-
cop die Hollywood in zijn bik
kelharde actiefilms zo succesvol
aan de man brengt. „Zo is het
maar net", beaamt Fer van Dijk.
„Dat imago van de keiharde
jongen zonder emoties is on
derhand wel een achterhaalde
voorstelling van de waarheid. In
dit vak weet je dat je met ingrij
pende gebeurtenissen wordt ge
confronteerd. Daar ben je op
voorbereid. Wat niet wegneemt
dat zoiets grote indruk op je kan
maken. Want een mens is maar
een mens. En een mens kan
maar een bepaalde hoeveelheid
leed aan. Dan draait hij door.
Daar hopen we binnen het
korps nu wat aan te kunnen
doen."
vol water die kort amerikaans
begroeid zijn. Op een van de
dunne penseelstreken tussen
de rijstvelden draagt een man
met een fijn gevoel voor even
wicht zijn juk. Hij zwaait. Hij
denkt: daar gaat een trein met
bevoorrechten en zelfben ik
maar arm. Zeker, hij heeft niet
eens geld om de '95 agenda te
kopen, maar toch weet hij niet
hoe rijk hij is. In mijn romanti
sche optiek.
Spijsgeuren vertroetelen mijn
neus net als ik de eerste thee
plantages ontwaar. Ja, ik dom-
melzit goed zo. Dan rukt een
vuistslag gevolgd door hevig
geschreeuw pats-boem mijn
gemijmer aan flarden. Paniek
in de trein? Het is erger, voor
in mijn rijtuig is op een bibbe
rend scherm een videofilm ge
start.
Overal blijken speakers ver
stopt te zitten. Service van de
zaak. Ik zal het weten ook dat
ik Eksekutif wil reizen. Er is
geen ontsnappen aan de Ame
rikaanse vechtfilm. Auto's die
achtervolgen voor ze ontplof
fen, mannen die elkaar in de
maag schoppen, tien ge
schreeuwde tegen elk gespro
ken woord. 'Ik ga je dood ma
ken, omdat ik daar een goeie
bui van krijg'. Een man wordt
gewurgd en spreekt de waar
heid. Welke waarheid? Het
recht zegeviert. Welk recht?
Heremetijd, deze hel voor oor
en oog valt niet te verdragen.
Straks staat iedereen toch ze
ker wel op om die extra service
uit het raam te kieperen. He
laas, iedereen kijkt er met
open ogen naar. Ongefilterd
dringt het vuil binnen en
wordt opgeslagen als 'het ech
te wilde eigentijdse leven.'
Niemand kijkt nog naar bui
ten. Buiten is niet meer van
deze tijd.
Het meisje naast me vliegt als
een verschrikt vogeltje bijna
uit haar stoel als ik 'stop that
fucking video' schreeuw bij de
start van de tweede fijnzinnige
Amerikaanse cultuuruiting.
Weer een orgie van 90 minu
ten geweld is teveel. Maar dan
doet een van de stille Indone?
sische krachten zijn werk en
laat de band vastlopen.
Ik neem een slok water, nuttig
wat sambalnootjes, vlei mij
achterover en geef mij over
aan het landschap. Langzaam
glijdt een zachtgroene droom
over mij heen. De mens leeft
eindelijk in harmonie met
zichzelf en de natuur. Alle cul
turen hebben hun minder
waardigheidsgevoel tegenover
het hamburgerkolonialisme
afgeworpen. Wat eeuwenlang
goed was, is weer goed. En in
deze trein klinkt zacht ga-
melanmuziek.
De eerste eetgelegenheid op
station Bandung verkoopt al
leen hamburgers.
