Echte calvinist is katholiek
Jeugd is niet super negatief over
Kerk Samenleving
ZATERDAG 3 DECEMBER 1994
HET WEER
Zacht weer
Onder de vleugels van een krachtig
hogedrukgebied van 1040 millibar
boven Centraal-Europa hield het"
rustige en fraaie weer gisteren nog
aan. Op veel plaatsen boven het
continent vroor het in de voorbije
nachten licht tot matig. Oost-Maar
land (L), ons meest continentale
station, noteerde het laagste mini
mum: -2.8 graden.
In onze regio vroor het op de offi
ciële waarnemingshoogte net niet
+0.2 graden), ook al waren de vel
den wit uitgeslagen. Overdag werd
het nauwelijks 4 graden, maar met
de zon erbij en niet te veel wind
werd 'de kou' nog alleszins draag
lijk. Uitzondering vormde het noor
den van het land, waar het kwik bij
mist op het vriespunt bleef han
gen.
Hogedruksituatie met stralings-
vorst zijn kenmerkend voor een pe
riode, waarin de atmosfeer boven
Europa in feite op 'warm' staat in
geschakeld. Je kunt met recht
spreken van een valse winter; de
kou beperkt zich tot een flinterdun
laagje aan de grond. Als de lucht
de tijd krijgt om af te koelen, kan
een situatie ontstaan, waarbij het
kwik op enkele honderden meters
hoogte soms meer dan 10 graden
warmer ligt dan de onderlaag. Zo
dra het hogedrukgebied de biezen
pakt - en dat zien we nu ook gebeu
ren - valt zo'n stralingswinter
meteen door de mand. Het kost de
opdringende oceaanfronten weinig
moeite het dunne koudelaagje op
te ruimen. Een winterse situatie,
waarbij de lucht niet alleen aan de
grond koud is, maar ook in de ho
gere atmosfeer, heeft grotere kan
sen zich te handhaven en zelfs te
versterken.
Een koude bovenlucht in de win
termaanden geeft niet zelden
sneeuwval en een sneeuwlaag ver
stevigt het winterse bouwwerk. Een,
warm hogedrukgebied met stra-
lingsvorst is altijd arm aan neer
slag, laat staan dat er sneeuw valt.
Dit beeld is kenmerkend voor de
vorstperiodes, die we in de afgelo
pen - gemiddeld milde winters-
hebben gezien.
Vandaag begint een nieuwe pe
riode van zacht weer. De hogedruk-
rust maakt plaats voor een hele se
rie storingen. Het eerste front pas
seert vanavond en vannacht met
regen en een krachtige zuidwesten
wind. Het kwik loopt op naar een
graad of 9. Een volgende regensto
ring trekt zondag over het zuiden
van het land; de meeste neerslag is
voor het zuiden van het land be
stemd. Ook na het weekeinde blijft
het aan de zachte kant; regenzones
en opklaringsgebieden wisselen el
kaar af. Bij tijd en wijle staat er
veel wind uit zuidwest tot west.
HET WEER IN EUROPA
BOES
KORTWEG
Jeugddienst
Het geschenk van je leven!
Dat is in de pakjesmaand de
cember het thema van een
jeugddienst die morgen
avond wordt gehouden in de
kerkzaal van het Maranatha-
centrum aan de Poolster in
Katwijk aan Zee. De dienst
wordt geleid door dominee
B.H. Weegink en medewer
king wordt verleend door het
jongerenkoor 'Rising Hope',
ledereen is welkom. Vanaf
17.45 uur is er samenzang,
de dienst zelf begint om
18.00 uur.
Inzamelingsactie
De zesde inzameling van ge
bruikte goederen voor lan
den in ae Derde Wereld is
succesvol verlopen. Bij negen
kerken in Leiden en omge
ving werden onder meer 90
fietsen, een grote hoeveel
heid fietsonderdelen, 40
naaimachines, 120 typema
chines, vier rolstoelen, acht
stencilapparaten en los ge
reedschap opgehaald. De
goederen zijn door de stich
ting Vraag en Aanbod Inter
nationaal overgebracht naar
verschillende solidariteits-
werkplaatsen verspreid over
het land, waar ze door vrij
willigers en werkloze jonge
ren worden opgeknapt. De
actie werd in Leiden gecoör
dineerd door het Knooppunt
voor Jongerenpastoraat en
Diakonaat.
Aglow
Ook mannen zijn, bij wijze
tam uitzondering, welkom op
de bijeenkomst van Wo
men's Aglow in het gebouw
van het Leger des Heils aan
de Zonneweg 3 in Alphen
aan den Rijn. Spreekster is
dit keerTrijnie Lommerts, lid
van het nationaal bestuur
van Aglow Nederland. De
zaal is open vanaf 19.30 uur,
het programma begint om
20.00 uur.
Moker
In de reeks 'In gesprek met'
van Moker, het media-over-
leg van kerken in Rijnland en
de Bollenstreek, staat ko
mende woensdag mw. Emi-
rie Guney uit Leiden cen
traal. De overdenking is van
pastor H. van Breukelen uit
Leiden. Het radio-program
ma wordt uitgezonden van
16.30 tot 17.00 uur op de FM
105.7 en via de kabel op de
FM 88. De uitzending wordt
op zondag 11 december her
haald van 19.00 tot 19.30 uur.
In de uitzendingen van 14 en
18 december wordt aandacht
besteed aan de 'Broeiboot',
die van 9 tot 11 december in
Leiden ligt afgemeerd. Ook
■in deze programma's is de
overdenking van pastor Van
Breukelen.
Young Messiah
Het Rijnsburgse jongeren
koor The Young Voice voert
op donderdag 8 december
het klassieke muziekstuk
'The Young Messiah' op, in
de eigentijdse uitvoering van
componist en arrangeur Tom
.Parker. De uitvoering wordt
muzikaal ondersteund door
een combo, bestaande uit
Lourens Kuiper (hobo), Theo
Belgraver (slagwerk), Erik Ja-
vmoel (basgitaar), Katalin de
*Mooij (dwarsfluit), Geesje
vyan der Spijk (dwarsfluit) en
ft.de vaste pianist van het koor
^Machiel Siezenga. The Young
.^1 Voice staat onder leiding van
;>tlirigente Anita van Essen.
SHet concert wordt gegeven
■>ln de Immanuëlkerk in Rijns-
burg en begint om 20.00 uur.
De toegangsprijs voor dit
concert bedraagt 10 gulden,
donateurs, 65-plussersen
CJP-houders betalen 7,50
gulden. Kaarten zijn aan de
zaal verkrijgbaar.
DE RECHTER
HEINZ
„De tijd is voorbij dat jongeren
super negatief waren over de
kerk." Dat is de indruk van Ak-
ke-Clara Thimm-Stelwagen uit
Grouw. Uit een eigen onder
zoek van de jeugdwerkbegeleid
ster van de Friese Doopsgezin
de Sociëteit blijkt dat veel jon
geren simpelweg geen interesse
hebben. Een iets kleinere groep
is juist heel intensief met ge
loofsvragen bezig. Beide groe
pen vindt zij 'een echte uitda
gingvoor de kerk'.
Akke-Clara Thimm begeleidt
sinds 1986 het jeugdwerk in
zo'n veertig doopsgezinde ge
meenten in Friesland. Haar on
derzoek verrichtte zij in het ka
der van een scriptie voor haar
theologiestudie in Utrecht on
der jongeren tussen de 16 en 25
jaar in de drie noordelijke pro
vincies en Noord-Holland. Cen
trale vraag: wat doet jongeren
besluiten zich al of niet bij een
doopsgezinde gemeente aan te
sluiten?
Het was voor haar 'een hele
speurtocht' om jongeren te vin
den die op de één of andere
manier in aanraking waren ge
weest met een doopsgezinde
gemeente." Dat kon ook inhou
den dat ze met een vriendje een
Keer op een jeugdkamp waren
geweest. In totaal 608 jongeren
kregen een vragenlijst en 307
van hen stuurden die ingevuld
terug. Ruim 50 procent dus, een
vrij hoog percentage, weet Ak
ke-Clara Thimm.
De jeugdwerkbegeleidster
licht die 'speurtocht' toe. „Een
groot verschil met bijvoorbeeld
hervormden en gereformeerden
is dat doopsgezinden hun kin
deren niet laten dopen. Ze staan
nergens geregistreerd. Doops
gezinde jongeren bestaan ei
genlijk niet. Pas als ze zich laten
dopen en belijdenis doen, zijn
ze doopsgezind." In die zin za
ten er onder de 307 responden
ten niet meer dan 17 doopsge
zinden (5,5 procent).
Dat lage percentage jongeren
dat lid wordt van een gemeente,
was voor Akke-Clara Thimm de
reden waarom zij haar onder
zoek deed. „Ik zie namelijk dat
er wel veel jongeren bij het
doopsgezinde jeugdwerk be
trokken zijn. Het jeugdwerk
bloeit. En als dan blijkt dat bijna
de helft van de jongeren zegt
dat ze geloof boeiend vinden,
dan is de vraag waarom ze toch
geen lid worden, extra interes
sant."
De emst van de situatie ver
schilt bij doopsgezinden niet
met die bij hervormden en ge
reformeerden. Zo was het ziele
ntal van de Friese Doopsgezin
de Sociëteit op 31 december
1993 3361, een daling van 144
ten opzichte van het jaar ervoor.
De geïnteresseerde jongeren uit
het onderzoek 'hebben de hoop
niet opgegeven, maar hebben
wel veel op te merken over wat
er moet gebeuren voor de kerk
voor hen aantrekkelijk wordt'.
Haar conclusies wijken nau
welijks af van bijvoorbeeld het
onderzoek van Hans Alma on
der gereformeerde jongeren.
Het voorleven van ouders en de
gewoontevorming thuis is van
het allergrootste belang. Ook is
het belangrijk wat voor uitstra
ling de plaatselijke gemeente
heeft; haar daden moeten over
eenstemmen met de woorden.
Verder hebben vrienden een
grote invloed, evenals de he
dendaagse samenleving.
Net als andere kerken zullen
doopsgezinde gemeenten hun
best moeten doen om jongeren
zo veel mogelijk bij het kerke-
werk te betrekken. Dat kan al
lereerst door 'echt' te zijn. „Jon
geren zien heel scherp." Daar
naast stelt Akke-Clare Thimm
voor speciale activiteiten voor
jonge doopsgezinden te organi
seren waarbij de drempel zo
laag mogelijk wordt gehouden.
Bijvoorbeeld door vervoer voor
de jongeren te regelen.
Uit de antwoorden blijkt dat
het voor veel jongeren niet echt
helder is wat ze nu precies on
der de 'doopsgezinde identiteit'
moeten verstaan. „Wat nauwe
lijks wordt genoemd is het ge
brek aan hiërarchie of de spe
ciale betekenis van het avond
maal." Elementen die wel vaak
werden genoteerd zijn de vol-
wassenendoop, de geweldloos
heid en het begrip vrijheid. „Dat
laatste schijnt echt veel indruk
te maken."
Mr. Jesse van Muylwijck
COLOFON
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
maandag.
Noorwegen:
Veel bewolking en peno-
waarts ook sneeuw. In het
noorden eerst nog droog
en opklaringen. Langs de
wat droger en rustiger
weer en vooral bij Oslo op
klaringen. Maxima rond 6
graden, bij Oslo kouder.
Zaterdag nog droog eh rus
tig weer met plaatselijk
flinke opkaringen. Zondag
meer bewolking en enige
tijd regen of sneeuw, later
in het zuiden weer enkele
opklaringen. Middagtem-
punt, zondag in het zuiden
zachter, in het noorden
Denemarken:
Zaterdag eerst wat zon. la
ter meer wind en bewolking, gevolgd
door regen. Zondag opklaringen en kans
op een bui. Middagtemperatuur zater
dag ongeveer 3 graden, zondag enkele
graden hoger.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Sterk wisselvallig weer met in het alge
meen veel bewolking^ plaatselijk flink
wat regen en vooral in de kustgebieden
veel wind. Middagtemperatuur rond 11
graden, zondag langs de Schotse oost
kust enkele graden lager.
België en Luxemburg:
In het algemeen veel bewolking en in de
loop van beide dagen enige tijd regen.
Vooral aan de kust zaterdag flink wat
wind. Middagtemperatuur oplopend tot
circa 10 graden op zondag.
Noord- en Midden-Frankrijk:
het noorden en noordoosten, flink wat
wolkenvelden en hier en daar regen. In
midden-Frankrijk naast wolkenvelden
ook geregeld zon. Middagtemperatuur
rond 12 graden, nabij Clermont-Ferrand
Vooral in het uiterste noorden van tijd
tot tijd wolkenvelden, verder perioden
met zon. Vrijwel overal droog. Middag
temperatuur op veel plaatsen 20 graden
Af en toe zon en op de meeste plaatsen
droog. Middagtemperatuur ongeveer 22
Spanje:
Vooral in het noordwesten flink wat wol
kenvelden, elders geregeld zon. Aan de
Costa's in het zuidoosten en zuiden
eerst een kleine kans op een bui. Mid
dagtemperatuur in het binnenland onge
veer 14 graden, aan de kusten rond 19.
Canarische Eilanden:
Perioden met zon en vrijwel overal
droog. Middagtemperatuur ongeveer 24
Marokko:
Westkust: Naast wolkenvelden ook zon
nige perioden, op de meeste plaatsen
droog. Maximumtemperatuur vlak aan
zee rond 25 graden, bij wind van zee
zuio-rranKrijK:
Droog en perioden met zon. Vooral aan
de Middellandse Zeekust zaterdag ook
nog wolkenvelden. Middagtemperatuur
rond 15 graden, met name rond Biarritz
Mallorca en Ibiza:
Perioden met zon, zaterdag wellicht ook
enkele wolkenvelden. Zeer waarschijn
lijk droog. Middagtemperatuur ongeveer
18 graden.
Perioden met zon. Droog. In de Po-vlak
te een kleine kans op mist. Middagtem
peratuur van 8 graden plaatselijk in het
noorden tot 18 op Sicilië, maxima langs
de Adriatische Zee zaterdag nog rond 13
graden, daarna in het algemeen iets ho
ger
Griekenland en Kreta:
Droog en geregeld zon. Op Kreta en op
de eilanden in de Egeische Zee vooral
zaterdag flink wat wolkenvelden, nu en
dan een bui en een stevige noorden
wind. Geleidelijk weer wat hogere tem
peraturen, met op zondag maxima rond
16 graden, in het noorden circa 11.
Duitsland:
Zaterdag droog en flinke perioden met
zon, in de vroege ochtend mogelijk ook
plaatselijk mist. Zondag veel meer wol
kenvelden en vooral in het noorden eni
ge tijd regen Middagtemperatuur in het
algemeen van 8 tot 11 graden.
5 zw5
ZONDAG 4 DECEMBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 08.29 Zon onder 16.26
Maan op 09.41 Maan onder 18.25
Waterstanden Katwijk
Hoog water 03.39 15.51
Laag water 11.37
MAANDAG 5 DECEMBER 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 08.30 Zon onder 16.26
Maan op 10.30 Maan onder 19.40
Waterstanden Katwijk
Hoog water 04.24 16.38
Laag water 00.05 12.27
Weerrapporten 02 december 19 uur:
Gerefonneerden leggen het af in arbeidsmoraalspaarzaamheid en soberheid
Uitgave va
DIRECTIE
n Dagbladuitgeverij Damiate bv
TIE B.M Essenberg, G.P Arnold (adj), J
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majoor. Frans
:n 08.30-17 00 uur:
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma.-vnj. van 8 30-17.00 uur
T elefoon 071 -143545
ABONNEMENTEN
Tel 071 -128030 bij vooruitbet. (ind. BTW)
peracc.giro autom.bet.
per maand 29.30
per kwartaal ƒ85,55 ƒ84,55
periaar ƒ329,30 328,30
VERZENDING PER POST
Nederland: per kwartaal 125,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
ma t/m vrij 18 00-19.30 uur,
zat 10.00-12.00 uur Tel. 071-143241
Gereformeerden hebben
de naam er een 'calvinisti
sche arbeidsmoraal' op na
te houden. Hard werken,
spaarzaamheid en sober
heid - het heet typisch cal
vinistisch te zijn. Maar wat
blijkt? Rooms-katholfeken
hechten meer waarde aan
dergelijke zaken dan de di
verse soorten gereformeer
den. Zijn dus calvinisti
scher dan de calvinisten.
LEIDEN/NUMEGEN WIM SCHRIJVER
GPD
Althans, dat is de bevinding van
dr. Marijke ter Voert, sinds kort
werkzaam bij het Nederlands
Studiecentrum voor Criminali
teit en Rechtshandhaving in
Leiden. Zij promoveerde deze
week in Nijmegen in de sociale
wetenschappen op het proef
schrift 'Religie en het burgerlijk-
kapitalistisch ethos'. Haar con
clusies zijn gebaseerd op een
steekproef waaraan 1199 men
sen meewerkten.
Bestaat er, zo vroeg Ter Voert
zich af, nog een relatie tussen
christelijke godsdienstigheid -
in het bijzonder in de calvinisti
sche vorm - en de burgerlijk-ka
pitalistische opvattingen over
werken, presteren, soberheid en
eerlijkheid? Daarmee vroeg zij
in feite naar de rol die religie nu
nog speelt. Haar conclusie: die
rol wordt kleiner, maar mag niet
verwaarloosd worden.
De afbraak van religie heeft
volgens haar wel degelijk gevol
gen: „Een grotere afstand tot de
christelijke religie, zowel in ge
loof als in kerkelijke participa
tie, leidt tot een soepelere hou
ding tegenover financieel be
drog." Bovendien constateert zij
'dat er in onze geseculariseerde
maatschappij nog steeds men
sen zijn die hard werken en
spaarzaamheid als elementen
van een goed christelijk leven
beschouwen'.
En daarbij mag volgens haar
niet alleen aan de gereformeer
den gedacht worden. Tegen de
verwachting in blijken rooms-
katholieken en hervormden net
iets hoger op te geven van za
ken als carrièregericht en hard
werken dan de 'gewone' gere
formeerden, orthodox gerefor
meerden (zoals gereformeerd-
vrijgemaakten) en bevindelijk
gereformeerden (in de volks
mond bekend als de 'zwarte-
kousenkerken').
Hoe dat komt? Ter Voert:
Ook de katholieken hebben in ons land calvinistische trekjes gekregen.
„Het streven naar prestaties en
hard werken heeft bij 'streng'
gereformeerden vaak een dub
bele lading. Enerzijds worden
deze zaken positief gewaar
deerd, anderzijds wordt een
eenzijdige gerichtheid op be
roep en carrière weer afgekeurd.
ARCHIEFFOTO LOEK ZUIJDERDUIN
Er schuilt in hun ogen het ge
vaar in dat gelovigen zich te
veel gaan richten op aardse za
ken'. Bij katholieken is dit min
der beladen."
Op één terrein blijkt het tradi
tionele beeld te kloopen. Ter
Voert: „Katholieken leggen iets
minder nadruk op eerlijkheid in
financiële zaken dan de calvi
nisten. Deze bevinding lijkt de
aloude idee te ondersteunen
dat calvinisten striktere morele
principes hanteren dan katho
lieken. Katholieken zouden
meer oog hebben voor mense
lijke zwakheden en zien dus
meer door de vingers."
Domineesland
Opvallend is dat er tussen
rooms-katholieken en pro
testanten verder amper ver
schillen zijn. Dat komt, legt Ter
Voert uit, doordat Nederland
'gecalviniseerd' is. „Het idee
hierachter is dat ook de katho
lieken in ons land calvinistische
trekken hebben gekregen. Ne
derland is met andere woorden
een domineesland: de cultuur is
geworteld in het calvinisme.
Hieruit vloeit het stereotype van
de 'zuinige Nederlander' voort."
De scheidslijn loopt op dit
terrein dwars door de grote ker
ken heen. „Mensen die sterk
christelijk gelovig zijn, onder
scheiden de burgerlijk-kapitalis
tische opvattingen meer dan
degenen die minder gelovig
zijn. Dit is ten dele te verklaren
doordat gedragingen die met
arbeid, consumptie en eerlijk
heid te maken hebben, door
sterk gelovigen eerder als chris
telijke deugden worden ge-
Leeftijd speelt ook een rol.
Hoe ouder men is, hoe meer
men bürgerlijk-kapitalistische
opvattingen heeft. Maar, aldus
Ter Voert, onder jongeren die
na 1963 geboren zijn is weer
een toename van deze opvattin
gen te constateren. Dit lijkt ech
ter meer samen te hangen met
het vermogen zich aan te pas
sen aan de eisen van de moeilij
ke arbeidsmarkt, dan met een
echte waardeverandering, aldus
Ter Voert.
Op grond van de steekproef
trekt Ter Voert de conclusie dat
een derde van de bevolking het
burgerlijk-kapitalistisch ethos
onderschrijft. Slechts 7 procent
wijst dit echt af. Onderschrijven
wil nog niet zeggen dat men er
ook strikt naar leeft. Zo vinden
veel kerkleden eerlijkheid we
zenlijk voor een christen-leven,
maar ondertussen denken zij
volgens Ter Voert ruimhartig
over financiële fraude.
