Clinton: 25 miljard
extra voor defensie
Duitse luchtmacht gaat mogelijk naar Bosnië
Buitenland
RAF-terroriste na 22 jaar vrij
Nieuwe president Mexico wil dialoog met indianen
Weinig resultaat bij AIDS-top
Russen en Tsjetsjenen onderhandelen
Russische horrorverhalen uit de hel
(VRIJDAG 2 DECEMBER 1994
Komsomolsk stopt militaire produktie
komsomolsk-aan-de-amoerDe Russische vliegtuigfabriek
Komsomolsk, de belangrijkste producent van het Su-27 ge
vechtsvliegtuig, heeft zijn militaire produktie als gevolg van een
sterk afgenomen vraag stilgelegd. Het persbureau ITAR-Tass
meldde gisteren dat de meeste arbeiders tot januari met verlof
zijn gestuurd. De produktie van consumentengoederen en bur
gervliegtuigen wordt voortgezet. De fabriek ligt in Komsomolsk-
aan-de-Amoer, bij de kust van de Stille Oceaan, op 6.000 kilo
meter ten oosten van Moskou.
Vietnam mag lid worden van Asean
hanoi De Associatie van Zuidoostaziatische Landen (Asean)
heeft besloten Vietnam toe te laten als zevende lid. Dat werd gis
teren bekend gemaakt. Vietnam heeft lang geijverd voor toetre
ding tot de Asean, die in 1967 juist werd opgericht als buffer te
gen de verspreiding van het door China en Vietnam vertegen
woordigde communisme in Azië. Tegenwoordig spitst de Asean
zich meer toe op economische samenwerking. De huidige leden
van de Asean zijn Brunei, Indonesië, Maleisie, de Filipijnen,
Singapore en Thailand.
Weer vijf Algerijnen vermoord
tunis» Vijf Algerijnen, onder wie twee journalisten, zijn woens
dag in Boufarik, 35 kilometer van de hoofdstad Algiers, om het
leven gebracht. De daders worden gezocht in extremistische
moslimkringen. Plaatsvervangend burgemeester van Boufarik
en één van zijn medewerkers werden ook vermoord. Het totale
aantal slachtoffers in de strijd tussen de veiligheidsdiensten en
militante moslims ligt tussen de 10.000 en 20.000.
Waterschade Italië beloopt 17 miljard
rome» De overstromingen in Noord-Italië, waarbij vorige
maand 64 mensen bij om het leven kwamen, hebben voor 17
miljard gulden schade aangericht. Een speciale belastingheffing
moet geld voor de wederopbouw opleveren. Bij de overstromin
gen werden grote verwoestingen aangericht in delen van de re
gio Piemonte in het noordwesten van Italië, en in Ligurië en
Lombardije.
Premier Libanon biedt ontslag aan
beiroet Premier Rafic Hariri van Libanon heeft gisteravond het
ontslag van zijn regering aangeboden. Hariri was sinds oktober
1992 premier. Hij stond bekend als architect van de economi
sche wederopbouw na vijftien jaar burgeroorlóg. De afgelopen
weken nam de oppositie tegen zijn regering toe. Politici die nau
we banden onderhouden met Syrië, bejegenden de premier .met
toenemende vijandigheid. Hoewel Hariri zich steeds loyaal heeft
opgesteld tegen Syrië dat grote invloed heeft in Libanon.
Europese Ariane-raket neergestort
kourouEen Europese Ariane-raket is gisteren neergestort een
kwartier na de lancering in Frans-Guyana. De raket moest een
Amerikaanse telecommunicatiesatelliet in een baan om de aar
de brengen. Een defect aan de motor van de raket is-waarschijn
lijk de oorzaak van het ongeluk. Het was al de tweede keer dit
jaar dat de lancering van een Ariane-raket mislukte. Sinds West-
Europa in 1979 begon met het Ariane-programma, zijn zeventig
raketten gelanceerd, waarvan er zeven zijn neergestort.
Aborigines krijgen geld voor kern-schade
Sydney Australische aborigines die in de jaren vijftig zijn getrof
fen door Britse nucleaire testen, zijn vanmorgen akkoord gegaan
met een financiële compensatie van 13,5 miljoen Australische
dollars (ongeveer 18 miljoen gulden). De Australische regering
betaalt de vergoeding. Vorig jaar bereikten Australië met Londen
al overeenstemming over de betaling van een compensatie van
45 miljoen Australische dollar.
NAVO voelt voor toegeven aan Serviërs Crisis in Brussel weggepoetst
«J-sarajevo»gpd-di
Het verzoek van de NAVO om Duitse jachtbom
menwerpers in te zetten voor operaties in Bos
nië dreigt de regering in Bonn in een moeilijk
parket te brengen. De oppositionele SPD heeft al
laten weten tegen actieve inzet van de Duitse
luchtmacht te zijn.
Minister Kinkel (buitenlandse zaken) bevestig
de gisteren tijdens de NAVO-top in Brussel dat
er een beroep op zijn regering was gedaan om
de Britse jachtbommenwerpers te vervangen die
'elders ingezet moeten worden'. Kinkel zei dat
zijn regering het verzoek zal overwegen.
Als Bonn ja zegt, dan betekent dat het einde
van de zeer terughoudende opstelling die de
Bondsrepubliek sinds de Tweede Wereldoorlog
koestert. Het zenden van jachtbommenweipers
naar de Balkan is voorts omstreden wegens de
misdaden die de nazi's daar in de oorlog hebben
gepleegd.
Het aandeel van de Duitsers in de VN-opera-
ties beperkt zich daarom tot het bemannen van
de Awacs-vliegtuigen die het luchtruim contro
leren en deelname van de marine aan de blokka
de van ex-Joegoslavië. De Duitsers mogen blok-
kadëbrekers echter niet met een schot voor de
boeg tot stoppen dwingen.
Onder de NAVO-landen lijkt inmiddels een
meerderheid ertoe te neigen maar akkoord te
gaan met een confederatie tussen de Bosnische
Serviërs en Servië. Ook opheffing van alle sanc
ties tegen Servië, een Russische wens, zou wor
den overwogen, zo bleek gisteren in Brussel.
De confederatie, die als een allerlaatste con
cessie aan de Bosnische Serviërs wordt gezien
om de crisis in Bosnië op te lossen, speelt van
daag een belangrijke rol in het nieuwe beraad
van de internationale Contactgroep voor Joego
slavië in Brussel. In de contactgroep zitten de
VS, Rusland, Frankrijk, Groot-Brittannië en
Duitsland.
De Nederlandse minister Van Mierlo (buiten
landse zaken) toonde zich niet gelukkig met de
nieuwe koers. ,,Een confederatie-structuur is
niet de mijne. Als we ons neerleggen bij een
Groot-Servië, beschouwt Nederland dat als het
verliezen (van de oorlog), dat is onacceptabel".
Tegelijkertijd moest Van Mierlo echter 'een dui
delijke verandering in het denken' constateren,
voortkomend uit realiteitsbesef. Als het niet an
ders kan, zal hij zich daar bij neerleggen.
Ogenschijnlijk hebben de NAVO-minist'ers
gisteren hun zeer ernstige meningsverschillen
onder meer over Bosnië weggepoetst.
„Solidariteit is de sleutel tot de NAVO", zei se
cretaris-generaal Claes van het bondgenoot
schap. De Amerikaanse minister Christopher
(buitenlandse zaken) betoogde dat 'de NAVO de
kern is van de transatlantische veiligheid'. De
Britse minister Hurd noemde de NAVO 'de orga
nisatie, die ervoor zorgt dat we ons 's nachts in
bed veilig voelen'.
Stoer verklaarde Claes dat de toekomst van de
NAVO niet door de Balkan wordt bepaald. In
Bosnië zit het bondgenootschap 'niet achter het
stuur', daar hebben de Verenigde Naties de regie
in handen. Maar als het gaat om bijvoorbeeld
uitbreiding van de NAVO richting Midden- en
Oost-Europa 'is het de NAVO die de manoeuvres
bepaalt'. En volgens Claes is de laatste taak van
een veel groter gewicht.
Het waren mooie, oppeppende woorden,
maar ze zullen vermoedelijk slechts een nood
verband blijken. Mede dankzij een juist gisteren
in de Siiddeutsche Zeitung gepubliceerde brief
van de Duitse NAVO-ambassadeur Von Richt-
hofen aan de regering in Bonn, werd duidelijk
dat de problemen zich allang niet meer tot een
verschillende interpretatie van de NAVO-taak in
Bosnië beperken.
Volgens Von Richthofen stelt Washington de
NAVO 'zwaar op de proef door voortdurend
eenzijdig besluiten te nemen inzake Bosnië con
flict. Daarbij doelde hij op de recente Ameri
kaanse beslissing om niet langer mee te doen
aan de controle op de naleving van het wape
nembargo tegen de Bosnische regering en het
dreigement om dat wapenembargo zelfs hele
maal op te heffen. Maar Von Richthofen
de VS ook 'een gevaarlijke politiek' ten aanzien
van de uitbreiding van de NAVO met landen uit
Midden- en Oost-Europa.
Aanvankelijk verwachtten de Amerikanen alle
heil van het zogeheten Partnerschap voor Vrede
met de Oosteuropese landen, om dat vervolgens
door 'delen van de regering als inadequaat en
overschat' te laten betitelen. „Daarmee is een
stuk alliantie-politiek in diskrediet gebracht", al
dus Von Richthofen.
Willy Claes verwierp gisteren moedig alle on
heilsprofetieën. Volgens hem is er geen sprake
van dat de NAVO momenteel 'de ergste crisis
sinds 1956' (de Suez-crisis) doormaakt. Ook Van
Mierlo vond het onverstandig de interne crisis
'te dramatiseren waardoor hij onhanteerbaar
wordt'.
Wel tamelijk dramatisch is de huidige situatie
in Bosnië zelf. Daar zijn nog zeven blauwhelmen
van hun vrijheid beroofd. Het gaat om Oekraïe-
ners. Bosnische Serviërs namen hen bij Bihac
gevangen. Volgens een VN-zegsman zijn ze ver
volgens naar Kroatië gebracht. In die Balkan-re-
publiek laaide gisteren, na maanden rust, de
strijd weer op. In de buurt van Split beschoten
Kroaten en Serviërs elkaar met onder meer mor-
Budgetverhoging nodig voor extra training
washington DPA-fi
De Amerikaanse president Bill Clinton heeft het Congres
gevraagd de komende zes jaar 25 miljard dollar (43 mil
jard gulden) extra te spenderen aan defensie. Volgens
Clinton is de verhoging van de begroting noodzakelijk
om extra trainingen en betere arbeidsomstandigheden
mogelijk te maken.
ste militairen zei Clinton dat hij
ook twee miljard dollar (3,5 mil
jard gulden) extra wil om de on
voorziene kosten te betalen die
voortvloeien uit de operaties in
Haïti, de Perzische Golf en Bos
nië. De president zei dat de
Amerikaanse strijdkrachten in
staat moeten zijn gelijktijdig
twee grote regionale conflicten
het hoofd te bieden.
De aanstaande voorzitter van
het Senaatscomité voor de
strijdkrachten, de Republikein
De president zei gisteren dat hij
zo snel mogelijk goedkeuring
wil van het Congres. Het ver
zoek zal waarschijnlijk in goede
aarde vallen in het nieuwe Con
gres, waarin de Republikeinen
in de meerderheid zijn. De Re
publikeinen hebben steeds ge
klaagd dat de Democraat Clin
ton te veel bezuinigt op defen-
In
igheid van de hoog-
Storm Thurmond, noemde de
voorgenomen verhoging van
het defensiebudget 'een stap in
de goede richting'. Het verzoek
van Clinton toont volgens hem
dat in verleden 'te snel en te
massaal' is gekort op defensie.
Een naaste medewerker van
Clinton wees erop dat de defen
siebegroting ondanks de aange
kondigde verhoging volgend
jaar altijd nog zal dalen tot 246
miljard dollar (430 miljard gul
den), vergeleken met 252 (450)
in 1994. Het ministerie van de
fensie zorgde deze maand in de
Verenigde Staten voor opschud
ding met de bekendmaking dat
drie van de twaalf legerdivisies
niet volledig inzetbaar waren als
gevolg van bezuinigingen.
De Mexicaanse president Ernesto Zedillo maakte gisteren
zijn officiële beëdiging.
foto afp jorge uzon
Harnas en PLO
gaan onderlinge
problemen te lijf
jruzalem ap
De fundamentalistische mos
limbeweging Harnas en de PLO
hebben een akkoord gesloten.
Hamas-leider Zahar en PLO-lei-
der Arafat hebben vandaag een
commissie in het leven geroe
pen die de meningsverschillen
tussen beide Palestijnse organi
saties moet gaan gladstrijken en
verder onderling Palestijns ge
weld moet zien te voorkomen.
Arafats naaste medewerker Ah
med Tibi heeft dit bekend ge
maakt. Zahar sprak van een
'warme en vruchtbare ontmoe
ting' met zijn 'broeder' Arafat.
Beide leiders spraken elkaar
voor het eerst sinds de bloedige
confrontatie tussen de Pales
tijnse politie en Palestijnse
moskeegangers en activisten
van 18 november in Gaza-Stad.
Daarbij vielen 14 doden. Sinds
dien werd gevreesd voor een re
gelrechte burgeroorlog tussen
de Palestijnen onderling, vooral
omdat eerdere pogingen van
Arafat om met de Harnas tot
een vergelijk te komen op niets
uitliepen.
lübeck» De Duitse Irmgard Möller is gisteren na 22
jaar gevangenschap vrijgelaten. De nu 47-jarige
Möller was lid van de harde kern van de Rote Armee
Fraktion (RAF). Ze werd begin jaren zeventig gearres
teerd na de aanslag op een Amerikaans hoofdkwar
tier in Heidelberg. Daar coördineerden de Amerika
nen bombardementsvluchten tijdens de Vietnam-
oorlog. Fotografen, journalisten en ongeveer hon-
derd sympathisanten wachtten Möller voor de ge
vangenis in het Noorduitse Lübeck op. Ze verklaarde
dat ze in gevangenschap weliswaar lichamelijk sterk
is achteruitgegaan, maar dat ze nog steeds radicale
standpunten huldigt. Geweld heeft ze echter afge
zworen. Möller is van plan zich te gaan inzetten voor
nog gevangen zittende RAF-leden van de tweede en
derde generatie. foto Rtr lutzschmidt
parijs hans gertsen
correspondent
Veel mooie woorden en goede
bedoelingen, maar helers bitter
weinig concrete maatregelen.
Dat is de uitkomst van de AIDS-
top die gisteren in het Parijse
Unesco-hoofdkwartier werd ge
houden. Vooral onder de belan
genverenigingen van AIDS-pa-
tiënten was veel teleurstelling
over de huns inziens te magere
resultaten gisteravond.
„Het feit dat deze top gehouden
is, is op zich positief. Het houdt
het AIDS-probleem op de inter
nationale politieke agenda.
Maar we hadden als belangen
organisaties toch gehoopt op
meer en concretere resultaten",
zei John Van der Griend, voor
zitter van de HIV-vereniging
Nederland.
De Nederlandse minister Pronk
(ontwikkelingssamenwerking)
zag wat meer lichtpuntjes, al
was ook hij 'niet onderstebo
ven' van de slotverklaring. „Het
gaat om een compromistekst
waar lang over onderhandeld is.
Wat Nederland betreft, had de
verklaring best wat verder kun
nen gaan. Maar je moet niet uit
het oog verliezen dat enkele
tientallen landen, waaronder di
verse Afrikaanse landen, zich
hier toch hebben vastgelegd om
meer aan preventie, voorlich
ting en aan opvang van slacht
offers te gaan doen. Dat is
winst", vond Pronk.
In de gisteren in Parijs door de
vertegenwoordigers van 42 lan
den ondertekende verklaring
wordt ook gesteld dat dragers
van het HlV-virus niet gediscri
mineerd mogen worden, dat de
toegang tot medicamenten voor
seropositieven en mensen met
AIDS gegarandeerd moet zijn
en dat voorbehoedsmiddelen
(condooms) betaalbaar en be
schikbaar moeten zijn.
Financiële steun hebben de
door AIDS geteisterde landen in
vooral Afrika op de Parijse top
nauwelijks toegezegd gekregen.
Volgens Pronk was grootschali
ge financiële steun voor Derde-
Wereldlanden gisteren niet aan
de orde. Het feit dat de verte
genwoordigers van diverse ont
wikkelingslanden gisteren, op
een enkele uitzondering na, ook
niet om financiële steun vroe
gen was volgens Pronk zelfs po
sitief.
Volgens John van der Griend zat
de vork echter anders in de
steel. „Er zijn inderdaad maar
weinig landen die hier om fi
nanciële steun hebben ge
vraagd. Dat ligt volgens mij
vooral aan het feit dat men weet
dat er geen geld beschikbaar is.
Tachtig procent van de AIDS-
gevallen doen zich voor in de
Derde Wereld. Veel landen heb
ben geen geld voor opvang en
verzorging van slachtoffers, laat
staan voor serieuze preventie.
Als je deze ziekte de wereld uit -
wilt helpen, moet je zorgen dat
iedereen de middelen krijgt om
een effectief beleid te ontwikke
len."
mexico-stad
De kersverse Mexicaanse president Ernesto
Zedillo heeft de opstandige indianen in de
zuidelijke deelstaat Chiapas aangeboden
nieuwe onderhandelingen te beginnen om
een 'waardige en rechtvaardige vrede' in
het gebied te bereiken. In zijn regeringsver
klaring onderstreepte Zedillo gisteren dat
het Mexicaanse leger zich aan de sinds 12
januari geldende wapenstilstand houdt en
de opstandelingen niet zal aanvallen.
In Chiapas nam het Zapata Nationale Be
vrijdingsleger van indianen op 1 januari dit
jaar onverwachts de wapens. De indianen
eisten en eisen sociale rechtvaardig
heid voor hun volk in de arme deelstaat. De
vredesonderhandelingen liggen al maanden
stil.
Zedillo kondigde verder onderzoek aan
naar twee beruchte moorden die de Mexi
caanse politiek op haar grondvesten deden
schudden. Dat waren de moord op presi
dentskandidaat Luis Colosio op 23 maart en
die op de secretaris-generaal van de rege
ringspartij PRI, José Massieu op 28 septem
ber.
Ten overstaan van Mexicaanse parle
mentsleden en talrijke gasten nam Zedillo
gisteren in het parlement de groon-wit-ro-
de presidentiële sjerp over van zijn voor
ganger Carlos Salinas de Gortari.
Uit de woensdag gepubliceerde lijst met
kabinetsleden blijkt dat voor het eerst in de
Mexicaanse regering drie vrouwen in de re
gering zijn opgenomen. Minister van bui
tenlandse zaken is José Angel Gurria. Hij
leidde de delegatie bij de gesprekken over
de sanering van de Mexicaanse staats
schuld.
Bhopal-betogers
massaal opgepakt
Derde bombardement gericht op woning president Doedajev
De Indiase politie heeft van
morgen duizenden mensen
'wegens zwartrijden' opgepakt
die op weg waren naar Bhopal
om de giframp te herdenken die
de stad tien jaar geleden trof.
Dat meldt actievoerder Jabbar.
Hij pleit al jaren voor betere
medische hulp en schadever
goeding. In het Zaterdags Bij
voegsel morgen meer over de
giframp.
grozny-moskou
Een delegatie van de Russische
regering poogde gisteravond
laat nog steeds via onderhande
lingen een einde te maken aan
de onrust in de opstandige Rus
sische republiek Tsjetsjenië.
Eerder op de dag voerde zes
vliegtuigen een bombardement
.uit op de woning van president
Doedajev in een buitenwijk van
de hoofdstad Grozny.
Een Russisch ultimatum over
het beëindigen van de onrust
verstreek gisteren. Moskou trok
daarna troepen samen aan de
grens met Tsjetsjenië. De repu
bliek in de Kaukasus heeft zich
in 1991 eenzijdig onafhankelijk
verklaard. Moskou vreest voor
de Russische bevolking in het
landje.
De luchtaanval van gisteren
was de derde in twee dagen.
Daarbij werden onder meer een
tiental vliegtuigen verwoest. De
aanvallen zijn waarschijnlijk het
werk van de pro-Russische op
positie of van Rusland zelf. Pre
sident Jeltsin kondigde gisteren
opnieuw maatregelen aan om
de orde te herstellen in het op
standige gebied, maar zei niet
welke.
VN-inspecteur kritiseert erbarmelijke toestand in Russische cellen
GENÈVE Rtr-AFP-DPA
'Erbarmelijke, onmenselijke en onhygiëni
sche toestanden' heersen in de gevange-'
nissen in Rusland. Rapporteur van de Ver
enigde Naties Nigel Rodney heeft gisteren
de situatie gekritiseerd waarin duizenden
Russische gedetineerden verblijven. Hij
riep Moskou op 71.000 gedetineerden vrij
te laten die hun proces afwachten in over
bevolkte gevangenissen. Rodley zei tijdens
de presentatie van zijn bevindingen dat de
Russische gevangenen leven onder om
standigheden die alleen met 'horror-ver
halen uit de hel' zijn te vergelijken. Marte
lingen zijn schering en inslag om bekente
nissen en informatie los te krijgen.
Rodley eiste met name speciale maatrege
len tegen de overvolle huizen van bewa
ring. Volgens hem kunnen zeker 71.000
gevangenen worden vrijgelaten. Het gaat
daarbij vooral om jonge overtreders die
voor het eerst een, bovendien niet-ge-
welddadig, vergrijp hebben gepleegd. Ze
zijn vooral opgepakt tijdens de recente
campagne 'voor wet en orde'
straten werden schoongeveegd. Rodley
zegt geen informatie te hebben over poli
tieke gevangenen.
Terwijl de 160 huizen van bewaring offi
cieel een capaciteit van 167.000 gedeti
neerden hebben, zitten er 238.000 in ver
vuilde cellen opeengepakt, zegt Rodley,
een Britse hoogleraar recht en oud-func
tionaris van de mensenrechtenorganisatie
Amnesty International, in zijn rapport.
Onder hen zijn kleine overtreders van
soms 14 jaar. Als voorbeeld noemde hij
een jongen van 16 die een fiets had gesto
len, en al drie jaar in de cel zat.
Een afschuwelijk voorbeeld is de Boetyrs-
kaja-gevangenis in Moskou, onder Katha-
rina de Grote in 1771 gebouwd voor 3.500
gedetineerden, waar nu 6.300 mensen
worden vastgehouden. In een zes bij
twaalf meter grote cel trof hij bij een be
zoek 83 mensen. „Het stonk er naar zweet,
urine en faecaliën." Uit een kraan komt
maar soms water, door dichtgespijkerde
ramen dringt nauwelijks frisse lucht door.
Hij zag cellen, zei Rodley, waar alle gedeti
neerden niet tegelijk konden staan, liggen
of zitten. In 'cel 139' zijn 35 britsen voor
honderd mannen, die in ploegen moeten
slapen. Ze mogen eenmaal per week dou
chen en dagelijks een uur op een binnen
plaats zich vertreden. Het eten is 'primi
tief. De cellen zijn 'broedplaatsen voor
ziekten'. Bijna alle gedetineerden lijden
aan huidziekten. Medische zorg ontbreekt
praktisch volledig.
De VN-inspecteur verbleef in Rusland op
uitnodiging van de Russische regering. Hij
bezocht vier gevangenissen in Moskou en
St. Petersburg alsmede werkkampen en
jeugd-inrichtingen. Hij sprak met verte
genwoordigers van mensenrechtenorgani
saties en regeringsfunctionarissen en par
lementsleden.
Rodley zei geloofwaardige berichten te
hebben ontvangen over mishandeling op
politiebureaus en en gevangenissen. Mis
handeling komt regelmatig voor. Hij heeft
niet zonder toezicht met gevangenen kun
nen spreken, aldus de VN-inspecteur.
