In Ruslands bodem tikt een
gigantische nucleaire tijdbom
De Club van Tien Miljoen wil minder Nederlanders
Feiten &Meningen
Asielbeleid zorgt
voor zichtbare
deuk in coalitie
Bertie en Celia
doen het goed in
de Ierse media
VRIJDAG 2 DECEMBER 1994
2 VRIJE
NIEUWSANALYSE
De regeringscoalitie van PvdA, WD en D66
heeft vannacht zijn eerste, duidelijk zicht
bare deuk opgelopen. Een dagenlange
krachtmeting over het asielbeleid werd op
punten gewonnen door de WD. Samen
met het CDA en enkele kleine partijen ga
ven de liberalen coalitiepartners PvdA en
D66 hel nakijken. En dat deed pijn.
Na de vertoning over de kerncentrale
Borssele een week eerder werd binnen de
coalitie nog van links tot rechts het glas ge
heven onder het motto: dit is nu dualisme.
Verder werden in WD- en PvdA-kring en
kele schampere grappen gemaakt over het
warrige optreden van D66. Schouderopha
lend, want warrigheid van die visieloze de
mocraten was immers ingecalculeerd.
Vannacht om half twee echter, na een
langdurig politiek pokerspel over het weren
van asielzoekers die via een zogenoemd
veilig land naar Nederland zijn gekomen,
was de stemming heel wat minder ontspan
nen. In het kamp van D66 en de PvdA
smaakten de druiven ronduit zuur.
D66-fractieleider Wolffensperger, lichte
lijk aangeslagen: „Borssele was een vuiltje,
dat was zo weggepoetst. Dit is iets anders.
Dit is een vuiltje waarvan ik hoop dat hel
niet blijft zitten. Maar ik maak me er wel
zorgen over."
En anoniem wilden verschillende PvdA-
en D66-kamerleden wel verklaren dat de
wittebroodsweken voorgoed voorbij zijn.
„De WD heeft niet naar de feiten willen
luisteren, heeft zich niet gevoelig geloond
voor het coalitiebelang. De WD heeft zich
laten leiden door haar Telegraaf-lezende
'mensen in het land", aldus een teleurge
stelde PvdA'er.
De WD die zich al jaren profileert als dè
voorvechter van een harder vreemdelingen
beleid, wordt er door haar achterban dage
lijks op gewezen dat 'het zo niet langer.kan'
met die schijnbaar ongebreidelde toeloop
van asielzoekers. Flet gekanker erover is een
steeds belangrijker wordend thema voor de
gewone man in het café op de hoek. En
voor die gewone man heeft de WD nu een
maal meer oog dan voor de welgestelde ju
risten van D66 en de idealisten van de
PvdA.
Feitelijk stelde het verschil van mening
over de asielzoekers niet eens zoveel voor.
„De hele discussie had een hoog politiek-
symbolisch gehalte", aldus een WD-ka-
merlid. Zowel WD als D66 en PvdA zijn het
eens over het principe dat asielzoekers die
via een veilig land naar Nederland zijn ge
komen, hier geen asiel mogen krijgen maar
terug moeten naar dat veilige land.
Een voorstel van die strekking dat in au
gustus nog door het vorige kabinet is inge
diend, kreeg dan ook de hartelijke instem
ming van CDA en WD. PvdA en D66 had
den echter technische bezwaren, en wilden
een juridisch nettere uitwerking. Staatsse
cretaris Schmitz (justitie) kwam daaraan te
gemoet na overleg met haar PvdA-partijge-
nojen, maar zonder overleg met de WD.
De liberalen waren des duivels en besloten
alleen daarom al de kont tegen de krib te
gooien.
De toon was gezet, en hoewel na nadere
bestudering bleek dat de verschillen tussen
beide voorstellen helemaal niet zo groot
waren, wilde en kon de WD niet meer te
rug. Het zou de eigen achterban niet uit te
leggen zijn, en bovendien moesten PvdA en
D66 voor eens en voor altijd weten dat de
WD niet met zich laat sollen.
De verwoede en langdurige pogingen die
premier Kok en fractieleiders Wallage
(PvdA) en Wolffensperger (D66) de afgelo
pen dagen dan ook hebben ondernomen
om de liberalen bjnnen de coalitieboot te
houden, bleken dan ook aan dovemansoren
gericht.
WD-leider Bolkestein verklaarde na af
loop van de voor hem gunstige stemming
monter niet de indruk te hebben dat de
sfeer in de coalitie er onder te lijden zal
hebben. Wel vond ook hij dat de regie bin
nen de coalitie moet worden verbeterd. Met
andere woorden: Het speelkwartier is voor
bij. De grenzen van het dualisme zijn be
reikt.
DEN HAAG HARM HARKEMA
Adviezen internationaal atoombureau zijn eindelijk welkom
De Russische kernenergielobby begint te beseffen dat openheid en informatie machtiger wapens
zijn dan afwijzing en geheimhouding. Tsjernobyl en een stroom alarmsignalen over halve en bij-
na-rampen brachten Minatom, het Russische 'atoomministerie', tot het inzicht dat een slechte
naam niet valt te zuiveren door de publiciteit te schuwen. Er er valt nog heel wat te zuiveren, want
het Russische probleem met atoomafval is nauwelijks te overzien.
Eén Russische atoomonderzeeër van het Akula-type.
Viktor Ochonov, topambtenaar bij Minatom, licht in een
interview met deze krant toe, waarom Minatom pas nu. na
dat de Russen ruim 30 jaar vloeibaar kernafval diep in de
grond hebben geïnjecteerd, alsnog een goedkeuringsstem-
pel wil verwerven van het Internationaal Atoomenergie
Agentschap (IAEA). Ochonov: „Het klinkt misschien
vreemd en het heeft zeker niets met geheimzinnigheid te
maken, maar we hebben er nooit aan gedacht om op deze
manier naar het IAEA te stappen. We hebben die methode
ontwikkeld, er waren gerenommeerde wetenschappers bij
het vooronderzoek betrokken, en het bleek onder strikte
supervisie feilloos te werken. En het was bekend. Waarom
dan nog naar het IAEA stappen, onnodig toch? Ja, nu heb
ben we daar spijt van".
De helft van al het Russische kernafval zou in ruim 30 jaar
in ondergrondse aardlagen zijn weggewerkt. Op 500 meter
diepte zou zich op drie plaatsen in Rusland afval bevinden
met een radioactief gehalte van in totaal 3 miljard Curie (bij
Tsjernobyl kwam 50 miljoen Curie vrij). Een nuclaire tijd
bom voor komende generaties.
Ochonov legt uit dat dit getal klopt wanneer je alle soorten
afval, vast en vloeibaar, met langzame en snelle halverings
tijd, hoog- tot laagradioactief bij elkaar optelt plus nog eens
de niet verwerkte nucleaire brandstof voor het hele kern
energiecomplex, inclusief het militaire.
Met de injecteringsmethode zou in totaal 'slechts' voor 1
miljard Curie zijn weggewerkt en alleen aan vloeibaar afval
dat qua activiteit in het lage en middengenre thuishoort en
een halveringstijd (waarmee de afbreekbaarheid in het
milieu wordt berekend) heeft van maar 30 jaar. En het gaat
alleen om het afval van drie types reactoren; de militaire,
bijvoorbeeld aan boord van kernonderzeeërs, tellen niet
mee. De topambtenaar wil maar zeggen dat deze 'absoluut
veilige' methode niet voor de hele nucleaire afvalberg kan
worden gebruikt. Hij schat dat in termen van radioactief
gehalte (en dus niet in omvang) ongeveer 70 tot 80 procent
van al het nucleaire afval in vloeibare vorm is.
De injecteringsmethode wordt toegepast bij de Siberische
atoomcomplexen Krasnojarsk 26 bij de Jenisei-rvier. Tomsk
7 bij de rivier Tom en Dimitrovgrad bij de Wolga. Volgens
Jeltsins milieu-adviseur Jablokov zou de methode pas veilig
zijn als-het afval tien keer zo diep wordt weggeborgen, zo
dat elk risico verdwijnt dat het in oppervlaktewater terecht
komt. Maar Ochonov bestrijdt dat. „Op die diepte zijn niet
de juiste geologische voorwaarden en bovendien is controle
dan onmogelijk. Op 500 meter diepte vinden we op de ge
noemde plaatsen kleilagen die hermetisch zijn afgesloten.
Weglekken is onmogelijk: we kunnen dat controleren."
Bij Gosatomnadzor, het Staatscommité voor Nucleaire Su
pervisie, is men minder enthousiast over het injecteren van
kernafval. Gosatomnadzor-expert Andrej Kislov zegt dat
zijn comité vindt dat moet worden gestopt met de injectie
methode. Niet omdat die onveilig zou zijn, maar omdat
volgens Kislov ondanks drie decennia ervaring natuurkun
dig niet is vaststaat dat de betreffende aardlagen op lange
termijn stabiel blijven.
Ochonov: „Als die uitspraak er komt, schikken wij ons daar
naar. Het Staatscomité hangt ons bij wijze van spreken aan
de keel. Maar eerst moet het bewezen worden." En de bei
de heren zijn hefer in elk geval over eens dat direct stop
pen met injecteren, zoals een wet wil waarover het parle
ment zich nog moet uitspreken, niet kan. Want dan zouden
eerst installaties moeten worden ontwikkeld en gebouwd
die vloeibaar in vast kernafval kunnen omzetten. Dat kost
tijd; bovendien is er geen geld voor.
Waar het bij de hele discussie over het wetsontwerp om
gaat, is de vraag of het parlement de uiteindelijke controle
over de atoomproblematiek krijgt. Ochonov uit de klacht
die ook in westerse nucleaire kringen gemeengoed is. Mi
natom erkent, zegt hij, dat uiteindelijk de gekozen politici
het laatste woord moeten hebben. „Maar ze gebruiken vaak
emotionele, ondeskundige argumenten. Het probleem voor
ons is, dat er vandaag de dag meer naar ondeskundige poli
tici dan naar deskundige technici wordt geluisterd."
Hij bezweert ook dat Groenen en 'nucleairen' gemeen heb
ben dat ze uitgaan van het welzijn van de bevolking. „Op
die basis heb ik ook geregeld contacten met ze", zegt
Ochonov. En om diezelfde reden ontkent hij heftig dat Mi
natom z'n enorme macht, en de onontwarbare relaties met
Defensie, misbruikt om straks, als het parlement zich voor
de derde keer over de nucleaire wet buigt, de eigen mening
door te drukken.
Ochonov demonstreert zijn engagement als het gigantische
probleem van de wegroestende kernonderzeeboten ter
sprake komt. Door het kernwapenakkoord START 2 met de
Amerikanen heeft Rusland meer dan honderd van dergelij
ke onderzeeërs uit dienst moeten nemen. De bewapening
is verwijderd, maar de nucleaire installaties niet. De reden:
geldgebrek en praktische moeilijkheden.
De aan de ketting gelegde 'subs' produceren nog kernafval
en hebben nucleaire brandstof aan boord. In de Arctische
havenstad Severodvinsk, waar twee werven voor nucleaire
onderzeeboten zijn, heeft het gemeentebestuur uit angst
voor een ramp zelfs het transport van atoomafval verboden
en geweigerd nog meer opgelegde onderzeeboten te accep
teren.
De marine zat zo met het probleem omhoog dat werd over
gegaan tot dumping van afval op open zee, zowel in de
Noordelijke IJszee als in de wateren rond Japan. Pas na in
ternationale protesten werd die praktijk gestopt. Ochonov:
„Het is een tijdelijk probleem, maar wel een ernstig. We
zijn bezig met mobiele afvalverwerkingsfabrieken, en Japan
gaat er in de Pacific een bouwen. Maar ook dat kost tijd en
geld en tot zolang blijft het een acute kwestie".
Kernpunt is het transport van de nucleaire brandstoffen en
afval. Ochonov: „Eigenlijk kunnen we maar één ding doen,
de brandstof weghalen en verwerken. Maar de speciale
treinwagons zijn verouderd en onveilig in noodsituaties,
bijvoorbeeld een treinongeluk. Nieuwe zijn er wel, maar
nietvoldoende".
De voorraden nucleaire troep hopen zich dus op bij de
vloot. Volgens legerkrant Krasnaja Zvezda (Rode Ster)
wordt nu door de werf in Severodvinsk overwogen om de
overbodige onderzeeërs vol te stouwen met containers ra
dioactief afval in vaste vorm. De compartimenten kunnen
dan hermetisch worden verzegeld en de boot totaal dicht
gelast, waarna de drijvende afvalhoop naar open zee kan
worden gesleept en tot zinken worden gebracht. Floe lang
het afval dan veilig op de zeebodem ligt? Niemand die het
weet.
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Het was de gebeurtenis van de week in
Ierland: Bertie Ahem, de gedoodverfde
premier, had zich met zijn vriendin op
een gala-diner vertoond. Het publieke
optreden van Bertie en Celia vormde
voorpaginanieuws, de respectabele
Irish Times wijdde er zelfs een hoofdre
dactioneel commentaar aan en de tele
visie herhaalde het beeld als betrof het
een winnend doelpunt in de match Ier
land-Engeland.
En ja, het publieke optreden van Bertie
en Celia was een mijlpaal in de geschie
denis van het groene eiland. Nooit eer
der hadden de Ieren een politiek leider
gehad die gescheiden leefde van zijn
vrouw, laat staan daar openlijk over
sprak. En al helemaal nooit hadden zij
een premier gekend die zijn vriendin
ongegeneerd voor het voetlicht had ge
bracht.
Maar als de schijn niet bedriegt, heeft
Ierland vanaf volgende weekzo'n pre
mier. Drie weken nadat Albert Reynolds
struikelde over het uitgestoken been
van een pedofiele priester, lijkt Euro
pa's meest godvruchtige natie een
overspelige premier te krijgen.
Bertie Ahem moet echter de huwe
lijkstrouw schenden, omdat in zijn land
echtscheiding nog altijd is verboden.
Nadat zijn huwelijk vele jaren geleden
op de klippen was gelopen, bood de
Grondwet hem slechts een mogelijk
heid: overspel met de nieuwe vrouw in
zijn leven.
Als premier verkeert Ahern straks in de
bevoorrechte positie dat hij zijn huwe
lijk kan laten ontbinden, hoewel via de
kleine omweg van een referendum. Al
leen middels een volksstemming, die
Ahem volgend jaar wil houden, kan het
gewraakte verbod op echtscheiding uit
de Grondwet worden geschrapt.
Ahem lijkt niet het prototype van de
Fianna-Fail-leider. Anders dan zijn
voorgangers is hij van eenvoudige af
komst; zijn bijnaam luidt de 'Anorak
Man'. Die naam dankt hij aan de ge
woonte zich in windjekkers te drape
ren, waaronder het gekreukelde pak
van goedkope snit schuil gaat.
Maar is Bertie Ahem echt de Mister
Clean, om wiens hoofd niet langer de
geur van corruptie hangt die zijn illus
tere voorgangers plachten af te schei
den? Sommige Ieren herinneren zich
nog dat Ahern eerder de 'Anorak Rat'
werd genoemd, een bijnaam die hij had
overgehouden aan zijn steun voor
Charles Haughey bij een (mislukte) pa
leisrevolutie tegen de man in 1991.
En 'Charlie' was, meer nog dan zijn op
volger Reynolds, het prototype van de
Fianna-Fail-leider. Meer dan enige an
dere premier had The Boss bijgedragen
aan de reputatie van Ierland als bana
nenrepubliek. Hij was het soort premier
dat zijn eigen bezittingen op 's lands
bankbiljetten liet afdrukken.
Dat uitgerekend deze Haughey hem
ooit omschreef als 'mijn beste, sluwste
en gewiekste minister', is-niet Aherns
beste geloofsbrief.
Wat Aherns reputatie ook geen goed
heeft gedaan, was het schandaal rond
de pedofiele priester. Deze Brendan
Smyth had zich in Belfast vergrepen
aan een groot aantal kinderen, maar
werd door de officier van justitie te Du
blin de hand boven het hoofd gehou
den. Reynolds, die het nodig achtte de
zelfde officier van justitie te promove
ren, struikelde over de affaire. Maar zijn
naaste ministers, onder wie Ahern, wa
ren in feite medeverantwoordelijk voor
de blunder.
Voor Labour, die met Fianna Fail de
nieuwe regering vormt, liggen de alter
natieven echter niet voor het oprapen.
Als Labour-leider Dick Spring zijn veto
over Ahern als premier zou uitspreken,
wat onwaarschijnlijk is geworden, zijn
er slechts twee uitwegen uit de crisis,
die geen van beide aanlokkelijk lijken.
Spring kan aansturen op nieuwe ver
kiezingen, in welk geval de kiezers hem
wellicht zullen straffen voor zijn weige
ring de breuk met Fianna Fail te lijmen.
Of hij kan een colatitie vormen met de
Progressieve Democraten en de Fine
Gael. Maar dan moet hij samenwerken
met de door hem gehate Fin'e-Gael-lei-
der John Bruton, van wiens partijgeno
ten de historicus Joe Lee ooit zei: „Ze
zijn niet slim genoeg om fascisten te
zijn."
CORRESPONDENT
De Club van Tien Miljoen, in oktober geboren, hangt
aan de noodrem. Het moet afgelopen zijn met de on
gebreidelde bevolkingsgroei. Sterker nog: het aantal
mensen moet drastisch worden teruggedrongen. Te
beginnen in Nederland.
Het is namelijk 'te zot voor woorden', om met voor
zitter drs. P. Gerbrands te spreken, dat in Nederland
gemiddeld 450 mensen het met een vierkante kilo
meter moeten doen, terwijl er voor elke nieuwe koter
ook nog eens een 'premie' wordt gegeven in de vorm
van kinderbijslag.
Geschiedenisleraar Gerbrands heeft zijn club opge
richt om de discussie over het terugdringen van het
aantal mensen op gang te brengen. Middels adver
tenties ging hij op zoek naar gelijkgestemden. Hij
kreeg een kleine honderd reacties waaruit hij een se
lect groepje samenstelde.
De club heeft een kern van tien mensen en heeft
haar naam te danken aan het 'streefgetal' van tien
miljoen inwoners dat Nederland in haar ideaalbeeld
zou moeten tellen. De belangrijkste wapens die het
groepje heeft bedacht, zijn een vrijwillige geboorten-
beperking en een stop op immigratie.
„Alles volgens de regels van fatsoen: geen discrimina
tie. geen racisme." haast Gerbrands zich te zeggen.
„Iedereen binnen onze grenzen is een mens. Nie
mand hoeft weg. Het gaat ons om een lange termijn-
politiek. een lijn. voor een paar generaties. Wij reali
seren ons ook dat je niet in tien jaar de bevolking tot
tien miljoen kunt laten afnemen."
Gerbrands is in april begonnen met het opzetten van
zijn clubje. Hij had al langer bedenkingen. „Elke keer
als ik in de trein zit, zie ik weer honderd meter nieu
we huizen of weer een nieuw viaduct. Dan slaat de
schrik me om het hart. We zijn ons land aan het ver
moorden."
In zijn rijtjeswoning in het rustiek gelegen Brabantse
Dommelen, onder de rook van Valkensvvaard, beziet
de 49-jarige Gerbrands, vader van drie dochters, de
gevolgen van de toename van het aantal mensen.
„Het is toch te zot dat de mens zover opdringt. Wij
moeten terug! Dassentunnels, viaducten voor herten.
Het is toch eigenlijk een soort Madurodam wat we
ervan maken."
„Ik ben een bewonderaar van de indianencultuur,"
gaat hij verder. „Als een indiaan een boom omhakt of
een stuk akker omspit, dan vraagt hij aan Moeder
Natuur om vergiffenis. Wij rammen er met een
bulldozer doorheen en dat gaat met een snelheid van
honderd meter per dag. Het is gewoon niet te stui-
Gerbrands ziet, als geschiedenisleraar, bijna dagelijks
hoe het allemaal zo ver heeft kunnen komen. Van 1,5
miljoen mensen in het jaar 1500 naar 10 miljoen in
1950 en 15 miljoen in 1994. Voor de club is daarmee
de grens bereikt. Via voorlichting, lezingen, congres
sen en brieven aan politieke partijen moet die me
ning worden geventileerd.
Het streven is een aanhang van tienduizenden men-
uiteindelijk de heren en da
mes in Den Haag kunnen worden bewerkt. „En als
de politiek niet reageert, dan begin ik een eigen par
tij," dreigt Gerbrands.
Overbevolking is voor de Club van Tien Miljoen het
grootste probleem van deze tijd. „Maar niemand
durft er iets over te zeggen, bang om te worden uit
gemaakt voor facist," beweert Gerbrands. „Wat dat
betreft, heeft Janmaat grote invloed op ons. Dat ta
boe maakt dat geen enkele politieke partij over het
grootste probleem, een ramp van wereldorde, durft
te praten. Zes zeven miljard mensen, daar gaan we
naartoe."
Gerbrands ergert zich mateloos aan maatregelen die
bevolkingsgroei en stedelijke ontwikkeling stimule
ren. „Bijvoorbeeld de manier waarop gemeenten
worden gestimuleerd om te groeien. Als een gemeen
te van zeg 40.000 naar 45.000 inwoners stijgt, krijgt
de burgemeester een hoger salaris, krijgt de stad
meer geld enzovoort. Dus wat doet die gemeente, die
bouwt zich lam om die grens te overschrijden. Ze
zouden premies moeten geven voor een stad die bin
nen een bepaalde tijd zijn bevolking laat slinken."
Geboortenbeperking en een stop op immigratie zijn
de speerpunten, maar alles op basis van voorlichting,
niet met dwang. „We moeten naar een objectieve
maatstaf. Zeg driehonderd mensen per vierkante
meter," zegt Gerbrands.
Dat hij zelf drie dochters heeft en daarmee bijdraagt
tot de groei van de bevolking, erkent Gerbrands. „Dat
is voor mij ook een stukje bewustwording. Je kunt
makkelijk zeggen: laat 'ie zijn mond houden, hij zit
zelf gezellig vader te zijn. Maar ja, dan kun je ook
zeggen dat als je een keer door het rode licht gereden
bent, je je nooit meer mag aansluiten bij Veilig Ver
keer Nederland. Ik heb drie dochters en ik ben er blij
mee, maar ik realiseer me heel goed dat als ik op
nieuw zou beginnen, ik dat niet meer zou doen."
